Katalog
Yayınlar
- Anneler Günü
- Atatürk Kitapları
- Babalar Günü
- Bilgisayar
- Bilim Teknik
- Cumhuriyet
- Cumhuriyet 19 Mayıs
- Cumhuriyet 23 Nisan
- Cumhuriyet Akademi
- Cumhuriyet Akdeniz
- Cumhuriyet Alışveriş
- Cumhuriyet Almanya
- Cumhuriyet Anadolu
- Cumhuriyet Ankara
- Cumhuriyet Büyük Taaruz
- Cumhuriyet Cumartesi
- Cumhuriyet Çevre
- Cumhuriyet Ege
- Cumhuriyet Eğitim
- Cumhuriyet Emlak
- Cumhuriyet Enerji
- Cumhuriyet Festival
- Cumhuriyet Gezi
- Cumhuriyet Gurme
- Cumhuriyet Haftasonu
- Cumhuriyet İzmir
- Cumhuriyet Le Monde Diplomatique
- Cumhuriyet Marmara
- Cumhuriyet Okulöncesi alışveriş
- Cumhuriyet Oto
- Cumhuriyet Özel Ekler
- Cumhuriyet Pazar
- Cumhuriyet Sağlıklı Beslenme
- Cumhuriyet Sokak
- Cumhuriyet Spor
- Cumhuriyet Strateji
- Cumhuriyet Tarım
- Cumhuriyet Yılbaşı
- Çerçeve Eki
- Çocuk Kitap
- Dergi Eki
- Ekonomi Eki
- Eskişehir
- Evleniyoruz
- Güney Dogu
- Kitap Eki
- Özel Ekler
- Özel Okullar
- Sevgililer Günü
- Siyaset Eki
- Sürdürülebilir yaşam
- Turizm Eki
- Yerel Yönetimler
Yıllar
- 2024
- 2023
- 2022
- 2021
- 2020
- 2019
- 2018
- 2017
- 2016
- 2015
- 2014
- 2013
- 2012
- 2011
- 2010
- 2009
- 2008
- 2007
- 2006
- 2005
- 2004
- 2003
- 2002
- 2001
- 2000
- 1999
- 1998
- 1997
- 1996
- 1995
- 1994
- 1993
- 1992
- 1991
- 1990
- 1989
- 1988
- 1987
- 1986
- 1985
- 1984
- 1983
- 1982
- 1981
- 1980
- 1979
- 1978
- 1977
- 1976
- 1975
- 1974
- 1973
- 1972
- 1971
- 1970
- 1969
- 1968
- 1967
- 1966
- 1965
- 1964
- 1963
- 1962
- 1961
- 1960
- 1959
- 1958
- 1957
- 1956
- 1955
- 1954
- 1953
- 1952
- 1951
- 1950
- 1949
- 1948
- 1947
- 1946
- 1945
- 1944
- 1943
- 1942
- 1941
- 1940
- 1939
- 1938
- 1937
- 1936
- 1935
- 1934
- 1933
- 1932
- 1931
- 1930
Abonelerimiz Orijinal Sayfayı Giriş Yapıp Okuyabilir
Üye Olup Tüm Arşivi Okumak İstiyorum
Sayfayı Satın Almak İstiyorum
SAYFA CUMHURIYET 8HAZIRAN1993SALI
OLAYLAR VE GORÜŞLER
Vergireformuyasatasansı
_Ortalama vergı yukunun arttırılmdsından çok, vergı _
dağılımındaaddletıle>dta\ \edıke> eşıtlığın sağlanması
gerekır
YAHYA ARIKAN İstanbul Serbest Mulıasebe* ı ve
Mali Müşavırler Odası Başkanı
Son vergı >dsa tasansına ılışkın Is-
tanbul Serbest Muhasebecı Malı Mu-
şavırler Odası"nın değerlendırmesını
kısaca belırtmck ısü\orum
Vergıdekı gclışme duzcvı, ekono-
mık \e demokratık gelışmenın de so-
mut gostergesıdır Devletın temel fi-
nans ka\nağı olan vergılenn doğru
harcandığı ımajı zedelenrruşur Orta-
lama vergı vukunun arttmlmasından
çok vergı dagılımında adalet ıle yatav
ve dıkev eşıtbğın sağlanması gerekır
Bu nedenle ieçmen çoğunluğunun
vergı mukellefi yapılabılmesı ıçın vergı
dışı kalan kesımlenn kapsam ıçıne alı-
nması gerekmektedır
Vergılendınlme>en butün ücan faa-
lıvetler de kayıl dışı ckonomının kap-
samına gırmektedır Gerçek değennın
altında bevan edılen emlak ve arsa gıbı
gavnmenkul ahm-saiımlan, kıra gelır-
len vergılendırılmev.en devlet tahvılle-
n. Hazıne bonolan. hısse senedı pıya-
sası. dovız ve tanmsal kazançlar. vergı
dışı kalmakıadır
Vergı sıstemımızde enflasyonun da
etkısıvle sayısal değerler ve normlar
bozulmuş. gelır vergısı tanfelenndekı
dılımler ve oranlar da aşınmaya uğra-
mıştır Isiısna ve muafiyetlenn neden
olduğu vergj kaybı, zıraı kazançlann
vergılendınlmesındckı goturu gıder
usulu gelır vergısının unıter yapısının
0 % Ikemızde yasama tasar-
U
ruflannın eleştınlmedığı
gun >oktur Herhalde
cumhunyet tanhının en
sıkdeğışenyasalan vergı
vasalandır Bu konuda
kuramcılann ve konu>a ılgılı uvgula-
macılann bınlerce değerlendırmesıne
karşın vergıve ılışkın vasa tasanlan-
ndan neredeyse Resmı Gazete de
yayımlandıktan sonra habenmız olur-
du
Olumlu ve sevındıncı bır gelışme
olarak gorduğumuz bır uygulamavla
tasan artık elımızde olabılıyor. ılgılı
kışı \e kurumlann kalıhmcıhğı sağla-
nabılıyor
Vergıve ılışk'n her sorunun bır \a-
sayla gıdenlmesıne çalışmak ve gıde-
reîc "doktnn yorumu ' yontemının ge-
lıştınlmemesı yasalann çabuk eskı-
mesı ve vergı hukukunun çağdaşlaşa-
mamasını getırmektedır Vergj yasala-
nnın daha çok devlet gelın antıncı ve
âncak sesını duvurabılen organıze çı-
kar gruplannın ıstemlcnnı karşılar
hale gelmesı nzıkoludur Lmanz ge-
nış katılımcılığın sağlandığı, her top-
lum katmanının goruş uretebıleceğı
sağlıkh tartışma ortamlanndan sonra
oluşturulacak vasalar sorunlan ço-
zumlevebılecek koklu metınler olabı-
lecektır
bozulması havat standardı uvgula-
jnası. sermav.e pı\a:*ısından iağlanan
kazanvların \ergı dışı bırakılmaM
bankalann gerçek vergı vuklennın du-
!}uk olması gotüru usulde vergılendır-
nunın neden olduğu \ergı kavbı. va-
kiflann kurdugu ışletmelenn vergı dışı
kalmdsı, bu bozulmanın oğelendır
Vergi usulii
Vergı Usul Yasası bugunku halıyle
karmaşıkvevetersızdır Işletmehesa-
bı esasına gore tuiulan defterden an-
lamlı malı raporlar uretebılme olana-
ğı voktur Malıve \e Gumruk Ba-
kanlığı Gelırler Genel Mudurluğu ıle
ılgılı orgutlenme şeması artık vergı ge-
lırlennın tam olarak toplanması ıçın
engel teşkıl eder hale gelmıştır Vergı
Usul Vdsasının ıkmcı kıtabında ver
alan belgelerle ılgılı duzenlemeler de-
\ amlı uvuşmazlık \araima alanı duru-
muna gelmıştır
Amortısman kayıtlan ıle Katma
Değer Vergısı uvgulaması arasındakı
uyumsuzluk sorun varatmaktadır
Değerlemekurallanna Vergı Usul \ a-
sası ıçensınde ver venlmesi doğru de-
ğıldır Bu kurallann çoğunluğu vergı
kaybına hukukı kılıf olmaktadır
Vergı ceza hukuku. oaydırıcı ozellık-
ten yoksundur Yamalı bohça halıne
donuşen Vergı Usul Yasası yenıden
yazılmalıdır Her yukumlunun bır
muhasebecı malı müşavın olmalı, ver-
gı ıdaresı ıle ılışkıler bu elemanlarca
kurulmalıdır
Bordrolu muhasebecı yenne meslek
mensubu muhasebecı olgusu gecmelı-
dır Imza ve yetkı sahıbı muhasebea,
her yıl tnlvonlarca lıra vergı kaybını
onleyebılecektır Sorumlu tutulan
ama vetkılı kılınma^ an rneslek mensu-^
bu vergı daırelenne verilen heFbelge-
de ırnza sahıbı olmazsa kdram üret-
mek, bu7 uzenne >azı yazmava benze-
yecekur
Gelir ve Kurumlar Vergisi
Gelır Vergısı kanunumuz kendı ıçe-
nsınde ılkelennı yıtırmış ve etkın ola-
rak uygulama veteneğını kaybetmış-
tır Yıllık beyana da>ah olan Gelır
Vergısı, vıllık beyandan zıyade vergı
kesıntısı >olu ıle hasılatı sağlanan bır
vergıye donuşmuş. ve vergı kesmulen
ıçensınde adeta ucretlılenn sırtına da-
>anmıştır
Gelır Vergısı kanunumuz. çabşma-
mayı teşvık eden. çalışarak elde edılen
gelın cezalandıran bır vergı hahnde-
dır Orneğın hısse senedı alarak kar
payı elde edenlenn gelır vergısı sıfır
bankaya mevduat olarak yatıranlann
gelır vergısı ıse faız gehrlennın yûzde
10 udur Buna karşılık mukellef ücan
faalıyet veva serbest meslek faalıvetın-
de bulunursa kazansın-kazanmasın,
ha\at standardı esasına gore belırle-
nen kazanç mıktannın vaklaşık vuzde
45'ı oranında vergı odemek zorunda-
dır
Gelır Vergısı kanunumuza tabı faa-
byetlenn vergılendınlmesinde de bır-
bırlenne gore adaletsızlıkler vardır
Orneğın, tıcan kazanç sahıbı. vergısını
azaltmak ıçın ışletmesı ıle hıç ılgısı ol-
masa dahı yat veya uçak alarak bunu
ve masraflannı gıder yazabılmekte
serbest meslek erbabı bısıklet gıdennı
dahı ındırememektedır
Kurumlar Vermsı kanunumuz ıse
kurumlann olası faahyetlennın çoğu-
nu zaten îstısna kapsamına aldığı ıçın
HFulen gerçek anlâmda uygulanama-
makladır
Gelır Vergjsı Kanunu ıle Kurumlar
Vergısı Kanunu obur kanunlarla da
çelısen hukumler ıçermektedır Orne-
ğın, serbest meslek faabvetınde bulu-
nan bır kollektıl şırketın Tıcaret Ka-
nunu na gore bılanço usulunde dort
defter tutması gerekırken Gelır V ergısı
kanunumuza gore bu defterlen değjl
serbest meslek kazanç deftennı tuta-
caktır Menkul kıvmetler yatınm fon-
lan tıcaret hukukumuza gore serma-
>e şırketı değılken, kurumlar vergısı
açısından sermave şırketı olarak kabul
edılrruştır Kurumlar Vergısı Kanu-
nu'nda mukellet olarak savılan ış or-
taklığı, hukukumuzda başkaca hıçbır
kanunda yer almavan ve adı bıle geç-
meven bır ortaklıktır
Sonuç
Soz konusu ıkı kanunun da artık
Av rupa Topluluğu mevzuatındakı ge-
lışmeler de dıkkate ahnıp sıstemı \e"ıl-
kelen bozan çelışkıler avıklanarak ve
uşgulamadakı sorun ve duraksamala-
n gıderecek şekılde yenıden duzenlen-
mesı zorunlu hale gelmıştır
^ncak bu duzenlemenın hazırlan-
ması. kamuovunda. ılgılı kurum ve
kuruluşlarda tartışmava açılarak ol-
gunlaştınlrrası ve ondan sonra vasa-
ma orgaruna sunulması gerekır Yok-
sa. Turk vergı sıstemırun, her defası-
nda refonm dıve yasama organına su-
nulan ve yama nıtelığındekı tasanlarla
herhangı bır yere varamayacağı
açıkür
PENCERE
TARTIŞMA
Davulun kerameti
1
7 Nısan 1993 tanhlı
Cumhunyet
gazetesındekı yaasını
okuduktan sonra
büyuk olasılıkla bır
davulcu olduğunu
düşünduğüm Sayin Mehmet
Portakal'ın geleneklere neden
bu kadar taküğını
anlayamamakla bırhkte, yıne
de heyecanlannda hakb yonler
olabıleceğını duşünüyorum
Ama merak da edıyorum bır
yandan Ramazan ayında
davul çalınması bır gelenek
mıdır, yoksa çalarsaatın
olmayışı, kıtle ıleüşım
araçlannın henüz yetennce
gebşmemış olması vs gıbı
nedenlerle ortay a çıkan bır
zonınluluk mu sorusunu da
ortaya aüyorum ayru zamanda
Acaba sız, bugun hangı
geleneklen yetennce
yaşamınıza geçırmektesmız
0
Kıanıa at sırtında mı gelın
edıy orsunuz > a da eskılenn
yaptığı gıbı y atsı ezanından
hemen sonra mışıl rruşıl
uy'umay a mı başlıyorsunuz
(Elbette bu da bır gelenek değıl,
elektnğın olmayışıyla gebşen
bır durum ıdı) ya da ekmeğınızı
evınızdekı odun ocaklannda mı
pışınyorsunuz
0
(Saranm sız de
bıhrsınız kı çarşı fınnlan ılk
kurulduâunda' çarşı ekmeğı"
vıyenler buyuk alay ve ayıp
konusu olurmuş)
Yurdumuzdakı acüı olaylardan
bın olan '"kan davalan"nın
geleneksel bır yonu olduğunu
ınkar edebılır mısınız peİa''
Ama sanınm şoyle oluyor Sız
ev de pışırttığjnız ekmeğjn
arasına bır baş sogan koyup yer
sofranıza bağdaş kuruyor ve
daldınvorsunurtahta
kaşığınızı bulgur pılavına.
Çocuğunuz da top yenne cant
oynuyor elbette kı,
Yolculuklannızı da at veya
develerle yapıp, bu esnada
bılgısay arlann y anından
yoresınden bıle geçmıyorsunuz
Laıklık. kışının dını
ozgurluklenru başkalanrun
ozgurluklenne mudahale
etmeden yaşayabılmesıdır bana
gore Ama sızm laıkhk
anlayışıruzda başkalannın
ozgurluk ve haklan dıye bır
kavramm yer almadığını
ûzulerek görmekteyım
Sız, ya bunca ınsanla dalga
geçıyorsunuz ya da su
katılmadık bır provokator
olmalısınız Çunküyazınızda
"Madem bu ulkede
yaşıyorsunuz, bu ulke
ınsanlanna saygılı olunuz"
cümlesı de geçıyor
Saygj nasıl olur'? tnsanlann en
doğal haklan ve fizyolojık
gereksınımlen olan uvuma
ozgurluğûnun sabote
edılmesıne ses çıkannamak rru
saygıdır
9
Ya pekı onca ınsanı,
oğretmenı, öğrencısı. ışçısı,
hastası, yaşhsı, bebeğı ıle
mılyonlarca kışının buen doğal
hakkına tecavüz edılmesıne
nasıl bır ad koymalı''
Üyutmakla zorlandığınız
çocuğunuzun ıkı saat sonra
davuîcular tarafından
ağlayarak uyandınlması çok
mu hoşunuza gıderdı
9
Ya da
geceyansı amebyattan çıkmış
bır hekımsınız Sabahın
erkenınden pohkhnığınıze
gıdıp hastalannızın sorunlanru
çözumlemeye çalışacaksınız
Böyle bırdurumda yenıden
uyuyamamak uzere
uyandınlmak sızı ne şekılde
etkılerdı acaba
9
Sabahkı
sınavına salım kafayla gırmevı
dıleyen bır oğrencı de
olabılırsınız, bu sınavı sağbkJı
bır kafayla yapması gereken bır
oğretmen de Ama olmaz
Ramazan ayı boyunca
ıstedığınız kadar uyuyabılme
hakkıruz tamamen elînızden
almmıştır (Dığer zamanlarda
hıç değılse rastlantılann payı
vardır) Neyapardınızbu
durumlarda
9
Yoksa sızın hıç mı ışınız
gücunüz yok
9
Yoksa gerçekien de bır davulcu
musunuz
9
Uykulannız nasıl pekı
9
İkı
olasıük var kanımca
1
Ya
başucunda top atılsa bıle
duymay acak kadar kunlsunuz
uyurken ya da uyuyamamak
glbı bır dertten mustanpsınız
Bınncı durumda ısenız
konumuza olan duyarsızlığınız
rahatlıkla açıklanabılır Ikıncı
durumda ısenız daha kotu
Çunku o zaman sız. 'Ben
uyumuyorum. başkalan da
uyumasın" anlayışıyla, o
vakıtte herkesın uyanık
olmasından ganp hazlar duyan
bır kışılığe sahıpsınız Belkı de
gecelen a> akta olması gereken
Bır çalısansmız, kımbıbr
Hıçfarkelmez Sonuçıaaşın
bencıl bır ınsan olduğunuz
ortada
Ramazan davulculannın
yarattığı beyın tecavuzune
hayır demek ıçın ılle ateıst olma
veya oruç tutmama koşulu da
gerekmıyorüstebk Bıraz
araştırdığııuzda, sahura
kalkanlann da saatle uyanmayı
terah etüğmı anlamanı»pek
zor olmayacakür
Sız ve benzen duşunenler
yuzunden davul neredeyse
kutsal bır alet habne getınbrken
davulcular da > av aş yavaş
kutsal varbklar halıne
donuşuyorlar
Sız \e benzerlennız olduğu
surece -hakbsınız- davullar
çalmayadevameder Sokak
saücılan avaz avaz bağırarak
lıme bme eder beyınlenmızı,
klaksonlar hıç susmaz. ınsanlar
bazı "mutlu" günlennı butün
semt sakınlenne v apuklan
naklen yayınlarla paylaşırlar
vs Ve oluşumunda -çevre
Itırhlığı, ekonomık-sosyal
sıkıntılar ve benzen bırçok
nedenle bırbkte- "gurultû"nûn
çok fazla pay aldığı
streslenmızle başlanz yenı her
güne ve bö\le >enz bırbınmızı
Hatice Portakal
KrAıiamL
Bu yazıyı nıcedır yazmayi duşunuyordum, bır türiö
-eftrrrvarmadı
Çunku Erdal inonu, Başbakan Yardımcısıydı, SHP Ge-
nel Başkanıydı, sıcak polıtıkanın ıçındeydı, sol bırbırını
yıyordu yazı yanlış yorumlanabılırdı
Artık yazabılırım, çunku İnonu, oturduğu koltuklann
hepsını bırakıyor
•
Cudamların cırıt attığı ıç polıtıka ortamında İnonu gıbı
bır 'adam'a rastlamak kolay değıl
Kuçuk ya da buyuk bır partının genel başkanına he-
men lıder adı takılıyor Ülkemızde lıderlık ucuzladı Her
kumesın başında bır horoz her partının başında bır lıder
var ama lıder olmak bır şey değıl adam olmak guç
Baba oğluna ne demış ' Ben sana vezır olamazsın
demedım adam olamazsın dedım '
öykuyu anımsayıp gunumuze uyarlarsak, sıyaset ya-
şamında lıder geçınenlere ne soylenecek
- Ey efendıler, bız sıze lıder olamazsınız demedık,
adam olamazsınız dedık
Adam olmak
Duşuncelerın ve davranışlarınla tutarlı bır butunluk
ıçınde bulunmak olduğun gıbı gorunmek ya da gorun-
duğun gıbı olmak, sanatla ve bılımle alışverışınde sıya-
sete duyariığını gelıştırmek, kendı kendınle alay edebıl-
mek kalabalıklara oynamadan halk yarannı duşunebıl-
mek, meydan nutku atmadan soyleyeceğını dıle getır-
mek gosterışe kacmadan alçakgonullu olabılmek,
karşıdakının sevıyesızlığıne ınmeden yanıtını verebıl-
mek yumuşak bır goruntunun ıçınde kunt bır ıradeyı
gızleyebılmek dalkavuklara mesafe koyarak gerçek ın-
sanları yeğlemek tantanayı dışlayıp sadelığın denge-
sınde durulmak bayağılığın serbest pıyasasında kışılı-
ğını korumak, ıncelıklı davranışını kımsenın gozunun
ıçıne sokmadan gerçekleştırebılmek bıldıklerınle ovun-
memek bılmedıklerını oğrenmeye çalışmak, kuyunu
kazanlara gulumseyebılmek ozlemlerle gerçeklıkler
arasındakı orantıyı doğru kurabılmek, polıtıka çırkefınde
kırlenmeden kulaç atabılmek, gunluk sıyaset pazarında
bılgelığın sağduyusunu yıtırmemek
Kolay mı"?
•
Çehov un 'Martı' oyunu, ılk kez sahnelendığınde yu-
halanmıştır, Kafka oldukten sonra romanlarının değerı
anlaşıldı nıce buyuk ressam yaşarken yapıtlarını sata-
madı, bunun ıçın ' en lyı ressam ölu ressamdır' denır,
unlu bestecılerden çoğunun çağımızda çalınıp alkışla-
nan nıce yapıtı ılk kez çalındığında ıslıklanmadı mû
Inönu, çok partılı yaşamı kırk yıldan ben deneyen Tur-
kıye'de yetennce anlaşılamadı, 'zorakı polıtıkacı 'dır,
sıyasete atıldığı zaman kendısıne
- Sızde, dıyorlardı, polıtıkacı olmak ıçın gereklı nıtelık-
ler yoktu
Güluyordu
- Evet, yok
Ancak sıyasetı bıldığını ıddıa edenlerı cebınden çıkar-
dı sırtustu yere vurdu ama ne solu butunleştırebıldı, ne
de '83 rejımını tasfıye edebıldı Toplumun sol kesımınde-
kı bılınç eksıklığının bu sonuçta etkısı buyuktur Sosyal
demokratlar ve sosyalıstler 1980'lerde tarıhsel bır fırsat
k*açırdılar, bırleşebılselerdı demokrasıyı gerçekleştıre-
bılecek bır ıktıdarın yapılanması oluşacaktı
inonu, sıyaset dettennı kapattı
Kımbılır?
Bılınen şu Bugun oturduğu butun koltuklardan kendı
ıstencıyle aynlıyor
Bu da kolay ış değıl, yapabılmek ıçın 'cüdam' değıl,
'adam' olmak gerek
DANSET HAYDID
Tükenişe yolculuk Tarih ve "homocanavar'aklar...
Y
aşam boyunca
duru sevgılere,
ıçten
yapmacıksız
davranışlara
sahıp ınsanlara.
hep saygıyla, coşkuyla
uzanmayaçalıştı
Kendını bıbneye başladığı
yaşlarda mılyonlarca ınsana
guven duyuyordu
Zaman geçtî, yuzbınlerce
ınsanınguvenlı olacağ'na
ınandı Daha sonra
onbınJercesıne, sonra
bınlercesıne ve orta yaşın
ortasını geçmeye başladığı
yıllarda Bu sayı onlara ındı
Şımdılerde ıse çabşma
odalannda, fabnkalarda,
yollarda dıyojen fenen ıle
guven duyulabüecek bır ınsan
aramakti
ümudunun parlak ışıklar
saçüğı yıllarda aldandı'
Yaşanılası sandığı bu
gezegende, aynı kadenn
yolculuğunu paylaştığj obur
yansıyla bırbkte daha kuçuk
ıkı parçasını uretu
OnUr şımdılerde mıl> onlarca
ınsana guven duyulan yolun
sonuna gelmış olmanın
bılınçsıza>ma/lıgı
ıçersındcler
Nevazıbrsayazılsın ne
SON İenırse soylensın materyabst
fırtınalann gırdabındakı 2000'b
yıllann robotlaşmış ınsanı ıle,
artık bozulan bu dunya
dengesını tartışmanın ne
olanağj vardır ne de umudu
Duruşlan, tenlen, bakışlan ve
nefes abşlanyla ınsanı, ruhlan.
duygulan, acımasızlıklan,
sınırsızpara açbklan ve
doyumsuzlukîan ıle yenı bır
yaşamın canbsını oluşturan
inılyonlar, müyarlarca sayıdakı
kıtle, donen kure uzennde bır o
yana bır bu yana koşturup
durmaktaydı
Caddeler, bırbınru aldatmış v e
aldatmaya dev am eden
ınsanlarla doluydu
Her koşe başında bır
kandırmaca, bır sahie sevgı
gostensı
Ellennde matkap bırbınnın
gozunu oymaya çabşan
ınsanlar. erekfenne
ulaşabılmenın sınsılığınde.
bırbırlenne karşı sahte
uyatrolannın en çarpıcı
ovunlanru sergılemeyedevarı
edıvorlardı
Guçlulenn postal pençelen
altında çıgnenen ınsan
haykınşlan. robot kalplerde
hn,bırdevınım
yaratmamaktaydı
Evren kırlenmış, atmosfen
sıyah bulutlar kaplamaktaydı
Kopan takvım yaprağı, hep bır
öncekı gunu aratıyordu
Güçsüzler açü, ışsızdı,
umarsızdı1
Ama Ay ıle Guneş arasında
turunu atmaya devam eden
gezegende guçlu kalplerde
ınsan sıcağı yoktu
1
Madenı kahkahalarla, tukenışe
yolculuktakı gucsuz ınsan
çığlıklan, aynı frekansta
tökyuzu boşluğuna takıbp
ahyordu
Yenı doğan bır gunun yenı
umutsuzluğunda. kendını
evınden kaldınma attı İşıne
gıdıyordu
însanlarla pençeleşmeye
hazırdı
Yaşamlada'
Var rruydı bunun başka bır
uman
!
Burhan Özbey
5
Mayıs 1993
çarşamba gunü,
hafta arası öğle
kuşağında
yayımlanan,
herbın ayn
konulardan oluşan ve ıçınde
toplumsal eleştınsını de taşıyan
bır pobsıye dızıde (San
Franasco Sokaklan),
deposundan bır sandık dolusu
sılah çabnan "tuccar"ın,
soruşturmayı yuruten pobs
mufettışırun, 'Sılahlan kıme
satıyordunuz"'" sonısuna
verdığı yanıt çok çarpıaydı
"Ben bır tuccanm, malımı
satanm Sılahlannkımegıttığı
benı hıçılgılendırmez "
Amenka'nın yakın tanhınde
gençlennın savaştığı
"'duşman"ına Vıetnam da sılah
satarak "ulke ekonomısıne
katkı"da bulunduğunu one
surenlen anımsattı bana bu
yanıt Asbnda, dunyaya
egemen bır sıstemın,
"demokrası" havanbğını
yapan bu en buyuk kalesınde,
yasama damgasıru vuran
ıdeolojık bakış açısımn ve
mantıgının en yabn tanımıydı
bu tumce
Uretıme el koyanlann
"demokrası"sınde her şe%
*'mubah"tı çunkü.
Emeğın dışında her turlu
kazancm sonsuz seçeneklennın
sunulduğu ve yollannın
orneklerle gostenlıp yasandığı
bır ortamda, "kulube'ae
oturanlann "saray"da
yaşayanlar gıbı düşunmeye
başlâması hıç de şaşırtıcı değıldı
artık Neış yaptığı deâl,ne
kadar kazandığı soruluyordu
ınsanlara Ve elegeçınlen
mulkıyetın sağladığı ayncabğı,
uretımde -sonucu ne olursa
olsun- en kısa y oldan en buyuk
kazanca donuştürebılmenın
"doğal bır hak" olduğu ınana,
vuz elb-ıkı yuzyıl geakmeyle
bızım toplumumuzda da tuttu
Gelışmenın "çağdaş" onculen
dıye tanımlanan, gözukara,
tuttuğunu koparan, onüne
çıkan benzennı
çığneyıp/yok ederek "buyûyen"
v e geçtığı yerde ot bıtırmeyen
-Boğaz'ın tepelennde ızlennı
gormek mumkun-,
'homocanavar'aklar turedı
bızde de
"Kutsal" mulkıyet kalkanıyla
kuşanmış. "tapu"dan
kılıçlanyla 'ozelleşürme"yı
savunanlar ıçın "her şeyın bır
ucretı' vardı artık
Odendığınde satın alınabılen
Sağbk, eğıtım, sanat ve hatta
ınsan gıbı
Doğaya, msana ve sanata
çıkarsız, sevgı dolu bır
yaklaşımsa, her şeyın
mıhenktaşı "ekonomık
değer"e vurulduğunda gulup
geçılen"nostaİ3ik,antık' bır
"antıkabk "
Bır fıbnın çağnştırdıklanvla
tırmandım Cağaloğlu
yokuşunu Nuruosmaruyeden
geçerek Çemberlıtaş'a v ardım
Kazı yennın onünde sessız v e
çaresız kalakaldım bır sure
Anılanm canlandı bu kez de
Pıyerlotı'de doğdum
Gedıkpaşa'da geçü gençlık
jıllanm Ilkrandevum.
Çemberbtaş Hamamı'nın
vanındakı. ülkece tanınmış
"Turşucu Şukru"nün -25
yıldan fazla oldu belkı
kapanab- onündeydı Ilk
aşkım ve "çıküğım" kızdı o
Bındığımız tramvayın bıletını
hâlâsaklanm Lıseden sonra
baba mesleğı matbaaahkta
geçen35yıl Kadırga,
Çemberbtaş, Cağaloğlu,
Çarşıkapı.Beyazıt Her
caddesını, her sokağmı kanş
kanş bıldığım, anılarla dolu,
benım obnadan benım
dıyebıldığım semtler
Daruşşafaka bınasının yennde
Çemberbtaş Sıneması vardı o
zamanlar Koşede
genç sevgjblenn buluşma yen
CennetMuhallebıası Aynı
sirada ızlendığınde, Beslen
Şekerası ve unlu fotoğraf
studyosu Foto-Turan ıle onun
karşı koşesmde. sokağın ıç
bolumunde, berbenmız Serkıs
Kurkçuoğlu Şımdı hıçbın
yok Zamanavebankalara
venıkdüşmuşler İlgınçtır, 33
yılhk hayat arkadaşımla da ılk
kezorada-1 derecedeSIT
alanı "Çemberbtaş-Çarşı ve
Otopark'" ınşaat bolgesı-
tanışıp/evlenmıştık
Kazma seslen anılanmdan
ayınyor benı
Vunılan her darbe, benım
kuçuk tanhımle bırbkte,
ınsanlığın gecmışle bağlannı
koparıyor Bıbyorum, ama
bılmek yetmıyor Başta
Cumhunyet ğazetesı obnak
uzere. ılgıblenn ve yetkıhlenn
uv anlanna, "dur" emırlenne
karşın suruyor kazı Kımbüır,
belkı'
Muteahhıtfirmaortaklannın
şu çarpıa sozlenyle
noktalıyorum yaamı
"Bız buraya 26 mılyar bra
yatırdık Tapuvesozleşme
elımızde "
Attila Sıralar