Katalog

25» MAY1S1992 PAZARTESİ CUMHURİYET SAYFA EKONOMI tfemal Satır anıldı 0 Ekonomi S-ervisi - Yapı lCredinineski Vönetim ICurulu B^aşkanı Dr. ICemal Satır. öiümünün a birinci yıhndaA Zincirlikuyu'dakimezan başında ailesi. yakmlan, Vapı Kredi Yönetım Kurulu üyeleri, Genel Müdür EKurhan Karaçam ve genel ınüdür yardımcıları tarafındananıldı. I98l'de Vapı Kredi Yöneüm Kurulu Raşkanı olan Dr. K.emal Satır. I9l l >ılındaAdaha'da doğdu. İstanbul Tıp Fakültesi'ni biıirdı ve röntgen konusunda ihtisas yaptı. I943yıiında Adana'dan parlamentoya girdi. 1948-50 yıllannda Ulaştınma Bakanlığı yaptı. 1961 'de kurucu meciis üyesi oldu. 1964 vc 1973 yıllannda başbakan yardımcılığı da yapan Kemal Satır, aynı yıl politikayı bıraktı. Konut araştıpması • ANKARA (ANKA)- Toplu Konut Idaresi (TKİ). gerçekleştirilmiş toplu konut projelerinin değerlendirilerek geleceğeyönehk önerilerin geliştirilmesi amacıyla bir çalışma başlattı. ODTÜ Konut Araştırmalan Merkezi Koordinatörlüğü'nde başlatılanprojeyi üniversiteleryürütecek. Her üniversitenin kendi böJgesinde yürüteceği çalışmanın 6 ay sürmesi planlandı. Bu çalışma çerçevesinde, "politikalar ve kurumlar,' 'konut üreticileri', kooperatifçilik', "planlama sistemi". 'kiralık konut', 'mülk konuf, 'ruhsatsız konut'. TKİ konut uygulamalan', "küçük konut ve mobilva". 'örgütlenme ve ışletme' konulan ayn ayn ele aiınacak. Bulgaristan'da Tûrk fuarı • Ekonomi Şervisi - Birinci Tıirk İhraç Ürünleri Fuan, 27-31 mayıs tarihleri arasında Sofya ülusal KültürSarayı'nda gercekleştirilecek. FOREM Dış Ticaret ve Organizasyon Limitet Şirketı'nce. Bulgar Ticaret veSanayi Odası'nın katkılanyla düzenlenen ve açılışını Bulgaristan Maliye Bakanı Jvan Puskarov'un yapacağı Türk İhraç Ürünleri Fuan'na. 41 kamu ve özel sektör kuruluşu katılacak. Yapı '92 Fuan 26 mayısta • Ekonomi Servisi - Yapı Endüstri Merkezi'nce venlen '1992 yapı ürün ödülleri' 26 mayıs tarihinde açılacak Yapı '92 Fuan sırasında sahıplerinı bulacak. Fuar çerçevesindedüzenlenen 'Inşaat sektöründe Orta Avrupa ülkeleri ile Türkiye işbirliği' konulu uluslararası sempozyum, 28 mayıs tarihinde gercekleştirilecek. Yapı-Endüstri Merkezi'nce 1978\ılındanbuvana düzenlenen yapı fuarlannın 13"üncüsü, Uluslararası Yapı "92 İstanbul Fuan, 26 Mayıs 1992 tanhınde İslanbul Lütfîi KırdarSpor Salonu'nda açılacak Manyas'ta Söt Şenliği • MANYAS (AA)- Balıkesir'in Manyas ilçesinde geleneksel hale getirilen Süt Ürünleri Şenliği'nin üçüncüsü 1 -2 haziran tarihlerinde yapılacak. Manyas Belediye Başkanı Önder Başaran. şenliklerin en iyi gerçekleşmesi için hazırlıklara başlandığını. şenliklerde Süt Şenliği Güzeli, kral ve kraliçesi, en venmli Montofon-Holstein inek yanşması, en besili koç yanşmalannın düzenleneceğini söyledi. GAP'a çilek • GAZİANTEP(AA)- GAP bölgesirun iklim koşullanna uygun çilek çeşitleri belirlendi. Çileğin, bölge üreticisinin en büyük gelirkaynaklanndan biri olacağı ildirildi. Antepfıstığı Araştırma EnstitüsTnce hazırlanan raporda, enstitüde 11 çilek çeşidi üzerinde yapılan çalışma sonucunda verim ve kalite açısından "tiago", "pocahontas","Yalova-7", "Yalova-9" ve' Yalova-13" çeşitlerinin "arzu edilen özellıkte" oiduğunun göruldüğü kaydcdiidi. Töbaıık çabşanı sokakta kaldı • Töbank'ın Halk Bankası'na devredilmesini öngören ve 22 •Şube birleştirme ve kapatma kararlan alan İş Bankası ve Yapı mayısta Resmi Gazete'de yayımlanan Bakanlar Kurulu ka- Kredi Bankası çalışanlan da tedirgin bir bekleyiş içine girdiler. ranna göre bu bankada çalışan 1970 işçi işten çıkartılacak. İş Bankası 60, Yapı Kredi 65 şubenin birleştirilmesini kararlaştırdı. Ekooomi Servisi - Töbank'ın, Halk Bankası'na devredilmesi İş Bankası ve Yapı Kredi ban- kalannın şube kapatma yoluna gitmesi banka işkolunda çalı- şan binlerce işçiyi işsizlik tehdi- diyle karşı karşıya bırakü. Tö- bank'ın Halk Bankası'na dev- redilmesini öngören ve 22 mayısta Resmi Gazete'de ya- yımlanan Bakanlar Kurulu ka- ranna göre bu bankada çalışan bin 970 işçi işten çıkartılacak. İşten çıkartılan işcilerin Halk Bankası bünyesinde çaüştınlma- lan bu bankanm vereceği kara- ra bırakıhyor. Uygulamayı sert dille kına- yan Banka ve Sigorta fşçileri Sendikası Banksis, hükümeti samimi olmamak ve işçi kıyımı yapmakla suçladı. Birçok özel şirketi kurtaran hükümetin Töbank'ın yaşadığı mali krizin faturasını çalışanla- ra çıkartüjını savunan Banksis yöneticileri bütün sendikalan ve işçileri bu uygulamaya karşı sessiz kalmamaya çağırdı. "Bu- gün banka işçilerinin başına ge- len felaket yann kamu işçileri- nin de başına gelecektir" deni- len Banksis açıklamasında, hü- kümetin Töbank olayında ser- gilediği samimiyetsizliğin, siya- si iktidardan bir şeyler umut eden işçiler ve sendikalar için bir ikaz olduğu savunuldu. Ba- kanlar Kurulu karannda işten çıkartılmalan öngörülen 1970 işçinin yanı sıra 750 Töbank emeklısirun kazanılmjş hak- larının da karanlıkta bırakıl- dığı, emeklilerin munzam Demirel Bağ-Kur'un 9. Genel Kurulu'nda açıkladı: 'Sosyal güvenlik' sonbaharda ANKARA (Cumhuriyet Bü- rosu) -Başbakan Süleyman De- mirel. Bağ-Kur'un 9. Olağan Genel Kurulu'nda, "Bağ- Kur'u içinde bulunduğu duru- ma düşüren enflasyondur. Enf- lasyon, orta sınıfı tahrip etmiş- tir. Bağ-Kur'un bu duruma dü- şürülmüş olması, Türkiye'deki ekonomik istikrarsızlıktandır. Bağ-Kur müessesesini bu duru- ma biz düşürmedik"dedi. Bağ- Kur'un 2 trilyon 954 milyar lira prim , 2 trilyon 750 milyar lira da ceza alacağı olduğunu vur- gulayan Demirel, memur, işçi ve esnaf arasındaki statü fark- lannı ortadan kaldıracak sos- yal güvenlik reformunu sonba- harda gerçekleştireceklerini açıkladı. Başbakan Demirel, "sosya] güvenlik" olgusunun çağdaş devlet ve çağdaş toplumlann sorunu olduğunu ifade ederek, "Toplumun bir kısmı sefalette, bir kısmı sefahatte. Biz, kimse- nin nasıl yaşadığına kanşmıyo- ruz. Bizim kaybımız, çok kötü yaşayanlardır. Bunu düşünmek için, sosyalist olmaya gerek yoktur. Çağdaş olmak gerekir. Türk hükümeti, sosyal devlet- tir. Bugün bırak yapsın, bırak gitsin denen düşünceler de orta- dan kalkmıştır. Gelir dağüımında adaleti gözetme- yen toplumlann içi koftur"- dedi. Halkm yüzde 50'sinin sos- yal güvenlik şemsiyesinin dışın- da olduğunu, bu şemsiyenin de delindiğini anlatan Demirel, "Kişi, sosyal güvenliğini bu- günden kendisi satın alıyor. Yani, bugün prim ödüyor. Prim ödemeden sosyal güven- lik mevcut değildir. Prim öden- miyorsa, şemsiye delinmiştir. Yağmur sizi ıslatır. Türk toplu- mu gelişmeye devam etü'ği süre- ce, şemsiyenin altına girenler çoğalacak"diye konuştu. Bağ-Kur'un içine düştüğü mali sıkıntının nedenlerinin "enflasyon ve ekonomik istik- rarsızlık"olduğunu ifade eden 'Benim vatandaşmı primini öder diyen Demirel Bağ-Kur Genel Kurulu'nda düşünceli göründû. Demirel, 3 milyon Bağ-Kur'- ludan sadece 31 bin kişinın pri- mini düzenli olarak yatırdığını belirtti. 1 milyon sigortahnın hiç prim ödemediğini de anım- satan Demirel, şunları söyledi: "Müsesseseyi bu duruma dü- şüren enflasyondur. Enflasyon orta sınıfı tahrip etmiştir. Çün- kü, kazancı günlük hayauna yetmiyor. Bağ-Kurlu'nun bu duruma düşürülmüş olması, Türkiye'deki ekonomik istik- rarsızhktandır. 10 senelik enf- lasyon, orta sınıfn belini bük- meseydi, benim vatandaşım primini öderdi. Kazancı buna yetmemiş ki. Türkiye'nin Bağ- Kur'daki sosyal problemi enf- lasyonca tahrip edilmiş bulu- nan orta sınıfta düğümlenen problemdir. 602 bin Bağ-Kur sigor- talısmın kapısında haciz var. Bir güvenlik müessesesi düşü- nünüz ki, 3 milyon sigor- talısının 600 bininin kapısına haciz götürmüş. Yann proble- mi olmaması lazım gelen Türk vatandaşının bugün problemi var. Yannın problemini orta- dan kaldırmak için kurulmuş müesseseler, bugün gelmiş ayağına dolaşmış. Neyi tutar- sanız elinizde kabyor dediğim buydu. Bunlan boşverdiğiniz za- man, her yapanın yanına kâr kalsın denirse, o zaman bunlan kimse çözmez. Problemi bu hale getirenlere, bu ülke bir şey demiyorsa, canım sen onu bırak da sen çöz diye birtakım adamlar anyorsa bir iki defa bulur, ondan sonra bulamaz. Çünkü nasılsa testiyi dolduran- la kıran birse, adam niye uğ- raşsın testiyi doldurayım diye." Öncelikle hacizli 602 bin Bağ-Kur'lunun durumuna el atüklannı ve borçlann affı yön- temiyle bugüne kadar 400 mil- yar lıraya yakın prim ödemesi- nin sağlandığmı da anlatan De- mirel, aiınacak önlemler için vatandaşlann "sabırlı olması ve geleceğe güvenini yitirmeme- si"gerektiğini aktardı. Demirel, yeşil karttan yararlanacak va- tandaşlann da sosyal güvenlik şemsiyesi altına girmiş olacak- lannı belirtti. ve emekli sandıklarındaki birikimlerinin akıbetinin belir- siz olduğu kaydedildi. Açıkla- mada işten çıkartılan bin 970 Töbank işçisinin, Halk Ban- kası'nda çalışmaya başlama- lannın bu bankanm yönetim kurulunun insafına bırakıldığı belirtilerek şöyle denildı: "Kamu işletmelerinin özelleşti- rileceğini ilan eden hükümet, uygulamada bunun tam tersini yapmış, alıa çıkmasına rağmen Töbank'ı tam toplu iş sözleş- mesi müzakerelerinde uyuş- mazlığa gidildiği bir sırada Halk Bankası'na devrederek sendikalann ve işcilerin en kut- sal haklan olan toplu iş sözleş- mesı hakkına da tecavüz etmiş- tir. Töbank'ta çalışanlann tümü işsizliğemahkûmedilmiştir. Kö- lelik dönemlerini hatırlatan bir acımasızlık ve umursamazlık içerisinde çok tehlikeli ve sosyal patlamalara yol açacak bir giri- şimin kapısı açılmıştır." Öte yandan şube birleştirme ve kapatma kararlan alan İş Bankası ve Yapı Kredi Bankası çalışanlan da tedirgin bir bekle- yiş içine girdiler. İş Bankaa Yönetim Kurulu istenilen katkıyı sağlayamaya- caklan gerekçesiyle 60 şubeyi birleştirme karan ahrken Yapı Kredi Bankası da 19 haziranda 65 şubenin kapatılarak bu ban- kalardaki hesaplann diğer şu- belere devredilmesini karar- laştırdı. Bu şubelerde çalışan 700 işçinin durumu ise şu anda belirsiz. Yetkililerin işçi çıkar- ma yoluna gidümeyeceğini sa- vunmasına karşın banka çalı- şanlan işten çıkartılacaklan en- dişesi taşıyorlar. Yapı Kredi Bankası'nın böl- ge müdürlüklerine gönderdiği 11 mayıs tarihli duyuruya göre 19 haziranda kapatılarak he- saplan başka şubelere devre- dilecek şubeler şunlar "Hereke, Derince, Yatağan, Yozgat, Kırşehir, Selçuk, Şile, Çeşme, Kınkhan, Torbalı, Çar- şamba, Samsun Sanayi Çarşısı, Akşehir, Yalvaç, Konya Ereğli, Karaman, Ünye, Fatsa, Finike, Burdur, Bucak, Turunçova, Korkuteli, Boyabat, Kastamo- nu Taşköprü, Sinop, Vezirköp- rü, Merzifon, Osmanak, Er- baa, Zile, Kozan, Osmaniye. Muş, Aliyaa, Hendek, Avanos, Nevşehir, Çivril, Tavas, Dikili, Bergama, Kula, Alaşehir, Geli- bolu, Ezine, Vize, Pınarhisar, Sürmene, Artvin, Iğdır, Abi- dinpaşa, Seyranbaglan, Ma- mak, Çankın, Ankara Sime- dağ, Şarköy, Malkara, Susur- luk, Tire, Polatlı, Erdek, Kırka- ğaç, Menemen. Karamürsel". Hükümet ILO'nun 158 ve 135 sayılı sözleşmelerini TBMM'ye gönderdi İş güvencesine bir acbııı dalıaANKARA (Cumhuriyet Bû- rosu) - Hükümetin, onaylan- ması istemiyle TBMM'ye gön- derdiği ILO'nun 158 ve 135 sayılı sözleşmeleri, çalışma yaşamında iş güvencesine iliş- kin önemli değişikliklere neden olacak. İşverenlerin şiddetli tepkisine neden olan iş güvencesi yasa taslağının en temel hûkümlerini içeren sözleşmeler, Meciis ta- rafından onaylanırsa, iç hukuk kuraJlanru bağlayıa nitelikte olacaklar. Sözleşmeler, işe son vermelerde; işverene önceden bildirim yapma zorunluluğu. işçiye itiraz hakkı, tarafsız bir kurulun işe iade veya tazminata karar vermesine olanak sağlı- yor. Hükümet, işveren kesiminin "ekonomik sistemi dinamit- ler", "yatınmlan azaltır, işsizli- ği armnr" gibi gerekçelerle karşı çıktıklan iş güvencesi yasa tas- lağma dayanak olan, ILO'nun (Uluslararası Çalışma Örgütü) 158 ve 135 sayılı sözleşmelerini Meclise gönderdi. Tüm kabine üyeleri imzaladıktan sonra uzun süre, Başbakan Süleyman Denürel'in onayı için bekletilen, sonunda Demirel'in de imza- ladığı sözleşmeler, çalışma ya- şamında önemli değişik- ren sözleşme, işten atılan işçiye, tarafsız bir merci nezdinde iti- razda bulunma hakkı tanıyor. Tarafsız mercinin, "mahkeme, iş mahkemesi, hakemlik komi- tesi veya hakem" olabileceğinin • İşverenlerin şiddetli tepkisine neden olan iş güven- cesi yasa taslağının en önemli hûkümlerini içeren bu sözleşmeler, iç hukuk kurallannı bağlayıa nitelikte. •Sözleşmeler, işten atmalarda; önceden bildirim zo- runluluğu, sözleşrnenin feshine itiraz hakkı, yargı de- netimi sonucu işe iade ve tazminat hakkı öngörüyor. liklere neden olacak hükümler içeriyor. İşverenin inisiyatifı ile işçinin işine son verilmesini düzenle- yen, 158 sayılı sözleşmeye göre, işçinin kendi kusuru veya işyeri bünyesinden kaynaklanan bir neden olmadıkça, işçinin işine sonverilemiyor. İşçinin savunması alınma- dan, işçinin tutum ve davranış- lan veya iş veriminin yetersizlı- ğinden dolayı hizmet akdinin sona erdirilemeyeceğini öngö- beürtildiği sözleşme uyannca, feshin haklılığının ispat yüküm- lülüğü, işverene ait olabiliyor. Sözleşme, sözü edilen tarafsız mercinin, işten atmayı haksız bulması halinde işe iade karan alabileceğini, işe geri alınmayan işçiye uygun bir tazminat öden- mesini öngörüyor. 135 sayılı ILO sözleşmesi de, işyerindeki işçi temsilcilerine tanınacak ko- ruma ve kolayhklan düzenli- yor. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Mehmet Moğultay ta- rafından yaklaşık 5 ay önce tartışmaya açılan iş güvencesi yasa taslağı. sözkonusu sözleş- melerin en önemli hûkümlerini içeriyor. Moğultay'ın, işveren kesiminin yoğun ve sert tepkisi- ne karşın. bakanlar kuruluna sunduğu yasa taslağının kabine tarafından ne zaman ele alına- cağı henüz kesinleşmedi. İş güvencesi yasa taslağı, ILO'nun 158 ve 135 sayılı söz- leşmeleri doğnıltusunda, 1475 İş Yasası'nın 13. 16, 17, 24 ve 98. maddeleri ile 2821 sayılı Sendikalar Yasası'nın 29, 30, 31 ve 59. maddelerinde değişik- likler öngörüyur. Ancak, TBMM'ce onayla- nan uluslararası sözleşmelerin iç hukuk kurallannı bağlayıa nitelikte olmalan nedeni ile, iş güvencesi taslağı yasalaşmasa bile, söz konusu ILO sözleşme- lerinin yürürlüğe girmesiyle, iş- ten atmalara ilişkin önemli bir değışiklık yaşanacağı kaydedi- liyor. 6 İç savaşın bedelini işçiler ödüyor' TUSIAD: Durgunluk sürecek Ekooomi Servisi - TÜSİAD öncü göstergeleri aylık değer- lendirmesinde, kısa vadede ekonomideki durgunluğun de- vam edeceğinin beklendiği be- lirtildi. TÜSİAD mart ayına ait ön- cü göstergeler ve ekonomik durum endekslerinin sonuçJa- nnı açıkladı. Açıklamada öncü göstergeler endeksinin mart ayında küçük bir arüş gösterdiği belirtilerek şöyle de- nildi: "Oncü göstergeler en- deksi (ÖGE) rakamı 0.24'ten 0.35'e yükselmiştir. Ancak bu artış ÖGE'yi indiği düşük sevi- yeden kurtaramamaktadır. Benzer biçimde mart ayı geçici verilerine göre ekonomik du- rum endeksi de (EDE) 1.2'den 1.35'e çıkmıştır. Ancak her iki endeksteki ar- tış da son aylardaki düşme eği- limini bozacak boyutta değil- dir. Endeks rakamlan üç aylık yürüyen ortalamalar alınarak değerlendirilirse ÖGE'nin son dört aydır, EDE'nin ise son iki aydır düşüşte olduğu görül- mektedir. Bu durumda, kısa vadede ekonomideki durgun- luğun devam etmesi beklen- mektedir." REFÎK DURBAŞ Prof.Dr. Hayrullah Gorani bir iktisatcı ve Kosova Bağım- sız Sendikalan Genel Başkam. Ancak son yıllarda mesleğini yapamıyor. Ülkeden ülkeye, kendi deyişi ile çoktan emekli olması, tatil yapması gereken yaşlarda dolaşıyor. Kosova'da yaşayan işcilerin, 90 binden faz- la insanın ırkı nedeni ile işsiz kaldığını anlatıyor. İrk aynmı yapılarak Arna- vutların işten atılması, en te- mel insan, sendikal haklardan birinin çiğnenmesine karşı, dünya işçi sınıfı, sendikal hare- keti, uluslararası kuruluşlann ilgisini, tepkisini çekmeyeçahşı- yor. Kosova'da yaşayan, son birkaç yılda sayılan hızla artan, Amavut-Türk Müslüman asıl- lı, işsız kalan işcilerle dayanış- ma çemberine Türkiye'yi de katmak istiyor. Beyazıt ta kal- • Prof. Dr. Hayrullah Go- rani Yugoslavya'daki iç sa- vaşın etkisiyle Kosova'da toplam 250 bin calışana karşın işsiz sayısının 90 bini aştığını, ekonomik bu- nabmın yanı sıra ırk aynmcılığının bazı kesim- lerde işsizliği arttırdığını söylüyor. dığı otelin lobisinde konuşuyo- ruz Gorani ile. Sabahın erken saati. Birazdan Ankara'ya uça- cak. Türk-İş'in konuğu olmuş. DİSK yöneticileri ile göruşmüş. Randevu alabildigi tüm siyasi parti liderleri ve önde gelenleri ile de konuşuyor. Davalannda yanlannda olacaklara hiçbir aynm yapmadıklannı. Avrupa sendikalannın tümü ile ılişki içinde olduklannı, şimdi Tür- kiye'yi de bu dayanışma çembe- ri içinde görmek istediklerini belirtiyor. Gorani Kosova'da bir işga1 olduğunu ve çok ağır insan haklan, sendikal haklar ihlalle- rinin yaşandığını vurguluyor. "Biz de bağımsızlığımızı talep ettik. Ama hâlâ Sırp askeri ve polisi hâkim Kosova'da. Bır iş- gal var. Arnavutlara.Türklerc. Müslümanlara büyük bır baskı var" diyor. Çantasında büyük bir dosya. İçinde yapılan baskılann belge- leri. Bir rapor uzaüyor: "Ko- sova'daki Arnavut işcilerin ulu- sal ve sosyal aynmı üzerine ra- por." Raporda olaylar aynnülan ile anlatılıyor. Örneğin, bir ge- nel grev yaşanmış. Bir günlük grevin ardından beş bin Arna- vut tutuklanmış, üç bin özel atölye, 600 dükkân kapatılmış. İşçiler işlerinden olmuş. Raporda işkollanna göre Kosova'da çalışanlar ve işsiz kalanlann da dökümü var. Po- lislik gibi doğrudan kamuyu il- gilendiren ışlerde çalışanlann tamamına yakını işsiz kalmış. Üniversitelerde. eğitirn kurum- lannda Arnavutça eğitimin ya- saklanması ile öğretim eleman- lan da öyle. Kosova'da toplafn 250 bin calışana karşın ışsız sayısı 90 binı aşmış. ÇAPRAZ KURLAR 1 ABD DOLARI 1.6208 15201 11.4025 33.3200 62575 4.4003 54430 1.8240 101 10 5.8348 14900 1220.00 129.30 1.1946 63180 17499 1 Stertin: 1 ECU: SDR: SDR: Alman Markı Avustralya Ooları Avusturya Şllini Belçika Frangı Danimarka Kronu Fin Markfcası Frensız Frangı Hollanda Florini İspanyol Pezetası İsveç Kronu isviçre Frangı İtalyan Lıreti Japon Yeni Kanada Dolan Norveç Kronu S.Arabistan Riyali 13183 ABD Dolan 1.2682 ABD Dolan 13917 ABD Dolan 9448.02 Tûrk Lirası DÜŞÜNCELER SALÎHNEFTÇt Bip Piyasa Kavgası Demokrasilerin önemli bir özelliği toplumu ilgüendiren sorunlarm kamuoyu önünde açıkça tartışılmast. Çeşitli gö- rüşler zaman zaman da sert tarışmalar sonucunda bir senteze dönüşüyor. Dikkatimi çeken bir nokta, Batı ülkelerinde bu çeşit tar- tışmaların daha içerikli olduğu ve olayları çok küçük bir gecikmeyle izledigi. Elbette bunun birçok nedeni var. Bu yazıda bunlardan birine değineceğim. • • • isviçre ekonomisinin en önemli kesimlerinden birisi bi- lindiği gibi bankacılık sektörü. isviçre bu konuda dünyanın en önde gelen ülkeleri ara- sındayken 1984lerden sonra dünya piyasalarında yavaş yavaş pay kaybetmeye başlıyor. Bu gerileme 1990 yılında daha da hızlanıyor. Yöneticiler açısından oldukca düşündürücü bir durum. Tepkileri ilginç: ilkönceolayı "anlamaya" karar veriyorlar. İsviçre Bilimsel Araştırmalar Fonu, birkaç üniversitede konuyla ilgili profesörlerden bir grup oluşturuyor. Bunlara yüklü miktarda araştırma parası veriliyor. Araştırmacıla- nn en fazla yarısı Isviçreli, diğerleri Irlartdalı, Alman, Fran- sız, Polonyalı, Amerikalı vs... önemli olan, araştırmaların iyi yapılması. Araştırmayı kim yapmış, para dışarı mı git- miş, isviçre'de mi kalmış gibi sorularla fazla ilgili değiller. Işte bu kişiler olay üzerinde bir yıl kadar kafa yoruyorlar. Yirmi beş kadar araştırma bitiriliyor. Sonra bir konferans toplanıyor. • • • Konferansa bankacılar, dünyanın diğer üniversitelerin- den bilim adamları, konuyla ilgili bürokratlar olmak üzere 30 kadar davetli çağrılıyor. Konferans Ingilizce yapılıyor. Yapılan her araştırmanın iki karşıt görüşlü bilim adamı tarafından eleştirilmesi öngörülmüş. Bu eleştirilere son- radan bankacılar da katılıyorlar. isviçre bankacılığının dünya piyasalarında neden pay kaybettiği konusu üzerine yazılanfar tartışılıyor. Tartışmalar iki gün sürüyor. Sonra konferans dağılıyor. * • • Sonunda bakıyorsunuz, yapılanlar arasında belki birçok sıradan araştırma var. Birçok tekrar var. Yanlışlar var (Za- ten tartışmacılar, diplomatik bir lisanla bunlan söylemek- ten geri kalmıyorlar). Ama bütün bûnların yanında, ortayaçıkan birbilgi biriki- mi de var. Konferansa katılan yüksek düzeydeki bürokrat veya yüksek düzeydeki bankacı, olayı sonunda biraz daha kav- ramış oluyor. Bankacılık sektöründeki gerilemenin kaynakları nedir? Nasıl geri çevrilir? Bu soruların cevapları biraz daha belirginleşiyor. • • • Bundan yıllarca önce Japonlar Isviçre'nin bir diğer önemli endüstrisi olan saat sektörüne el atmışlardı. Her- kes Japonların bu. sektörü de ele geçirmesini beklerken Isviçreli paniğe kapılmadan olayı soğukkanlılıkla inceledi. Yeni bir yaklaşım geliştirdi. Üretimini değiştirdi. Japonla- rın ele geçirdikleri payı geri aldı. * Elbette bankacılık saat üretmeye benzemiyor. Çok daha karmaşık bir sektör. Bu nedenle olayın anlaşılması uzun sürecek. Ama bunu başardıktan sonra Isviçrelinin banka- cılıktaki payını geri alma şansı az değil. Dünya devlerinin gözü Türkiye'de Ordunun iletişim şebekesi ihalede HALUK GERAY ANKARA- Türk ordusu- nun 2000'li yıllarda ana ileti- şim şebekesini oluşturacak 2,8 trilyonluk tasan için dün- yanın dev telekomünikasyon ve elektronik fırmalan ihale ortaklannı belirlediler. Hazi- ran ayında önerilerini verecek olan firmalar, Almanya'nın uyguladığı ambargo nedeniy- le karann gecikmesinden kaygı duyuyorlar. Kısaca TA- FICS (Turkish Armed Forces Integrated Communications System) olarak adlandınlan tasannın tamamı 1,5 milyar dolar tutacak ve 20 yılda ta- mamlanacak. NATO altyapj fonu tarafından desteklenen ihalenin beş yılda tamamla- nacak birinci aşaması, yak- laşık 400 milyon dolar tutu- yor. Dünyadaki önemli ihale- ler arasında yer alan TAFICS için, Amerikan ATT, Alman Siemens. Fransız Alcatel, Hollandalı Philips. Kanadalı Northern Telecom yanında Marconi, Ericcson gibi dünya devleri. yerli ve yabana ortak- lannı seçerek, yedi adet kon- sorsiyum oluşturdular. Cum- huriyet'e bilgi veren yabana fımıa temsilcileri. Almanya'- nın ambargosu nedeniyle ha- ziran ayında verilecek önerile- rin değerlendirilmesinin uza- masından kaygı duyduklannı açıkladılar Tasanya, NATO altyapı fonundan destek sağlanması karanndan sonra, ihalenin şartnamesinin hazırlanması amaayla oluşturulmuş bu- lunan PTT TAFICS Tasan Müdürlüğü, nısan ayı sonun- da ihaleye öneri verilmesi çağnsını yaptı. Ihaleye, Türki- ye'deki önemli elektronik ve telekomünikasyon fırmalan olan Netaş, Teletaş, Simko, Türk Siemens, ve Aselsan'ın katılacak olması, yabana fir- malann bu Türk fırmalanru yanlannaçekebilmek için zor- lu uğraş vermelerine yol açtı. İhaleye öneri verecek olan konsorsiyumlar şu firmalar- dan oluşuyor: -ATA Konsorsiyumu: Fransız Alcatel, Teletaş, Asel- san, ERE Mühendislık. Er- kablo, SAIT, Intergraph. -Savkom 2000 Konsor- siyumu: Kanadalı Northern Telecom, Netaş, Sezai Türkeş Fevzi Akkaya Enerkom, STFA Savronik, Erkablo, Türkkablo, NKF. —İtalyan Marconi, GTE. Page Europa. Markoni Ko- münikasyon A.Ş., Gürüş İn- şaat. --Ericsson, Metiş Inşaat, Ericsson Telekomünikasv r A.Ş. -Aydın Corporation, Ay- met, Electro Space, Rochester -Philips. Italtel, Sırti, Ka- vel -ATT, Siemens. Simko, Türk Siemens Mudanya. Tekfen İnşaat. MERKEZ BANKASI KURLARI 23 MAYIS 1992 CINSİ 1 ABD Dolan 1 Alman Markı 1 Avustralya Ooları 1 Avusturya Şilini 1 Belçika Frangı 1 Danimarka Kronu 1 Fin Markkası 1 Fransız Frangı 71 Hollanda Flonnı 1 İspanyol Pezetası 1 İsveç Kronu 1 İsviçre Frangı 100 İtalyan Lireti 1 Japon Yeni 1 Kanada Dolan 1 Norveç Kronu 1 Steriin 1 S.Arabistan Rıyalı DÛVİZ ALIŞ 6775.42 4180.29 5132.38 594.21 203.34 1082.77 1539.76 1244.80 3714.60 67 02 1161.21 4547.27 555.36 52.40 5671.70 1072.40 12287.23 1806 83 SATIŞ 6789.00 4188.67 5142.67 595.40 203.75 1084.94 1542.85 1247.29 3722.04 67 15 1163.54 4556.38 556.48 52.51 5683.07 1074.55 12311.85 1810.45 EFEKTIF ALIŞ 6768.64 4176.11 5055.39 593.62 201.31 1071.94 1524.36 1243.56 3710.89 65.68 1149.60 4542.72 549.81 51.62 5586.62 106168 12274.94 1779.73 SATIŞ 6809.37 4201.24 5158.10 597.18 204.36 1088.19 1547.48 1251.03 3733.21 67.35 1167.03 4570.05 558.14 52.66 5700.12 1077.77 12348.79 1815.88