Katalog

Cumhuriyet İmtiyaz sahibi: Berin Nadi Genel Yayın Yönetmeni Özgen Acar • Genel Görsel Yonetmen Ati Acar • Duzenleme Mustafa .Sağlamer Ankara Temsilcisı: Cüneyt Arcavürek • Haber Müdürlen: Işık Kansu, Hakkı Müessese Müdur V. Erol Erkut • Koordına- Ya.vınKoördinatörüHikmetÇetinkaya •Genel •lstanbul Haberien Şena> Kalkao »Dış Haberler Ergım Balcı Erdem Z.Gökalp Blv.İnkılap S.No:19,4. Tel: 4331141-47, Telex: 42344, Fax: tör: Ahmet Konılsan •Muhasebe Büknt Ye-Ç y a G e l Yayın Danışmanı: Orban Erioç • Yaa İşleri Müdürü Cdal Başlangıç • Haber Merkezi Mü- dürü: Mustafa Balbav - Ekonomr Dinç Tajanc »Yurt Haberien Mehmet Saraç (4)4330565 • tzmir Temsilcisı: Serdar Kıak, H.Zıva Blv. 1352S.2 3 Tel:83123O, ner »Idare: Hüseyin Gûrer »Işletme: önder • Makaleler Sami Karaören «Spor. Abdülkadir Yüceünan »Dü- Telex: 52359,Fax. (51)895360 »Adana Temsılcısi: Çetin Yiğenoğlu İnönü Cti. Çeük •Biigi-lşlem Nail lnal «Bılgisayar Sıs- zeltme: AbduUah Yaaa 119 S. No: 1 Kat: 1, Tel: 59 37 52 (4 hat), Telex: 62155, Fax- (71) 59 25 78 tem: Mürihe» Çikr •Reklam. Reha Işıtman Y>vantayK Yenı Gûn Haber \jana. Basın ve Yavıncılık A Ş Basm: Cumhunytt Matbaaalık ve Gazetecılık TAŞ Türkocag: Cad 39 41 Cağaloğlu 34334Ist. PK246IstanbulTel 5120505Tefex 22246, Fax-i 1) 5136595 "MART1993 lmsak-4 58 Guneş- 6 22 Öele 12.20 Ikindı: 15 32 Ak^am: 18.08 19.27 koteksjyonu • Haber Merkezi- İngılız moda endüstrisinin en önemli gösterisı sayılan 'Londra Moda Haftası' etkinlikleri perşembe günü başladı. I993sonbaharvekış koleksiyonunun sunulduğu defılede ilginç gıysıler dıkkat çekti. İngiliz moda endüstrisi geçen aya kadar büyük bır mali kriz yaşıyordu. Ancak SanayiveEndüstri Bakanlığı, yaptığı müdahale ile bu sektörü batmaktan kurtardı. Unlülerin estetik merakı • ATİNA (AA) - Aralannda "Bay Kas" Arnold Schwarzenegger, Al Pacino, Nick Nolte ve Dustin HofTman gibi ünlülerin bulunduğu kadınlı erkekli yıldızlar estetik cerrahlann kasalanna sürekli para akıtıyor. Tıp Dergisi Longevity'de yeralan bir yaaya göre kadın yıldızlar arasında en fazla "işlem gören" bölgeleri çene ve göğüsleroluşturuyor. Yüz gerdirme ise en çok rağbet gören operasyon olma özelliğini taşıyor. Derginin iddiasına göre estetik cerrahlann "tornasından" geçen ünlü isimler arasında bir bunın ameliyatı geçiren ve göğüslerini büyüttüren Madonna da bulunuyor. Jamie Lee Curtis'in de ufak bir göğüs operasyonu gecirdiği iddia edilen yaada. Bette Midler'in çenesini dûzelttirdiği ve yağlanru aldırdığı ileri sürüldü. Gözdağı tepesi • İSTANBUL (AA)- Pendik'in kuzeyinde bulunan ve halk arasında Ali Vasfi Tepesi olarak bilinen Gözdağı Tepesi, park ve mesıre yeri olarak yeniden düzenleniyor. Projeyle ilgili bir açıklama yapan Pendık Beledıye Başİcanı Burhan Köseoğlu, Gözdağı Tepesi'nin İstanbul'un en güzel gezinti alanlanndan biri olduğunu söyledi. Köseoğlu. 1991 yılında tepenin ağaçlandınldığını belirterek, denizden 40 metre yüksekteki tepeden kuşbakjşı Pendik, Tuzla ve Adalar'ın görülebildiğini kaydetti. N.T.'ye yardım •İSTANBUL (AA)- Mor Çatı Kadın Sığınağı Vakfı tarafından "Kadın Haftası" nedeniyle "Tecavüze hayır" başlığı ile gerçekleştirilecek etkınlikler kapsamında Istiklal Caddesi'nde bir "çiçek masası" oluşturulacaö ve buradan sağlanacak gelirin de Antalya'da uğradığı tecavüz sonucu bir hukuk savaşı başlatan ve bu savaşı kazanan hayat kadını N.T.'ye göndenleceği bildirildi. Mor Çatı Kadın Sığınağı Vakfı yetkililerinden alınan bilgiyegöre "Kadın Haftası" etkinlikleri bu yıl yoğun bir biçimde yaşanan "tecavüz olaylan" nedeniyle birkutlama şeklinde gerçekleştirilmeyecek. Dini Yayınlar Fuarı •İSTANBUL (AA) - Türk Diyanet Vakfı tarafından Sultanahmet Camii avlusunda düzenlenen "11. Dini Yayınlar Fuan" Istanbul Müftüsü Selahattin Kaya tarafından törenle açıldı. Müftü Selahattin Kaya yaptığı konuşmada, kûltûr ve gelenekleri gelecek kuşaklara aktarmarun en önemli yolunun lcitap okumak olduğunu belirtti. Kadınım, susturulamaz sesinıYann 8 Mart. Dünya Kadınlar Günü. Farklı yaşamlan olan, farklı kültürlerden gelen kadınlar kendilerini ifade ettiler Eşitlîkçibirfeminist:Saylan FİGEN ATALAY - BERAT GÜNÇIKAN •»-«y ünya nüfusunun yansı yann bir kez g J daha kendilerineadanmışgünün içinde 1 9 bulacaklar kendilerini. Dünyanın diğer ~^-*^ yansının gözleri önünde yine düşük üc- retle çalıştınlacak, tüketıme zorlanacak. çocuk doğuracak. mutfağa tıkılacak. bedeninden utandınlacak. vatak odalanm diğer cinsin er meydanı olarak görecek, kocasından dayak yi- yecek. çocuğuna dayak atacak, doğum masa- sında ölecek. tecavüze uğrayacak yine büyük ihtimal. Ama birileri de çıkıp. "vanz" diyecek, '"Hergünbirazdahaçoğalarak.üretiyoruz, eşit ve özgür olacağız. yaşayacağız". 8 Mart Dünya Kadınlar Günü kapsamında bugün yapılacak etkinlıkler ise şöyle: "Tank Zafer Tunaya Kültür Merkezi'nde tivatro ovu- nu "Sıcaklık'ın sahnelenmesi. 16 00-19.00. Âk- saray. 19 Mayıs Düğün Salonu"nda Emekçi Kadınlar Kurultayı. Mor Çatı, Tecaviizc Karşı Feminist Grup, Kadın Postası. Boğaziçi Kadın Grubu, Ulusal Demokratik Kadın Grubu \e Minerva tarafından Beyoğlu, Turnacıbaşı So- kak'ta 11.30'da standlann açılacağı. söyleşile- rin yapılacağı "Kadınlar sokakta" etkinliği. Türkan Saylan. çok vönlü bir insan. • Prof.Dr. Türkan Saylan çok mutlu. İşe yaradığı için, insanlan sevdiği için. insanlar onu sevdiği için mutlu. En büyük derdi. insanlann kendisi gibi örnekleri yaşamlanna uygulamamalan. Sıkılacak, üzüîecek birdakikası bile yok. Saylan'a göre, kadın-erkek eşitliği sadece kadın için geçerli değil. Adı: Türkan Saylan Profe- sör. İstanbul Ünıversitesi İstan- bul Tıp Fakültesı'nde öğretim üyesi. Lepra Hastanesi Başhe- kimi. Çağdaş Yaşamı Destekle- me Derneği Genel Başkanı, Kadın Sorunlan Uygulama ve Araştırma Merkezi Müdür Yardımcısı. Üniversite Öğretim Üyeleri Derneği Başkan Yar- dımcısı. 1935 yılında Kandilli'de do- ğar. İyi eğitim görmüş anne- babanın beş çocuğundan en bü- Ilknur Birol'a zaman yetmiyor Türküm,kadınım, öğretmenim, sendikaayım • Kadıköy Ticaret Lisesi'nde meslek dersi öğretmenliği yapıyor. Mesleğini, 16 aylık kızını ve sendikal yaşamı çok seviyor. Dersleri saat 07.30'da başlıyor, öğlende bitiyor. Öğleden sonralan hatta bazen geceyanlanna kadar zamanı Eğit- Sen *de geçiyor.Mutlu kadınlardan. tlknur Birol. Kadıköy Ticaret Lisesi'nde öğretmen. Eğıt-Sen'- de Örgütlenme Sekreteri. Kadı- nı örgütlü yaşama çekmek için uğraş venyor. İlknur Bırol. 1965 yılında İs- tanbul'da doğar. İdealleri çok farkhdır. Öğretmenlik mesleği- ne saygısı büyüktür ama bu mesleğı kendisi ıçın hiç düşün- mez. Okul bıter. Ideallerinı ger- çekleştinne olanağı bulamaz ve öğretmen olur. Mesleğine baş- Iadığı yer Kütahya'dır. Burada görev yaptığı iki yıl içinde kadın olmasından dolayı agır bir bas- kı yaşar. "Suç"u çoktur. Bekar- dır. aktıftir. sosyal bir yaşamı vardır. sendikal yaşamın için- dedir. 1990 yılında evlenır ve "eş durumundan" İstanbul'a tayin olur. Kadıköy Ticaret Lisesi'nde meslek dersi öğretmenhği yapı- yor. Mesleğini. 16 aylık kızını ve sendikal yaşamı çok seviyor. Öğleden sonralan hatta bazen geceyanlanna kadar zamanı Eğit-Sen'de geçiyor. Eşi en bü- yük yardımcısı, bu konuda hiç- bır sorunu yok. Yapüklanna müdahale edilmiyor. engellen- miyor, aksine destek görüyor. 24 saat yetmiyor. Kendine za- man ayıramıyor. Ama bütün bunlara karşın mutlu. "Sendikal faaliyetleri, meslek yaşamımdaki problemleri çöz- mek için özellikle de kadın ola- rak gerekli buluyorum. tnandı- ğım ve doğnı bulduğum bır şey için çaba harcamak psikolojiİc bir tatmin veriyor" diyor. Sendikal yaşamda kadının çok az olduğunu söylüyor, öğ- retmenlik mesleğinin yüzde 60'- ını kadmlann oluşturduğunu hatırlatıyor. Mahinaa Faîi, hıdemli işçilerden Eyliliği yolunda, işinde yorgun • İhanet. Asla böyle bir şey olmazdemeye pek yanaşmıyor. Görmezse, duymazsa bir sorun yok. Ama bir de öğrenirse. katlanamaz. belki de vurur. Kadın-erkek eşitliği mi? İnanıyor. Maaşı 1 milyon. Adı Fati Yüksel. Kastamo- nulu. Beş yıl once komşu oğlu Kenan'ı se\Tniş. evlenmiş. Bir- likte. İstanbul yollanna düş- müşler. Ümranıye'nin gece- kondu mahallesi. Şerifali Çift- liği'nde iki oda bir ev tutmuşlar. Kenan bır kaynakçıda iş bul- muş. Fati de konfeksiyonda. Makinacı Fati. İki yıldır brother marka dikiş makinası- nın başında. fason mallar üre- ten bir ışletmenin "kıdemli" iş- çilerinden. Aylık maaşı bir mil- yon üç yüz bin îira. Hem ma- aşıru söylerken. hem de "Sigor- talı mısın" sorusuna belli beür- sız bir yanıt verirken patronuna bakıyor çekingen gözlerle. Makinelerin gürültüsünü, müzikle bastırmaya çahşmak- tan yorgun Fati. Usul usul ko- nuşuyor. Evliliği yolunda. ko- casından bir yana sorunu yok. Şimdilerde birdearaba almı- şlar. Sorunsuz olmak. Fati'yi düş kurmaktan alıkoymuyor. Hiçbir eksiği olmasın. daha ıyi. daha güzel bir yaşamı olsun is- tiyor. Kocası, biraz daha fazla kazanırsa. çalışmayacak. Ev iş- lerine Kenan' ın yardımı da kü- çümsenir gibi değil. hem kuru- lurken hem de kaîdınlırken sof- raya yardım ediyor. Kadınlann da erkekler kadar eşit olmasını istiyor. bır de sorumluluklann paylaşılmasını. Yann 8 Mart. Dünya Kadınlar Günü. Ülkemizde halâ 1 milyon kadın kocasından dayak yiyor. Yaklaşık 20 milyon kadın nüfusun- da okuma yazma bilmey enlerin oranı \iizde 27.17. Evkadını say ısı 10 milyon, işsiz kadın sayısı ise yakJaşık 600 bin dolayında. Rakamlavla Tüvkiye'dekadınKadın nüfus say ısı: 19.434.593 Nüfustaki oranı: yüzde 52 Okuma-yazma bilmeyenlerin oranı: yüzde 27*17 îşgücünde olan kadın sayısı: 5.907.156 İşgücüne katkı oranı: yüzde 34.4 İşsiz kadın sayısı: 578;999 İşsiz oranı: yüzde 8.9 İşsiz kadınlar arasında yüksek okul mezunlarının sa\ ısı: 28.523 Ücretli çalışan kadın sayısı ^10.342 Yevmiyeli çalışan kadın sayısı:" 195.806 İşveren kadın sayısı: 12.313 Kendi hesabına çalışan kadın şayısı:360.294 Ücretsiz aile işçisi (Tanmda-hay->ancılıkta çalışan): 4.428.401 Ev kadını sayısı: 9.944.572 Suçlu kadın sayısı: 1156(217 zina/122 adam öldürme) 12-14 yaşında evienen kadın sayısı 4366 (197O'*de 22152) Yedi ve daha fazla çocuğu olan kadın sayısı: 8537 E\lenen kadın sayısı: 459.907 Boşanan kadın sayısı :25.712 Kocasından dayak yiyen kadın sayısı: 1 milyon Güneş, beklentilerinden va^eçmeyi düşünmüyor Adı Güneş İlhan. Otuz altı yaşı- nda. bir kjz çocuğunun. Beyaz'ın annesi. Bir de mesleği var. mimar. Kişiliğine, babası, kocası, sevgilisi olan erkekJerin gözüyle bakmaya alıştınlmış, bu bakışlan üzerinde at- maya çalıştıkça hep bir köşelere sıkıştınlmış genç bir kadın. Güneş. iki çocuklu bir ailenin kızı. Öyle baba baskısı altında. "aman ne derler" endişesi- altında. ailenin kuşatmışhğj altında yaşamış alıştığunız genç kız portrelerinde bir yaşamı yok. Hakkını kulianabiknlerden Karar verme yetkisini, yaşamını belirleme hakkını "ölçülü" de olsa kullanabilmişlerden. İTÜ Mi- marlık Fakültesi'nden mezuniyeti 1977'lere rastlıyor Güneş'in. Aynı yıl da evleniyor Sinan'la. Birlikte Ingiltere'ye gidiyor, kendi çaplan- Güneş, fotoğrafının çekilmesini istemedi. nda bir iş kuruyorlar. Beyaz da ora- da doğuyor. Üçüncü yılın sonunda. bir trafik kazasında Sinan ölünce. Güneş'le Beyaz'a Türkiye'ye geri dönmek düşüyor. Bir ev tutuyor kendisine Güneş, bir firmada da iş buluyor. Beyaz. anneannenin ellerine teslim edili- yor. İlişkiler yaşanıyor. uzunlu. kısalı; tutkulu ya da sıcak. Sinan'ın ölümünden on yıl sonra bir adam çikıyor karşısına, "Gözlerindeki hüznü kaldırma" yeminlenyle. Gü- Güneş, baba baskısı altında, "aman ne derler" endişesi altında, ailenin kuşatmışlığı altında yaşa- mış alıştığımız genç kız portrelerinde bir yaşamı yok. Karar verme yetkisini, yaşamını belirleme hakkını "ölçüliT de olsa kullanabilmişlerden. İTÜ Mimarlık Fakültesi'nden mezuniyeti 1977'lere rastlıyor Güneş'in. Beraberlikleri ve iki evliliği olmuş. neş. aşksız, sevgisiz, bu yeminin bü- yüsüne kapılıp iki ay içinde evleni- yor Kemal'lc. Hem de aradaki dü- şünce farklılıklannı, farklı kişilikleri göre göre. "Sen. çalışmasan da olur" diyor Kemal, o sıralarda fır- ma da zararlarda. bırakıyor Güneş işi. İlk zamanlar keyifli günler yaşı- yor. Zamanını dilediğince kullanı- yor, resim yapmaya başlıyor. Artık genç kızlığa geçiş yapan Beyaz'ı yanına alıyor. Kendisinden uzak büyüyen kızını anlamaya. onunla yakınlaşmaya çalışıyor. Bir süre sonra bu durağan yaşam- dan sıkılmaya başlıyor Güneş, ya- şamdan kopuyor, işinden uzaklaşı- yor, kendine güvenini yitirmenin eşiklerine geliyor. Kemal'in ilk evli- liğinden olan çocuklanna karşı so- rumluluğuna Güneş'in kızı da ekle- nince kısa sürede büyüyen tartışma- lara yolaçan, ekonomik sorunJar ortaya çıkıyor. Kemal, kanal değiş- tirmek isteyen Güneş'e, televizyo- nun kendi parasıylâ alındığını anı- msatıyor. Seçici olmak istiyorsa Güneş de çalışmalı ve kendisine te- levizyon almalıdır Kemal'e göre. Hataiar, i>i yanlar Güneş, bu evlilikte kendi ha- talannın da olduğunun farkında. Sadece Kemal değil, artık kızı Be- yaz da onu evişlerinin tümünü yap- makta yükümlü görüyor. "Bana çok güzel ev topladığımı söylüyor- lar" diyor Güneş. "Oysa ben bu de- ğilim, böyle olmak istemiyorum". Sürekli iş anyor. bir yandan da bir psikoloğa gidiyor. İş bulmuyor de- ğil ama verilen ücret, kızının okul giderini bile karşılamaya yetmiyor. Oysa o çalışmakla, kendisine ait bir yaşam kurma, kızırun kurduğu "Er- keksiz bir evde yaşama" düşüne katılmaktan yana. Vazgeçmeyi dü- şünmüyor beklentilerinden, "Herşe- ye rağmen geç değil" diyor. yüğüdür. Çocukluğu 2. Dünya Savaşı yıllannda geçer. Ailesin- den ve öğretmenlerinden Ata- türk'ün izinde. çağdaş bir genç kız olmayı öğrenir, yurt sevgi- siyle büyür. Orta \e lise yıllan Kandilli Kız Lisesi'nde geçer. Bu okulda okumayı. yazmayı, edebiyatı se\meyi öğremr. Ortaokul yı- llannda doktor olmaya karar verir. Nedeni. insanlan tanı- mak, onlara katkıda bulun- maktır. Liseden mezun olduğunda yalnızca kendisi için değil top- Ium için de görevleri oldugîı- nun bilincine vanr. Çok utan- gaç. çekingen ürkek bir kızdır. Yaşamı tanımak için büyük bir arzu duyar. Şanslı bır genç kız olarak istediğj eğitimi görür. İstanbul Tıp Fakültesı'nde öğ- renime başlar. Üniversite yıllannda çok gü- zel arkadaşlıklar kurar. bu vı- 1larda başlayan dostluklar hala devam eder. Fakültenin üçün- cü sınıfında. 22 yaşındayken hocası ile evlenir. Kağıthane Köyü'ne gelin gıder. Burası onun için yeni bır üniversitedir. Köylüleri, çiftçıleri tanır, süt sağmasını. tavuklan kuluçkaya yatırmasını öğrenir. 25 yaşına geldığinde iki oğlu vardır. Yeni bir ortam. okul, çocuklar, so- nunda hasta olur. İyileştikten sonra evliliği bozulmaya başlar. Kendisinden sekiz yaş büyük kocasi evde oturmasını ister. Çok direnir. Bu arada asis- tanhk sınavını kazanır. Bir ka- rar vermesi gerektığinde mesle- ğini seçer. Eşine de hak venr. O da. "aradığı huzurlu ortamı bu- lamamıştır". dokuz yıl süren evlilik bıter. Çocuklann velaye- tıni baba alır. Boşandıktan son- ra iki yıl çok acı çeker. Boşa- nan. çocuklu kadınlann ya- şadığı tüm sorunlan o da yaşar. Boşanmanın "ceza"sını çeker. İki yıl sonra her şey düzelir Bü- tün korkulan geçer. Çocuk- lannı yanına alır. iki oğluyla kendisine güzel bir yaşam ku- rar. İngiltere seruvenı 1971 yılında burs kazanarak İngıltere'ye gıder. Çocuklan da yanındadır. Bıryıl burada ihtı- sas yapar. 1972'de doçent olur. Akademik yaşamında hiçbir zaman haksızLğa uğramaz. haklanmı sonuna kadar alır. Bu bakımdan kendisini şanslı bulur. Büyük oğlu Tatbiki Güzel Sanatlar Akademisi'ni kazanır. küçük oğlu anne mesleğini se- çer. Sonraki yıllarda çekingen- liği üzerinden atar. Azra Er- hat'la mavi yolculuklara çıkar, çocuklanyla gezilere gider, Anadolu'yu tanımaya başlar. 40 yaşında çok kısa süreli bir evlilik daha yapar. Doğru yap- madığını bile bile. Saylan. "Bi- zim gibi ülkelerde erkek bir kadını kişiliği. sosyal konumu, bilgisi ile beğeniyor ama evle- nince 18 yaşında. çahil bir kız olarak göımek istiyor" diyor. Bu kendi yaşamında iki kez ka- nıtlanır. Lepra. tıp öğrenciliğinden bu yana hep aklındadır. Yurtdışın- da bu konuda çağdaş bilgiler edınir. Kendisi gibi düşünenler- le. lepra merkezinı. cüzamla sa- vaş derneğinı kurar. Günü. saa- tı gelince profesör olur. 1978'- de. İkili bir yaşam başlar. Bır yandan lepra. bir yandan üni- versite. . Lepra hastanesinde de. üniversıtede de. aksakhklan düzeltmeye. ıdeal bir düzen ya- ratmayaçalışır. Yeteneğe. başanya ağırlık verir. Demokratik yönetimden yanadır. Lepra hastanesinde başanya ulaşır. Tıp fakültesin- de ulaşamaz. Nedeni, "insanlar böyle bır çabayı işgüzarlık ola- rak görürler". 8 yıl sonra yöne- timdeki görevinden istifa eder. Türk toplumunu. dünyayı tanıdıktan sonra. eşitsızliklen, haksızlıklan. sorunlan görünce sivil örgütler içinde çalışmanın ve politik yaşamda yer almanın gereğine inanır. Prof. Dr. Türkan Saylan çok mutlu. İşe yaradığı için, insan- lan sevdiği için. insanlar onu sevdiği için mutlu. En büyük derdi, insanlann kendisi gibi örnekleri yaşamlanna uygula- mamalan. Sıkılacak. üzüîecek bir dakikası bile yok. Saylan'a göre. kadın-erkek eşitliği sade- ce kadın için geçerli değil. Aile- nin tüm yükünü üstlenmek, ge- çimini tek başına sağlamak da eşitsizlik. Evlilik başka aşk baş- ka. Evlilik ciddi bir anlaşma ol- malı. Genç kızlann evlenmeden önce ekonomik özgürlüklerine sahip olmalan gerekli. Her şeye birlikte tartışarak. karar verme- li. Saylan, eşiüikçi bir feminist.