Katalog

SAYFA CUMHURİYET 28NİSAN1992SALI OLAYLAR VE GORUŞLER Kemalizm Resmi İdeoloji mîılîr?.. Kendılenne sıvıl toplumcu sıfatını yakıştıranlann bence goremedığı en buy uk eksıklık 1950"lerden ıtıbaren meşrulaştınlmak ıstenen sıstemın artık Kemahzm olmadığıdır Neredeyse Kurtuluş Sav aşı neden yapıldı dıyecek kadar duzeysız ve tarıh bılıncınden yoksun eleştınlerle artık bır > ere vanlamayacagını herkes kavramak zorundadır OKTAYGÖKDEMİR D£.Ü. Buca Eğitim Fakültesi Bu soruya venlecek yanıtın evet ya da hayır ölmdsından once ıdeolojı"nın ne olduğunu vurgulaınak gerekı>or Yunanca ' ıdea ' (go- rulen bıvım) ve "logos" (bılım) sozcuklennın bırleşmesmden oluşan ıdeolojıyı herhangı bir toplumsal kumenın >aşamına >on veren \e kendı ıcınde uvumlu bır duzen oluşturan du- şunce ınanç ve duşunuş bıçımlennın tumu olarak tanımlamak mumkundur Bırıdeolojı- nın resmı olabılmesı ıçın her şeyden once onun nıtelığınde yeralan butun oğelenn "dev- let" yanı bır ust yapı kurumu tarafınddn be- nımsenmesı, belletılmesı, başka duşunce sıs- temlennın kesınlıkle yasaklanması gıbı koşul- ların olması gerekmektedır Tek tıpte duşu- nen, davranış gelıştıren, başka duşunce kalıplannı pek ?orlama>an, dunya uzennde tek ve gerçek doğruyu kendı butunsellığı ıçın- de taşıdığı savında olan ve adeta "robot bı- rey" yaratmav ı amaç edınen "resmı ıdeolojf "- ler çağımi7da daha çok totalıter yonetım bıçımını benımseyen ulkelerde gorulmekte- dır Kemalizm ı resmı ideoloji olarak gormek ıçın once >ukanda saydığım koşullann Tur- kıye'de aranması gerekmektedır Kemalızm'- ın ılkelenne baktığımızda Cumhunyetçılık, mıllıvetçıhk, halkçılık, laıklık gıbı ılkeler, rö- nesans. reform, aydınlanma felsefesı ve Fran- sız devnmıyle doruk noktasına ulaşan yanı aklın ınançtan bılımın dınden bagımsızlaş- ması surecınde dunva ınsanlıgının dort \uz > ıldan bu ydna surdurdugu ınsan olma savaşı- mının bırer sonucudurlar Geme devletçılık \e devnmcılık kalıvor kı bırısı empervalızm tarafından varı-somurge durumund getınlen Osmanlı Impdrdtorluğu'nun enkazı uzerıne kuruldn bır devlette ekonomık bagımsızlığı sağlavabılmek ıçın u^gulama alanına konul- muş, oburu de vaşamda değışmeven tek şevın değışmenın kendısı olduğu gerceğınden hare- ketle bağımsızlık n,ınde toplumsal devrımler \olu>İ4 çağdaşlaşnıanın ve Turk Ajdınlan- ması'nın kapılarını acacak bır >ontem olarak Kemahzm"ın ılkelen arasında \er almışttr Turkıye'de 192ü dcn 1940 lara kadar bu duşunce doğrultusunda sıyasal sos>al, eko- nomık ve kulturel alanda bır dızı devrımler gerçekleştırılerek kapalı tanm ekonomısıne dayalı gelenek^ı toplum tıpınden sanavıleş- mış modern \e açık bır toplum anla\ışına geçılmeye çalışılmıştır Tarıkatlann kaldınl- irıası. harf devnmı halk evlen \e 1940 ta kov enstıtulen hep bu anlayışın bır urunu olarak uygulama alanın» konulmuşlardır Turkıye Kemalıst anlayışın varattığı toplumsal de\ nmler sonucunda 1920 lerden başlayarak bır değışım surecı vaşamıştır Ama hemen belırt- mek gerekır kı Kemalizm ın gercekleştırılen devnmlen halk tabanına ındırgenerek altyapı kurumlannı oluşturmakta gecıkmesı toplu- mun maddı altvapısını hızlı bır donuşume uğratamamıştır Bu da berabennde bırtakım sorunlar varatmıştır Halkevlen ve ko> enstı- tulen ıle bu sorunlar aşılmak ıstenmışse de 1950 sonrası Turkıvesı nde bu kurumlann ya- şama olanağı kalmamıştır Kemalizm"e bu \onlen ıle baktığımızda onun resmı ideoloji' olmaktançokmodernleşmeveçağddşlaşmayı amaçedınen bır sovlem olduğunu rahatluj;- la belırtebılırız Oysa herkesın Ataturkçu olduğu ülkemızde {') 1950 lerden başlayarak hem de Ataturkçuluk ve Kemalizm adına onulmaz varalar açıldı Içe- nğı boşaltılmış.sov ut bır anla> ış Kemdlızm adı- na sıvasal ıklıdarlar tarafından meşrulaştınldı Ataturk un degışık /amanlarda degışık koşul- larda vapmış olduğu konuşmalar ornek venle- rek \e bazen ıçerıgı de. dcgıştırılerek kıtleler vonlendınlmek ıstendı Bazı çevreler de Kema- lizm ın bu vanlış >orumundan hareketle onu lotalıter bır ideoloji olarak vorumladılar ve \o- rumlamaktalar Stalın Hıller Mussolını. Fran LO ve Sala/ar ın vaşadığı 19^0 lar dunvasında Ataturk unevlcm vcduşuncelerınıçagdaşlanvla karşılaştırmadaa yaftayı yapıştırdılar- Resmı ideoloji vedıkıa rcjımı O\sa a\nı Stalın ı vap- mış olduğu sovkmm nedenıvle bugun butun dunva lanetlıvor Mussolını ve Italyanlar ken- dısını elektrık dıreklerıne asarak vanıt verdıler Hıtler faşızmının sancılannı va^lı dunvamız hala çekmektc Evet 19^0sonrası Turkıvesı'ndeadeta "karşı devrım olarak nıtclendınlebılecek sıstemlı ev- lemlerlc Kemalizm ın 1920 lcrde ^0 larda getır- dığı ne varsa va ortadan kaldırılmış va da ıçcrık- len boşaltılmıştır 192^ te kapılanna kılıt vuru lan tankatlar venıden Turkı>e nın sosyal vc sıyasal vapısmda yer almışldrdır Kemalızm'lc bırlıktc v uzunu dunva>a açan Turk kadını venı den karanlıgın ıçınc çekılmcvc çalışılmakta •\talurk un Kurlıılu^ Sav aşı ndakı Mudafaa ı Hukuk ruhuna da>alı olarak kurdugu Cumhu- nyct Halk Partısı " mancvı cvlatlanm dcdığı Turk Dıl Kurumu vc Turk Tarıh Kurumu kapa- ulmış. devlcıçılık ılkesı >cnnı ptvasa ekonomı- sı demokrası demokrası de pıvasa ekonomısı- dır anlayışına bırakmış halkçılığın en kuçuk behrtvsı dahı vasatılmamış Kuran kurslan ımam hatıp okullan. zorunlu dın derslenjle la- ıklık ve öğrctım bırlığı ılkesı çığnenmış ve Os- manlı sarav \aşantısını aratma>acak savurgan lıklara rasttanılmış 1990 lar Turkıyesı nde res- mı ideoloji 'nın hala Kemdlızm olduğu so>lcne bılırmı >( Oysa. bazj aydınlann ve kendılenne sıvıl top- lumcu sıfatını vakıştıran baiı sol çevrelenn 1990"lar Turkıyesı nın yaşadığı butun sorunlan Kemalızm e yuklemeji moda halınc getırdığını goruyoruz Bu satırlann yazan da sağlıklı bır demokrasının ancak sıvıl bırev vesıvıl toplumun varatılmasıvla mumkun olabıleceğıne vurektcn ınanıvor Hepımızın ozledıgı sıvıl toplum mo- delı pekala Kemalizm"ı doğru çozumlerle ger- çekleştırebılır Turkıve"de ınsanlann orgullen- mevışının haklannı ara>amaşının demokrası- nın sağlıklı ışlemeyışının bozuk ekonomık duzenın arabeskleşen kulıurumuzun buiun kı- nlma nokialarını sadecc Kemalizm dc aravarak nereve varabılınz Kcndılenne sıvıl toplumcu sı fatını yakıştıranlann bence goremedığı en bu- vuk eksıklık 1950 lerden ıtıbaren meşrulaşlınl- mak ıstenen sıstemın artık Kemalizm olmadığı- dır \erede>se Kurluluş Savaşı neden >apıldı dıyecek kadar duzeysız ve tanh bılıncınden vok sun eleştınlerle artık bır vcre varılamavacağını herkes kavramak zorundadır Sıvıl toplumu sa vunmak ılcncı ve demokrat olmak tanh bılın- cınden voksun olma>ı gerektırmez Fundamen- talıst Islamcı akımlarla Ataturk vc donemını eleştın bombardımanına tutmada neredevse bırleşen bu vaklaşımın sağlıklı bır vaklaşım ol duğu sovlcnebılır mı 1 Kışılcn tabulaşlırarak bır >crlerc varılama>acagını so>lcmek clbettc guzel Ama Turkıve'de tabulaştınian Kemalizm ın ozu değıl bıçırrudır Bu >uzdcn Kemalizm ın Turkıvc de resmı ideoloji olduguna daırgoruşlc- re katılmanın pek olanaklı olmadıgını duşunu- yorum Çunku Turkıye dekı resmı ıdcolojının artık Kcmalızm dcğıl son on yıldd yolu lyıccaçı- ldn 'Turk-Islam scntezı olduğu açıkça gorulu- yor ŞIMDI DAHA DA GIJÇLL B a ş a k Sigorta'nın k a r ı m i 1y arı a ş t ı Bunun anlamı, Başak Sigorta'nm güçlü ortaklık yapısı, uzman kadrosu, yaygın dağıtım ağı, gerçek risk analizi, hasarı en çabuk ve en doğru şekilde ödemesi ile etkin hizmet \ermesidir. Bunun anlamı, Başak Sigorta'nın halkımıza hizmet götürmekteki başarılarının sadece ciro ile değil,elde ettiği kâr ile de kanıtlanması demektir. Başak Sigorta 'ya duyulan gü\en Başak Sigorta gücünden kaynaklanır. BAŞAK SİGORTA T . C . Z İ R A A T B A N K A S I O R T A K L I Ğ I D I R PENCERE Turan'da Aydınlanma?.. Yıl 1922 Mevsımlerden yaz Aylardan ağustos Anadolu da Mustafa Kemal Orta Asya'da Enver Mustafa Kemal, sırtını 'Bolşevıkler'e dayamış, ingı- lızemperyalızmıne karsı savaşıyor Enver Paşa sırtını Ingılız emperyalızmıne dayamış, Bolşevıkler e karşı savaşıyor İkısı de mıllıyetçı Gazı Kemal Anadolu mıllıyetçısı Enver Turan mıllıyetçısı • Yıl 1922 Mevsımlerden yaz .Yazınensıcağı Ağustosun sonlarına doğru geceler bulutsuzdur, yıldzlar toprağa yakınlaşır, ınsana goz kırpmaya baş- lar kımı yıldız parlar kımı yıldızkayar 30 ağustos gecesmın sehermde bır yıldız parladı, Anadolu da Mustafa Kemal bağımsızlığın meydan sa- vaşını kazandı çok degtl dort gun sonra Enver Paşa, Orta Asya dakt çılgınca seruvenını Rus bırlıklerıne du- zenledığı bır suvarı hucumunda vurularak Balcıvan'da noktalayacak, tarıhımızın bıryıldızı kayacaktı Anadolu yu kurtarma gerçekçılığıyle Turan'ı fet- hetmek romantızmı tarıh babanın defterıne gereğın- ceyazılmıştı • Cumhurıyetı kuran kuşaklar bozkır Türklerıne ve çöl Araplarına karşı çelışık duygular ıçındeydıler Çol Arapları, ingılızlerden yana Turklerı arkadan bıçakla- mışlardı bozkır Turklerı Ortaçağ karanlığında yaşı- yorlardı Fotoğraf Orta Asya da gunah sayıldığından, Enver Paşa eşı Nacıye Sultan ın resmını ceketının ıç cebınde bıle taşıyamamış yırtmıştı 20'ncı yuzyılın ılk çeyreğınde hem Arap çollerınde hem Asya bozkırın- da kabıle aşıret, şeyh emır duzenınde koyu şerıat geçerlıydı Ataturk ve arkadaşları bağımsız cumhurıyetı kurduk- tan sonra Anadolu'nun guney sınırından aşağıya doğ- ru baktıklarında Ingılız ve Fransızı Orta Asyaya don- duklerınde 'Rus u goruyorlardı Yanıp yıkılmış dızbo- yu yoksulluğa gomulmuş Anadolu nun yaralarını sarmaktan gayrı yapılacak bır şey yoktu Panıslamızm ya da Panturkızm gıbı çağdışı seruvenlerın tek partı yonetımınde dışlanması gerçekçı bır sıyasettır • O gunlerden bu gunlere koprulerın altından çok su aktı Turk ve Islam dunyası değıştı Avrupa dan Amerıka ya kadar da Rum Yunan, Er- menı dıasporalan guçlenıp gelıştı Cumhurıyet Turkıyesı nın Mısak-ı Mıllı sıyasetının dı- şına ılk yonelışı Kıbrıs davasıyla başladı yeryuzunde ıletışım yoğunlaşıp dunya butunlesmeye başlayınca televızyon Orta Asya yı Balkanlar ı ve Kafkasya yı evımıze taştdı Sovyetler ın çokuşu Orta Asya da ya- şayan toplumları dunya sıyasetının gundemıne getırdı Soyağacı aynı halkların bırbırıne yakınlaşması kaçı- nılmaz bır surecın tohumlarını bılınçlere serpıyor, dın tnrlığı dıl bırlığıne yakın anlaşma olanakları kulturler- de ortaklık Orta Asya ıle Turkıye yı Azerbaycan ve Hazer uzerınden bırbırıne baglıyor Balkanlar a doğru açılıyor 21 ıncı yuzyıla doğru halklar ve uluslar arasındakı ılışkıler ağında ılmık ılmık orulebılecek bır ıpek halıyı Orta Asya ya doğru doşeyebılecek mıyız 9 • Anadolu aydını, Orta Asyaya hıçbır zaman bır Avru- palı ya da Amerıkalı gıbı bakamaz Yanılgı olur bu Orta Asya 1917 Devrımı nde Ortaçağ karanlığında yaşıyor koyu şerıat duzenlerıne benlıklerını teslım et- mış bılınçsız ınsanlar çoğunlukları oluşturuyordu Sosyalıst devrım Orta Asya Musluman toplumların- da Islam Ortaçagı nı yırtmayı başarmış mıdır'? Turan duşlerını bır yana bırakarak once bu soruyu yanıtlamakta saymakla bıtmez yarar var TARTIŞMA Bir Anı ve Bir Gerçek İlhan Selçuk'a "Sızınle ayakta duruyoruz" demıştım Başını bırden kaldınp sevecen bakışlarla, "Asıl bız sızınle ayakta duruyoruz" karşılığını vermıştı Kartal'da 1987'dc şımdı adı Hasan \h \ ücel Kütuphanesi olan salonda bır kıtapevı ımza gunu duzenlemıştı Salon kalaba- lıktı, ama benım gıbı yaşlılar az gençler çoğunluktu Kıtap seçen- ler, ımzalatanlar ve obek obek olup dertleşenler Yurdumuzda ve dunvada sa>gınlığı olan Cumhuriyet'ın değer- lı yazan İlhan Selçuk'un "Zi>erbe> Koşku" japıtının ımzalısını alacaktım 12 Mart donemınde vazar Zıverbey Koşkü ışkencemerkezıne "konuk" edılmıştı Sorgulama sırasında zıhın gucunu olağanustü kullanarak "Işkence altındavım. Zincire vunılu>um. Ölûm tebdi- di var..." gıbı yaptığı akrostışle gunlerce ışkence gorduğunu ıfa- desıne belge olarak yerleştırmev ı başarmıştı 12 Mart'ın eksık bıraktıklannı bıtırmek ıçın daha planlı olarak 12 Evlul cuntası gelmıştı Kurduğu >onetımle halkı ezmış oz- gurluğu sonuna dek kısarak sesımızı soluğumuzu kesmıştı Dışa bağımlı sermaye çevrelennın arka çıktığı cunta>ı basının da bır bolumu (ozellıkle ılk gunlerde) tum guçlenyle alkışlamıştı Şaş- kın, sıkıntılı ve bunalımlı olmuştuk Bu donemde Cumhunvet gazetesı. sıkıyonetımın açık kapalı baskılanna karşın (satır aralannda da olsa) açmazlara gıren cun- tava uvanlannı surdurürken okurlanna da karanhk gıdışın ay- dınlığa donuşmesının uzun surmeveceğını sezdırmesı sıkıntımızı dındınvor vaşamgucu venvordu Işte geçmışte çektığımız sıkıntılan duşunerek kıtabını ımza- larken ilhan Selçuk a "Sizınle avakta dumvonız" demıştım Ba- şını bırden kaldınp sevecen bakışlarla "Asıl bız sizinle ayakta dunıjonız" karşılığını vermıştı \ azann ne kadar denevımlı ne kadar gerçekçı olduğunu Cumhun>et okurlan kanıtlamıştır Sıkıntısız bunalımsız ve öz- gur vaşamak ıçın Cumhun>et ı vaşatmak zorundavız MLSA ALT1P\RMAK Istanbul BAKIRKOY 2. SULH HUKUK HÂKİMLİĞİ'NDEN Dosya No 1992/283 Karar No 1992/282 Mahkememızce verılen 10 4 1992 tar 1992/282 sayılı kararla Ba- kırköy Sakızağacı H 69/5, C 1/3, S 87'de nüfusa kayıtlı Erol ve Emel Engın'den olma 17 9 1975 dofumlu Zehra Sıvn (Emıne Mebrure Sıv- n, Bakırköy 1 Sulh Hukuk Hâkımlı&'nın 24 11982 tar ve 982/1353 es 1982/1150 k sayılı kararı ve Bakırköy 2 noterlığının 30 11 1982 tanh ve 48336 sayüı senedıne göre aynı hanede Zehra Sıvn'yı manevı evlat edındığının aynı yerde nüfusa kayıtlı Erol ve Emel Engın'den olma 1966 doğumlu (Emıne Mebrure Sıvn'nın manevı evladı) Murat Sıvn'nın vası olarak tayınıne karar verılmış olduğundan, ış bu kara- ra ıtırazlan bulunanlann kanunı süresı ıçensınde kanun yollarına baş- vurmadıklan takdırde karann kesınleşeceğı hususu ılanen teblığ olu nur 16 41992