Katalog

1 S MAYIS1992 SALJ * • * * CUMHURIYET SAYFA 17 OLAYLAREV ARDINDAKI CERÇEK llkAdım • Baştarafi 1. Sayfada rtı beğenmeyen, laıklık yerıne Türk-tslam sentezmı koymaya çalışan, ûmter devlet yerıne de federasyondan söz açan kışıler ve akımlar ortaya çıkmıştır Ancak Anadolu'nun butunu- rtu kavrayan "bır arada yaşama iradesı"nın karşıstnda her türlü fröltinme fikrı hafıf kalacaktır Aynca bu topraklarda yaşayan- ların laıkhkten vazgeçerejc Orta- çağ'a dönuş yoluna sapacakla- nna da ınanmıyoruz. 19 Mayıs 1919'da Mustafa Ke- mal Samsun'a ayak bastığında, parçalannjış, bölünmuş, dışguç- lerın elındefıılenpaylaşılmış bır Anadolu vardı. Ûlkenın her bır yanındakı çeşıtlı topluluklar arasında yabancı guçlerden me- det umanların sayısı da azımsa- nır gıbı değıldu Bugünku toplumsal ırade, cumhunyet yönetımınde de- mokrası ve bütünluk ıçmde ya- şamayı bngörmektedır Yenı bır "modeV'e gerek yok- tur Üstelık Orta Asya kuşağmda- kı Turklûk coğrafyasında göz- ler Turkıye Cumhurıyetı'ne dönmuşken bız Anadolu'da ye- nı bır devlet modelı peşınde mı koşacağız9 Bugunku ınsanlığın ortak ul- kesı, bağımsızlık, demokrası, ın- san hakları, temel özgurlukler den oluşuyor Çağdaş uygarlığın yolları Anadolu'da açılmıştır Anadolu halkı bu yollardan yürüyecek Elbette bu yolda ılk adımı bundan 73 yıl önce Samsun'da atan buyük ınsana, Atatûrk'e şukran borçluyuz. • • • GÜVCEL • Baştarafi 1. Sayfada yakın hıçbır ılgısı olmayan mıüsleri Erıvan ın asladesteklemedığını soyledığı mılıssaldırıla- rından, elbette, Ermenıstan sorumlu olamazmış Dun saat 18 00 sıralarında Başbakan Vekılı inonü ye te- lefonda Ermenı Dışışlerı Bakanı Hovanısyan -beylık de- yımte- ışte "bu masalları anlatıyor"du Kuçuk Ermenı devletı, bır zamanlar Rumlar gıbı Batı'- dan şımartıldıkça buyuk devletlerı taklıden kımı dıplomatık maskaralıklara başvuruyor Budapeşte den Demırel arı- yor, Cumhurbaşkanları Petrosyan telefona gelmıyor Dun akşam uzerı Başbakan Vekılı Erdal Inonu, yıne Petros- yan'la telefonla goruşmeyı denıyor Petrosyan, Inonu'yu once Başbakan Demırel sanıp telefona gelecek gıbı olu- yor, bır sure sonra yerıne Dışışlerı Bakanı Hovanısyan'ı gonderıyor Türkiye için önemli olan Inonu sabırlı adam, nazık adam, fakat ınatçı Bu duyarlı aşamada hukumet açısından inonu ıçın onemlı olan, "Ah- dı çarelere başvurmadan once Turkıye'nın Nahcıvan'a Ermenı saldırılarına nasıl baktığını 'resmen' ıletmek " Ve Inonu, Turkıye'nın "sınırlarını değıştırecek saldırıları kabul edemeyeceğını açık seçık dılle Hovanısyan'a soy- luyor İnonu-Hovanısyan goruşmesının ıçerığı, Ermenıle- rın olayları saptırmakta bır numaraya geldıklerını kanıtlı- yor Tıpkı bır zamanlar Rumlarm yaptığı gıbı Inonu nun "elımızdekı ıstıhbarat bılgılerıne, Nahcıvan Başkanı Alıyev ın Turkıye'ye aktardıklarına dayanarak, Er- menı saldırılarından soz edınce, Hovanısyan, "saldırı yok", dıyor Orada bulunan Rus tugayı ya da tumenınden saldırıyı durduracak hıçbır "mudahale gelmemış, gelmı- yor", üstelık Ermenılerın Rus tank ve toplarını kullandıkla- rını Türkiye bılıyor Ya kım yapıyormuş saldırıları? Ermenı Dışışlerı Bakanı - na gore kontrol edılmeyen elemanlar", yanı mılısler Sederek e gırışılen toplu tanklı saldırı, bır "sınır ıhlalı' ola- yı da değılmış Hovanısyan a gore Ne var kı kontrol edılemeyen elemanlardan soz açan Ermenı Dışışlerı Bakanı sınırda ıkı taraftan otorıtelerın' bır araya geierek ateşkesı sağlayacaklarını" soyleyebıle- cek kadar bılgı sahıbı Erdal inonu, on beş dakıkaya yakın suren goruşmeden sonra umduğunu bulamayanlara ozgu davranışlar goste- rerek, Soyledıklerımızle ılgısı olmayan başka şeylerden bahsedıyor" demek zorunda kalıyor Laçin'e Ermeni değil, Kûrt saldırmiş! Inonu haklı, çunku, orneğın Hovanısyan Laçin'e saldırıyı akla mantığa sığmayacak değışık bıçımde açıklıyor Baş- bakan Vekılı ne Meğer Karabag ın Laçın'ıne saldıran, ol- düren Ermenıler değılmış Orada Muttalıbov dan ozgürluk vaadı alan bır kuçuk Kurtazınlığı varmış Bunlar, Nahcıvan Başkanı Haydar Alıyev'e de karşıymışlar Ateş açıpsaldırı duzenleyerek Alıyev'ı "ıktıdardan duşurmek ıstıyorlar- mış" Doğrusu, yalanın maşallahı var Inonu, "telefonda bu masalları" dınlıyor Hovanısyan'- dan Zaten Ermenıstan'ın "sınır sorunları yaratmak gıbı bır polıtıkası aslayok"muş, bır de bu yalanı duymak zorun- da kalıyor Kuşkusuz, Erıvan, Inönu'den Turkıye'nın "zorla sınırde- ğışıklığını asla kabul etmeyeceğmı" oğrendıkten sonra, bıraz telaşlanıyor Telefondakı değışen ses, elbette tam bırkanıtdeğılama, Hovanısyan ın sınırdeğışıklığıneyan- lı olmadıklarını sureklı vurgulaması' bır mana ıfade edı- yor ikı nokta var uzerınde onemle durulacak Bırıncısı, InönuYıün Cumhunyet muhabırının, "Nahcıvan a saldırı- lar surer gıder ve Türkiye artdı sorumluluğunu yerıne ge- tırmezse buyuk prestıj yıtmesıne' uğramayacak mr? sorusuna verdığı yanıt ' O hale gelıyor mesele' dıyerek sorudakı doğrudan amacı kabul edıyor inonu Ikıncısı, Batılı buyuk devletler, basta Rusya Federas- yonu yla ABD'nın Ermenıstan'ı destekleyen tutumlarını açıktan eleştırmesı Ermenılerın ne elde edersek kârdır" mantığıyla hareketierıne buyük devletlerın 'hoşgoruyle bakmalan'nı kabul edılmez gormesı Nahcıvan'a Ermenı saldırıları kesılecek mı'' Ateşkes sağlanıp sınır guvencelerı alınarak Turkıye nın gerı donul- mesı zor bır yola ıtılmesının onune geçılecek m ı ' Günumuzun soruları bunlar Sevinç ve GOZLEM 7 milyara değdi tni? • Baştarafi 1. Sayfada bayraklanvar Karşı köşede bı- nken gruba doğru bağınyorlar Tûrk bayrağı taşıyan dığer gruptakıler de bagınyor Yum- rukJan sıkılı tkı grubu da kuşatan Amen- kan pohslen gûlerek ızlıyor bu jnönü: Sorun barış içînde çözülstin ANKARA(Cumhuriyet Bü- rosu)- Devlet Bakanı ve Başba- kan Yardımcısı Erdal İnönfi. Nahavan'da dun yaşanan Er- menı saldınlan ıle ılgıîı goruşle- nnı Cumhunyet e aktanrken "Orada, Rus tugay ve tumenı var Ermenıler, Rus ordusunun tanklan toplanyla saldınya ge- çıyorlar Herkesın saldınyı durdurması ıçın bırşeyler yap- ması gerekır" dedı Inonü 'Batı'da kım varsa Ermenılenn arkasında. onlar da bızım gıbı olayın banş yoluyla çozumu ıçın gerekenı yapmalılar" dıye konuştu İnonu dun Genelkurmay karargâhında komutanlarla yaptığı goruşmeden sonra Cumhunyet'ın gelışmelere ılış- kın sorulannı yanıtladı Inonu, herkesın sorunun çozumu ıçın çaba gostermesı gerektığını vurguladıktan sonra, şunlan söyledı "Orada bır Rus tugayı veya tumenı var Hıçbır olaya kanş- mıyorlar Başvurulara verdık- len yanıtlar, 'Etnık bır olaydır, bız kanşmayız' şeklınde Oysa Ermenıler, Rus ordusunun tanklan, toplanyla saldınya ge- çıyorlar Herkesın saldınyı durdurma- sı ıçın bır şeyler yapması gerekı- yor Inönu, Cumhunyet'ın soru- lanna şu yanıtlan verdı "- Alı- yev ne turlu bır yardım ıstıyor Nahcıvarfda • Baştarafi 1. Sayfada dınsı dun TSİ 05 30'da yoğun topçu ateşı ıle başlatıldı AA'nın habenne göre daha sonra Erme- nı bırlıklen zırhlı araç, tank ve helıkopterlenn desteğınde Sede- rek kasabasına doğru ılerledıler AA, dun öğleden sonra Hay- dar Alıyev'e dayanarak verdığı haberde, Ermenı bırlıklennın Sederek'e gırdığını ve "katham" yaptıklannı bıldırdı Alıyev, da- ha sonra Reuter'e telefonda yap- tığı açıklamada Ermenılenn Se- derek'e hâkım üç tepeyı ele ge- çırdıklennı, çatışmalarda 6 Aze- nnın ölduğunu, 54 Azerının de yaralandığını söyledı Alıyev, "Ermenı müısler Sederek'e gır- dı. Bırçok vatandaşımız öldu Evler yıkıldı. Ermenı bırbklerle Azerı savaşçıları Sederek'te çarpışıyorlar" şeklınde konuştu Abyev, Ermenıler tarafından alı- nan tepelerdekı 30 Azerı savaş çısının akıbetını de bılmedıkle- nnı söyledı Alıyev, dun akşama doğru AA muhabırının sorularına te- lefonda verdığı yanıtta Nahcı- van'da bulunan Rus tugayımn yetkılılennden Ermenı saldınsı- nı durdurmalarını rıca ettığını ancak, "kansamayacaklan" ya- nıtını aldığıaı anlattı Ahyev, Sederek ıle Ermenı sı- nın arasındakı tepelerden uçu- nûuı dun öğleye doğru Ermenı- lenn ehne geçtığını, daha sonra ya-pılan karşı saldında ıkı tepe- nı*ı gerı alındığını belırterek "Ennenı saldınlan top ve havan at«şı şeklınde devam edıyor dL^e konuştu Turkıve'den 9 INONU - Yardım dıyor, as- ken yardım demıyor Alıyev O da sorunun banş ıçınde çözu- munu ıstıyor Daha oncekı bazı olaylan Petrosyan ıle yapmış olduğu göruşmelerle durdurma olanağını bulmuştu Şımdı Er- menıler, daha once de olduğu gıbı, hatta Azerbaycan olayla- nnda olduğu gıbı kendılennın değıl, mılıs kuvvetlennın sılahh hareketler yapüğını öne sürü- yor ve Enmenıstan'ı olaydan soyutlamaya çalışıyorlar - Turkıye nın saldınlar karşı- sında tutumu ne olacak 9 Her- kes Nahavan'la Turkıye ara- sındakı dostluk koprusunun Ermenılenn kontrolu altına geçmesınden kaygı duyuyor Ne dersınız 9 INÖNU - Sınınmıza saldın yok Nahavan sınınnda ateş var Bız ıstıyoruz kı sorunu ba- nş ıçınde çozelım Savaşa gerek olmadan çozelım Batı'da kım varsa, Ermenılenn arkasında. onlar da bızım gıbı olaym banş yoluyla çözumu ıçın gerekenı yapmalılar Laçin düştü • Baştarafi 1. Sayfada kıs>an tarafından parlamento- nun dun sabahkı olağanüstu oturumunda yapıldığını belırt- ü Habere gore Sarkısyan, La- çın'ın dun sabah yerel saatle 06 00 sıralannda ele geçınldığı- nı ve Ennenıstan ıle Karabağ arasında kondor açıldığını söy- ledı Ajans, Sarkısyan'ın bu açıklamasının Ermenıstan tele- vızyonundan naklen yayımlan- dığınıdaka>dettı Halk Cephesi dogruladı Laçın'ın Ermenılenn elıne geç tığı dun akşam Nahavan Halk Cephesi tarafından doğrulandı AA'yı telefonla arayan Nahcı- van Halk Cephesi Enformasyon Daıresı >etkılılen, Ermenı çetecı- lennın dün Laçin'e ıkı taraftan saldırdığını ve şıddeth çatışma lardan sonra bolgenın Ermenıle- nn elıne geçtığını bıldırdıler Nahcıvan Halk Cephesi yetkı- lılen, Laçın'ın de Ermenılenn elı- ne geçmesıyle bırhkte Ermenıs- tan ıle Karabağ topraklannın bırleşüğını ka>dettıler AFP muhabınne gore, Laçın - ın duşmesınden sonra, bolgedekı Azerbaycan guçlen Laçın'ın gu- ne> ve kuzeyındekı Azen yerle- şım bırunknne çekımeye başladı- lar AFP, Laçın yakınlanndakı Kubatlı kasabasında bulunan Azerbaycan Savunma Bakanı Yardıması Şahın Musayev'ın de Laçın'ın duşmesı ûzenne, Hıç- bır şey yaracak gücumuz yok, başka sılahlı kuvvetımız yok " dıye konuştuğunu kaydetü Bakan yardımcısı intihar etti Azerbaycan'da Ulusal Gü- venlık Bakanı Bınncı Yardım- ası General Refik Sadıkov un ıntıhar ettıgı bıldınldı Turan Ajansı, Sadıkov'un dun sabah ofısınde tabanca>la kendını vurduğunu bıldırdı karşılıklı bağnşmayı, çunkü caddenın ıkı yanını tutan ınsan- lar, bırbırlenne Amenkan polı- sının anlamadığı bır dılde bağı- nyorlar Karşılığı da anında venhyor Ortak dbl ıse Turkçe - Karabağ Karabağ - Karabağ Türktûr Türk ka- lacaktır -P A. -Atatûrk s , sıra bızde -S r,o -Kırmızııı, beyaaaz en büyuk Turkıye On Bınno Tûrk Gunu Yüru- yüşü New York'un 56 Cad- desı'nden başlamıştı Kortej yavaş yavaş, bır caddeden çok, çekışmeh bır maçın tnbünknnı andıran yol aynmına doğru ılerhyordu Yürûyuşûn belkı de en heyecan vena göruntüsü buydu Amenkan pohslen hıç telaş- lanmadan ızlıyorlardı deneüm altında tuttuklan ıkı grubu Herkes kendını cevreleyen tah- ta perdelen aşmamak koşuluy- la ıstedıgı gıbı bağırabılırdı Türkıye'den gelen beş bakan altmışa yakın mületvekılı ve sa- natçüar ıle çeşıtlı derneklenn flamalannı taşıyan temsıkaler ve Amenka'da yaşayan Türkle- nn çoğunluğunu oluşturduğu yaklaşık dort bın kışıhk kortej, 56 Cadde'nın47 Cadde yleke- sışüğı noktaya geldı Yûrûyûşü ızleyen foto muhabırlennın, ka- meramanlann pannaklan o andakı tek sılahlan makınelen- nın ve kameralannın deklanşö- runü bır tetık gıbı kavramışü Ama beklenen olay çıkmadı. Yuruyûş kolu, bırbınne sesı kı- sılana dek bağıran ıkı grubun arasından 47 Cadde'ye doğru döndu Hatta Turkıyelı bakan- lar, bır ara kendılennı protesto eden gruba el bıle salladı Yurunecek yol yaklaşık bır buçuk kılometreydı Pazar gû- nunu kentte geçırmek zorunda kalan bırkaç Amenkalı, orta lıktakı bu heyecan dalgasını hıç duyumsamadan geçıp gıdıyor- du Çünku New Yorİdu ıçın yürüyûş alışılagelmış bır olaydı Daha bırkaç saat once bu- grup zena, Martın Luther Kıng'ın anısına yurumüştu Televız- yonlar ve gazeteler de pek ılgı gostermemışlerdı yünıyuşe Bır gun öncekı haberlennde, Ku- zey Irak seçımlen ıle ügıh kam- panyalan gorüntülu olarak veren, Uludere'de meydana ge- len olaylan anında yansıtmaya çalışan CNN ıçın de elbette ha- ber değen taşımıyordu New York'takı Turk yuruyuşu 47 Cadde'nın sonundakı alana bır sahne ve karşısına tn- bün kurulmuştu Bır saatlık gecıkme nedenıyle yerel saatle 15 OO'te yola çıkan yüruyuş ko- lu 17 00'de alana varabıldı Devlet Halk Danslan toplulu- ğu çeşıth orkestra ve bandolar, ûzerlen rengârenk sûslu araçlar yol boyunca "Keşke bızden başkalan da görebılse" dedırte- cek türden guzellıkler sergıledı Yürüyuşe kaülanlar, gruplar halınde kendı bayraklannın ve flamalannın ardından alana gı- nyorlardı Turkıye Dın Işlen Sosyal Yardıması Cemıl Ayaz, Turkı- ye Hahambaşı VekıL fsak Ha- leva ıle yan yana yurüyordu dını gıysılen ıle Kjsovab Turklenn kırmızı san bayraklan vardı Galler Orkestrası Turklenn arasma kanşıvennıştı Amenkan Mûslumanlar Bır- lığı'nın ardından "Türkıye bu- yuyup Furan olacak" pankartı geüyordu Sıra mesajlara geimıştı Başkan Bush, Cumhurbaşkanı özal, Mecbs Başkanı Cındoruk, Baş- bakan Demırel, Dışışlen Baka- nı Çeün, KKTC Cumhurbaş- kanı Denktaş'ın mesajlan okunduktan sonra "Hıç bıtme- yecek sanılan" konuşmalar basladı Konuşmalar uzadıkça yurû- yüşe kaülanlar çevreye dağıl- maya başladı Alanın etrafı da heyacanlı bır lıg macı öncesı Inönü Stadı'nı anımsatıyordu "Seyyarlar" Turkıye'de ol- duğu gıbı olmalan gereken yen New York'ta da kaçırmamış- lardı Fırat Pızza, köfte ekmek, pasürmalı sandvıç saüyordu Tarabya Restaurant "seyyar"- ında döner ekmek beş dolardı Üzennde Turk mutfağı yazılı mınıbüsten Türk, Ermenı, Yu- nan ve Ortadoğu yemeklen yapıldığı duyuruluyordu Yürûyuş dağılırken "Bız bu- nu nıye yaptık 9 Hem de 7 mıl- yar hraya" dıye sorası gehyor ınsanın Belkı de bu sorunun en doğru yanıtını Devlet Bakanı ve Hukumet Sözcûsü Akın Gö- nen, yûrûyûş sonrası yaptığı konuşmada verdı - Sevgılı kandaşlanm, bır ek- mek uğruna Orta Asya'dan dünyanın dört bır yanına dağıl- mışız Madem kendı kendımıze bu kadar eğlenecektık, ban bu bır mılyon dolar Tûrk Tanıtma Fonu yenne, "Bız bıze eğlenme fonundan çıksaydı" Ermenistan'ı uyardık • Baştarafi 1. Sayfada dal İnonu de Nahcıvan'dakı sı- nır değışıklığının kabul edıleme- yeceğını söyledı Cumhur- başkanı Vekılı ve TBMM Baş- kanı Husamettın Cındoruk da Turkıye'nın de bır sabn var- dır Bu sabır çızgısının fazla zorlanmaması gerekır" dıye konuştu Dışışlen Bakanlığı, "sılah zoruyla yaratılacak oldu- bıttılenn hıçbır şekılde kabul edılemeyeceğını" açıklarken, Inonü, Genelkurmay Başkan- lığı nda komutanlarla goruşme yaptı Bu goruşmede, Inonu'ye Emır venlırse hazınz" mesajı- nın ıletıldığı belırtıldı Ermenıstan'ın Sederek kasa- basına dün sabah saatlennde başlattığı saldın, Ankara'da dakıkası dakıkasına ızlendı Dı- şışlen Bakanlığı ve Genelkur- may Başkanlığı olaylan dıkkat- le takıp ederken, gelışmelen de hukumete ılettıler Erdal Inonu, Güneydoğu so- runu ıle ılgılı toplantıya katıl- mak uzere gıttığı İstanbul'dan programını yanda keserek, An- kara ya dondu Inonu, An- kara ya donüş nedenı ıle ılgılı sorulara. "Ermenıstan'ın Nah- cıvan ın Sederek kasabasına saldırdığını ve bır tepeyı ele ge- çırdığını oğrendım Konuyla ılgılı olarak ABD ve Rusya Fe- derasyonu yetkılılen ıle telefon- la gorüştum" yanıtını verdı İnonu, gazetealenn, "Asken bır mudahale soz konusu mu" sorusuna da "İsteyen ıstedıgı gıbı anlar" karşılığını verdı Esenboğa VIP salonunda Budapeşte'de bulunan Başba- kan Suleyman Demırel ıle go- nışmek isteyen İnönu, bağlantı kurulamayınca Başbakanlık bınasına hareket etü İnönü, Başbakanlık'tan Başbakan De- mırel ve Nahavan Devlet Baş- kanı Alıyev ık telefonla görûş- tu İnonü, Alıyev'ın kendısme, "Sınır olan Sederek tepelennde gozetleme postalan var Orası ateş altında Ermenıstan bırlık- len o postalann olduğu yere gelmışler Bır kısmını ışgal et- mışler" dedığını söyledı İnönü daha sonra, Genelkur- may karargâhına gecerek, ust duzey komutanlarla bır değer- lendırme toplantısı yaptı Yak- laşık 40 dakıka suren toplantı- ya Genelkurmay Başkanı Orgeneral Doğan, Gureş Ka- hıre'de olduğu ıçın kendısıne vekâlet eden Kara Kuvvetlen Komutanı Orgeneral Muhıttın Fısunoğlu ve Genelkurmay 2 Başkanı Orgeneral Fıkret Kü- pelı katıldı Komutanlann Inonu'ye, eğer sıyası ıktıdar emır venrse, harekâta hazır ol- duklan mesajını verdıklen öğ- renıldı Inonu daha sonra makamın- dan Ermenıstan Cumhurbaş- kanı Levon Ter Petrosvan'ı aradı Petrosyan ıle görûşme olanağı bulamayan İnönü, Er- menıstan Dışışlen Bakanı Ho- vanısyan'a Nahcıvan'a yapılan saldınlar karşısında Turkıye'- nın hassasıyetını ve tutumunu "Onemlı bır olay cereyan edı- yor Bız sınırlann zorla değışı- me uğramasını asla kabul edemeyız' sozlenyle ılettı Inonu daha sonra, Nahavan Cumhurbaşkanı Alıyev'ı arayarak. Ermenıstan Dışışlen Bakaru ıle olan goruşmesını ak- tardı ve kendısınden Ermenı Cumhurbaşkanı ıle temas et- mesını ıstedı Inonu, saat 19 00'da Başba- kanlık bınasında basın men- suplanna gehşmelere ılışkın bılgı aktardı Nahavan'ın top- rak butûnlüğûnü ve sınırlannı ortaya çıkaran anlaşmada Tür- kıye'nın de ımzası bulunduğu- nu, bu nedenle yakından ılgı- lendıklennı belırten Inonu, gelışmelen şoyle anlattı "Dışışlen Bakanlığımız, ABD ve Rusya Federasyonu temsılalen ayn ayn gönışerek, Ermenı saldınsırun Türkıye açı- sından onemını soyledıler Sa- yın Başbakan, Alıyev ıle telefon gorüşmesı yaptı Daha sonra Dışışlen Bakarumıza bılgı vere- rek, Avrupa'dakı öbür devletle- nn de duymasını sağladık Ben Ahyev ıle ıkı kez gorüştum Alı- yev bana olenler, yaralananlar ölduğunu, ateşkesın sağlana- madığını söyledı Aynca, Er- menıstan Cumhurbaşkanı ıle gorüşmemı ıstedı Petrosyan'ı aradım, ancak Dışışlen Bakanı ıle gorüştüm Nahavan'ın top- rak butunlüğunü bozacak boy- le saldınlann sonuçlannın çok ağır olacağmı, bunu kabul ede- meyeceğımızı, bunun derhal durdurulması gereküğmı,her- kesın yenne çekıîmesı gerektığı- nı söyledım O da, bana saldın olmadığıru, sınırda kontrol edı- lemeyen elemanlann karşılıkh ateş etüklennı, o yuzden bu tur olaylar ölduğunu söyledı Şım- dı orada otonteler konuşuyor- lar, ateşkesı sağlayacaklar de- dı " Dışışlen Bakanlığı da, saldı- nlann durdurulması ıçın bazı ülkeler nezdınde gınşımde bu- lundu Dışışlen Bakanı Hıkmet Çetın, ABD Dışışlen Bakanı James Baker ve Fransa Dışışle- n Bakanı Roland Dumas ıle goruşerek, Turkıye'nın bu ko- nudakı hassasıyetını ıletırken, Ankara'da da üst duzeylı go- ruşmeler yapıldı Rusya Fede- rasyonu Buyukelçısı Albert Çernışev bakanlığa çağnlu-ken, ABD'nın Ankara Buyukelçısı Rıchard Clark Barkley ıle de bır telefon gorüşmesı yapıldı Her ıkı buyukelçıye de, Tur- kıye'nın Nahavan ve Karabağ konusundakı beklenülen dıle getınlırken, Laçın'dekı Ennenı • Baştarafi 1. Sayfada yapılanmasından sonra 8 Eylul 1991'de Muttalıbov bıraz atama kokan ıstısnaı bır yöntemle cumhurbaşkanı seçılmış Bır ay sonra 18 Ekım 1991'de Azer- baycan bağımsızlığını ılan et- mış Buraya kadar her şey gü- zel Ancak 1991 'ın ekım ayın- dan 1992 martına kadar bu sı- yası sekıllenme halkın ve Azer- baycan'ın acıl beklenülenyle çe- lışmeye başlanuş Sonunda Muttabbov, 6 mart- ta ıstıfa etmış Yenne de otoma- tık olarak Parlamento Başkanı Yakup Memedov atanmış Ge- rek Karabağ'da art arda gelen yenılgıler, gerekse beş yıldır su- ren savaş boyunca mılb bu- or- dunun kurulamaması, son ola- rak da Şusa'nın duşmesı, halkın yönetıme karşı muhalefetını art- tırmış Bu gelışmelenn sonrasında halkın sıyası tercıhı çoğunlukla Halk Cephesı'nuı lehıne ışhyor Ancak 14 mayıs günü toplanan komunıstlenn çoğunlukta oldu- ğu parlamento, Muttalıbov'u 'zorla ıstıfa ettınldığı' gerekçe- sıyle yenıden cumhurbaskanlığı- na getırdı. Bu durum, Elçıbey lıderlığın- dekı Halk Cephesı'nın kabulle- nemeyeceğı boyutlardadır Ge- reklı hazırhklar yapıldı ve Mut- talıbov, daha koltuğunu ısıtma- dan 25 saat sonra parlamento- dan kaçmak zorunda kaldı Yö- netım de Halk Cephesi'ne geç- tı Bu gelışmeler, Azerbaycan halkında değışık tepkılere yol açtı Parlamento önünde gün- lerdu- toplanan halk, bayram yapıyor Karşı taraf çoğunluk- la suskun, gelışmelen ızlıyor. Bakü'de yaşanan günlük yö- netun değısıkhklenne karşın Ka- rabağ cevresınde savas tüm şıd- detıyle surüyor Azerbaycan'da bu çelışkıyı görmek ıçın cephe- ye gıtmeye gerek yok Yalnızca parlamento bınası önüne gıtmek yeterlı Bma önündekı alanda toplanan halk, marşjarla, slo- ganlarla Halk Cephesı'nın ıktı- dar sevınane ortak oluyor He- men 200 metre yanındakı Şehıt- ler Mezarlığı'nda ıse hûzün ve gözyaşı hâkım Bınlerce uısan Karabağ şehıt- lığuıın mezarlığuıı çıçelderle süs- Iüyor Her gun en az 2-3 şehıt asker getırüıyor Ve her sehıt ıçın cenaze törenınde havaya sı- kılan Kalaşnıkof mermılenyle Bakü uıım mun ınbyor saldınlannın durdurulması ıçın ulkelennın çaba harcanması ıs- tendı İnönü'den sonra Macarıs- tan'dan dönen Başbakan Demı- rel de Ermenıstan Cumhurbaş- kanı Petrosyan ıle göruştu De- mırel aynca Nahcıvan Devlet Başkanı Haydar Alıyev ıle de bır telefon gorüşmesı yaptı Bakanlar Kurulu yımlananbıldırıde özetleşu gö- ruşlere yer verıldı "Bağımsızlığını yenı kazanan Ermenıstan'ın bır suredır kom şusu bağımsız Azerbaycan'a karşı başlattığı saldınlann endı- şe verfcı boyutlara ulaşmasıyla bölge banşı ıçın cıddı bır tehdıt ortaya çıkmıştır Ermenılerın Karabağ'dakı son Azen yerleşım merkezı olan Laçm'ı ışgal etme- lerı ve Ermenıstan ıle fîzıkı bağ- lantı kurmalan Yukan Karabağ meselesını kokten değıştırecek nıtehktedır Ermenıstan'uı Azer- baycan'a bağb özerk Nahavan'a karşı gırıştığı saldınlar, olayın boyutlannı tehhkeh şekılde tır- mandırmıştır Moskova ve Kars antlaşmalan dolayısıyla Naha- van'ın statusünün özellık arz et- tığı bılınmektedır Ermenılenn son saldınlan karşısında Turk- ıye'nın bugune kadar ızledığı dengeh ve muzakereler yoluyla barışın sağlanmasına yonehk polıtıkasının addı bır şekılde et- kılenmesı kaçuııknaz olacaktır" Bıldırıde Ermenıstan'ın sal- dırgan bır yayürnacüık pobtıkası gutmesının bölge ıçın kaygı ve- ncı bır gelışme olduğu kaydedı- lerek şöyle denıldr "Ermenıstan'ın fevkalade yanbş bır yolda ölduğunu, sal- dırgan tutumunu duzeltmemesı halınde doğacak sonuçlardan, sorumluluğunun kendısıne aıt olacağmı hatırlatmak ıstenz. Bu nedenlerle bölgede, ılerı, tanun daha guç durumlar yaratılması- nın önlenmesı amacıyla ulusla* rarası toplumun, sorumlulukla- nnın büına ıçınde davranmaya davet edıyor ve ortaklaşa savun- duğumuz çoğulcu demokrası, kanun hâkımıyetı, uısan hakla nna saygılı ve tehdıt veya kuv- vete başvuruhnaması gıbı temel kavram ve hedeflerın yenı dun- ya duzenının kuruluş asamasın- da daha fazla aşınmaya uğrama- ması ıçın uygar dünyanm gerekb tedbırlen almasını beklıyoruz" Bakanlar Kurulu sonrasında gazetealenn sorulannı yanıtla- yan Devlet Bakanı Gökberk Er- genekon Nahavan'da çatışmala- rın durduğunu bıldırdı Demı- rel'ın Bakanlar Kurulu sırasın- da Nahcıvan Devlet Başkanı Alıyev ıle göruştuğunu ve çatış- maların durduğunun kendısıne bıldırıldığını aktardı UGURMUMCU • Baştarafi 1. Sayfada Bugun Kuvayı Mıllıye denılınce akla askerler, ordu, ıh- tılaller ve cuntacılık gıbı kavramlar gelıyor? Ne kadar yanltş' Kuvayı Mıllıye o tarıhte, ışgalcı emperyalıst ordularına karşı savaşan, Turku, Kürdu, Lazı, Çerkezı, Arabı ılebutün etnık grupları kapsıyordu Örneğın Doğu ve Guneydoğu'da Cıbranlı Halıt Bey He- sanalı Halıt Bey, Mutkı Aşıretı Reısı Musa gıbı Kurt lıder- lerı Hormek ve Lolan aşıretlerı gıbı Alevı aşıretlerı, Batı'da Yoruk Alı Efe Demırcı Mehmet Efe gıbı Turklerı, Çerkez Etem ağabeylerı Reşıt ve Tevfık beyler de Kuvayı Mıllıye olarak savaşa kaölıyorlardı Kuvayı Mıllıye ruhu' da ışte bu demektı 19 Mayıs 1919 gunu Samsun'a çıkan Mustafa Kemal, butun bu grupları ve orgutlerı aynı amaç cevresınde bır- leşttrmıştı Kemalıst kavramı da tam bu sırada ortaya atıldı Kemalıst o gunlerde Ingılız ıstıhbarat orgutu gızlı ya- zışmalarıyla Amenkan basınında mıllıyetçı, Bolşevık ve ısyancı anlamlarında kullanılıyordu Bu açıdan, emperyalıst ordularına karşı anayurtlannı koruyan herkes, Turk, Kurt, Çerkez, Arap, hepsı de 'Ke- ma//s/'sayılıyordu Mustafa Kemal ve arkadaşlarının amaçlan bağımsız bır cumhunyet kurmaktı Bağımsızlık ıkı bakımdan onemlıydı Emperyalıst Batılı ordulara karşı verılen savaş sonrasında kurulacak devlet, Batılı dunyasına karşı bağımsız olacaktı KurtuluşSavaşı'- nda Mustafa Kemal'e ve Ankara hukumetıne her turlu yar- dım ve desteğı sağlayan Sovyetler Bırlığı'ne karşı da bağımsız bır sıyaset ızlenecektı Bu bağımsızlık da onurlu ve ulusal bır devlet olmanın koşuluydu Bugun, kendılerını ırkçı ve Turancı 'sayan bırçok ırtsan unlu Enver Paşa yı bu ulkunun lıderı olarak selamlar Enver Paşa, bır seruven adamdır Bınncı Dunya Sa- vaşı nda sıyasal yazgısını, Talat ve Cemal paşalar ıle bır- hkte Alman ışbırlıkçılığıne bağlayan Enver Paşa, 1920 ytlı ağustos ayında Sovyet lıderı Lenın ın ısteğı doğrultusunda Baku de toplanan kongreye katılır, eylül ayında da komu- nıst eğılımlı 'Halk Şûralar Fırkası 'nı kurarak şansını bu kez de Sovyetışbırlıkçılığı"ndedener Mustafa Kemal Sakarya Savaşı nda yenılse Enver Paşa,Lenın ın sağlayacağı destekle Musluman askerler- den oluşan bır Kızıl Ordu nun başına gecerek Anadolu'ya geçecektır Boyle olsaydı Turkıye bugun bağımsızlığına kavuşan eskı Sovyet cumhurıyetlerınden bırı olacaktı' Ya da Turkıye bugun Yunan ışgalınde kalacak Mustafa Kemal'e karşı çıkan dınsel çevreler -üpkı Ban Trakya'dakı Turkler gıbı- cuma namazlannı Yunan ordusunun kuşattı- ğı camılerde kılmak zorunda kalacaklardı' Bugun dunyada yaşanan dınsel ve etnık kokenlı karga- şalar Mustafa Kemal ve arkadaşlarının ne kadar haklı olduklarını ortaya koyuyor Bugun 'Kuvayı Mıllıyecı olmak halkı sıvıl orgutler ve partıler elıyle orgutlemek ve butun etnık gruplar arasında ayrım gozetmeksızın aynı yurdun ınsanları olduğumuz bı- lıncını yerleştırmek ve bu ortak bılınç ıle çağdaş uygaıiık duzeyıne ulaşmak demekftr 19 Mayıs, ulusal kurtuluşçuluğun bağımsızlığın, dev- rımcılığın veçağdaşlığın ılk adımlannın atıldıgı bır Kuvayı Mıllıye gunu'dur Hepımıze kutlu olsun Nahcıvan suurında 2 hareketli saatler ZAFER AKNAR KARS/ARALIK - Nahcıvan ve Ermenıstan arasında çatış- malann yoğunlaşması uzenne Turk tarat'ındakı Nahavan sı- nır bolgesı dun hareketli saatler vaşadı Sabah 08 00 sıralannda surduğu oğrenıldı Ola yın gorgu tanıklan ozellıkle Ermenıstan bolgesınden yoğun topçu atışlannın duyulduğunu \ e bölgevı toz ve duman bulut- lannın kapladığını söyledı Bol- gede çalışan ışçıler ıse bır asken konvoyun sıfır noktasına doğ- nı kaydınldığını anlattı Bu arada Aralık'a 30 kılo- metre uzakbktakı Abcan Köyü yakınlanndakı Ermenıstan- Turkıye sınınnda ıse olağan sa- atler yaşandı Ermenıstan sınır gozcu kulübelenrun boş olduğu dıkkat çektı Ancak kısa bır sü- re once açıbnası planlanan ve gümruk bınalan yapılan Turkı- ye Ermenıstan sınınnın açılma- sından da vazgeçıldığı oğrenıl- dı Ennenıstan-Turk sınır kapısında gınş ve çıkışlann ya- sak olduğu belırtılıyor Türkiye mudahale edebilir mi? Dış Haberler Servisi - Turkı- NC 16Mdrtl921tanhlıMosko- \a \e 13 Ekım 1921 tanhlı Kare anlaşmalan ıle Nahavan'ın sta- tusunu değıştırme gınşımlenne karşı soz hakkına sahıp Tur- kıve nın de taraf olduğu Mos- kova Anlaşması ıle Azerbay- can a bırakılan Nahcıvan ın ozerkbğı anlaşmanın 3 mad- desı ıle guvence altına alınmış- tır 3 maddeşoyie Taraflar Nahavan kesı- mının koruyuculuk hakkını uçuncu bır devlete bırakma- mak koşulu ıle Azerbaycan koruyuculuğunda bır ozerk bolge oluşturulması konusun- da anlaşmışlardır ' Bu anlaşma, Turkıye, Erme- nıstan ve Gurcıstan arasında 13 Ekım 1921 tanhınde Kars An- ldşması'nın 5 maddesıyle de onaylanmıştı Boylece ıkı anlaşmaya da ta- raf olan Turkjye'nın Naha- van'ın statusunun zorla değıştı- nlmesıne karşı koyma hakkı doğmaktadır KİRALIK Devre-Mülk Bodrum Torba'da 16-30 Hazıran dönemı kırabktır 359 63 63 Nahcıvan sınır bölgesınde as- ken hareketlılığın dışında yaşa- nan dığer ılgınç gelışme de bol- geye çekılen tellı telefon hatü çalışmalannın hızlandınlması Korfez knzı sırasında savaş sın- yallennın çalmasıyla bırhkte daha guvenb olduğu gerekçe- sıyle benzer bır hat Hakkan'ye çekılmışü Aliyev, Türkiye'den asker istedi ERGUN BALCI Nahcıvan Devlet Başkanı Haydar Aliyev, Ennenılenn dün sabah sınır bölgelennı yoğun bı- çımde bombalamaya başladıkla- nnı söyleyerek Turkıye'nın asker göndermesını ıstedı Haydar Alıyev'le dun sabah telefonda yaptığınuz konuşma şöyle — Ermenilerin, Nahcıvan a tekrar saldırdığına ilişkin haber- ler gelıyor? — Evet doğru Bu sabah saat 05 30'da başladılar Sınır bölge- lerrnı bombalıyorlar — Sadece bombardıman mı? Yoksa sınırdan içeri asker de soktular mı? — Sının aşmadılar Ama tanklanru, toplannı suura yığdı- lar, oradan bombalıyorlar Guç durumdayız — Saldın nerede yoğunlaşı- yor? — Sederek kasabasını bom- bahyorlar Buyuk hasar var ölenler var, yaralananlar var Kasaba boşaltıldı — Turkiye'den yardım bekJi- yor musunuz? — Beklıyoruz, beklıyoruz — Nasıl yardım? Askeri yar- dım da ıstıyor musunuz? Tür- kiye asker mı gondersin? — Gönderse ıyı olur Bu sa- bah Başbakan DemıreFe telefon ettım Yoktu Musteşan ıle ko- nuştum Dışışlen Bakanlığı ıle konuştum Yardım ıstedım — Ne tur yardım istediniz? — Her ttirlu yardımı ıstedım — Asker gonderilmesini de is- tediniz mi? — Fvet Istedım Turkıye as- k^r gönderse ıyı olur Türkıye anlaşmalar uyarınca Nahcıvan1 da taraflardan bındır Bır saldın karşısında seyırcı kalamaz. Nah- cıvan'ın güvenlıgınden sorumlu- dur — Ermenıler. Laçin'e karşı da şiddetli bır saldınya gecüler. Azerbaycan'dakı kansıkliklar- dan mı yararlanıyoriar? — Evet Karışıkhklan fırsat bıldıler Her yandan saldırıyor- lar.