Katalog

PAMUKBANK CumhuriyetmCUSU: YUMUS NAlH (1924-1945) BAŞYAZAM: NADİB ÜAlN (1945-1991) Ppmukbank Prestige, hiçbir kredi karhnın yapamadığını yapacak: Fotografınızı taşıyacak! P A M U K B A N K 69.YIL / SAYI 24338 / 3000 TL (KDV içinde) 23 MAYIS 1992 CUMARTESİ . BORSA Oncekı 3498.51 Dün 3480.73 DOLAft Oncekı 6950 Dun 694O MAHK Oncekı 4335 Dün 4310 ALTlMc^ önceki 75.4OO Dun 75.550 Bugün / Bilim Teknik Bugün ve her r - ? cumartesi Bosna-Hersek/9.Sayfada Bush Sırbistan9 ! uyardı Roman /11. Sayfada 125 yılhk yalnızlık Hazine / Arka Sayfada Itoya hazinelerinin bilınmezyolculuğu TBMM'de kabıü edilenyargı reformu işkenceiddialannı yok etmeyeyönelik Y argıda Paris Şartı• Gözaltma alınan, sorgulamanın her aşamasında avukat bulundura- cak. Parası yoksa avukat sağlanacak. ŞÜKRAN KETENCt ~ Türkiye'deçok yaygın olan işkence iddialannı ortadan kaldırmaya. yargılamada insan haklan ilkelerini uygulamaya yönelik yasal değişiklikler Meclis'ten geçti. Kamuoyunda kısaca 'yargı re- formu paketi' olarak bilinen, Ceza Muhakeme- leri Usulü Kanunu, Devlet Güvenlik Mahkeme- lerinin Kuruluş ve Yargılama Usulleri Kanunu ve Terörle Mücadele Kanunu'nun bazı hüküm- lerinin yürürlükten kaldınlması, bazılannın üze- rinde değışiklık yapılmasını öngören yasal dü- zenlemelerin yürürlüğe girmesi ile, yaygın şikâ- yetlerin önemli ölçüde ortadan kalkacağı öne sürülüyor. Yasanın gerek ön haarlık, gerekse Bakanlar Kurulu ve Meclis Adalet Komisyonu'ndangeçi- • İşkence altında alınabilecek sorgu- lann yargılamada delil olarak kulla- nılması olanağı ortadan kaldınlıyor. riliş aşamalannda görev alan Prof. Dr. Erdcner Yurtcan, paketin bütününde, Türkiye'nin de- mokratikleşme sürecinde. insan haklanna daya- lı bir yargılama sisteminin getirilmesinin hedef- lendiğini ve bunda da büyük ölçüde başanya ulaşıldığını söyledi. Yurtcan'ın yasadeğişiklikle- ri üzerinde yaptığı aynntılı açıklamada, insan haklan ihlallerine yol açabilecek. suiistimale el- verişli boşluklann ortadan kaldmlmasına ılışkin en önemli önlemler şöyle sıralanıyor: • Kişinin gözaltına alınması ile birlikte. sor- gulamanın her aşamasında yanında avukat bu- lundurması hakkı doğuyor. Avukat tutacak parası yoksa, barolar aracılığı ile avukatlık hiz- meti devlet tarafından sağlanmış oluyor. 0 Kişinin işkence görmesini örüemek üzere. işkence altında alınabilecek sorgulann yargıla- • Yapılan bütün soruşturma ve iş- lemler, tutanağa bağlanacak. Usulsüz toplanmış deliîler geçersiz sayılacak. mada delil olarak kullanılması olanağı ortadan kaldınlıyor. Aynca gözalüna alınma ile birlikte devreye avukatın sokulması ile de işkence şikâ- yetlerinin büyük ölçüde ortadan kalkması bek- leniyor. • Gözaltı ve tutuklama sürelerine getirilen kı- sıtlamalar ile yargılamasız cezalandırma ve önemli insan haklan ihlallerinin ortadan kaldı- nlması hedefleniyor. Sürelerde ölçüler uluslara- rası sözleşmelerden alınmış. Ancak toplu suçlar- da. sorgulamanın yetişmemesi halinde, yargı karan olması koşulu ile bu sürelerde bazı sınırlı uzatmalar yapılabiliyor. Prof. Yurtcan. çeşitli kuruluşlar ve barolann destcğini alan. ancak uluslararası insan haklan normlannda yapılan bazı sınırlı değişiklikler ne- deniyle yasa taslağının Bakanlar Kurulu'nda ve • Haksız tutuklama ve yargılama so- nunda aklanma olursa kişiye tazminat yolu açılıyor. Meclis Adalet Komisyonu'nda görüşülmesi aşa- malannda, sınırlı tartışmalara konu olan Yargı reformu paketinin bütünü için yargıda devrim değerlendirmesini yapıyor. Yurtcan. paketin ha- zırlanması sürecinde, belirleyici olan yaklaşım ve kaygılan şöyle özetliyor: "Bir ülkede insan haklannın en önemli göster- gcsi. ceza adaleti mekanizmasının işlemesidir. Ceza mekanizmasının işlemesine baktığınız za- man. o ülkenin insan haklannda bulunduğu düzeyidegörürsünüz. Elbette tek başına, bir ya- sal düzenleme, insan haklannın geçerliliğinin kanıtı değildir. Ancak yasalarda boşluk bırakıl- mamış olması, insan haklan ihlallerine ortam varatılmaması çok önemlidir. Batı'vı ölçü aldığımızda bir kişinin suç zanlısı mArkasıSa.l7,Su.5'te Rıısya ve NATO Erivaıri kınadı• Ermenistan'a uyan: Rusya Dışişleri Baİcan- hğı'nın bildirisinde Er- meni saldınlanndan "ra- hatsızlık ve üzüntü duyulduğu" bildirilerek "Rusya böyle yasadışı eylemleri desteklemez" dendi. • Türkiye'ye mesaj:Rus- ya Savunma Bakanı "Türkiye uygar bir ülke. Çatışmalara müdahale etmez" dedi. •'<*• Sayfada HÜKÜMET KARARI: NAHCIVAN'A YENÎ SINIR KAPISI m 16. Sayfada BAKU Nahcıvan'a Ermeni saldınsı sürüyor ALİ TEVFİK BERBER BAKL - Ermeni çeteleri, Nahcıvan'ın Sederek kasa- basının Ermenistan tarafın- dakı en yüksek noktası olan Mıl tepesınden Sedereke yönelik saldınlannı aralık- sızsürdürüyorlar. Çatışma- lar önceki günlere oranla mArkasıSa.l6,Sü.5'te ALMANYA ERİVAN'I TUTUYOR *8. Sayfada GUNCEL CÜNEYT ARCAYÜREK Moskova'da Ne Çıkar NeÇıkmaz Nahcıvan Cumhurbaşkanı Haydar Aliyev, Başbakan Demirel'e yumuşak, sıcak sesle, "Bizim 'orayı' 74. vilayeti- niz sayabilirsiniz" diyor. Yakın geçmişte Ankara'ya geten Ali- yev, Nahcıvan'ın özbeöz Türk olduğu- nu ammsattıktan sonra, siyasal konula- ra geçildiğı bir strada bu cümleyi kulla- nıyor. Ortada henüz Ermenilerin toprak is- mArkostSa.l6,Sû.i'te Baharla birlikte üretimi artan taze peynir zehirlenmdere yol açıyor Beyazpeynirde kırmızı alamıTAYFUNGÖNÜLLÜ Beyaz peynirden kaynakla- nan zehirlenmeler, gözleri bu ürünün üretildiği ortama çevir- di. Önceki gün Seyrantepe Mahallesi'nde seyyar satıcıdan "taze peynir" alan ailelenn ço- cuklanndan 18'i zehirlenerek hastanevekaldınldı. Rakı ve kahvaltı sofralannın vazgeçilmez ürünü peynir, hem üreticisine. hem de tüketicisine zor günler yaşatıyor. Marketi- nizden aldığınız kaliteli bir pey- niri, bir sonraki gün neden bulamıyorsunuz? İşte bu soru- nun yanıtını TÜBITAK Gıda ve Soğutma Teknolojisi Bölü- mü araştırdı ve çok ilginç bul- gulara ulaştı. Her defasında farklı bir peynir tadı elde edil- mesine ilişkin bir soruyu yanıt- layan Bölüm Başkanı Prof. Mehmet Pala, "Yaptığımız araştırmaiar sonunda peynirin standart üretiminin olmadığını bulduk" dedi. Prqf. Mehmet Pala, Dr. Memduh Karakuş ve ekibi, be- yaz peynir üzerinde yaptıklan çalışmalar sonrasında 900 bak- teri türü saptadı. Peynirin ol- gunlaşmasında büyük rol oy- nayan 5 bakteri türünü ayırdıİc- tan sonra bunlan toz haline getirdiler. Bu bakteri türünün teknolojisini üreten bilim adamlan, "Artık beyaz peyni- rin çilesi bitecek. Bu 5 bakteri türünü toz haline getirdik. Bu bakteri türünün üretimine geçi- lebilir. Böylece artık hem Türk ağız tadına uygun, hem stan- dart açısından hem de sağlıklı bir peynir için amaca ulaşılmış- tır" dediler. Bilimadamlan bu araştırma- yı yaparken, peynirde koliforn (dışkıyla suyun birleşmesinden kaynaklanıyor) ve stafılokok bakterilerine de rastladıklannı söylediler. Bu bakteriler gıda- larda yüksek oranlarda bulun- duğu zaman zehirlenmelere yol acıyor. Bu bakteri türleri özel- likle sağlıksız ortamda oluşu- yor. Dr. Karakuş, özellikle mArkosıSa.I7,Sü.2'de EUREKA Türkiye'nin 3 projesini kabul etti Batıteknoloji atılımında ORHAN BURSALI HELSİNKİ - Elektronikten la- zere, ulaşıma; tıp, biyoteknolo- ji, haberleşme, robotik ve üre- tünde otomasyon, enerji ve çev- re korumaya kadar uzanan bir mArkosıSa.l7,Sü.2'de Diyanet yasa taslağına Alevilerden tepki • Diyanet İşleri Başkanlığı'- nın hazırladığı Alevileri dışla- yan yasa tasansına Aleviler karşı çıktı. Bazı bakanlar ta- sanyı 'geri' bularak imzalama- dı. m S f d 6 Kültür başkentf yaraücıları • tstanbul Kültür ve Sanat Vakfı, UNESCO'nun ödü- lüne layık görüldü. Kültür Senisi- Birleşmiş Mil- letlcr Eâitim. Bilim ve Kültür Örgütü"UNESCO'nun kültür vc sanat alanmda verdiği en bü- yük ödüle, İsianbul Kültür ve Sanal Vakff nın etkinlikleri do- luyısıyia bu yıl ilk kez Türkiye dcğer görüldü. UNESCO'nun üye ülkeler- deki kültür ve sanat etkinlikle- rini izlemek ve değerlendirmek üzerc kurduğu Uluslararası İkrlemeveSaygınlık Enstitüsü. 26 vıl içinde onuncu kcz vcrilcn %ArkasıSa.l7,Sü.Vde Anadolu liseleri Giriş sınavı soru ve yanıtlan Yann Cumhuriyet 1e m m Ozd okula büyük zamHaber Merkezi - özel okul ücretlerine ortalama yüzde 70-80 zam geliyor. Özel okul sahiplerinin ücret- lerde indirim yapmalannı ist'eyen Milli Eğitim Bakanı Köksal Toptan, "Şayet bizi tatmin edecek bir indirim söz- konusu olursa, KDV'nin ücretlerden kaldınlmasını ye- niden gözden geçirebiliriz" dedi. özel okullarda KDV oranı- nm düşürülmesine ilişkin görüşlerini açıklayan Toptan şöyle dedi: "'KDV indiriminin ücretlerde ne kadarlık bir dü- şüş yapacağını belirlemeye çalışıyoruz. Hiçbir anlamifade etmeyecekse indirmenin anla- mı yok. özel okul sahipleri ile gerüşmeleri sürdürüyoruz." Ankara'daki bazı özel okul- lann sahipleri, KDV indirimi konusunda verilen sözlerin tu- tulmasını ve KDV'nin yanısı- ra, ücarethane statüsünde elektrik, su gideri ödeyen okul- lardan bu zorunluluğun kaldı- nlmasını isıediler. Özel okul ücretlerinin yük- sek olmadığını savunan özel Atılım Lisesi Sahibi Ülker Za- im şöyle konuştu: "Özel okul- lann ücretlerinin yüksek olduğunu iddia edenler, devlet okullannın giderlerine baksın- MArkasıSa.l6,Sü.7'de • FEN LİSELERİ SINAVI CEVAPANAHTARLARI 16. Sayfada HEP'lilerin dokunulmazlık fezlekesi U DGM'ye uyduANKARA (Cumhuriyet Bü- rosu)-TBMM Başkanı Hüsa- mettin Cindonık tarafından daha önce geri eönderilen. H EP kökcnli 22 milîctvekilinin dokunulmazlığının kaldml- masına ilişkin DGM Sa\cılığı fezlekesi. TBMM Başkanlığı- na vekâlet eden Yılmaz Hoca- oğtu tarafından işleme kondu. Hocaoğlu, vekâİet süresinin biıiminden bir gün önce vcrdi- ği karann. Cindoruk"un by- pass yasasını imzalayıp imza- ianıamasıvla ilgisi olmadığını bildirdi. TBMM Başkanı Cindoruk ılc DGM Savcılığı arasında tartışmaya da ncden olan HEP UArkasıSa. 16, Sü. 7'de By-pass yasası Cindoruk imzalamadı • Cumhurbaşkanı Vekili ve TBMM Başkanı Hüsa- mettin Cindoruk, Adalet Bakanı Seyfl Oktay'ın by- pass yasasını onaylaması için kendisine yaptığı tek- lifi kabul etmedi. Çankaya Köşkü'nde bekleyen yasa- nın kaderini Cumhurbaş- kanı Tureut Özal belirle- yecek. 116. Sayfada Yeni TV için eleman transfer ediyor Ahmet Özal'ın gözü Star 1'de• Temmuz ayında test yayınlanna başlamayı he- defleyen Ahmet Özal'ın yeni şirketi için Arda Uskan ve ekibiyle birlikte iki spikere öneri götür- düğü bildirildi. SİNA KOLOĞLU Temmuz ayında test yayın- anna başlama>ı düşünen Ahmet Özal'ın ekip kurma ça- lıynalanna başladığı öğrenildi. Teklif götürülenler arasında Starl spikerlerinden Mesut Mertcan'ın yanı sıra geçen çar- y.mba giinü bu kanaldan avn- an Arda Uskan ve ekîbinın de olduğu öne sürülüyor. Çalışmalannı büyük gizililik içinde yürüten Ahmet Özal hem Türkiye'deki yapılaşmayı hem de yurtdışındaki bağlantı- larını kovalı>or.Edinilen bilgi- lere görc. Mehmet Turan Akköpriilü ile Turgay Ak- soşkı'nun ortak olduğu Artı Yavıncılık görünürde bu özel mArkasıSa.l6,Sü.7'de APO RÖPORTAJI MAHKEMELİK OLUYOR m 17. Sayfada OLAYLARIN ARDENDAKI GERÇEK Olumlu BirAdım». "Dördüncü kuvvef'in temel görevi, eleştiridir. Gazeteci için siyasal iktidan övmek mesleğe ters düşen bir dalkavukluk sayılır. Ancak eleş- tirinin içeriğinde, hem olumsuz hem olumlu değerlendirmenin örgüsünü bulabilirsiniz. Gerçek- çi bir eleştirinin yapısındaki yansızlık, her çeşit önyargıyı dış- lamakla olanak kazanır. Türkiye'de yaygın işkence id- dialannı ortadan kaldırmaya ve yargılamada insan haklan ilke- lerini uygulamaya dönük yasa değişiklikleri Meclis'ten geçti. Kısaca "Yargı Reformu Paketi" diye anılan yasal düzenlemeler demokratikleşme yolunda Önemli bir adımdır. Ne var ki bu yüzden koalis- yon hükümetinin övgüsünü ya- pacak değiliz Hükümet, görevi- ni yapıyor, "seçim vaatlerV'ni yerine getiriyor. Çağdaş dünya öyle bir yola girdi ki demokrasiyi, insan hak- larını ve temel özgurlükleri dış- layan hükümetler, saygınlıklan- nı yitiriyorlar. Uygarlığm "ol- mazsa olmaz" koşullan, artık ortaklaşa benimseniyor. Türkiye bu yolda geç kalmış- tır. 12 Eylül, ülkemize çok zaman kaybettirdi; ANAP iktidan da 12 EylüTün mirasım uzun süre korumaya çalıştığı için sorum- ludur. Türkiye bütün dünyada bu yüzden "işkenceler ülkesi" gibi tamnmış ve tanıtılmıştır. Kişinin gözaltına alınmasın- dan başlayarak işkence görme- sini önleyen bir dizi önlem "yar- gı reformu"paketinin içindedir. Ancak daha önceki deneyimle- ArkasıSa.l7,Sü.l'de KJrak'ta seçîmîn galibi yok • İki Kürt lider Mesut Barzani ve CelalTalabani, eşit oranda oy aldı. Salt çoğunluk sağlanamadığı için ikinci tur seçimleri yapılacak GOZLEM UĞURMUMCU UFL'K TEKİN ZAHO/DL HOK - Kuze> Irak'ta geçen salı günü yapılan genel parlamento ve başkanlık seçimlerindc hiçbir parti. kazanmak için gerek- li sall çoğunluğu sağlayamadı. Mesut Barzani lıdcrliğindeki Kürdistan Dcmokrat Partisi >üzdc 44.58. Celal Talabani lideriiğindeki Kürdistan Yurtseverler Birliği yüzde 44.3 oranında oy topladı. Bu oylarla Barzani ve Ta- labani. 105 sandalyeli parlanıentoda 50'şer sandalye alarak sall çoğunluğu sağlayamadı- lar. Lıderlik seçimi için ilk lurda salt çoğunluk arandığından, önümüzdeki günlerde ikinci tur seçimi yapılacak. Sonuçların açıklanmasından sonra bir açıklama yapan Barzani. "Bü tck partinin zaferi dcğil. Zafcr Kürt halkının" de- di. İlk lurda en fazla o>u alan Mesut Barzani'- ye bağlı peşmergeler seçimde salt çoğunluğu elde ctlıklcri varsayımıyla kutlama gösterileri- ne başladılar. Silahların gölgcsindc ama tümüyle kansız geçen seçimin ardından başlayan silahlı kulla- nıalar sırasında Duhok'ta 2 kişinin ölmcsi u/ünıü kaynağı oldu. Kuze> Irak scçimlerini i/lcvcn Halkın Emck Parlisi kökcnli Bağımsı/ Mılletvckıli Ahmcl Türk. "Ku/.ey Irak'laki • Arkası Sa. 17, Sü. 4 'te Ayakkabıcıoğlu... Bağımsız Devletler Topluluğu'nun Silahlı Kuvvetler Başkomutanı Mareşal Şapoşnikov'un "Nahcıvan'a mü- dahale olursa 3. dünya savaşı çıkar" sözleri tepkiyle kar- şılandı. Mareşal Şapoşnikov, Rusya Federasyonu, Ermenistan ve otekı Asya cumrruriyetleri arasında yapılan son anlaş- maya gore bu ülkelerden bırinın saldırıya uğraması ha- hnde diğerlerinin de bu saldırıya karşılık vereceklerini anlatmak ıstıyor Bubırceşıt AsyaNATO'su". Ermenistan saldırıya uğ- rarsa Bağımsız Devletler Topluluğu'nun üyeleri hemen mArkasıSa.l7,Sü.7'de