Katalog

17 EKİM 1993 PAZAR CUMHURİYET SAYFA DUNYADAN Demokrasiign O rtadoğu'da banşın doğduğu iddia edilen I993'te yapılan bir seçimde ahnan yüzde 94. 9'luk bir oy orarunı nasıl değerlendi- rirsiniz? Bu Brejoev'in. Andropov - un, Çernenko'nun seçim zaferlerin- den birisi değil. Ihmlı, Batı yanhsı, laik Mısır'da. Amerika Birleşik Devletleri'nin en iyi Arap müttefıki Hüsnü Mübarek, yüzde 94.9 oranı- nda oy alarak üçüncü kez cumhur- başkanhğına seçildi. Mübarek'in karşısmda başka bir aday yoktu. Mübarek, 18 yıllık cumhurbaş- kanlığını 1999 yıhnda tamamlaya- cak. Az sayıda politikacı, Mübarek'in ailesinin yolsuzluklara kanştığını iddia ettiklen içın tutuklanmıştı. Mısır polisi, rejime karşı çıkan kök- tendinci militanlara elektrik vererek işkence yapıyordu. Ancak demok- ratik değerleri sa%oındugunu ileri sü- ren NV'ashington'dan hiçbir yakın- ma sesi yükselmedi. Bununla birlikte. Hüsnü Müba- rek'in zaferi Suriye Cumhurbaşkanı Hafız Esat'ın sağladığı başanyla karşılaştınldığında çok sönük kalı- yor. Esat, arahk 1991'de halbn yüz- de 99.982'sinin oyuyla dördüncü kez yedi yıllık dönem için cumhur- başkanı seçildi. Halkm yüzde 0. 028'i meclisin secim sonuçîannı ka- bul eımesini engelleyemezdi. Üstelik 6 milyon 726 bin 843 Suriyeü hata yapmış olamazdı. IArap ülkelerinde parlamento işe yaramıyor Burada parlamento sözcüğüne dıkkat etmeTc gerekiyor. Şam'da, Kahire'de. Umman'da. hatta Bağ- dat'ta parlamento vardır. Suudi Arabistan'da Kral Fahd'ın seçimle gelmemiş parlamentosu demokrasi- nin verinı alır, Libya'da. Albay Mu- amner Kaddafi'nın "halk kurullan" Libyalılann tetnsil edildiklerine ikna olmalannı amaçlar. Elbette. istisnalar da var. Kuveyt Parlamentosu, Körfez Savaşı sıra- sında hükümetin kanştığı yolsuz- luklan araştınyor. Mısır Parlamen- tosu'nda. fazla bir hareket yeteneği olmayan sosyalist ve şeriat yanlısı milletvekiUeri bulunuyor. Bunun yanında, insan haklan Arap dünyasında pek sözü edilme- yen bir şeydir. Saddam'ın cellatlan 24 saat mesaıde tuttuğu Bağdaftan. seçimlerin 1991'de askıya alındığı. işkencecilerin sürekli çalıştığı Ceza- • yır'e kadar bu durum değişmez. Su- udi Arabistan'da bu yıl ülke tari- Kahire'de tutuklu bir kökten dinci Kuran'ı gösterirken... hinin ikincı en yüksek kafa kopar- ma rakamına ulaşıldı. 110 kişi cına- yetten, tecavüzden ya da uyuşturu- cu kaçakçıhğmdan idam edildi Lübnan'da geçen yıl. yırmi yıl sonra ilk kezyapılairseçimler, Hıris- üyan Maruniler tarafından boykot edildi, ancak Hizbullah ve öteki Şii gruplar için ilk demokratik söz hakkını sağladı. Bununla birlikte, Suriye birlikleri hala Beyrut'ta ve Lübnanlı bakanlar, Şam'a neredey- se haftalık "danışma" ziyaretleri yapıyorlar. Yıllar boyunca. Arap- lann İsrail'e karşı mücadelesi (yalnı- zca Yahudi vatandaşlar göz önüne alındığında demokratik bir İsrail) içeride halkın üzerinde baskı kur- malan için bir bahane olarak göste- rildi. Araplar sürekli bir savaş tehli- kesi karşısındayken gerçek bir de- cak'mokrasi nasıl sağlanabilirdi? Her- hangi bir Arap, kutsal Filistin "öz- gürlüğüne" kavuşturulmadığı süre- ce kendi hükümetine nasıl muhale- fet edebılirdi? Artık bu bahanelerle baskmın sürdürülmesi zamanı sona erdi. Ortadoğu'da banş varsa. Arap liderler hızlı düşünmelidir. Suriye, buna başladı bile. Son 18 ay içinde 6 binin üzerinde politik tutuklu ser- best bırakıldı, ancak yaklaşık 2 bini hala hapiste. Kral Hüseyin, uzun za- man düşündükten sonra kasım ayı- nda genel seçimlere gitmeye karar verdi. Ancak bu yeterli olmaya- caktır. Araplann bugüne kadar ileri sü- rülen bahaneleri anımsamalan za- manı gelmiştir. Bugün Filistin'in bir bölümü güvenlik altında olduğu gö? önüne alındığjnda. Araplar hangi bahaneyle baskı altında tutu- labilir? Özgürlük çağnlanna Batı'- nın tepkisi ne olacaktır? İnsan hak- lanna saygı gösterilmesini istediği- miz gibi, bu ülkeleri demokrasiye geçmeleri için desteklemeliyiz. Ancak Cezayir söz konusu olduğunda ya- şanan bu değil. Batı. köktendincı- lerin iktidara gelmesini engellemek için Cezayir'de yan askeri bir rejimi destekliyor. Çifte standarttan söz açılınca, Af- ganistan'ı unutmamak gerekiyor. Burada, C1A ve Suudilerden gelen parayla egitılcn Arap gönüllüler Ruslara karşı savaştınldı. Oysa, bu gönüllülerin bir İslam cumhunyeti kurulmasını istedikleri biliniyordu. Bu insanlardan bazılan Mısır ve Ce- zayir hükümetlerini devirmek için çalıştıklan zaman niçin şaşınyoruz? Cumhurbaşkanı Esat. 1982de köktendinci muhalifleri ezmişti, yi- ne böyle bir şey yapmaya kalkarsa Batı demokrasileri müdahale ede- cejk mi? Son düşmanımız olan ger- çek ya da hayal ürünü "İslam'm ye- niden uyaıuşı" bir yanda dururken, Batı. Arap dünyasına demokrasinin yerleşmesi için baskı yapacak mı? Amerika'nın müttefıki İsrail ile bir banş olacaksa, Amerika'nın köktendinci düşmanlanyla çatışma olmayacak mı? Bu çaüşmayı. daha önce Israil'e karşı savaşan Arap ge- neraller ve krallar yürütmeyecekler mi? Bölgede, bağımsız demokrasiler değil, bağımlı Arap müttefikler isti- yoruz. Araplann bu hem acı. hem gülünç duruma nasıl yanıt verecek- leri önümüzdeki aylarda Orta- doğu'nun en dramatik unsurlann- dan biri olabilir. Robert Fisk - The Independent Elektrikli otomobil geliyor ATİNA(AA)-Otomobıl şovlannda giderek daha fazla boy göstermeye başlayan elektrikli otomobiller. benzinle çahşan geleneksel araçlann tahtını kısa sürede sarsacağa benziyor. Japonya Uluslararası Sanayi veTicaret Bakanlığı, 2000 yılına kadar ülke yollannda lastik eskitecek elektrikli otomobil say ısının 200 bine ulaşacağını tahmin ediyor. Bu arada Japon firmalan ile Daimler-Benz ve General Motorsgibi fırmalararasında en süratli ve kullanışb elektrikli otomobili üretme konusunda da amansız bir yanş sürüyor. TEPCO(TokyoElectric' Power Company) araştırmacılan tarafından gelişünlen IZA adlı otomobil saatte 176 kilometre hız yapabiliyor ve bir seferlik şarj ile 550 kilometre yol kat edebiliyor. IZA. bu özelliği ile General Motors tarafindan geliştirilen dünyanın en hızlı elektrikli otomobilinin de saatte 10 kilometre önüne geçmiş bulunuyor. lZA'yı geliştiren Kazuo Natori. otomobilini şu anda itici yapan tek engelin aracın 21 milyon yene (yaklaşık 2 milyar lira) ulaşan fiyatı olduğunu belirtiyor. Aracın sadece aküsünün fiyatı lOmilyon yeni (yaklaşık 1 milyar lira) buluyor. Ancak aküler sürekli kullanılabiliyor. TEPCO yetkilileri. elektrikli araçlarvaygınlaştıkça fıyatın aşağı düşeceğini ümit ediyorlar. IZA'run yanı sıra Toyota. güneşenerjisi ile çahşan ve saatte 120 kilometre hıza ulaşan bir otomobil. Mazdada hidrojen ile çahşan H R-X2 adlı bir başka otomobil geliştırmiş bulunuyor. Saatte 150 kilometre hız yapabilen HR-X2"nin hidrojenle doldurulması 15dakika sürüyor. HR-X2birdepo hidrojenle 400 kilometre yol katedebilivor. Moskova, unuttuğu tarihini keşfediyor Manezh Meydanı KALMM CAûoest M oskova. sır saklamakta her zaman başanlı olmuş- tur. Kentte daha önce or- taya çıkan uygarhklann izlerine ulaşmak isteyen arkeologlann Kremlin çevresinde uzun süre kazı yapamamalannın bir nedeni de budur. Sovyetler Birliği yönetiminde, arkeoloji arka plana itilmişti. Ör- neğin. 1960 yıhnda, Halk Temsil- ciler Meclisi'nin inşası çalışmalan sırasında. Deli Petro'nun çocuklu- ğunu geçirdiği sarayın kalıntılan bulunmuş. ancak binanın temeline kanşmak üzere tekrar toprağa gö- mülmüştü. 1987'de, müte- ahhitleri kentin en güzel alışve- riş caddelerin- den Kuznetsky Most'un alün- daki mimari kalmtılara za- rar vermekten alıkoymak için hayü ter dökül- dü. Ancak 1990 yıhnda Kızıl Meydan'ın he- men yanında. Kremlin'in di- bindeki Manezh Meydanı ılgili planlar açıklandığında. Arkeoloji Ensitüsü'nün Genel Müdürü Aleksander G. Veksler. bu tarihsel fırsatı kaçırmayarak öğrenci, öğ- retim üyesi ve gönüllülerden olu- şan 150 kışilik bir grupla, Mos- kova'nın üst kabuğunu soyup. altındaki tarihsel zenginleri ortaya çıkarmaya koyuldu. Bütün bir yaz dönerriinde kazı çalışmalannı sürdüren Veksler ve ekibi, irili ufaklı çok sayıda parça buldu. Açılan çukurlardan binsin- de. Moskova'da çıkan ilk yangın- lardan birisiylc ılgili izlere rastlan- dı: Cengiz Han'ın önderliğindeki Moğol ordulan o zamanlar köy- den farksız olan bu merkezi yerle bir edip ateşe verdiğinde. tarih 1238'i gösteriyordu. Başka bir çukurda. 19. yüzyılda yaşamış varsıllı bir tüccann evinın kalıntılan bulundu. Veksler, kazı alanını göstererek "Burada Mos- kova tarihinin sınırlarını bulduk" diyor veekliyor: "Kentin tarihi pa- noraması Manezh IMevdanı'nda Motkova KUZNCTSKY MILO6&/IC Zinedevken basketbolu bırakıyor. En çok cesede sahip olan kazanıyor. gözler önüne seriliyor, bir asrı bir öteki izJiyor." Moskova'da yaşayan Fransız arkeolog Nicole Prevost-Logan, Manezh projesini duyunca öyle heyecanlanmış ki bir gazetedeki ilan üzerine, Amerikalılardan olu- şan ikı gönüllü grup düzenlemiş. Gönüllüler, Rusya'nın son derece nemli yaz aylannda. hamura dö- nen Manezh çukurlannda yapılan kazılann yolculuklanna değdiğini söylüyor. Arkeologlar. şimdi trafığe ka- panmış olan Manezh Meydanı'- nın kimi kesimlerinde, farklı tarih- sel dönemleri temsil eden altı kat- manla karşılaştılar. En üstte, son yanm asırlık dönemde güzelleştir- meye önem ver- memiş bir ken- tin kalıntısı du- ruyor: Asfalt. Diğer dönem- lerin izleri ise çok daha çekici: Ortaçağ'dan kalma mücevhe- rat. çanak çöm- lek parcalan, altında bir takım anlam ve- nlemeyen yazı- larla 17. yüzyı- 1dan kalma ah- şap bir fıçı. üze- rine kadın ço- ban resimleri kondurulmuş 18. yüzyıla ait kire- mitin yanı sıra, meydanın kimi za- man dükkan. kimi zaman ev. kimi zaman çamurlu sokaklara döndü- ğü yüzyıllar içinde kaybolan oyun- caklar, paralar, satranç taşlan. Sovyetler Birliği'nin yerle bir et- me çılgınlığıyla komşulanna sal- dırdığı 1938 yılına kadar Manezh Meydanı. isimlerini. Neglinnaya Irmağı'nın kenannda öbeklenmiş dükkanlardan alan cadde ve so- kaklarla doluydu. IAyakları altındaki tarihi unuttular Neglinnaya kıyılanna önce ça- nn askerleri yerleşmişti. Bir ucun- da. 18. yüzyılda yıkılan ve kentin en eski tapınaklanndan olan Mo- seyevsky'nin yer aldığı alan, kısa zamanda bir ticaret merkezine döndü. Veksler. tapınağın resto- rasyonu için çalışmalar yürütüyor. Her yerde olduğu gibi Mos- kova'da da çıkan eserlerin ne ka- dannın korunacağı bir tartışma konusu. Veksler. "Yalıuz en önemli anıt- ları korumamızı istiyorlar ama biz hepsinin saklanmasından yanayız. Bu eskiyle >eni arasındaki bildik bir tartışmadır. Arkeologlar korumak ister, müteahhitler yenilerini inşa etmek ister" diyor. Manezh Meydanı için şimdi göz alıcı planlar yapıhyor. Planlar çer- çevesinde meydanın kat kat olma- sı ve katlann park yeri. lokantalar, gazinolar, konser salonu gibi bö- lümlere aynlması düşünülüyor. Kuşkusuz. meydanın en gör- kemli kısmı, yeryüzüne çıkanlıp temizlendikten sonra restore edi- len eski eserlerin. anıtlann sergi- lendiği bölüm olacak. Celestine Bohlen Kültür • Sanat Bir STF.VEN SODKRBERGH Filmi KAFKAJEREMY1RONS • THERESA RISSEI. Yolmz Beyoglu Sinemosındo (251 32 40} 12.15-14.30-16.45-19.00-21.15 T.C. KÜLTÜR BAKANLIĞI DEVLET TİYATROLARI İSTANBUL DEVLET TİYATROSU AKM BUYUK SALON 251 56 00/254 Cml: 21.00, Pazor: 14 00,19.00 KASSANDRA Yazan Yöneten Çeviren Müzik Dans Tosorımı Sohne Tasonmı Giysi Tasonmı Işık Tasonmı Oynoyonlor : Slelio FIORENZA : Shohroo KHERADMAND : Serra YILMAZ - HÛR YUMER : Maurizio GAfiRIEU : Şilvana BARBARINI : kt. Deviet Tıyatrosu Yapımı : Serpil TEZCAN :UgoVIGNOLA : Tülln ORAl, Nuriniso YllCHRIM, Gönen BOZBEY, Şahin ÇEÜK, S«vol GÖKÇE, Rüçhon ÇAUŞKUR Meral GÖKDENİZ, Simoy TUNA, Dencc AKEl, Özlem GUVELİ 17 Ekim (Tek oyvn saat 19.00), 23-24 Ekim toriblerinde AKM 00A TİYATROSU 251 56 00/254 <xâ, (or, PM (um: 1900 (lesi 1500/1900 - Pazor 1500 GİZLİ OTURUM Yazan Yönelen Çeviren Müzik Sohne Tasorımı Giysi Tosorımı l>ık Tosonmı Dramaturg Oynoyanlar 17,19,20,21, : Jeon Poul SARTRE : Slelio FIORENZA : Oklay AKBAL : Maurizio GABRIEU : Slelio FIOfiENZA : İsl. Oevlet fıyalrosu Yapımı : Ugo VTGNOLA : Esen ÇAMURDAN : Civon CANOVA, Cevza SİPAl, Aydo AKSEL, Orhan THIKCAN 22,23, 24 Ekim tarihterinde Ayrıca Bilet Satif Vakkorama Taluim: 2S1 15 71 Vakkoroma Suadlye: 36O 9O 9O YASEMIN YALÇIN 35O. OYUNYılmaz Erdoğan KADINLIK BİZDE KALSIN MüzıUı Güldürü Yön: M e t i n Serezli Perş-Cuma: 21 15 C tesı-Pazar 15 00-18.30 29 EKİAA'DEN İTİBAREN Be»ikt€M YUMURCAK Sineması • 261 Ol 91 TCKULTÜR BAKANLIĞI I T.C. KULTÜR BAKANLIĞI istanbul devlet opera ve balesi I istanbul devlet opera ve balesi STUDIO OYUNCULARI Tiyatrosu ŞAHİKA TEKAND ile Oyunculuk çalışmalan Seçmeler 23-24 Ekim Vaiıkonağı Cad Akkırmanu So< 3C/38 Nışantaşı Tel: 246 77 25 / 305 13 20 I4f I KE\T Omf 11AR1 ^ ' D.L. Coburn Komedi 2 Bölüm • 26 Ekim -14 Kasım ATATURK KULTÜR MERKEZİNDE LEYLA GENCER'E SAYGI GECESİ 18 Ekim, 20.00de U. Gıordano ANDREA CHENIER opera 4 perde Orkestra Şefı: NIKSA BAREZA Sahneye Koyan: YEKTA KARA 23 Ekim, 15.30'da W. A. Mozart FİGARO'NUN DÜĞÜNÖ opera 4 perde Orkestra Şefı: SERDAR YALÇIN Sahneye Koyan: GURÇIL ÇELIKTAŞ 28Ekim, 20.00de G. Rossinî ROSSİNİ'Yİ SEVER MİSİNİZ? muzıklı gosten 2 bölum Müzik Yönetmeni: AYDIN KARLIBEL Sahneye Koyan: SUMERAY ARIMAN 15-22 Ekia,19.0Q'tfa Bılellr leflisılcten tm u âne ».K.M. gı>elernd* ulıji ç*mı«i()ıt Gı« TBI 25110 23 • 251 56 00 (7H«|'zM HAYAL YOLCULARI bale 2 perde Koreogralı ve Sahneye Koyan: OYTUNTURFANDA 16 Ekim, 15.30da 19Ek«,20.00'#e(Gala) R. Rodgers NEŞELİ GÜNLER muzikal 2 perde Orkestra Şefi: SERDAR YALÇIN Satineye Koyan: ALTAN GUNBAY 20 Ekim, 20.00 «e L.Mınkus DON KİŞOT bale 3 perde Koreografı ve Sahneye Koyan: VALENTIN YELIZARİEV Orkesua Şefi: ELŞAD BAGIROV 27 Ekim, 20.00'ie 30 Ekim, 15.30**3 J S. Bach UVERTÜRLER bale 1 perde Koreografı: TED BRANOSEN W.A Mozart TRIPTYCHON bale 1 perde Koreogralı RENATOZANELLA P.İ.Caykımki CENNET MEKAN bale 1 perde Koreografı ASHLEY PAGE 24 Ekim. 15.30da (BaKtfköy Yjrus E mre Küilur Merfcezı nde) ATATURK KULTÜR MERKEZİNDE Levent Çoker HAYAL YOLCULARIbale 2 perde Koreografı ve Sahneye Koyan : OYTUNTURFANDA Söz Yazan : ZEYNEP TALU KURŞUNCU Dekor. EMİN ÜÇER Kostüm: ŞANDAZIPÇI Işık: AHMET DEFNE Sanatçılar: Oktay KERESTECİ / Hülya AKSULAR Alkış PEKERtale SEZGlN.Kaan YAZGAN Çığdem ERKAYA€rcan YUKEN«ahar VİDİNLİOĞLU Alper AKALIN/Funda EMİR/Alim GÛNAY Funda BİLBAŞAR/Erdal ATIrOCanan ŞADALAK Ünal ASTER/Ayşr KUÇÜKUÇERLER/Ahmet EROĞLU Aylın ÖZALPMAN/Okiay AKSOY/Tûlay YALÇINKAYA Cem ÇATBAŞ/Şeyda SOFUOĞLU 16 Ekim C.tesi, saat 15.30'da (İlk oynanış) 19 Ekim Salı, saat 20.00'de (Gala) BİLETLER TEMSİLOEN BİR AY ÖNCE A K M . GİŞELERİNDE SATIŞA ÇIKMAKTAOIR. GİŞE TEL: 25110 23 - 251 56 00 (7 Hat) / 254 Türkçesi: Seçkin Selvi - Dekor: Refik Eren Yıldız Kenter • * * Müşfik Kenter KADIKÖY HALK EÛİTİM MERKEZİ: 348 40 50 İS1İUAlCAD.NO:140m:2Sl Ferhan Şensoy FERHANGİ ŞEYLER ÇARŞAMBA - PER^lMK 21.00 Ferhan Şensoy'un GÜLE GÜLE GODOT CUMA 21.00 Ferhan Şensoy'un KÖHNE BİZANS OPERASI M ü z i k : Filcret Kızılok C.TESİ 15 30-21 00 PAZAR 15.30 Kultur Boltanlığı Karkılorıyla 232 64 26 • 230 21 87 ^ Yıllar •S0MMERSBV 12 00-14.15-16 30-18 45-21 00 17 EKİM PAZAR SON... Ptontlc Bnre ÇILGIN SONBAMAR Kannd 2 BNbn V6n d n c i ) OCrOl Çatant» 15 004>»Hn>k« 21.15 Cıana21 15 • C.»11.00 w 21.15 PualMIO T«l: M« 01 O« KİDIKOV HUK ECİTİH MEMEZI Ş E H İ R T İ Y A T R O L A R I 12/17 Ekim 1993 Hatbıye M. Ertuğrul Sohnesı(24077 20) MOLIERE TARTUFFE Türkçesi: Orhan Velı KANIK Yönelen Jean-Louis Martın-BARBAZ (12-13-14-15-16 Ekim) • T. RICE - A L VVEBBER EVİTA Türkçesi: Gencay GÜRÜN Yön: Kenneth URMSTON .17 Ekim Pa:ar 15 0O-2O.3O 13 Ekırr P tesı 20 30. Fatih Reşat Nuri Sahnesi (526 53 80) GÜLSÜN SİREN AİLE ŞEREFİ Yöneten Engın GÜRMEN (12-13-14-15-16 Ekim) • MUSAHİPZADE CELAL Kadıkoy Haldun Taner SahnKİ (349 04 63) Savaş DİNÇEL MERAKUSI İÇİN ÖYLE BİR HİKAYE Yöneten. MacitKOPER (12 Ekim) • JOHN GUARE ALTI DERECE U2AK Türkçesi :Tunç Yalman Yön :Tunç Yalman (13-14-15-16 Ekim) • A. R.GURNEY AŞK MEKTUPLARI Türkçesi Armağan ERSİN Yön: Hakan ALTINER (17 Ekim, 15.00-18.30) CEP TİYATROSU (240 77 20) A.R.GURNEY FERMANLI DELİ AŞK MEKTUPURI HAZRETLERİ Türkçesi. Armağan ERSİN Yöneten EngınULUOAĞ Yön : Hakan ALTINER (17 Ekim . 15 00-18 30) (Perşembe-Cuma 15.00) GİŞE Y E R I E R İ lilHllH TİYAfftO CİyURmiN TtNISID* VMMOMOM* TMSİM, GUIItU SmiD» MACU1SI Vt KIÛIKOT HAIOUN TtNCR (MIRMZ) V( HNİZ OIOBUSltRl »OSUNO Gİ}[SİNDt S»mNUUIIAÛI« O,.. ,..l..i: Sde 70.30 - ( > | M I « 1 S.OO-70.30 Ptıı. - C.ı.ır 70.30 Cml: I S.OO-70.30 P«ı«: I 5.OO-1 ».30