Katalog

Cumhuriyet tmtiyaz sahibi: Berin Nadi Ya\mjayuı *€ Basan: V enı Gün Haber -\jansi Bjsın ve > aunuiık A Ş Turkocap CJL ~W 41 Cağaloğlu W14 Uı PK 246 tstjnbûl Tel 5l2O5OJTclex ;:246 I Genel Yayın \ onetmenı Özgen Acar •Genel Gorsel \öneımen AU <Vcar • Duzenleme Vlustafa Sağlamer Ankara Termılcısı Cüneyt Arca>ürek • Haber Müdurlen Işık Kansu, H«kkı Erdem Muessese Muduru ErolErfcut • Koordınator: Yavın Koordmatorü- Hikmet Çetinkava »istanbul Haberlen Şena> Krikan «Dı, Haberler Ergun Bakı AtaturkBulvanNo 125. Kat 4. BalcanlıkUr-Ankara Tel 4195020 (7 Hal)Telex Ateıet Konıkan »Muhasebe Bütert W • Ğenel Yavın Danısmanı Orhan Erinc *h - Ekonomı Dinc Tavanç »Yurı Hdberlen Mehmef Sanrç 42344. Fax (4>419502/ »Iznür Temsıkrıy SmUr Kmk, H Zıya Blv 1352S2 3 Tel «Idare HıeeyınGurer •fşletme OnderÇdık • Yan fslerf Müdürür^Ofad BasUnM «Ha^ «Makaleler Sami Karaören »Spor Abdülkadir Vöcetaan »D?- HI2WTelex 52359. Fax (51*895360 •AdanaTems.lc.s, Çetin Yiğ««>ghılnönuCd •B.lg.-I^lem Naü tıol •B.lgısayar Sıstem: b c r S r k e [ MûdûrflNViiSâfa BalJ v «>"« Abddhh \ıw. 119S No I Kat l.Tel 522550-522601-522492 .Telex-62155.trax: (7l)52257O Mûriiret Çiler »Reklam Retolgttn»., 14HAZIRAN1993 Imsak: 3 25 Güneş:5.24 Öğle 13.09 Ikindı: 17 08 Akşam: 20.43 Yatsı 22.34 Bütünzamanlannenbüyükgöçü• Amerika'ya yenelen büyük göçe en fazla bir milyon kişinin katıldığını, fîlmlere efsanelere konu olan İsrailoğullannın göçüne katılanlann ise 800 ile 1600 arasında bir sayı olduğunu biliyor muydunuz? 1961'den yana Avrupa'ya göç eden Türkler ise 3 milyonu aşıyor. bu • Almanya'da bugün 6 milyon 500 bin yabancı yaşıyor. • Almanya 'da yaşayan Türkler yılda 6 milyar mark vergi Bunlann 1 milyon 855 bini Türk. Çarpıcı bir deyimle ödüyorlar ve sosyal güvenlik düzenine 4 milyar markhk Federal Almanya'da yaşayan her yüz yabancıdan 35'i katkıda bulunuyorlar. Türklerin 35 bini küçük ya da 'bizimkiler. 'Almanya'da yaşayanTürklerin en az yansı 15 büyük birer işyeri kurmuş durumda. Almanya'daki Türk yıldan daha uzun bir süreden beri buradalar. özel teşebbüsü 125 binlik bir işgücü istihdam ediyor. AYDIN ENGİN "...ve Musa asasını suya vurdu. Ve su ya- nldı. Ve İsrailoğullan Kızıldeniz'i aştılar". Tevrat'tan başlayıp tarih kitaplanna, ora- dan fîlmlere. romanlara konu olan bu ünlü göçe kaç kişinin katıldığını hiç düşündü- nûzmü? Matrak konulara meraklı, konulan mat- rak açılardan ele almaya pek yatkın bir Protestan papaa dostumuz bu soruyu bize yöneltti. Bılmıyorduk. Dahası hiç düşün- memiştik de. Sıcak ve boğucu bir Frank- furt akşamını keyıflendiren Protestan pa- paa keyifle yanıtladı kendı sorusunu: "Kı- milerine göre 1070 kışı" dedi. "kimılen ise sayıyj 1600'e kadar çıkanyor. Bana sorar- san 800'ü .bile butmayan küçük bir klandı o gûnlerde İsrailoğullan..."' Söz tarihtekı göçlere geldi. Sohbete ara sıra kanşan İspanyol Manuel (Almanya'- da metal ışkolunda sendıkaa) fspanya'dan Arjanün'e büyük göçün topu topu 260 bin İspanyolu içerdigıni ekledi. Bugün ABD'- de hem "nüfus'"ça hem de "nüfuz"ca en büyük ağırhğı oluşturan Flaman, Alman, İngiliz ve İrlandalı göçmenler (hani şu kov- boy filmlerinde göre göre bıkmadığunız araba kervanlan ile vahşi Batı'da ekmek ve özgürlük arayan yoksul Avrupalılar) ise toplasan toplasan bır mıJyonu bulmuyor- muş. 1961'den bu yana Türkıye'den yalnız Federal Almanya'ya göç edenlerin sayısı 1 milyon 855 bini buldu. Bütün Avrupa söz konusu olduğunda sayı 3 milyon sınınnı aşü aşacak. Ustehk bunlar yalnızca "res- men" göç edenler. Sayılannı galiba kimse- nin kesin olarak bilmediğı, ama varlıklannı da kimsenın yoksayamadığı "kaçak gelmiş göçmenler"in sayısı da milyorüa ölçülüyor Hani özellikle futbol yazarlannın pek sevdiğı, o abartma kokan deyimi kullan- marun tam da yeri: Bütün zamanlann en büyük göçüdür bu!.. Her yüz yabancıdan 35'i... Federal Almanya'da toplam 6 milyon 500 bin yabancı yaşıyor. Bunlann 1 milyon 855 bini Türkiye'den geldi ya da Türkiye'- den göç etmiş bir ana-babanın çocuğu ola- rak Almanya'da doğdu. büyüdü ve yaşı- yor. Bir başka ve bizce pek çarpıcı bir de- yişle Federal Almanya'da yaşayan her yüz vabancıdan 35'i "bizimkiler." Irkçılık Almanlar arasında da tepki görüyor. Neo-Nazi hareketi aleyhinde çeşitli Alman gruplan da gösteriler yapıyoriar. Federal İstatistik Dairesi'nin verilerine göre 1 milyon 855 bin Türkün en az yansı 15 yıJdan daha uzun bır süreden beri Almanya'dalar. Focus dergısının son sayısında yayımlanan sayısal verilere göre göçün başladığı 1961 yıbnda katılıyorlar. Büyük çoğunluğu işçi ve hizmetli olarak çalışan Türklenn 35 bini küçük ya da bü- yük birer işyeri kurmuş durumda. Almanya'- daki Türk "özel teşebbüsü" toplam 125 binlik bir işgücü istihdam ediyor. Türk patronlann Federal Almanya'da topu topu 6 bin 500 Türk emrinde çalışan bu 125 bin emekçinin yüzde 14'- yurttaşı yaşamaktaydı. Bu sayı 1973'te 712 bine, ünün Alman olduğu tahmin ediliyor. 1983te 1 milyon 440 bine yükseldi. 1983, aynı zamanda Federal Almanya'da ekonomik bu- nahmın uç verdiği ve sayılan artan yabancılann "azaltılması önlemleri"nin uygulandığı yıl. O yıl federal hükümet, gönüllü olarak dönenlere, normal kıdem tazminatlannın yanı sıra aıle başına 10 bin 500. aynca her çocuk başına da rermüşteri. Ömeğın Alman ailelerin sadece yüz- 1500 mark "dönüşüözendırmeprimı"ödeyece- de 57.8'inin evınde müzik seti var. Bu oran ğini açıkladf Almanya koşullanna göre oldukça Tiirklerde yüzde 71.6. Video kamera dağılımı da çekjci olan bu öneriyi kabullenenlerin sayısı 250 öyle. Almanlarda: Yüzde 36.1, Türklerde ise Ücret düzeyleri bakımından Türkiyeli göç- menler Almanlann epey gerisinde. Ailenin orta- lama aylık gelıri Almanlarda 4.580 markı bulur- ken, bu, "bizimkiler'de 3.650 markta kalıyor. Buna karşılık dayanıkh tüketim mallan pazan- nda "bizirnkiler" Almanlardan çok daha iyı bı- bini bile bulmadı. Geri kalan 1 milyon 250 bin Türkiyeli "Biz burada kalacağız" dediler. Kaldılar ve arttılar. Türkiye'den evlenip eşini AJmanya'ya aldırarak, 16 yaşını bitırmemiş ço- cukJannı getirterek, siyasal sığınma başvurusu yüzde 81.5. Almanya'nın ve Almanlann en "hassas" ko- nusu olan otomobılde durum daha da çarpıcı. Alman aılelerin sadece yüzde 7.6'sının otomobı- li Mercedes. Türkiyeli göçmen ailelerde Merce- yaparak, kaçak gelerek bugün resmen 1 milyon des sahibi olanlann oranı Almanlann üç katı: 855 bine, Göttingen Üniversitesi'nce yapılan bir Yüzde 20.4. araşürmaya göreyse 2 milyon 320 bine ulaştılar. Almanya'da Türkler yılda 6 milyar mark ver- Eğitime gelince gi ödüyorlar ve sosyal güvenlik düzenine 4 mil- yar marklık katkıda bulunuyorlar. Aynca iki Almanya'nın bırleşmesinden kaynaklanan eko- nomik sıkıntıyı aşmak üzere getirilen "dayanı- şma ödentisi"ne de Türkler 450 milyon markla Ancak yukandaki ilginç sayılar, ara eğitim is- tatistiklerine gelince tersine dönüyor. Bugün Al- manya'da yaklaşık 360 bin Türk öğrenci var. Bunlann çok büyük bır çoğunluğu ilköğretim kurumlannda. Lıse ve daha üstü eğitim kunım- lanna ulaşabilenlerin sayısı birden 22 bine ini- yor. 12.960 da yüksekokul ögrencisi var. Türkiyeli gençlerin büyük, çok büyük bir ço- ğunluğu ilkokuldan sonra bir meslek eğitimi gö- rüyor ve çalışmaya başlıyor. Ancak düşük eği- tim düzeyi yüzünden "geleceği olan meslekler"- de çırakiık eğitimi görmek pek çok Türkiyeli genç için olanaksız. Politik örgütienme Federal Almanya'dakı Türlayeliler kimi böl- gelerde bir getto yaşamını yeğlemelerine rağrnen (Ruhr bölgesındekı kimi madenci köylerinde Türkiyelıler nüfusun çoğunluğunu oluşturuyor) örgütlülük düzeyi oldukça düşük bir topluluk. Alman Anayasayı Koruma Orgütü'nün 1992 yıb raporuna göre "aşın uçlarda yer alan Türki- yeli göçmenler"in toplamı 30 bını bulmuyor. Bunlann 6.700'ü, Almanya'da Grauen VVölfe (Bozkurt) denen Türkiye'deki MHP çizgisinı sa- vunan aşın mılliyetçiler. Ancak bunlar da kendi aralannda "Türkeşçı olan ve olmayanlar" biçi- minde bölünmüş durumdalar. Almanya'daki Türklenn "cami derneklen" diye adlandırdığı Islamı örgütlerde aktif üye olan Türklenn sayısını Alman Anayasayı Konıma Örgütü 17.200 olarak venyor. Ancak aktif üye olma- masına rağmen İslamcı-şeriatçı örgütlere yakın olanlann sayısı82bin. Almanya'daki Türkler Ağulıkkazaııaıı çözüııı: Çifte vataııdaşlık Solingen'de beş Türk'ün ya- kılarak öldürülmesinin ardın- dan birden tırmanan neonazi kundakçılık eylemlen Alman- ya'da gündemin birina madde- si olma özelliğıni koruyor. Son iki gündür kundaklanan ev ya da yurt binası sayısında görece bir azalmaya (cumartesi günü sadece iki kundakçılık. Dün öğle saatlerine kadarsa sadece tek bır ginşim) tanık olunurken gerek siyasi partilerde, gerek gazete ve televizyon kanallan- nda aşın sağcılann saldın- lannın nasıl durdurulabileceği- ne ihşkin tartışmalar yoğunla- şarak ve somutlaşarak sürüyor. Son iki gün içinde Frankfurt, Köln, Bonn. Düs- seldorf ve Bremen kentlerinde görüş- tüğümüz hemen her kesim, yabana- lara "çifte vatan- daşhk hakkı"nın tanınmasım, müm- kün olan en iyi çö- züm" olarak niteli- yorlar. Televizyon kanallannda an arda yayımlanan tartışma programlannda da ağırlık gene "çifte vatandaşhk" üstünde yo- ğunlaşıyor. Partiler ve politikacılar ne diyor? Federal Ahnanya'da en bü- yük Türk kitlesinin yaşadığı (612 bin) Kuzey Ren-Westfalya Eyaleti'nin SPD'li (Sosyal De- mokrat Parti) tçişleri Bakanı Schnoor sorulanmıa yanıtlar- ken, neonazi örgütlerin eyalet Anayasayı Koruma örgütü'- nce yakın takibe alındığıru be- lirtti. "Yasaklamayı niçin dü- şünmüyorsunuz?" sorusunu ise '•Partileri yasaklayabihrsiniz. Ama kafalan yasaklayamazsı- nız. Yakın izlemeye alınmış bu tür örgütlerin kontrolü daha kolay ve istihbarat çalışması daha verimli oluyor" diye ya- nıtladı. Schnoor. çifte vatan- • Federal Parlamento Başkanı Rita Süssmut da çifte vatandaşhk formülüne sıcak bakıyor. Ancak CDU (Merkez Sağ îktidar Partisi) kökenli bayan politikacı, çifte vatandaşhk hakkının belli bir süre ile sınırlı ohnası ve bu sürenin sonunda yabancılarm iki ülkeden birini tercih etmeleri gerekeceğinisavıınuyor. daşhk hakkının sihirli formül olmamakla birlikte, yabancıla- nn durumunda belirgin bir iyi- leştirme sağlanabileceğine ina- ruyorum" dedi. Basın sözcüsü aracılığıyla so- rulanmızı yanıtlayan Federal Parlamento Başkanı Rita Söss- mut da çifte vatandaşhk formü- lüne sıcak bakıyor. Ancak CDU (Merkez Sağ İktidar Par- tisi) kökenli bayan politikacı, çifte vatandaşhk hakkının belli bir süre ile sınırlı olması ve bu sürenin sonunda yabancılann iki ülkeden birini tercih etmeleri gerekeceğini savunuyor. Bayan Süssmut, öngörülen süre konu- sunda ise Başbakan Kohl'den farklı olarak. herhangi bır ra- kam vermıyor. Başbakan KohJ, bilindıği gibi "'beş yıllık bir süre" önenyor. İçişleri Bakanı Seiters ise ön- ceki gün bir yerel gazeteye ver- diği demeçte, "Alman vatan- daşbğma ge- çişin olduk- ça radikal yasa değişik- likleri ile bü- yük ölçüde İcolaylaştın- lacağmı" bir kez daha vurguladı. Yeşiller, çifte vatan- daşhk formülünü öteden ben ve kararlıhkla savunuyorlar. Son günlerde TV kanallannda yayımlanan tartışmalarda Ye- şiller'in sözcüleri "çifte vatan- daşhk hakkında herhangi bir kısıtlama ve sınırlama yapı- hnaması" koşuluna ağırhk veri- yorlar. Hemen bütün gazete ve tele- vizyonkanallanndaağırlık,"ne- onazd eylemlen ve örgütlen- melerin teşhiri"nın yanı sıra "nasıl bir çözüm" tartışmala- nnda. Pohsiye çözümlerin çıkar yol olmadığında hemen bütün yo- rumcular ve tartışmaalar görüş birliği içinde gibi. Çifte vatan- daşhk formülü, bu alanda da ötekı çözüm önerilerine göre büyük ağırhk kazanmış du- rumda. Ahnanya'da halen yürürlük- te olan "vatandaşhk yasası" 1913 tarihh. 1. Dünya Savaşı öncesinde Ahnanya'yı saran "milliyetçıhk"" koşullan altında çıkanlan bu yasa bilindiği gibi Ahnan vatandaşhgında "kan- daşhk temeli"ni öngöriiyor. Bugün başka hiçbir Batı ve Or- ta Avrupa ülkesinde böylesıne "çağdışı" bir ilke yok. Bu ger- çek. bugün Almanya'da da bü- yük kabul görüyor. Toplumda fazla bir yandaşı olmayan bu neonazi grup ya da partilerin yanı sıra koalisyon ortağı CSU (Hırisüyan Sosyal Birliği) ve iktidann büyük par- tisi CDU (Hıristiyan Demok- ratlar Birliği) saflanndan ciddi itirazlar yükseliyor. Ancak CSU ve CDU kaynakh itirazlar bile, "kan bağı" ilkesine dayah bir vatandaşhk hakkının savu- nulması biçiminde yansımıyor. Bu kesimler, yabancılann ve özellikle Müslüman yabanala- nn (burada tartışmasız bir açık- hkla Türkler kastediliyor) Al- man toplumu ile bütünleşmele- rinin hem zor hem de sakıncah olduğu üstünde duruyorlar. Yorum Buformül ne kadarsihirli? AYDCV ENGİN Mölln, Sohngen, ardı arkası kesihneyen neonazi kundakçılık eylemlen derken yıllardır bilinen, ama bir türlü gündemin üst sıralanna gelemeyen "çifte vatandışhk" neredeyse gündemin ilk değıl, tek konusuna dönüştü. O kadar ki Başbakan Kohl'ün çok önem verilen Ukrayna gezisi, kamuoyunun ilgi odağında kendine yer bile bulamadı. Ancak burada da ipin ucu bıraz kaçtı ve tartışmalara, demeçlere, yazıhp çizilenlere bakıhrsa çifte vatandaşhk hakkı, Ahnanya'da kökü yıllar öncesine, taa Hitlerdönemine (hatta belkı daha da öncesine) dayanan yabancı düşmanhğmı söküp atacak bır "sihirli formül"e dönüştü. Acaba bu formül gerçekten sihirli mi? Ya da ne kadar sihirli? Kötümserler var. Diyorlar ki: "Ne yani, dazlaklar bir evi kundaklamadan önce pasaport kontrolü mü yapıyoriar?" Nitekim daha iki gün önce Düsseldorf ta sohbet ettiğımiz bir Ahnan aydını kederle gülümsüyor ve "Bak, dıyordu. Benim saçım kara. Eh, görünüşüm de Ahnandan çok bir Akdenizliyi andınyor. Bir Italyan fılan yani... Biliyor musun ben iki kez neonazi motosiklet çetelerinin. bir kezde dazlaklann saldınsına uğradım. Doğrusu canımı pasaportumla değil, tabana kuvvet kaçarak kurtardim..." Nitekim çifte vatandaşhğın yasal bir duzenleme ile bir hak olarak kazanılmasında kilit işlev taşıyan, koahsyonun küçük. ama etkıh ortağı hberal FDP'li (Hür Demokrdtİar) "Yabanalar Sorumlusu" bayan politikacı, koalisyon çifte vatandaşhğı savunurken "saldınlan önlemede yeterh olmasa bile" gibısinden bir parantezaçma gereği duydu. Bizce de çifte vatandaşhk bır sihirli formül değil. Ama etkili, hatta bizce çok etkili bir formül. Federal Almanya'da yabanalar, parlamentodaki partilerden ciddi hiçbir destek alamadıklan, bu toplumun ikina sıruf yurttaşlan olduklan için itilip kakıhyorlar. Politik partiler, dazlak ve neonazi süriilerini belki aktif olarak yüreklendırrniyorlar. Ama bu ülkede on yıllardır çalışan, vergisinı ödeyen, ünJü "Alman ekonomik mucizesi"ne kımsenin inkâr edemediği behrleyici katkılarda bulunan yabanalar, pek çok Ahnan pohükaarun dihnde hâlâ "Gastarbeiter", yani: Konuk işçı. Ama insaf, 20 yıh aşkın bu ülkede yaşayan, çocuklan burada doğmuş, çoğu torunlara kavuşmuş msanlan hâlâ '"misafir" olarak nitelemenin akla, mantığa sığar yanı var mı? Ama gerçek de bu. Bu böyle olunca da seçme ve seçibne hakkı ohnayan bu milyonluk kitlenin, meslekten pohukaalar için doğrusu büyük bir çekıcüiğı olmuyor. Oysa Alman vatandaşhğını eldeetmiş biryabancı, aynı zamanda bır seçmen demek. Federal Almanya'da iktidann kimi kez yüzde değil binde bilmem kaçhk oy oranı farklanyla el değişürdiği düşünülürse, sayılan 4 milyon 900 bine ulaşmış yabanalann "seçmen" olarak belirleyıcı bır ağırhğı olacak. Bu ise politikaalann tutumlannda, partilerin programlannda çok köklü değişildiklere yol açacak. Bır neonazının uykulannı kaçıracak, tutucu Almanlann kalp atışlannı hızlandıracak değişildiklere... Burada 1 milyon 855 binhk bir kitle olarak TürkJenn ağırhğı ise besbelli, tüm dengeleri altüst edecek kadar büyük olacak. 1991 yılında yapılmış bir kamuoyu araşürması "Türkler bugün seçmen olsalardı hangi partiye oy verirlerdi?" sorusundan şu sonuçlan çıkanyor: SPD (Sosyal Demokratlar) yüzde 48,3. Yeşiller yüzde 21,3. FDP (Liberaller) yüzde 2,1 ve halen iktidardaki CDU/CSU (Hıristiyan Demokratlar) sadece yüzde 1,3. Bu sonuçlar bugün de geçerliyse, ki ohnaması için hiçbir neden yok, iktidar partisi için aşağı tükürse sakal, yukan tükürse bıyık ikilemi var. Vatandaşhk hakkına kavuşan yabanalar ve özeüikle Türkler ilk seçimde Federal Ahnanya'da siyasal iktidann kompozisyonunu behrleyecekler. Bu, gerçek vatandaşhk hakkına kavuşma savaşımında yabanalann (özellikJe Türklerin) hem şansı hem de şanssızhğı. Emlak Bankası'ndan Yeni Bir Fırsat Daha Emlak Bankası, 2.4 Trilyon Liralık yüksek verimli m. Tertip Variığa Dayalı Menkul Kıymet'ini s a t ı ş a s u n d u . S a t ı ş l a r , 1 5 . 0 6 . 1 9 9 3 tarihine kadar devam edecektir. (Brüt) Yıllık Faiz Oranları 2 AY ^ ^ B 4 AY ^ ^ 9 6 AY ^^M 8 AY ^ ^ 9 10 AY ^ ^ Q I 2 AY EMLAK BANKASI "Daha Uygar Bir Yaşam İ ç i n "