Katalog

SAYFA CUMHURIYET 23HAZİRAN1992SAL 12 DIZIYAZI Sağük sigorta kuruluşunun tüm ülkeyi kapsamına alması,ulaşılamayacak ölçüde uzakJarda Sigortada umutsuz arayışlar Gerçekçi ve hizmet üreten bir sigorta düzeniyle sorunun çözülmesi hiç de olanak dışı değilken, bu tür girişimlerle, sigorta formülünün tüm örneklerine karşı çıkan ve belki de bu nedenle umutsuz ve sonuçsuz sosyalleştirme yasasına sahip çıkan kesimler yaratılmış, o yıllardan bu yana uzanan yaşam dilimleri boşuna harcanmıştır. - 5 — 7O'lı yıllar, bırçok tdrtışmalara konu olmasına karşın, sosyalleştirme yasa- sının yurumeyeceğının algjlanmaya başlddığı yıllardır Yasanın yürumez maddelennın ge- ne de sav unmalan yapılabılmış ancak fınansman kaynağının bulunmayışı sdvunulamazdurumagelmıştır Genel butçede sağlık harcamalan payı yuk- selmemektedır Çunku bu payı yuk- scltmek demek, bır başka hizmet bolu- munun pavını bu bolume aktarmak demektır Oysa tum bakanlıklar hız- metlcr ıçın yeterlı odemelen bulama- ma sıkıntısı ıçındedırler Gelışmekte olan ulkelenn genel so- runu elbetted>nıdurumdakjulkemızı dc etkılemektedır Butçe payının yuk- sek olduğu Mıllı Savunma ıle Mıllı Eğıtım'den ıse pay aktarmak olası de- ğıldır Yuksek gorünen Mıllı Eğıtım payı hizmet ıçın gereklı odemelenn ve harcamalann buyuk bolumunu karşı- Idyamamaktadır Mıllı Sdvunma ıse ulkcnın varlığını koruma açısından çok onemlıdır Yüksek butçe payına karşın ılen tek- nolojının sılahlanma yanşında, ıvedı durumlarda donatınıın yeterlığınde, gen kalınmak tadır O halde vergıler ve dcvlet vdtınmldnnın oluşturduğu but- çeden pay almayı unutmak ve yenı fı- nans kaynağı bulmak gerekmektedır Sigorta formülü Akla gelen tek kaynak ıse sigorta formulunde saklı gorunmektedır Var olan sağlık sıgortası kuruluşu sıgorta- lının şıkdyetlennden uzak değıldır Am.dk şıkâyetlenn tumunde yonetıme bağlı çozum formullen tartışıldbılecek duze>dedır Tum şıkâyetlere karşın hıçbır sıgortalı bu kuruluştan vazgeç- me onensınde bulunmamıştır Çunku hastalık afetı yuvaya gırdığınde, şoyle veya boyle selamete çıkma yolu bu ku- ruluşun sağlık hızmetıyle elde edıl- mcktedır ^ıleye vıkım getıren hastalık olayla- rını geçmışte yaşamış çok sayıda kışı- lcrvdgjjrsıgortdhlannıçınde Kımseo gunlere gen dönmeyı goze alamamak- ladır Hekımın guler yuzu belkı sağJa- namamakta muayene kuyruklan belkı kaldmlamamakta yataklı teda- TÜRKİYE'DE SAĞLIKI P O L İ T İ K A L A R I ITONGUC GÖRKER vıde koguşlar ozel odalara belkı do- nuşturulememektedır Ama yaşama saghklı donuş sağlanabılmektedır Yurtıçmde olanak yoksa yurtdışı te- davılenn bıle yolu kapalı değıldır İlaç parası karabasanı yokedılmış, ılaca katkıyla sorun çozumlenmıştır Hasta yatak oranlan hızla ıyıye gıtmış,' ya- tak yok ' gerekçesıyle hastane kapıla- nnda çaresız kalma korkusu gıdenl- mıştır Sıgorta formulu ulke ıçın tek seçe- nek olsa da. var olan sağlık sıgortası kuruluşunun tum ulkeyı kapsamına alması ulaşılamayacak ölçude uzak- lardadır Oyleyse sadece bırkaç mıl- yon vatandaşa hıtap eden bu sıgortayı bır yana bırakıp. dığer nüfus çoğunlu- gu ıçın neden yenı bır sigorta orgutu kurulmasın'' Genel Sağhk Sigortası İşte yetmışlı yıHarm ıktıdannı "'Ge- nel Sağlık Sıgortası" ısmı ıle yanı bır sıstem haarlığına surukleyen neden, bu ortam ve bu anlayıştır Sıstem du- şunülmüş ve önenlmıştırama, başlan- gıçta gerçekçı pnm oranlannı açıkla- maktan kaçınılmıştır Çunku sıgonaiı ışçılenn pnmlennın buyuk bolumu ış- verenler tarafından odenmektedır Tamamı hesaplandığında ıstenmesı gereken ayhk odemeler korkutucu- dur Yüzde3 prim gerçekçi mi? "Sıstem getınyorum derken >en» vergı benzen paralann ıstenecegını dçıklamak, oyla avakta duran bır sıya- sal partı ıçın apolıtık bır ddvranışur Hemazparaıstenıyorgorunmek hem de ışçılenn sıgortasından daha ıyı or- neklen oluşturmak gerekmektedır Hemen kurullar oluşturulur ve bu ku- rullara Sosyal Sıgorta'nın bılırkışılen de dahıl edılır Sosyal Sıgorta'nın bılır- kışılen, kendılen dışında kalmak ko- şuluyla her turlu katkıda bulunma>a haardırlar Çünku bu tur gınşımlenn kendı oluşturduklan ve bınbır emekle bır >erc ulaştırdıklan sağlık sıgortasıy- la değıl daha ustun olmak, eşdeğer bıle olamayacağını ıyı bılmektedırler Yetmışlı yıllann başlannda, vatan- daştan yuzde 3 pnm alarak tum sağlık hızmetlennın sigorta kuruluşuyla ven- lebıleceğı açıklanmıştır Yapılan ha- zırlıklar ve duzenlenen raporlar ınce- lendığınde durum çok daha farklı gorunmektedır Hazırlanan orgüt hizmet uretmeye- cektır Vatandaş bekledığı hizmet ıçın gene Sağlık Bakanlığı nın hastanelen- ne veya sağlık ocaklanna başvuracak, ısterse ozel sağlık kurumlanna da gı- debılecek, kendısıne sigorta kurumu- nun belırledıgı ve kabu) ettıgı odeme- lervapılacaktır Orneğın o tanhlenn para değenyle bır hekım muayenesıne ^0 lıra odemış- se ve bır gunluk yataklı tedavısı ıçın yalnız hasta yatağına 150 hra vermesı gerekmışse, sıgortadan muayene ıçın alabıleceğı para 10 lıra, yataklı tedavı- nın gunluğu ıçın ıse 50 lıradır Bu ra- kamlar elbette kı gerçek değıl, gercek ödemeyle alınabılecek odeneklenn aralanndakı gerçek oranlann ornekle- ndır Aynı para değerlenyle hasta muave- nesının 40 lırasını kendısı ödeyecek 10 lırasını sıgortadan alacaktır Yataklı tedavıde ıse 50 hrayı sıgortadan ala- cak ama kendüi u;>te 100 lıra daha odeyecektır Neden olmdsın 9 Sıgorta'- nın sağlık harcamalanna katkısı da bır formuldur elbette Ama kımler ıçın 0 Odeme gucu olabılen çoğunluğu şehır kesımme mensup ınsanlar ıçın Kırsal kesim ne yapacak? Bmbır ozvenv le sıgorta pnmını ode- yebılen koy kesımı ınsdnının uste ve- rebıleceğı pdrası olmddıgından gerek- sınımı olsa da hekıme \e>a hastaneye gıdemeyecck, kendısı ıçın odenecek katkı parasından vdrarlanamayacak- tır Koy kesımının odendığı halde ya- rar saglamayan bınkımlen, gıderek odeyebılme olanağma sahıp kışıler ıçın kullanılacak. yıllık ıstatıstıklerde köykınun sağlıklı yapıda olduğu ve hekıme başvurma gereğını pek duy- madığı açıklanacaktır Belkı de kır kesımının havasından ve suyundan, koy toprağının gûcünden ve bereke- tınden soz açılacaktır Konunun bır başka yonu de hızmetı \erecek alt yapının bulunmayışıdır Sosyal Sıgorta sağlık kuruluşu dışında kalan kesımde o tanhlerde 3000 nufu- sa bır hekım duşmektedır Hasta ya- tak oranı ıse on bınde 22 dolav lannda- dır O tanhlerde Sosyal Sıgortalann geçmış on yıllık ıstatıstıklen sıgortalı sayısınm gunluk hekıme bdşvurmd oranını yuzde 2 olarak gostermekte- dır Hasta yatdk oranı ıse gelışmış ül- kelerde on bınde 100 dolaylanndadır ve yatakb sağlık hızmetının verılebıl- mesı ıçın kabul edılebılen en duşuk oran on bınde 50'dır Bu katı gerçeklcr bovle bır kurulu- şun ortaya çıkanlması halınde tüm ülkenın hekımlen kdmu hızmetıne gır- seler bıle her hekımın gunde 60 hastd- ya bakması gerekeceğını yataklı ku- rumlara baş\ uruda ıse hastane kapıla- nnda çaresız kalma sorununun devam edeceğını gostermektedır Konuya dışardan bakan sokaktakı vatandaşa "bız hizmet satın dlacdğız açıklamalan belkı sempatık gelebıl- mektedırama konuva yanından vore sınden bulaşmış, sağlık vonetımı hakkında az çok bılgı sahıbı olma fır- satını bulabılmış kışıler ıçın bu vur dumduymaz gınşımler dehşct \encı dır Sağhk masalı Boyle bır ortamda 'dıledığın hekı- me gıt dıledığın hastaneyevat paranı sıgorta ödeyecek masalına ınanan kıtleler harekete gelıp genel sağlık sı gortası ıstemlennı her tur ıletışım araç lanyla kamuoyuna yansıtırken, yapı- lan alddtmdcdva tepkı duyan sağlık personelmın meslek kuruluşlan karşı teze sanlmış \e kıyasıya bır mucadele \e bdşldmışlardır Gerçekçı ve hizmet üreten bır sıgor- ta duzenıy le sorunun çozülmesı hıç de olanak dışı degılken, bu tür gınşımler- le, sıgorta formulunun tum orneklen- ne karşı çıkan ve belkı de bu nedenle umutsuz ve sonuçsuz sosyalleştırme yasasına sahıp çıkan kesımler yaratıl- mış. o yıllardan bu yana uzanan ya- şam dılımlen boşuna harcanmıştır StİRECEK Duzeitme: Dızının 20 6 92 tanhlı ıkıncı bölumunde Hızısıhha Okulu. Hızıssıhha Enstıtüsü olarak çıkmıştır Düzeltır ozur dılenz Sağhk Bakanlığı Müsteşar Yarchması Serdar Savaş'a göre, Türkiye'deki doktor sayısı aile hekimliğine yeterli Her aileye bir lıekiııı uygulaması HASTALIKLI SAĞLIK S İ S T E M İ M İ Z GÜNDÜZ İMSİR — 5 — Sağlık Bakanı Yıldınm Aktuna ve Muşteşar Yardıması Dr Serdar Sa- vaş, Turkıye'de Ulusal Sağhk Polıtı- kası'nın oluşturulacağına kesın gözle bakıyor Sağlık reformu çalışmalannda bü- yük emeğı bulunan Dr Serdar Savaş aynı zamanda Sağlık Bakanlığı'nın proje genel koordınatorlüğunu de yu- rutüyor Dr Serdar Savaş, sağbk reformuna ılışkın yaptığımız soyleşıde sorulanmı- zı yanıtladı Ulkemızde sağlık reformuna neden ıhtıyaç duyuldu 9 SAVAŞ- Bugun Türkıye, sosyo- ekonomık gelışmışhk duzeyıyle bağ- daşmayan bır sağhk tablosuna sahıp- tır Bebek ölüm hızı, anne ölum hızı, baa enfeksıyonlann yaygınhğı, do- ğuşta beklenen yaşam suresı gıbı sağ- lık göstergelen, Turkıye yle kışı başına aynı ulusal gehre sahıp ülkelerle kıyas- landığında, ulkemızın dezavantajb bır durumda olduğu görülür Sağhk gos- tergelenndekı memnunıyet vena ol- mayan bu tablonun yanında doğru- dan sağlık hızmetlen alanında da cıddı sorunlar vardır Uzun polıklmık kuy- ruklan, temız olmayan sağhk kuruluş- lan, vatandaşlara gereken kıbarlıkta davranmayan sapk personelı v b Sağlığa aynlan kaynaklann yeter- sızlığı yanında, kaynak kullanımında- kı venmsızlık. sağbk ınsangucunun dengesız dağılımı, sağhk hızmetlen alanında bıbmsel arştırmalann yok denecek kadar az olması ve daha bır çok neden, bu tabloyu meydana getır- mektedır Pekı mevcut durum Tür- kıye'nın kaden mıdır^ Bu tabloyu düzeltmek mümkün değıl mıdır 7 Sevı- nerek cevap verelım kı eldekı olanak- lanmızla Turkıye çok daha güzel bır sağlık tablosuna sahıp olabılır Nasıl mı 9 Koklü bır sapk reformu gerçek- lejtırerek SağlıkveGSMH Turkıye'dekı sağlık gostergelerı her- kesın kabul ettıgı gıbı ıçler acısı bır manzara sergıhyor Sızce bunun en onemlı nedenı nedtr? SAVAŞ- Sorunuzun cevabı sağbk hızmetlennın hab hazırdakı finansma- nı ve hızmetlenn sunuş şeklınde yat- maktadır Bıraz açacak olursak, sağbk hızmetlennde GSMH ıçensınden ayn- lan pay uzun yıllardır yuzde 3-3 5 du- zeyınde gerçekleşmektedır Oysa bu oran gehşmış ulkelerde yüzde 7-10 cı- vanndadır Şu halde finansmanla ılgılı ılk tespıtımız sağlığa yeterb kavnağın aynknadığıdır Pekı GSMH'dan har- canan bu kaynak nereden gelmekte- dır 9 Bu mıktann yuzde 50'sı vatandaş- lann doğrudan kendı ceplennden yapüklan, yüzde 33'u devlet butçesın- den, yuzde 17"sı de sıgorta fonlanndan yapılan harcamalardır Gorulduğü gı- bı GSMH'den aynlan kaynağın yansı herhangı bır kamusal kontrol obna- dan harcanmaktadır Bu da ıkıncı tes- pıtımız olan mevcut kaynaklardakı kullanımda kontrolsuzlüğü ortaya koymaktadır Fmansmanın kullanımmdakı dığer ı anhşlıklar nelerdır' SAVAŞ- Sağlığa aynlan kaynakla- nn nasıl kullanıldığı ıse onemlı bır çe- lışkıyı ortaya koymaktadır Toplam harcama mıktannın ancak yuzde 2 ka- dan sağlığı koruyucu ve gelıştıncı hız- metlere aynlmakta, yuzde 65 kadan bınncı basamak ayakta tedavı hızmet- lenne, yuzde 33 kadan da hastane hız- metlenne harcanmaktadır Asıl sağlık sorunlan, koruyucu hızmetlerle çozu- lebılecek yapıda ıken ulkemızde ancak kaynaklann yüzde 2'sı bu amaçla kul- lanılmaktadır Finansmanla ılgılı uçuncu olarak yapılabılecek tespıt kaynak tahsısındekı ulke ıhtıvaçlany- la paralc! olmayan uygulamayı ortaya koymamız bakımından ılgınçtır Fınansmandakı bır dığer nokta ozelbkle SSK ıle ılgıbdır Turkıye'nın en çok uyeye sahıp ve en buyuk sosyal guvenbk kuruluşu olan SSK, ışçı ve ış- verenlerden sağlık amacıyla topladığı pnmlenn ancak yansını sajık hızmet- İenne harcamaktadır Bır yanda kay- nak ıhüyacı duyan sağbk, ote yanda mevcut olduğu halde sağlığa harcan- mayan kaynaklar bır başka çebşkıyı ortaya koymaktadır Hizmetsunumundaki yanlışlar Hizmet sunumundaki yanlış y apılan- ma nelerden kaynaklanmaktadtr 9 SAVAŞ- 1961 yıbnda çıkanlan 224 sayıb sağbk hızmetlennın sosyalleştı- .nbnesıne daır kanun o yıllann koşul-. lanna göre Turkıye gerçeklenne uy- gun, çağdaş bır hizmet modebnı gündeme getırmışü Ancak aradan ge- çen 30 yıllık dönem sosyalızasyon uy- gulamasmın olumlu şonuçlar verme- dığmı ortaya koydu Bugun ıse Tur- kıye'de bınncı bas* mak sağbk hızmet- lenne dayanan bır uygulama yoktur Nedır bınncı basamak ruzmetlere dayanan uygulama 9 Insanlann sağlık- la ılgılı şıkayetlennın ve hastabklannın yuzde 90'dan fazlası hastaneye gıtme- den halledılebılecek nıtebktedır Başta pratısyen ve aıle hekımlen olmak uze- re hemşıre, ebe ve dığer sağbk persone- bnın organızasyonuyla butun bu so- runlar çözulebıbr Oysa ulkemızdekı uygulama bu durumun tam tersıdır 60 yıllık kanunlar Sağlık me\zuattndakı durum nedır 9 Reform çalışmaları bu me\zuatın ne kadarını değıştırme\e \eterli? SAVAŞ- 1928 tanhlı Tababeü ve Şuabatı Sanatlannın Tarzı İcrasına Daır Kanun, 1930 tanhJı Umumı Hıf- zısıhha Kanunu uzerınden 60 kusur yıl geçmış olmasına rağmen halen uy- gulamadadır Bütun mevzuatın yenı- lenmesı ıçın bakanlık olarak çaiışma- lanmızı sürdürmekteyız Sağlık mevzuatını, Kamu Sağlığı Kanunu. Sağlık Hızmetlen Kanunu. Sağlık Hrzmeüennın Fınansmanı Kanunu, Sağlık BakanhğYmn Teşkılat ve Go- revlen Hakkında Kanun ve Sağlık Personeb'nın Gorev. Yetkı ve Sorum- luluklan Hakkında Kanun adı altında beş ana kanunda toplayacağız Sağlık sektörunde en buyük eksıkler- den bırısı herkesın de kabul ettığı gıbı enformas\on sıstemıdır Bukonuda re- form çalışmaları nelerı getırnor 7 SAVAŞ- Sektorle ılgıb pobtıkalan doğru tespıt edebılmek, değışcn şartlar karşısında tutarb stratejıler gebştıre- bıhnek ve kaynak kullanımını rasyo- nel temellere dayandırabılmek ıçın doğru bılgıye ıhtıyaç vardır Oysa bu- gün yonetım enformasyona dayanma- maktadır öncebklere gore kaynak dağıbmı anlayışı da yerleşmış olmadı- ğından enformasyonun yonetımde ne ışe yarayacağı da bıbnmemektedır Yö- neümın bılgıye dayanarak rasyonel kaynak kullanımını sağlamak amacıy- la Sağlık Enformasyon Sıstemı (SES) kurulacakar Toplanan venlenn ışle- nerek bılgı halıne gelmesı, ven/bılgı akışının sağlanması ve yönetıa tara- fından kullanılmasında bılgısayar tek- nolojısı kullamlacaktır Genel sağlık poütikası Bugun sağlık reformu çalışmalarının ıçmde en çok eleştırılem genelsağlık sı- gortası mgulaması Bukonuda cıddıbır fînans zorluğuna dıkkat çekılnor Hat- ta çoğu zaman bugoruşten harekeüe bu u\gulamanın ha\alı olduğu belırtünor Oysa ulusal sağlık polıtıkasınm mgu- lanmasında mıhenk taşlarından bırısı de bu Sız eleştırılere ne dı\orsunuz 7 SAVAŞ- Uliüal sağbk pobükası doğrultusunda gerçekleştınlecek onemb değışıklıklerden bınsı hızmet- lenn finansmanında olup amaç genel sağlık sıgortasının kurulmasıdır Ge- nel sağbk sıgortası herkesın gebnyle orantıb olarak pnm odedığı, pnm odeme gucu olmayanlann pnmlennın genel butçeden karşılandığı ve butun vatandaşlann sağbk hızmetlennden eşıt faydalanacaklan sıstemın adıdır Boyle bır sıstem kurulurken elde bu- lunması gereken bılgıler vardır Bu nedenle Sağbk Bakanlığı Turkıye'de ılk defa sağbk hızmetlenne olan talebı ve bu talebı etkıleven faktorlen ortaya koyacak bıraraştırmayı başlatmıştır Turkıye'de genel sağlık sıgortası sıs- temmın kurulamayacağını, sağlık hız- metlennın genel butçeden vergılerle finanse edıbnesı, gerektığını savunan bır grup da vardır Ancak kamu açık- lannın ve enflasyonun yuksek gelır dağılımının bozuk olduğu bır ulkede, butçenın yuzde 20-25'mın sağbk hız- metlenne aynlması teknık olarak mumkun değıldır Oysa genel sağlık sıgortasında bır nevı vergı toplanmak- tadır ama bu nereye harcanacağı belb olan bır tahsısb vergıdır Pnmlenn ge- lırlerle orantıb olması odeme gucu olmayandan pnm alınması ıle de genel sağlık sıgortası uvgulaması toplumda gelır dağılımını duzeltıcı bır etkı yapa- caktır Yöntemin uygulanabilirliği Sızce \oniemm mgulaııabıhrlığı ne- dır 7 SAVAŞ- Genel sağlık sıgortasına yonebk olarak farkb stratejıler uygu- lanabılır, ancak değışmemesı gereken bazı prensıpler vardır kı onlar da bu tun sıgortablann hızmetlerden eşıt olarak yararlanmasının sağlanması ve sağlık ıçın toplam pnmlenn sağlık amacıyla harcanmasıdır Bu noktada bazı sorunlann ortaya çıkabıleceğını tahmın etmek zor değıldır Ozelbkle SSK'nın sağlık pnmlenyle açığı olan dığer sıgorta kollannı finanse etmesı ışlemıne bırçozüm bulması gerekecek- •tır Toplam pnmlenn ulkenın oncelıkb sağlık sorunlannı çozmeye yönebk olarak kullarulmasının sağlanması, hizmet sunumunun akıla kullanılma- sında yatmaktadır Hizmet sunumunda reform nasılger- çekleştırûecek' SAVAŞ- Gelıştınlmekte olan aıle hekımlığı sıstemıvle bınna basamağa dayalı bır yapı oluşiurulacaktır Aıle hekımlen. ozel muayenehanelennde çabşan veya bırkaçı bıraraya gelerek grup halınde hizmet veren hekımler olacaklardır Her sıgortalı bır aıle he- kunının lıstesıne kaydolacaktır Be- ğenmedığı zaman da aıle hekımını değıştırebılecektır Turkıye'de 20 bı- nın üzennde pratısyen hekımın mev- cut olduğu ve her yıl da 4 bın cıvannda hekımın mevcut olduğu duşünülurse bu sısteme yoneltılen eleman sıkınüsı eleştınsının versız olduğu gonılur Her 3 bın kışıye bır aıle hekımı hesabı ıle 60 mılyonluk bır kıtleye 20 bın hekım ye- terb olacaktır Aıle hekımlenne ulke- nın farklı yorelennde farklı ucretler odenecek ve hekımlenn dengelı dağjlı mı sağlanacaktır Sağlık Akademisi Son olarak bıraz da Ulusal Sağlık Akademisi kurulmasma ılıskın duşun- celermızı oğrenebılır miMz 7 SAVAŞ- Ulusal Sağlık Pobtıkası - nın yürurlüğe gınp reformlar gerçek leşmeye başladığında butun bu gebş- melen bıbmsel olarak destekleyecek bır akademı kurulacaktır Sağbğı her boyutuyla ele alacak olan bu akademı ozelbkle polıtıka ve stratejı gebştırme konusunda aktıf olacak. bunlan başa- rabılmek ıçın gereken araştırmalan vapacak veya yaptırtacaktır Halk sağlığı sdğlık eİconomısı, demografı vb gıbı sdğlık polıtıkasmı yonlendıre cek alanlarda çalışmalar yurutecek olan akademı hukumetler değıştıkçc değışmevecek olan esas pclıtıkalan destekleven \e gelıştıren bır tonksıyon ustlenecektır ANKARA NOTLARI MUSTAFA EKMEKCİ Salihli Akşamlan: (7) Nâzım ile Sabahattin...1 Salıhlı Akşamları nın sonuna geldım Yazıların genı: ılgı uyandırdıgını duyup sevındım Sevınmez olur muyum' Salıhlı Akşamları uzerıne Amerıka da Indıana Unı versıtesı Turkçe ızlencelerı yönetmenı Prof ilhan Başgöi de gıttı Salıhlı ye Beledıye Başkanı Zafer Keskıner, llhar Başgoz e Salıhlı yı gezdırmış onu Bozdağ a çıkarmış il han Başgoz gelecek yıl Amerıkalı bılım adamlarıyla Sa lıhlı ye geleceklermı soyledı İlhan Başgoz bır sure onc« geldığı Amerıka ya 29 hazıranda donuyor ilhan Başgoz halk yazınıyla ılgılı bır bılım adamı 1978 de İlhan Başgöz'e iş Bankası Alı Izzet le ılgılı bır kıtap yazdırmıştı Kıtap ılgı gordu ıkı yıl iş Bankası nın satış yerlerınde satıldı 12Eylul gelınce Dıyanet işlerı Başkanlığı İş Bankası na yazı yazar Bu kıtapta Alevılık propagandası yapılıyor bu kıtabısatıştankaldırın' der Busırada İş Bankası şubele- rınden bırıne ıkı polıs gelır Alı Izzet kıtabını gorurler -Bu kıtapları buradan ındırmezsenız bır ındıreceğız' der- ler Banka yonetıcılerı korkar Alı izzet" kıtabını depoya kaldırırlar' Benzen bır olay Orhan Ural ın Cumhurıyet Donemı Turk Şıırı kıtabının başına gelmış iş Bankası nca bastırı- lan kıtap Necdet Evlıyagıl ın Bu kıtapta Nâzım Hıkmet var Mehmet Akıf yok ' yollu yayınları sonucunda satıştan kaldırılrnıştı Salıhlı Akşamları' nın burasında Nâzım ın yurttaşlık hakkının gen verılmesı konusunu bır kez daha anımsata- rak Vasıyet şıırını aktarmak ıstıyorum Nâzım'ın 1953'te yazdığı 'Vasıyet şoyle Yoldaşlar nasıp olmazsa gormek o gunu / olursem kurtuluştan once yanı / alıp goturun / anadolu da bır koy mezarlığına gomun benı Hasan Bey'ın vurdurduğu / ırgat Osman yatsın bır ya- nımda / ve çavdann dıbınde toprağa çocuklayıp / kırkı çık- madan olen şehıt Ayşe obur yanımda Traktorle turkuler geçsın altbaşından mezarlığın / seher aydınlıgında taze ınsan yanık benzın kokusu / tarlalar or- tamalı kanallarda su/ ne kuraklık ne candarma korkusu Bız bu turkulerı elbette ışıtecek değılız / toprağın altında yatar upuzun / çurur kara dallar gıbı oluler / toprağın altın- da sağır kor dılsız Ama bu turkulerı soylemışım ben / daha onlar duzulme- den / duymuşum yanık benzın kokusunu / traktorlerın res- mı bıle çızılmeden Komşulara gelınce / şehıt Ayşe yle ırgat Osman / çektı- ler buyuk hasretı sağlıklarında / belkı farkında bıle olma- dan Yoldaşlar olursem o gunden once yanı / oyle gıbı de gorunuyor / Anadolu'da bır koy mezarlığına gomun benı / ve de uyanna gelırse / tepemde bır de çınar olursa / taş maş da ıstemez hanı " Nâzım, nereye gomulecek'' Moskova dan gomut getırı- lırse nereye konacak 9 Muzehher Vâ-Nû Kıymet Coşkun daha bırkaç kışı bundan uç-dort yıl once iznık e gıderek o yorede bır gomut yerı saptarlar Hatta bır de çınar dıkerler oraya Sonra bu yıl gıttıklerınde dıktıklerı ağacın yerınde yeller estığını uzulerek gorurler Torbalı Beledıye Başkanı Ertan Unver -Nâzım Torbalı ya gomulmelı, ben yerını bıle hazırlıyo- r'um demıştı RuhıSunun gomut taşlarınınkırıldığınıdüşununce Nâ- zım ın Torbalı gıbı bagnazlıktan uzak bır Anadolu parçası- na gomulmesı belkı daha uygun olur Ama, bu konu daha erken elbette tartışmak ıçın once Nâzım ın yurttaşlığı gen verılmelı Bunu DYP-SHP ortak hukumetı gerçekleştırebı- lır gerçekleştırılmelıdır Salıhlı Akşamları nı ızleyen Orhan Asena soyledı Nâ- zım la ılgılı uç kıtaplık bır oyun yazmış Orhan Asena nın bınncı kıtabı 'Arayan Adam , burada Nâzım ın ılk eşı Nuz- het Hanım ı da anlatıyormuş Uçuncu oyun Dunya Yurtta- şı bınncı kıtapla uçuncu kıtap bıtmış ıkıncı kıtap ıse Da- valar henuz bıtmemış Orhan Asena - Ben Nâzım la ılgılı oyunları yazmaya taa Almanya day- ken başladım Kaç yıldır uzerınde çalışıyorum dedı Orhan Asena nın yapıtlarınm bıtmesını nasıl beklıyo- rum anlatamam Nâzım, Sabahattin Alı yı çok severmış Sabahattin Alı - nın başına gelenlerı gordukten sonra Turkıye den Can Yucel ın deyımıyle goçup gıtme yureklılığını nasıl gos- terdığını hep anlattım Ama Muzehher Vâ-Nû Salıhlı de anlatmıştı 50 yaşındakı Nâzım ı er olarak askere alıp as- kerlığı sırasında da Kaçmak ıstedı, vurduk' dıyerekten, oldurmek ıstedıklerıne ılışkın haberler gelır Vâ-Nû da Gıtmesı gerektığını soyler Necla Ck>şkun un bana yaz- dığı bır mektupta anlattıgı gıbı Ismaıl Cem m babası ıpek Fılm'ın sahıbı Ihsan Ipekçı gıderken para yardımı yapar Refık Erduran da Malık Yolaç ın motoruyla kaçırır Nâzım'ı Boğaz da bır Romen şılebıne bındırır Kımsenın ruhu duy- maz Nâzım'ın goçuşunden 1 Sabahattin Alı olduruluşunun yıldonumunde Kırklareh'- de Uskup-Sazare arasmda Sabahattin Alı Çeşmesı başın- daanıldı IkıPjzumAyşe (Ayşeilhan)ılebırlıkte toplan- tıyı duzenleyen Erdoğan Kanturer e şu ortak telgrafı gonderdık Benım meskenım dağlardır dıyen Sabahattin Alı'yı oralarda anmak ıyı bır gelenek olacak öldurulmesı ayıbını bır çeşmenın suları temızleyemez Ruhuışıklarladonansın anısıonundebınsaygı bınsev- gı ıle egılırız Nâzım da Sabahattin de gonullerımızde gomulu tum sevdığımız oluler gıbı BULMACA SOLDAN SAGA: 1 2 3 4 5 1/ Ikıyuzlu, kaypak 2/ Ücretle çabşan kımse. Tas dıbek 3/ Suudı Arabıstan- da buyuk bır kum çölu Içınde ana- son, sakız gıbı koku- lu maddeler bulun- mayan rakı 4/ Belır- tı Buyuk zoka 5/ Hoş kokulu ve ba harlı meyvelerı ana- son gıbı kullanılan otsu bır bıtkı Bır renk 6/ Kendını be- ğenmış, zuppe anla- mında alay yollu kullanılan bır söz- cuk 7/Eskı ddde bulut Musluman ulkelerde oturan Yunan asıllı kımse. 8/ Buyuk erkek kardes Dar ve ka- lınca tahta 9/ Harekete hazır, tetık- te Kâfi gelmeyen YUKARIDAN AŞAGlYA: 1/ Halk dılınde frengıve verılen ad 2/ Huysuz, cırkın ve yaşlı kadın DaJ sırtlarında geçıt veren çukur yer 3/ Doku telı Safranla renk ve ko- ku verılen bır çeşıt şekerlı pınnç peltesı 4/ Bezekçılıkte kulla- nılan yeşıl ve pembe dalgalı bır çeşıt sedef Notada durak ışa- retı 5/ Afyon'un bır ılçesı 6/ Sahıp Uzayda eksenı çevresın- de yavaşça donen, kızgın gaz ve tozlardan oluşmuş gok varlığı 7/ Muzık kompozısyonunda son bolum Ustu kapalı olarak anlatma 8/ Guney Amenka yerlılerının oklanna surduklerı bıt- kısel zehır Uzaklık ışaretı 9/ Kuş ya da yaban hayvanlannı yakalamaya yarayan du/en Temel, esas