Katalog

1O MAY1S1992 PAZAR • * * * CUMHURİYET SAYFA HABERLERIN DEVAMI 17 BAYINDIR İNŞAAT, TURİZM, TİCARET VE SANAYİ A.Ş 31.12.1991 TARİHLI OZET BİLANÇO AKTİF(VARLIKLAR) (Bağımsız Denetimden Geçmemiştir.) PASİF(KAYNAKLAR) (1.000TL) I. DÖNEN VARUKLAR AJtear Değerler B.Menkul KıymeDer C.Kısa Vadef Tcari Alacakl»(Net) D.Diğer Kısa Vadei Alacakiar(Net) E.StoMar i.OğerStoUar ZVeraenSparişAvanslan 3.Gdkkuşağı Stok Daıreler F.Oiğef Dönen Variıta II. DURAN VARUKLAR A. Uzun Vadeli Ticari Alacaklar(Net) B. Fmansai Ouran Vartıklar(Net) C.Maddi Duran Vartıklar 1. Bina, Araıı ve Atsalar 2. Uakma. Tesis ve Cihazlar 3.Oğer0uranVariıkJar 4. Bfikrntş Atnorttsfnsnterf'} 5. Yaçnlmakta Oan Yabnmlar D. Diğer Duran VariıHar l Inşaat Taahhût Işleri 2. SaMKıymetKDV 3.GetecekYıHar3MGıclerter AKTİF(VARLIKLAR) TOPLAM1 849.785 15.887.766 12.620.157 61.550.280 149.545.434 70.189.938 •92.583.282 49.951.378 920.048 736.420.998 627.247 791.587 20.386.738 462.387 358.070.673 46.859.254 29.357.708 58.241.290 443.799 46.498.879 239.573.796 737.839.832 513.378.050 1.024.356.306 1.537.734.356 I. KJSA VADELİ BORÇLAR A. Finansal Borçlar B. Ticari Bofçlar(Net) CDtğer Kısa Vadeli Borçtar D.eorçveGıderKarşılıklan tl.UZUN VADELİ BORÇLAR A. Finansal Borçlar B. Ticari Borçlar C.Diğer Uzun Vadeli Bofçiar D. Borç ve Gider Karşılıkiarı E. ihraç Edılen Tahvilter IN.ÖZSERMAYE A. Sermaye B. Yeniden Değerteme Değer Artışı 1. Ouran Variık DeğerAttşı C. Yedekler 1. Yasal Yedekler D. Dönem Karı PASİF(KAYNAKLAR)TOPL 36.650.252 4.493.134 122.167.558 29.889.874 103.658.268 2.538 502 22.230.532 118.904.636 971.918.703 507.086 33.000.000 76.000.000 36.650.252 4.493.134 15.775.811 2S8.254.2O2 1.146360.957 132.919.197 1537.734.356 ÖZET BİLANÇO DİPNOTLARI (1.000TL) 1. Stoklar ve Diğer Bilaırço Kaleınlertne UyguUmıuı Envanier, De- terlem« ve Amortisman Yöntemleri- a>. Stoklar Vıl sonunda fiili malzeme stok sayımt yapılmıştır. Malzcmc siok- lannın dcğcrlemcsindc elde etrne maliyetî esas ahnmışiır. b>. Maddİ Ouran Varlıklar Amortismana tabi duran varlıklar. elde eıme maliycti artı 213 Sa- yılı V.Lı'.K uyarınca yapılan yeniden degerleme artışlanyla yan- sıtılniıştır. Bınalar dışında amortisman yeniden değerienmiş tu- earlar Uzcrinöcn normal amortîsman ytfnremine göre ayritmaktadır. c). tştirakler Iştirakler. elde etme maliyeıi ile kayıtlara yansıtılmaJtladır, d>. Yabancı Para ve Borçlan Dönem içînde yabancı paralı işlemler. işlem tarihindckî T.CM.B. döviz alış kuru esas alınarak TL'ye çcvrilmıştir. e). Diğer BİIanço Kalemleri Diğer biianço kalemleri esas olarak kayıttı değerlerîyle yan- sıtılmıştır. 2. Bilanço Tarltıinden Sonrakİ Olaylar Şîrkeı seımayesi l 5O Milyar TL'ye çıkanlmtştır. Arttırılan sermayenin 1.7-586.932.-TLsı V.U.K. mUkerrer 298. maddesine göre amortismana tabi iktisadi kıymeılerin degerlenmesi sonucu oluşan fondan bakiyesinin 1/4'U ortaklarca. nakden kar$ılanmı$tır. Sennaye artışı. Ticaret Sicil Ga- zetesi'nde 1 6.O4.1992de yayınlanmıştır. 3. Akllf Degerler Üzerindeki Ipotek veya Teminal a> Gayrimenkuller 31.12.1991 tarihi itibariyle şirfcet aktifine kayıtlı gaynmenkuller Uzerinde kredi borçlanna karşılık tesis edilmif 1-8 derecelerde toplam 99.439.45O.-TU tutarında ipotek mevcuttur. b> Makina Parkı 3 1.12.1991 tarihi itibariyle gayrinakdi kredilere karşılık olarak Şİrketin rTiakîna parkları Uzerinde tesis edilmi; 63.663.OOO.~TL tu- tarında işletme rehni vardır. 4. Aktif Degerlerln Toplam Sİgorta Tutarı K.asa mevcudu stoklar ve maddj duran varlıklara ilişkin toplam sjgorta kapsamı 31.12.1991 tarihi itibariyle 1.600.667.000.-TLdir. 5. Diger Hususlar a> Şirketin 31.12.1991 tarihi itibariyle kıdem tazminatı yUkümlüIUgÜ 5O7.O86.-TL'dir. b) 31.12.1991 dönem itibariyle Alacak Senclleri ve Borç Senetlerinin reeükontu yapılmamıştır. BAYINDIR İNŞAAT, TURİZM, TİCARET VE SANAYİ A.Ş 01.01.1991 -31.12.1991 DÖNEMİ ÖZET GELİR TABLOSU C 1OOO T L ) A. BRÜT SATIŞLAR B. SATIŞLARDAN İNDIRİMLER <-) C. NET SATIŞLAR D. SATIŞLARIN MALİYETİ (-) BRÜT SATIŞ KARI E. FAALtYET GfDERLERl (-) ESAS FAALtYET KARI F. DİGER FAALİYETLERDEN GELtRLER VE KARLAR G. DIGER FAALİYETLERDEN GtDERLER VE ZARARLAR(-) H. FİNANSMAN GtDERLERI FAALÎYET KARI I. OLAÖANÜSTÜ GELtRLER VE KARLAR J. OLAÖANÜSTÜ GtDERLER VE ZARARLAR(-) DÖNEM KARI K. ÖDENECEK VERGİ VE DtĞER YASAL YÜKÜMLÜLÜKLER(-) NET DÖNEM KARI 45.259.OOI - 45.259.OO1 33.4O8.296 1 1.85O.7O5 I.377.56O 1O.473.14S 13.57a.845 3.O37.829 623.664 20.388.497 242.798 - 20.63 1.295 4.855.484 1S.77S.811 Ö7.F.T CJKI.tR TABI.DSIJ ntPNOTI.ARI: 1. Malzemelerde maliyet belirleme yöntemi hareketli ortalamadır. 2- 31.12.1991 itibariyle fiili olarak stok sayımı yapılmıştır. 3. Genel Giderler ve Finansman Giderleri hakedişler oranında dağıtılnnış. Amortisman Giderleri ise bulunduklan yere göre yansıtılmıştır. 4. Alacak Senetleri ve Borç Senetlerine reeskont işlemi yapılmamıştır. DENETÇI RAPORU BAYINDIR A.Ş. GENEL KURULU'NA V OrtakJığm -Ünvanı : Bayındır fnşaat, Turizm, Ticaret ve Sanayi A.Ş. -Merke/i : Ankara -Sermayesi : 76.000.000.000.- TL. -Faaliyet Konusu : lnşaat.Turizm ve Taahhül işleri V Denetçi veya Denetçilerin adı ve görev süreleri, ortak veya şirketin personeli olup olmadıklan : Cengiz YlLDIRIM'ın görev siiresi dolmuştur.Yeni denetçi olarak şirket personeli olmayan Engin EREM ve Tayyar AKÇAY seçilmişlerdir. V Katılınan Yönetim Kurulu ve yapılan Denetleme Kurulu toplantılan sayısı : 6 V Ortaklık hesapları, defter ve belgeleri uzerinde yapılan incelemenin kapsamı, hangi tarihlerde inceleme yapıldığı ve varılan sonuç : O4.O3.1991 -O8.O5.1991 23.O7.1991 - O3.O9-1991 13.1 1.1991 ve 23.12.1991 tarihlerinde yapılan denetimlerde kayıtlann muntazam tu- tulduğu tesbit edilmiştir. V Tiirk Ticaret Kanunu'nun 353'üncü maddesinin l'inci fıkrasının 3 numaralı bendi gereğince, ortaklık veznesinde yapılan sayımların sayısı ve sonuçları '. : O4.O3.1991 - O8.O5.1991 23.O7.1991 -O3.O9.1991 13.11.1991 v e 23.12.1991 tarihlerinde yapılan sayımlarda mevcutların kayıtlara uy- gunluğu saptanmıştır. V Tiirk Ticaret Kanunu'nun 353'üncü maddesinin l'inci fıkrasının 4 numaralı bendi gereğince yapılan inceleme tarihleri ve sonuçları : Bu konuda yapılan incelemelerde, şirkete teslim edilen kıymetli evraklann mevcut olduğu tesbit edilmiştir. BAYINDIR tnşaat Turizm Tîcaret ve Sanayi A.Ş. Anonim Ortaklığının 31/12/ 1-991 dönemi hesap ve iş- lemlerini TUrk Ticaret Kanunu, ortaklığın esas sözleşmesi, diğer mevzuat ile genel kabul görmüş muhasebe îlke ve stan4|artlarına uygun olarak incelemiş bulunmaktayım. CîörUşUme göre içeriğini benimsediğim 31.12.1991 tarihi itibariyle düzenlenmiş bilanço, ortaklığın anılan ta- rihteki durumunu; O1/O1/1991 - 31/12/1991 Dönemine ait gelir tablosu, anılan döneme ait faaliyet so- nuçlannı gerçeğe uygun ve doğru olarak yansıtmakta, kann dağıtımı ön yasalara ve ortaklık esas söz- lejinesine uygun bulunmaJctadır. ^ilançonun ve Gelir Tablosunun onaylanmasım ve Yönetim Kurulu'nun aklanmasını oylannıza arz ederim. Cengiz YILDIRI1V* Diplonıatik çöziiııı aranıyor • Baştarafı 1. Sayfada haberler."Şuşa'nın düşmek üzere olduğu" yolundaydı. 05. OO'te Azerbaycan Cumhurbaş- kanı Vekili Yakup Metnedov, Başbakan Demirel'i telefonla arayarak, gelişmelerden duy- duğu tedirgir^iği aktardı ve Türkiye'nin yardımını istedi. Demirel de, Memedov'a, konu- yu uluslararası kuruluşlann gündemine getirmek için Tür- kiye'nin elinden geleni yapaca- ğını söyledi. Sabah saatlerinde, Türkiye'- nin Bakü Büyükelçisi Altan Karamanoğlu da Dışişleri Ba- kanlığı'nı arayarak, durumun ciddiyetini iletti. Bu görüşme- lerden sonra Başbakan Demi- rel ile Dışişleri Bakanı Çetin ve Bakanhk Müsteşan Büyükelçi Özdeın Sanberk. Arjantin Cumhurbaşkanı Carios Me- nem onuruna verilen öğle yeme- ğinde buluştular. Burada. Tiirk hükümetinin konuya ilişkin bir açıklamada bulunması karan alındı. Acıklamanın metni Dı- şişleri Bakanlığı yetkililerince hazırlanırken, bir yandan da hükümetın isteği üzerine BM Güvenlik Konseyi'ni harekete geçirme yollan aranmaya baş- landı. Demirerin açıklaması Hükümet. Şuşa'daki geliş- melere ilk resmi tepkisini saat 15:3O'da Başbakan Demirel'in açıklamasıyla duyurdu. Me- nem'i uğurlamak ve Aşkabad'a gitmek üzere Esenboğa Havaa- lanı'na gelen Demirel, burada gazetecilerin sorulannı geçiştir- di. Menem ve Cindoruk'un veda konuşmalannı yapmalan sonrasında ve uğurlama töre- ninden önce basın mensuplan- nı toplayan Demirel. Dışişleri'- nce hazırlanan metni basına açıkladı. Demirel'in aı^klama yaptığı sıralarda ajanslar. Şuşanın Eımenilerin elinde ol- duğu haberlerini geçiyorlardı. Demirel, bu koşullarda yap- tığı açıklamada, Tiirk hüküme- tinin Karabağ konusundaki bugüne dek kullandığı en ka- rarlı ifadelerle. uluslararası ku- ruluşlan ve Ermenistan'ı göre- ve çağırdı. İnönü. Çetin ve Devlet Bakanı Cavir Çağlar'la beraber basma hitap ederken, son derecegergin birgörünüm- deydi. Demirel. Şuşa'nm bir tecavüze uğradığını ve tam ay- nntısı bilinmeyen bir vahşet yaşandığını belirterek. TC hü- kümeti olarak meseleyi çok cid- di ele aldıklannı bildirdi. Baş- bakan, Azerbaycan'ın BM i J ^ i layış birliğinin ortaya çıktığı günümüzde, askeri yollardan çözüm arayışlanna gjımek, hiç- bir şekilde kabul edilemez. Bu davranışlar içine giren ülkeler, uluslararası toplum tarafından tecrit edilmeye ve tarih önünde sorumlu olmaya mahkûmdur." Uluslararası toplumu, Kara- bağ'da hukuk ve meşruiyetin hakim kıhnmasını sağlayacak önlemler almaya bir kez daha çağıran Demirel, "22 şubat 1992 tarihinde Prag'da kabul edilen AGİK karannın da altı- nı çizdiği gibi Dağlık Karabağ uluslararası hukuk açısından Azerbaycan toprağıdır" dedi. Demirel, şöyle devam etti: "Ancak, şunun da açıkça bi- iinmesinde yarar buiunmakta- dır. Uluslararası toplum ile bir- likte hareket etme arzumuz, bir zaafiyet olarak algılanmamalı- dır. Azeri kardeşlerimizle. da- yanışma ve bölgesel sorumlu- İuklanmızın bilinci içinde Dağlık Karabağ'da kanun ha- kimiyetinin tesisini mutlaka sağlamaya kararlı olduğumuzu dünyaya bir kere daha ilan edi- yorum. Dağlık Karabağ soru- nunun, yalnızca Azerbaycan ve Ermenistan arasmda bir sorun olmadığı. yeni^lünya düzenine şekil vermeye aday uluslararası kurum ve kurallann yeterliliği- nin ve güvenilirliğinin sınana- cağı tarihi bir örnek olay oldu- ğu unutulmamalıdır. Tarih. uluslararası toplumdan gerekli sorumlu davranışı göstermesini beklemektedir." Gün boyunca Hükümet ve Dışişleri yetkilileri ile Türkiye'- nin BM Daimi Temsilciliği ara- sında yapılan temaslar sonu- cunda kesinleşen diplomatik girişim şu aşamalan içeriyor: 1. Azerbaycan Güvenlik Konseyi Başkanı ve üyelerine mektup yazarak, girişimde bu- lunmasını isteyecek. 2. Türkiye, Güvenlik Kon- seyi'ne bu mektubu destekleyen bir mektup iletecek. 3. Güvenlik Konseyi,-başvu- rulan değerlendirdikten sonra bölgeye bir gözlemci heyet gön- derilmesine karar verebilecek. 4. Konsey, aynı zamanda. bir Başkanlık Bildirisi ile konuya ilişkin görüş ve uyanlannı du- yurabilecek. 5. Konseyin, Azeri ve Türk mektuplannı değerlendirmek için toplanması şart olmaya- cak. Bu konuda konsey üyeleri kendi aralannda iletişim sağ- layarak ortak tavır belirleye- cekler. GOZLEM UĞURMUMCU • Ba$tarafi 1. Sayfada -hem de 12 Mart askeri döneminde- Türk-Kürt ayrımı ya- pılmıyor. Bu gibi işlerde ölçü, yurttaşlıktr. öcalan, Ankara'da Tapu Kadastro Meslek Lisesi'ni de 163 sayılı öğrenci olarak 30.7.1969 tarihinde bitirmiş. Biti- rince Diyarbakır Ziya Gökalp Lisesi'nden de ayrıca diplo- ma almış, sonra Istanbul Hukuk Fakültesi'ne girmiş, oradan da yatay geçiş ile Ankara SBF'ye kaydını yapbr- mış. Ocalan'ın SBF Maliye ve Iktisat Bölümü'ndeki numara- sı 993. Abdullah ocalan'ın SBF kaydı 1 Aralık 1984 günü 84-32 sayılı Yönetim Kurulu karan ile kesilmiş! ocalan'ın adını "Mısır'dakisağır sultan" bile duymuş- ken nasıl olmuş da bu acımasız ve kanlı terör örgütünün lideri 1984 yılı aralık ayına kadar SBF'de öğrencilik iliski- sini koruyabilmiştir? PKK, 1979 yılında kuruldu. Bu tarihten sonra "Apo"adı duyulmaya başladı. SBF Yönetim Kurulu, 1984 yılı 15 Ağustos günü "Eruh Baskını" ile terör eylemlerini tırmandıran Abdullah oca- lan'ın öğrencilikle ilişkisinin kesilmesi için neden 1 Aralık 1984 gününe kadar bekledi? Herhalde ilgi, bilgi ve istihbarateksikliğinden... Buradan da bir sonuç ve bir ders çıkıyor. 12 Eylül döneminde sıkıyönetim kararları ile SBF'den Prof. Bahri Savcı gibi, Prof. CevatGeray gibi, Prof. Alpas- lan Işıklı gibi, Prof. Mete Tunçay gibi, Prof. Korkut Bora- tav ve Prof. Tuncer Bulutay, Prof. Cem Eroğul, Doç. Yıl- maz Akyüz, Dr. Baskın Oran gibi öğretim üyelerinin ilişki- leri kesildi. Neydi bu öğretim üyelerinin suçları? Hiçbirinin suçu yoktu. MİT Müsteşarlığı ve sıkıyönetim korrutanı, büyük ola- sılıkla sağ eğilimli bazı öğretim üyelerinden aldıkları bil- gilerle. bu ilerici öğretim üyelerinin fakülteyle ilışkilerinin kesilmesini istemişlerdi. Bu değerli öğretim üyeleri, "paşa tasarruflan" ile kür- sülerinden birer birer sökülüp alınmışlardı. Peki kanlı katil Abdullah öcalan? öcalan akla bile gelmemişti! MlT'in istihbaratı ve sıkıyönetimin o dehşetengiz gücü, ancak düşüncelerinden başka silahları olmayan dürüst, namuslu ve ilerici öğretim üyelerine yetmişti! Bu sonuçları çıkarttıktan ve bu dersleri aldıktan sonra yine olaya dönelim. SBF Yönetim Kurulu, Abdullah ocalan'ın öğrencilikle ilişkisinı 1984 yılında kestikten sonra bu karar Maliye ve Gümrük Bakanlığf na bildirilmiş. Bakanhk, 15 Temmuz 1985 günü ocalan'ın bursişlem- lerindeğösterdiği "TezelSokaklnciApt.no3/1 Yukanay- rancılAnkara" adresine gönderdiği 91300 sayılı yazı ile "SBF'de Bakanlığımız hesabına burslu öğrenim gör- mekte iken Yönetim Kurulu karan ile kaydınızın silinme- si nedeniyle mecburi hizmetinizi ihlal etmiş bulunmakta- sınız" denilerek burs ve bursun yasal faiztoplamı 27.105 liranın ödenmesini istemiş. Aynı istemi içeren bir başka yazı da Abdullah Öcalan'- ın Şanlıurfa Halfeti ömerli Köyü'nde yaşayan kefili baba- sı Omer öcalan'a da.gönderilmiş. Bu yazışmalardan sonra Abdullah öcalan'ın borcu, kardeşi Mehmet öcalan tarafından Halfeti Malmüdür- lüğü'ne ödenmiş, dosya da böylece işlemden kaldırılmış. TC burslu Abdullah Efendi"rim o günlerde devletin başka kuruluşları ile de bir ilişkisi olmuş mudur? Olmuşsa ben hiç şaşırmam! J^gşy ş ^ masj ve Tûrîrye'nin de burni desteklemesi istikametinde ön- lem aldıklannı kaydetti. Demirel. daha sonra okudu- ğu yazılı açıklamada. Türkiye'- nin Dağlık Karabağ'da meyda- na gelen çatışmalann derhal durdurulması ve sorunun hu- kuki-meşruiyet içinde çözüme kavuşturulması için önceki ak- şama kadar ikili ve çok taraflı diplomatik girişimlerin sürdü- rüldüğünü anımsattı. Demirel. sözlerini şöyle sürdürdü: "Bu noktada. Ermenistan'ın soruna taraf olmadığı gerekçe- lerini bir tarafa bırakarak, önle- yici ve işbirliğine dönük diplo- matik çabaların başanya ulaşmasında sorumluluğunu idrak etmesini beklediğimizi bir kez daha ifade etmek isterim. Ihtilaflann yerini işbirliği veda- yanışmanın, çatışma ve savaşın yerini ise banş ve refahın almast için uluslararası düzeyde bir an- ŞiışaVla sokak savaşı • Baştarafı 1. Sayfada dayanarak Şuşa'nm dün sabah- tan itibaren Ermeni birlikleri- nin eline geçtiğini duyurdu. İnterfaks. Ermeni birliklerinin Şuşa'yı kuşatması üzerine. Aze- ri birliklerin kenti terk etmeye başladıklannı ve Laçin bölgesi- ne doğru çekildiklerini duyur- du. Bakü'dekı yetkililer. Şuşa'- daki birliklerin sayıca daha az ve silahlannın yetersiz olduğu için geri çekilmek zorunda kal- dıklannı bildirdi. Ancak Sa- vunma Bakanlığı yetkilileri. Laçin'e doğru çekilen Azeri bir- liklerinin aldıklan takviyeyle birlikte dün öğleden sonra Şuşa'yı geri almak üzere yoğun bir karşı saldın başlattığını, ha- len kentte bulunan Azeri milis- leriyle Ermeni birlikleri arasın- da da yoğun sokak çatışmalan yaşandığını açıkladılar. Turan haber ajansı. karşı saldınya ge- çen Azeri güçlerinin dün öğle- den sonra Şuşa'nın girişinde bir mevzi kazandıklannı ve çatış- maya devam ettiklerini duyur- du.' Azerbaycan Halk Cephesi Basın Bürosu. dün gece geç sa- allcrde Azerbaycan Savunma Bakanlığı'na dayanarak verdi- ği haberde. Azeri birliklerinin Şuşa'nın büyük bölümünü elc geçirdiklerini duyurdu. Haber- de. TSİ 22.00'den itibaren ken- te giren Azeri birliklerinin büyük ölçüde duruma hakim olduklan, ancak halen kentte bulunan Ermeni milisleriylc ça- tışmaya devam ettikleri beliriil- di. Ermeni birliklerinin, Şuşa ile Ermenistan arasmda ycr alan yaklaşık 25 kilometre genişli- ğindeki Laçin bölgesini de bombaladığı bildiriliyor. Enmc- nilerin Karabağ'ın batı uçunda yer alan Şuşayı ele gecirdikten sonra Laçin'i de elc geçirerek Dağlık Karabağ ile Ermenistan arasında doğrudan bağ kura- cak bir koridor oluşturmayı amaçladıklan belirtiliyor* Tu- ran ajansının Azerbaycan Sa- vunma Bakanlığı yctkililerine dayanarak verdiği habere göre. Ermenilerin Laçin'e yönelik saldınsına. Ermenislan'da ko- nuşlandınlmış BDT ordusuna ait helikopter ve uçaklar da ka- tılıyor. Erivan: Zorunluluk Enncnisıan Dcvlci Başkanlı- ğı Sözcüsü Aşot Antinyaa, İn- terfaks ajansına verdiği dcmeç- le. Ermeni milislcrin Şuşa'yı elc gcçirmcsinin. Karabağ sorıınu- nu çözmc konusundaki ulusla- rarası çabalann yavaşhğından kaynakkındığını. savundu. GUNCEL CUNEYT ARCAYUREK • Baştarafı 1. Sayfada şeyolabilir." Hükümet Şuşa kenti 'düştü, düşmek üzere' olduğu ha- berlerinin geldiği saatlerden itibaren "Teyakkuz duru- mundaydı" daha sonraki saatlerde Azerilerin Şuşa kenti- ni ciddi biçimde savunmaya başladığı haberleri geldi. Türk müdahalesinin tek ve önemli koşulu var: Kara- bağ'da son kale sayılan Şuşa kentinin tümüyle Ermenile- rin eline geçmesi. Başbakan Vekili Erdal İnönü Aşkabat'ta olan Demirel'le sık sık telefonla görüştü. Gece saatlerinde Şuşanın Er- menilerin eline düşmeyecek biçimde savunulduğu ha- berleri alındı. Türkiye'nin olası müdahalesi artık Şuşa kentinin kimin elinde kalacağına bağlı. • • • Başbakan Demirel, dün Türkmenistan'ın başkenti Aş- kabat'a gitti. Sekiz on gün içinde ikinci kez. Pakistan'la iran'ın da katılacağı Türki cumhuriyetler zirve toplantısın- da bulunacak. Kısa süreli bir gezi, ama önemli. Bir iki gün önce Tah- ran'ın el altmdan tezgâha koyduğu bir başka oyunun bir- den ortaya çıkması bizim açımızdan zirvenin önemini dahadaarttırıyor. Orta Asya'dan Ayrupa'ya uzanacak doğalgaz boru hat- tının kullanımında İran bizi dışlamaya çalışmıştı. Demi- rel'in Türkmenistan ziyaretinde öğrendiğimiz İran planı ters yüz edildi. Doğalgaz, Iran'dan sonra İran'ın istediği gibi Ukrayna üzerinden değil, Türkiye'yi geçerek Av- rupa'yaakacaktı. İran'ı marke etmek Fakat iran, bu kez Orta Asya'daki, özellikle Kazakistan- ın zengin petrol yataklarına göz dikti. Öteki cumhuriyetler bir yana, sadece Kazakistan'da yılda 27 milyon ton petrol üretiliyor. Teknik açıdan zorlanırsa üretimin 100 milyon tona çıkması işten bile değil. Kazakistan'ın batısında "hemen çalışmaya başlayan" ABD'li, ingiliz şirketlerin varsayımlarına göre ülkedeki petrol rezervleri. "çok, ama çok zengin." iran, Kazakistan petrolünü boru hattıyla Basra Körfezi- ne akıtmayı öneriyor. ilke olarak İran önerisi benimseni- yor. Geç öğreniyoruz girişimi. Ne var ki Aşkabat'taki zirve- den önce bilgileniyoruz. Demirel heyeti, gaz boru hattın- dan sonra Aşkabat'ta Kazak petrolünün Basra yerine Yumurtalık'a akması için sıkı bir savaşım verecek. Dışişleri Bakanı Hikmet Çetin'in söylediği gibi 10 Mayıs zirvesinde Türkiye, Orta Asya'daki yararlarına karşı gizli- dengizliyeçalışmaktaolaniranı "marke etmeye "çalışa- cak. Beri yandan Ankara, Türk cumhuriyetleriyle daha sıkı ilişkiler kurmayı arzulayan Batılı devletler adına kimi yü- kümlülükler üstlenmeye başlıyor. Örneğin, Avrupa Kon- seyi Genel Sekreteri'yle temmuzda Orta Asya turuna çıkı- yor Hikmet Çetin. Eylülde de Batı-Doğu karışımı büyük bir konferans düzenleme görevini üzerine alıyor. Altı Türk cumhuriyetine yaptığı gezide Pravda ya da TASS ajansı muhabirlerinin Demirel'e yönelttikleri soru- lardan Rusya'nın Ankara'nın girişimlerine oldukça soğuk baktığı izlenimini almıştık. Rusya% ı ürkûtmemek Başbakan, hemen her basın topiantısında Rusya'nın geziyi bir Pantürkizm girişimi diye nitelemesini engelle- meye çalışıyordu. Rusya'yı ürkütmemeye, siyasal hidde- tini çekmemeye özen gösteriyordu. Haklıydı. İzvestia'da Rus eleştirilerinin ucu göründü. Moskova, gazete aracılığıyla önceki gezisinin "nezaket çerçevesini aştığına " değiniyor, hatta Ankara'nın "eski Sovyet cumhuriyetlerinde nüfuzunu arttırmak isteğinde" olduğunu vurguluyor. Azerbaycan akaryakıtını, Orta Asya'nın pamuğunu, Kazakistan'ın hammadde kaynakla- rını kullanmamız olasılığından söz ediyor. işte bu türden oluşumlar arasmda, iran'ın doğalgaz ve petrol gibi yaşamsal değerde iki önemli konuda bizi dışla- maya çalışmasıyla başlattığı sorunlara Demirel bugün çözüm arayacak. Sancılı bir durum var ortada. Üstüne üstlük İran'la ilişkilerimiz "bir başka sorun" yü- zünden oldukça soğuk. iran'a ait silahları taşıyan gemiye el koymamızdan sonra İran Cumhurbaşkanı Rafsancani "resmi bir tavır koydu." Geminin serbest bırakılmasını sağlamayan Türkiye ile bundan böyle "bir masaya oturup görüşmeleryapmayı istemediğini" resmen duyurdu. Tahran'ın gösterişli duyurumlarından sonra iran'a ya- pacağı geziyi iptal etmişti Demirel. Aşkabat'taki zirveye Rafsancani de katılıyor. Zirveden yeni zırvalamalar mı çıkacak, yoksa iran poli- tik açıdan giderek güçlenen Türkiye ile "eski ilişkileri canlandırmayı" mı yeğleyecek? Göreceğiz. Kısacası, nefes nefese bir gezi.