Katalog

1 5 EYLÜL 1992 SALI CUMHURİYET SAYFA EKONOMt Hampetpol aramalan •ANKARA(AA)- Hampetrol aranan sahalann yüzde 47'lik bölümünde Türkiye Petrolleri Anonim Ortakhğı (TPAO) faaliyet gösterirken. arama sahaiannın yüzde 43lük kısmında ise 21 yabancı firnıa ve firma grubu arama faaliyetlerine katıhyor. Petrol Işleri Genel Müdürlüğü raporunagöreTPAO, 16 ayn bölgede toplam 7.8 milyon hektaralanda yürüttüğü hempetrol aramalannda toplam 146 arama ruhsatı kullanırken yabancı fırmalarise 164 arama ruhsatı ile toplam 7 milyon hektar alanda petrol anyorlar. Tele-tarım • KONYA(AA)-Tanm ve Köy İşleri Bakanhğı Yayın Dairesi. tanmsal enformasyon merkezi içinde oluşturulacak "tele-tanm" servisiyle çiftçilerin sorulan, telefon aracılığıyla anında cevaplandınlacak. Çiftçiler toprak işleme ve gübreleme. sulama ve toprak ıslahı, tanmsal mekanizasyon, tarla bitkileri yetiştiriciliği. hayvan yetiştiriciliği, tanm ekonomisi vekooperaüfçilik konusunda telefonla soracaklan sorulann cevaplannı beklemeden alacaklar. Best atakta • ANKARA(ANKA)- İngjlız fırması Rothmans ile Tekel'in ortaklaşa kurduğu, Best Bitlis Sigara veTütün Sanayii AŞatıhma hazırlanıyor. Best, fıyat belirleme yetkisini elde edebilmek için, mayıs 199 l'de yayımlanan kararname uyannca bir tütün kıyma ünitesi kuracak ve yıllık kapasitesini 2 bin tona çıkaracak. Bunun içın Maliye ve Gümrük BakanlığYndan nisan 1996'yakadarsüreisteyen şirket, bu süre içinde olabildiği ölçüde özkaynaklanndan karşılamak iizere toplam 15 milyon sterlinlik (Yaklaşık 210 milyar iira) bir yatınma gidecek. TÜRSAB'dan eleştiri • İSTANBUL(AA)- Türkiye Seyahat Acentalan Bırliğı'(TÜRSAB) Başkanı Başaran Uluso>. turizme sağlanan kredilerin yüzde 75'inin. 5-6 fırma tarafından kullanıldığmı söyledi. Ulusoy.yaptığıyazılı açıklamada, kamuoyunda turizm sektörünün kredilendirilerek çok teşvik edıldiği > önünde yanlış bir imaj bulunduğunu belirterek turizme sağlanan desteğin kredi ile ilgili bölümünden, sektörün tümünün değil. yalnızca bir kısmının yararlandığını belirtti. Genel-İş'in öpgütlenme atağı • İZMİR(AA)-Genel-İş Sendikası Ege Bölge Başkanlığ). bölgede t toplusözleşme görüşmelerini tamamlayan 8 belediyede örgütlenmeçalışmalanna hız verdi. Genel-İş Sendikası Ege Bölge Başkanı Zeki Mertol. İzmir Büyiikşehir, Karşıyaka, Konak, Buca ve \ Bornova belediyelerinde •bugüne kadar sürdüriilen Içalışmalarsonucu toplam !bin 500 işçinin. sendikaya ikaydolduğunu söyledi. ACER'delSO 9000 • tş-Ekonomi Senisi - Dünyanın ve Tayvan bilgisayar sektörünün en büyük PC üreücilerinden ACER Bilgisayar. Avrupa Topluluğu ülkelerinde yılbaşından itibaren mecburi olarak uygulamaya konulacaklSO9000 sertifıkasıru aldı. Sarp tıkandı • TRABZON/ARTVİN (AA) - İthalat. ihracat ve transit nakliyatın yanı sıra günde ortalama 4 bin kişinin giriş çıkış yaptığı Sarp sırur kapısı ihtiyacı karşılamıyor. BDTülkelerine gerçekleştirilen transit nakliyatın da buradan yapılması üzerine çok sayıda ' Tl R-kamyon ve turist taşıyan yolcu otobüsleri, Sarp sınır kapısının her iki tarafında zaman zaman üç kilometreye varan kuyruk oluşturuyor. Bu yılın 7 aylık döneminde Sarp sınır kapsından çoğunluğu B DT"li olmak üzere 816 bin 176kişiyle 70 bin dolayında aracm giriş çıkışı yaptığı bikhrildi. Alman Merkez Bankası AT ekonomilerine rahat nefes aldırmak için markı frenledi Avrupada paraoperasyonuİş Ekonomi Servisi Avrupa para sistemindeki kriz başta A\rupa para piyasalan olmak üzere dün tüm uluslararası para piyasalanru etkiledi. Uluslara- rası borsalar son derece hare- ketli bir gün yaşadılar. Avrupa para sistemindeki kriz İtalya'da devalüasvona yol açarken Al- manya'da reeskont ve lombard faizi düşürüldü. ye markın yük- selişı frenlendi. İsveç daha bir- kaç gün önce yüzde 16'dan yüzde 75'e yükseltügi faiz oran- lannı dün yeniden yüzde 20 düzeyine cekti. Dolar, Asya borsalannda 1.50 markı. Avru- pa borsalannda ise 1.48 markı aştı. Menkul kıvmetler borsala- n hızla değer kazandı.İngiltere, İskandinav ülkeleri ve diğer Avrupa ülkeleri Almanya'nın faiz operasyonunu sevınçle kar- şıladı. Avrupa para sisteminde (EMS) Alman Markı'nın hızla değer kazanması nedeniyle pat- lak veren kriz, İtalyan Lireti'- nin diğer AT ülkeleri para bi- rimleri karşısındaki değerinin devalüe edilmesine yol açtı. Avrupa Topluluğu'ndan (AT) yapılan açıklamada. İtal- yan Lireti'nin ' devalüasyonu karannın, İtalyan ve Alman hükümetlerinin taleplen doğ- rultusunda ahndığı belirtildi. İtalyan Lireti'nin EMS'yedahil olan diğer AT ülkeleri para bi- rimleri karşısındaki değeri yüz- de 7 oranında devalüe edildi. Buna göre İtalyan Lireti'nin EMS'deki diğer AT ülkeleri pa- ra birimleri karşısındaki değeri yüzde 3.5 oranında düşürülür- ken (devalüe edilirken), liret dı- şındakı AT ülkelen para birim- lerinin liret karşısındaki değer- leri yüzde 3.5 oranında yüksel- tildi (revalüe edildi). Böylece, İtalyan Lireti EMS'ye dahil pa- ra birimleri karşısında yüzde Avrupa'mn sorunlu ekonomileri AVUSTURYA Faiz. %9 8 Enflasyon: %3 9 Büyüme. %2.2 DANİMARKA Faiz: %11.5 Enflasyon: %2.4 Büyüme: % 1.7 FİNLANDİYA Faiz: % 16 Enflasyon %3.3 Büyüme %-0 9 FRANSA Faiz: % 10.5 Enflasyon: %3 Büyüme. %2.1 ALMANYA Faiz. %9.8 Enflasyon %3.9 Büyüme: %1 1 IRLANDA Faiz: % 10.6 Enflasyon %3.5 Büyüme: %2.4 İTALYA Faiz: % 18.5 Enflasyon- %5.4 Büyüme: %1.4 Fransa /"V--—^Avusturya isviçre BJBELÇİKA, LÜKSEMBURG • • • • Faiz: %9.8 I ' Enflasyon. %2.7 I I Büyüme: %1.5 YUNANISTAN Faiz: %25 Enflasyon. % 15.2 Büyüme: %1.4 HOLLANDA Faiz %9 8 Enflasyon: %3.6 Büyüme. %1.5 NORVEÇ Faiz: % 12.6 Enflasyon. %2.8 Buyume: %2.0 PORTEKİZ Faiz %18 Enflasyon: %9 Büyüme- %2 6 İSPANYA Faiz: % 13.75 Enflasyon- %6.3 Büyüme %2.2 İSVEÇ Faiz: %25 Enflasyon %2.7 Büyüme: %-0 3 E3 İSVİÇRE Faiz: %7 9 Enflasyon %4.3 Büyüme: %0.7 İNGİLTERE Faiz: % 10.5 Enflasyon %4 Büyüme %-0.8 7'lik devalüasyona uğramış ol- du. İtalya'daki devalüasyonla, Avrupa döviz kurlan mekaniz- masında (ERM) 100 İtalvan Lireti'nin 1 Alman Markı kar- şısındakı taban (mınimum) de- ğeri 820.68 liret, tavan (maksi- mum) değeri de 784.62 lirete eşitlendi. İtalya'daki devalüasyon ka- rannın ardından Avrupa Bor- EDtPEMtLÖYMEN LONDRA - Avrupa'mn en güçlü ekonomisi Almanya, Av- rupa Merkez Bankası henüz kurulmadığı halde, kurulmuş gibi yaparak, tüm AT ekono- milerine rahat bir nefes aldır- mak amacıyla güçlü markı bi- raz frenledi: Almanya'nın koltuk değneği ile bile ayakta durmakta zorlanan İtalyan Li- reti ise pazar gecesi açıklanan. dün sabah yürürlüğe giren bir kararla yüzde 7 oranında deva- lüe edildi. Aynı yolu izleyeceği söylenen İngiliz Sterlini şimdi- lik direniyor. Hükümet. 7 mil- yar sterlin dış borç alarak sterli- ni ayakta tutmaya çalışıyor. Avrupa Tek Senedi'nın yü- rürlüğe girmesine dört aydan kısa bir süre kala AT'nin içine düştüğü ekonomik istikrarsız- Uk. hukuki kargaşa ve si>asi be- lirsizlik, uzun süredır AT para birimlerini olumsuz etkiliyor. En güçlü para birimi olan markın gölgesi diğer bütün pa- ra birimlerinin üzerine düşü- yor, üstelık /*' an Merkez Bankası (But.^.^Dank) Alman faiz oranlannı düşürmeye de yanaşmıyordu. Faiz oranlanru mecburen yüksek tutmak zo- runda kalan diğer ekonomiler- de, örneğin İngiltere'de kredi faizi bir türlü ucuzlamıyor, dur- gunluk içındeki ekonomiyi can- landırmava vönelik adım atıla- mıyor, yani İngiltere'de de para, pahalıhğını sürdürüyor- du. Almanya'da açıklanan indi- rim elbette bir mucize yaratma- yacak. Ancak ekonomik gös- tergeleri izleyenlerin "içlerine biraz su serpilecek." Durgunlu- ğun "hep sürüp gıtmeyeceği" beklentisi biraz canlanacak. Borsalar için önemli olan da za- ten orta ve uzun vadeli beklen- tilerin ne ölçüde iyimser ya da kötümser olduğu. Bundes- bank'ın, Avrupa Para Sistemi (EMS) ve onuıı doğal uzantısı olması öngörülen Avrupa Para Birimi'ne (ECU) yakınhk duy- madığı biliniyor. Hükümetten bağımsız çalışan ve kararlannı siyasi değil. ekonomik göster- gelere göre alması ile tanınan Bundesbank'ın, faiz indirimi karannın zamanlaması dikkat çekti: Birleşme ardından Al- rran ekonomisinde de durgun- laşma ve aksama belirtileri, Fransa'da önümüzdeki pazar günü Maastncht Anlaşması'- nın halko>una sunulması önce- sindeki kaygılar. İngiltere'de 1930'lardan beri görülmedik ekonomik durgunluk. AT ça- pında ekonomik büyümede ge- nel yavaşlama... Bundesbank. hem AT içindeki en güçlü eko- nomıye hem de AT'ye yararlı bir karan tam bu aşamada al- mayı uygun buldu. ALMANYADAN Değişik tepkiler DİLEK ZAPTÇIOĞLU BERLİN - Alman Merkez Bankasfnın faizleri düşürmesi ülke içinde farklı tepkilere ne- den olurken borsayı olumlu etkiledi. Alman Merkez Ban- kası'nın karannda dış politik faktörler rol oynadı. Almanya'- nın faizleri ülke elconomisini fazla etkilemeyecek oranda dü- şürerek AT içindeki komşulan- na ve özellikle 20 eylülde AT'- nin geleeeğini belirlemek üzere sandık başına gidecek Fransız seçmenine "jest" yaptığı belirtı- liyor. Nitekim Alman Merkez Bankası - Bundesbank - Başka- nı Schlesinger dün karan açık- larken "faizlerin düşürülmesi için iç politikadan kaynaklanan bir neden olmadığını. dış poli- tik faktörlerin daha büyük rol oynadığmı" vurguladı. Faiz düşürmemekte direten ve daha geçen temmuz ayında faizleri yeniden yükselten Bundes- bank'ın 180 derece rota değiş- tirmesine "zahiri neden" olarak İtalyan Lireti'nin düşüşü göste- riliyor. Buna göre liretin son aylarda bir türiü değer kazana- mayışı üzerine Almanya. Av- rupa'daki para dengelerini bozmamak için 25 milyar mark değerinde liret satın almak zo- runda kaldı. Bu, markın en güç- lü para birimini oluşturduğu Avrupa genelinde büyük gen- limlere yol açtı. Bundesbank başkanı Schlesinger'e göre "bu koşullarda markın ve diğer Av- rupa paralannın değerini yük- seltmekten başka çare kalma- mıştı." Alman Sana>i ve Ticarel Odası karan çok sert dille eleş- tirdi ve "kısa vadede konjonk- türün canlandmlması için orta vadede enflasvonun körüklen- mesi göze aîınıvor" şeklinde konuştu. Maliye Bakaru Theo VValgel ise karan savunarak bu sayede dolann da biraz nefes alacağını. bütçenin rahatlaya- cağını ve yatınmlann canlana- cağını belirtti. Alman Sendikalar Birliği DGB de yayımladığı bildiride "Faizler çok az inmiştir ve eko- nomiye kaydadeğer bir etkisi olma>acaktır" dedi. Bankala- nn mevduat ve kredi faizlerini çok az, hatta belki hiç düşürme- mesi bekleniyor. Merkez Bankası karanndan en olumlu etkilenen kurumlar uluslararası borsalar oldu. Frankfurt borsa endeksinde yüzde 4 oranında yükselme gö- rüldü. salannın dünkü açılışında 100 İtalyan Lireti'nin Alman Markı karşısındaki değeri 796 Liret'e düştü. Geçen cuma günü ise 1 Alman Markı 765.40 lirctten iş- lem gördü. Alman Merkez Bankası (Bundesbank) da reeskont fai- zinı yanm puan düşüşle yüzde 8.75'den >üzde 8.25'e . açık pi- yasa işlemlerinde geçerli faizi de (lombard) 0.25 puan düşüşle yüzde 9.75"ten vüzde 9.50'ye çekti. Bundesbank'ın faiz indi- rimi karan üzerine. uluslararası borsalarda hızla değer kazana- rak Asya'da 1.50 markı, Av- rupa'da yüzde 1.48 markı aşan dolar, Almanya'da faiz indiri oranının umulandan daha dü- şük bulunması nedeniyle daha sonra yeniden gerilemeye baş- ladı. Tokyo Borsası'nın dünkü kapanışında cuma gününe göre 0.80 yen değer kazanarak 124.88 yene yükselen dolar, Londra'da öğle saatlerinde 124.25 yenden işlem gördü. Amerikan Dolan'nın yüksel- mesinde Japon hükümetinin 121.75 yene kadar genleyen do- lann 120 yenden aşağı ınmesine izin vermeyeceğini açıklaması du oldukça etkili olda. Almanya APnin gib 4 aydır nöbetleşe bekleme eylemi yapan 400 Meta işçisi dün sabah işbaşı yaptı. Meta'da yeniden üretimİş-Ekonomi Servisi- Mali kriz nedeniyle dört ay önce üretime ara verilen Meta Elektronik fabrikasında dün yeniden üreti- me başlandı. Kartal'da kurulu Meta Elektronik fabrikasında ücret- sız izine çıkartılan ve dört aydır nöbetleşe bekleme eylemi ya- pan yaklaşık 400 işçi, dün sa- bah işbaşıyaptılar.Schaub-Lor- enz markasıyla üretim yapan Meta Elektronik şirketi on se- kiz bankaya toplam 400 milyar lirayı aşkın borcunu ödeyeme- yince konkordato başvurusun- da bulunmuştu. Mahkeme, Meta'nın başvurusunu kabul ederek iki aylık mehil süresi verdi. Yeniden üretime geçen Meta Elektronik fabrikasında örgüt- lü Bağımsız Otomobil-İş Sendi- kası, fabrikada üretilen televiz- yon ve müzik setlerinin satılma- sı için kampanya başlattı. İşçi sendikalanna bu konuda yazı yazan Otomobil-İş Sendikası kampanyaya çeşitli afişler bas- tırarak devam edecek. Otomo- bil-İş Sendikası Genel Başkanı Ali Rıza İkisivri, satıştan elde edilen gelirlerle öncelikle çalı- şanlann ücretlerinin ve işten çı- kartılan işçilerin kıdem tazmi- natlannın ödeneceğini bıldırdi. Ali Rıza İkisivri. üretilenlerin pazarlanması konusundaki ilk göstergelerin olumlu olduğunu. henüz üretilmeden bine yakın televizyon ve müzik seti pazar- landığını bildirdi. Mali kriz nedeniyle Meta Elektronik'in 15 mayısta 320'si sendikalı 450 çahşanı işten çı- karttığını. kalan 400 kişinin de ücretsız izine çıkaıtıldığını be- lirten İkisivri, işçilerin dört ay- dır fabrikada bekleyerek ban- kalann haciz girişimlerine karşı direndiklerini hatırlattı. İki siv- ri, dört aydır alacaklı banka- lann fabrikavı kıskaca almaya çalıştığını kavdetti İSCİNİN EVREMNDEN ŞÜKRAN KETENCİ 12 Eylül'ün Ardından 12 Eylülün 12. yıldönümü, sıze nastl bir çağrışım, ya da üzerinizde nasıl bir etki yaptı? Karikatürist arkadaşımız Gök- han Gürses in "Ağaç Yaşken Eğilır" köşesinde 12 eylül günü yaptığı çızimler çok öğretici: "insanlar neyi hatırlarsa hatırla- sın, yüzlerınde hatırlıyor olmanın sevıncı." ile noktalanıyor. 12 yılınsanömründeküçümsenecek bir zaman dilimi değil. Hele de belleğı çok güçlü olan bir toplum değılsek. Ya da çir- kinliklerı unutmayı, güzellıklerı anımsamayı yeğliyorsak. in- sanın mutlu olması, insancıl olması için çok gerekli olan bu özellık, acaba toplumlar için de geçerli ve doğru mu? Yoksa toplumsal olaylarda çırkınliklerı unutamamak da çok önemli ve gerekli mi? Yine 12 Eylül günü yayımlanmaya başlanan, arkadaşımız Denız Teztel'ın "Süngünün ucundaki hukuk'yazı dizisinin ilk bölümünde yer alan bazı önemli bilgiler var: 12 Eylül hukuku sonucunda, 650 bin kişi gözaltına alındı, binlerce insan işkerv ce gördü, 210 bin dava açıldı, binlerce ınsan yargılandı, 517 kişi hakkında idam, binlerce kışı hakkmda da hapıs cezası verildi. 49 kışı ıdam edildi. Tek celsede verilen kararlarla in- sanlar asıldı.Yasalar, "18yaşınıdoldurmamışkişiasılamaz" demesine karşın, 17 yaşındakı Erdal Eren asıldı. Evet, 12 Eylül'ün uzerinden 12 yıl gecti. Ve galiba da yıldö- nümünden, büyük kentterde yoğunlaştırılan polıs aramalan dışındaüzerimizdepekbırizkalmadı. 12 Eylül'ün 12. yıldönü- mündeDİSK, kamuoyunapekyansımayananlamlı birtoplan- tı düzenledi. ölen Genel Başkanı Baştürk'ün de hücrelerin- den birinde yattığı, şimdi kültür merkezi yapılmaya çalışılan, eski Sultanahmet Cezaevi'nde dayanışma gecesi yapıldı. 12 Eylül'de, geçmişin bütün bilinen yasal sendikal faaliyetleri nedeni ile yöneticilerı yargılanan, ağır ışkence görüp ortala- ma 4yıl hapısyatan.fiilenkapatılanDlSK'inolayıvebağlantılı olarak da 12 Eylül irdelendi. DİSK'in yıllar içindeki tüm sendikal faaliyetlerınin, "Mark- sıst-Lenınıst illegal örgüt" kapsamında yargı konusu yapıla- bilmesinın hukuk garabeti gözler önüne serildi. DİSK özel örneğl üzerinde, 12 Eylül mantığı, işçi sınıfı, halk üzerindeki insan hakları gaspı, yaşama dönük ipoteği sergilendi. Günlük yaşamımızda "gelip geçti" diye baktığımız, artık bir "karaba- san" gibi görmediğimiz, anılarda kaldığını sandığımız 12 Ey- lül'ün, hedef ve sonuçları ile hâlâ ne kadar capcanlı, dipdiri ayakta olduğu gözler önüne serildi. 12 Eylülden, hedef ve sonuçlarından kurtulmak için 12 ey- lül'ü unutmamamız gerektiği ve 12 Eylül'ün mırasından, hu- kukundan arınmamızın zorunluluğu ortaya çıktı. Yenı 12 ey- lül'lerin yaşanmaması için 12 eylülcülerden hesap sorulması gereğinin önemi ortaya çıktı. 12 Eylül üzerinde fazla bir söz söylemeden, DİSK Genel Başkanı Kemal Nebioğlu'nun ne yazık kı gazetelere, TV'ye haberyapılmayan, anlamlı konuşmasından, üzerinde çok dü- şünmemiz gereken bazı bölümlerı olduğu gıbı aktarmayı yeğliyorum.. "Bızler bugünlere mücadelemızle, direncımızle, dayanış- mamızla, ınsanlık onuruna saygımızla geldik. Bugünlere bu- rada bulunan ve bulunamayan aydınlar, avukatlar ve ulusla- rarası sendikal örgütlerin bizlerle omuz omuza, her türlü suçlamaya göğüs gererek bırlikte verdığimız mücadele ile geldik. Hepsınden önemlisi tüm umutların gıttiğı anlarda inancımıza sarılarak kazandık. Hiç şüphesız bu onuru taşımak çok güzel, ama yetersiz. . Böyle bir onurun gerektirdiğı görevlerı sürekli yerine getir- mek gerek. Ertelenen demokrasi için verilen sözlerin yerine getirılmesi ıçın mücadeleyı ve de dayanışmayı sürdürmemiz gerek. Bızleri geçmışte bir araya getiren koşullar tam olarak değişmedı. MGK'nin çıkardığı 229, Danışma Meclısi'nin çı- kardığı 306 yasa hâlâ yürürlükte. Yani 12 Eylül hâlâ yasaları ve uyguiamaları ile yürürlükte. «* tm- DYP-SHP koalisyonunun 'öncelikli sörun' olarak ilan ettiği 'terör ün de 'enflasyon'un da işsizliğin' de gerçekten çözümü isteniyorsa öncelikle generallerın toplumumuzun sırtınasün- gü zoruyla giydirdikleri 'deli gömleği yasal düzenlemelerin' ivedılıkle değiştırilmelerı gerekır. Pekı, bu gerçeğe karşın bizler, darbecilere karşı onlar daha ıktıdardayken cezaevlerinde, askeri mahkemelerde demok- rasi savaşı vermiş olan bizler. demokrasi savaşının bu yeni boyutunda yeteri kadar kararlı mıyız? Tüm demokratik kuruluşlar, aydınlar demokratıkleşme için yeterli bir savaş verıyor muyuz? Yoksa demokratikleşmeyi sadece DYP-SHP koalısyonundan mı beklıyoruz? Toplumumuzu altüst eden darbenin 12 yıl sonrasında, he- pimize önemli bir görev düşüyor: 12 eylül darbesinin yarattığı tahribatı ortadan kaldırmak için bütün demokratik yolları kul- lanarak hükümeti, seçim vaatlerini yerine getırmeye çağır- mak, bunun için zorlamak gerekmektedir. DİSK adına de- mokratıkleşme mücadelesi çağrısı yapıyorum. Türk-iş'e, Hak-lş'e ve de geçmişte dayanışmanın en güzel örnekierini veren demokratik kuruluşlara, barolara, meslek odalarına, sendikalara, basın kuruluşlarına, demeklere buradan, Sulta- ahmet Cezaevı'nden yazarlanmız, düşünürlenmiz, sanatçı- larımız, bilim adamlarımız, aydınlarımıza sesleniyorum. Bu ertelenemez görev için bir araya gelelım. ülkemize bir daha 12 Eylüllerin gelmemesi için birlikteliğimizi pekiştirelim. Bi- lincimizi tazeleyelım. Bu çağrıya katılacağınıza ınanıyorum..." Konuk yazan Deııiz sektörünün potansiyeli EŞREF CERRAHOĞLL Denız Ticaret Odası Medıı> Başkanı Coğrafı haritalann süratle değiştiği 1992 senesinde deniz ticaretinde de hızlı değişimler yaşanmaktadır. Bilindiği üzere. dünya deniz ticareti. dünya ekonomisindeki gelişmelerden soyutlanamaz. Bu nedenle 1991 ve 92'de dünya ekonomisindeki bazı olumsuz gelişmelerin. örneğin demir çelik üretiminde. özellikle Japonya'da görülen gerilemenin ve bağımsız dev- Fetlenn hububat ithalatındaki istik- rarsızlığın. dünya deniz ücaretine olumsuz biçimde yansıması sonucu, na\ lun ve gemi fıyatlannda düşmeler olmuştur. Öte yandan gemi işletme maliyetle- rinin de hızla artması. Türk armatörle- rini önemli sorunlarla karşı karşıya bı- rakmıştır. Özellikle Londra'daki Llody's Sıgorta Kurumu'nun üç mil- yar pound zarara uğramasıyla. gemi sigorta primleri büyük boyutlarda anmış, bunlara başta personel giderle- rindeki artışlann yer aldığı diğer fak- törler de eklenince 1985 yıhnda dün- yada işletme maliyetleri açısından avantajlı durumda olan bayrağımız, 1992 senesinde dünyanın en pahalı beş bayrağı arasına girmiştir. Türk denizciliği bu tür sorunlarla uğraşırken ve 6.5 milyon dw t ile dünya ticaret fılolan arasmda 26'ncı sırada yer alırken komşumuz Yunanistan, kontrol altında tuttuğu tonajını 100 milyon dvn'ye çıkarmış, Kıbns Rum kesimi ise dünya sıralamasmda ilk beş büyük fılo arasına girmiştir. Uç temel konuda gerekli çabayı gös- terdiğimiz takdirde Türk deniz ticareti sektörünün evrensel boyutlara ulaşması ve ülke ekonomisine gereken katkıyı sağlaması mümkün olacakür. Bunlardan birincisi. Türk deniz ti- careünin tüm gelişimini üstlenecek olan Deniz Ticaret Bakanlığı'nın ya- şam bulmasıdır. Nitekim. hükümet programında yer alan. ancak günümüze dek > aşam bul- mamış bir hedef olarak kalmış Deniz- cilik Bakanhğı sorunu ile 5590 sayıb odalar. borsalar sanayi ve ticaret oda- çok önemli paylar >aratacaklardır. Gemi inşaatı ve gemi onanm sanayii, çok parlak bir pazara sahip bulun- maktadır. Bu sebeple. yaratılacak fınansal kaynaklar, bir fedakârlık değil, aksine hüİcümetlerin genel ekonomi politika- lan içinde yer alması gereken. temel aühmlar olarak görülmelidir. Üçüncü önemli nokta ise büyük bir özenle uygulama safhasına giren, dev- Llünyadaki olumsuz koşullara rağmen, Türk denizcilik dünyası altı ayda elde ettiği verilere göre, bir önceki yüa nazaran ülkemize daha fazla döviz girdisi sağlayacak bir seviyeye yaklaşmış bulunmaktadır. lan. ticaret borsalan >asasında, yeni yasama yıhnda değişiklik yapılarak. hükümet programında belirtildiği üzere, denizcilik sektörü ile ilgili. tek Deniz Ticaret Odasının yasallaştın- lmasını, memleketimizin ve Türk de- nizciliğinin yüce menfaatlen doğrultu- sunda beklıyoruz. İkinci önemli nokta. gemi inşa sana- yiinüz birçok gelişmiş denizci ülkede ol- duğu gibi kaynak yaratmak suretiyle desteklenmesidir. Gemi inşa sanayii için yaratılacak kaynaklar. daima geri dönecek ve .Türkiye için yeni ve sürekli bir döviz kaynağı olacaktır.Türk özel sektör tersanecileri. Uzak Doğu'ya kesin bir maliyet üstünlüğü sağlayacak seviyeye gelmiş bulunmaktadırlar. Bu tersane- ler, sadece kritik bir hareket noktasını aştıklan takdirde, Türkive'nın poıan- siyel dış ticaret kaynaklan arasında let müesseselennin özelleştirilmesi kapsamında, devlet denizcilik firma- lannın özelleştirilmesidir. Diğer sana- yi sektörlerindeki benzerlerine naza- ran en kolay olanıdır. Uzun yıllar boyunca. devletin deniz ticaretinde en ufak v atınmlara ve işlet- meciliğe bile el atmasından meydana gelen, devletçi yapıdakı denizcilik, devletimizin bir yönüyle gelir imkânlannı bozmakta, gereksiz yere aşın istihdam yaratmakta ve özel sek- tör yatınmlan ve faaliyet alanlan önünde engel oluşturmaktadır. Hatta bu müesseseler devletımize ağır mali bir yükümlülük getirmekte- dir. Türkiye'nin ekonomik kalkınması kadar. insanına layık olduğu daha yüksek refahın bu alanda çok daha kısa zam ında gerçekleşeceğine inanı- yor vc dcrn?lerin. insanlanmızın hür iradelerine bırakılmasıru diliyorum. Deniz Ticaret Bakanlığı'nın Türk denizciüğini bütünüyle temsil etmesi koşulu ile bu gelişmelerin hakikat bul- masının, çok zaman almayacağma ve bu sektörün devletten yardım bekle- yen değil. üçüncü ülkelerarası ticaret yaparak devletine dö\iz kazandıran bir sanayi sektörü olacağını behrtmek istiyorum. Ayru şekilde gereken koşullann sağ- lanması ve sadece hizmet arzı ile. özel sektör limanlannın giderek artan birer döviz kaynağı olacaklannı, gelişen je- opolitik koşullardan da yararlanarak bazı limanlanmıan ana transit liman- lan haline gelmesinin. yine ülkemiz adına önemli bir döviz kaynağı yara- tacak atıhmlan gerçekleştireceğini ifa- de etmek istiyorum. Hükümeü'mizle beraber Türkiye'- nin ekonomik ve sosyal kalkuımasın- da yerimizi almak için sonsuz heye- canla doluyuz. Hayalci değiliz. Söz verdiğimizi gerçekleştirmek azmimiz- dir. sözümüzdür. Dün>adaki olumsuz koşullara rağ- men, Türk denizcilik dünyası altı ay- da elde ettiği verilere göre, bir önce- ki yıla nazaran ülkemize daha fazla döviz girdisi sağlayacak bir seviyeye yaklaşmış bulunmaktadır. Amacımız mevcut potansiyelimizi daha iyi değerlendirerek bu rakamın çok üzerinde döviz kazanmaktır. Amacımız ve hedefımiz, dünya de- niz ticaretinde ülkemize layık bir güce ulaşmaktır. Uluslararası denizlerde gücünü gösterebilen Türk deniz tica- reti. aynı zamanda ulusu adına. dün- \anın çok değişik ve temel karar mer- kezlerinde lobiler oluşturacak ve va- lanı adına önemli yararlar yaratacak bir kaynak olacaktır.