Katalog

TETWJ MZA t*u-VO»ggC Cumhuriyet Pamukbank Presrige Card § için Hiznurt Elûbi'ni * yılın 365 ğünö, guntm 24 soati arayabılirsiniz. (1)288 14 14 P A M U K B A N K P t E S T I S I 69. Ifll SAYI24525 / 4000 TL (KDV ıcındej KURUCüSü YÜNUS MADİ NADİR NADİ fW5 29KASIM1992PAZAI Ayrıcahk.. Batı'da bilimsel yakiaşunla ansiklopedkıük, 18'inci vüzyıl- da gerçekleşebildi. Fransa'da, Diderot, V oltaire, Rousseau gibi duşünürleri çevresinde top- layan ansiklopedi hareketinin aıilamı,' 4ydııilaıuna felsefesi'- ne bağlanır. Türki>e'de. bu akun koşu- tunda ilk ansiklopediyi gazete- miz yayımladı. Cumhuriyet Turkiyesi kurulmuş, \aa dev- rimi gerçekleşmiş, 'hay atta en hakiki mürşit bilimdir' ilkesi benimsenmişn. 10 ciltlik "Ha- yat \nsiklopedısf Cumhurivet gazetesinin >ay ınıdır: 1932'den 36'ya kadar sürmuştur. Ö >dlarda bovle bir girişime gerek vardı; nitekim Cumhuri- yet kadın hakları yonelişinde Tfirkije'yi dûnyaya tanıtmak için, ilk gıizellik yanşmalannı da düzenlemiştir. Kerimaıt Ha- lis'in 1932'de dunya guzelük kraliçesi seçilmesi, genç Türki- ye Cumhuriyeti için uluslara- rası boyutta bır tanıtun başarı- sı sağlanuştır. Zamatüa guzel- lik janşmalan bir başka anlam kazanınca, Cumhuriyet, bu konuyu başka gazetelere bı- raktı. Çoğu konuda olduğu gibi ansiklopedi alanında da Batı'yı geriden izlediğimiz bir gerçek- tir. Çünkü ansiklopedicilik Tür- kije'de henuz kunımlaşamadı. İnğiltere. Fransa, \lman\a. vb ülkelerde ansiklopedi konusu- nu öteden beri surekli bir çaltş- ma, üretim >e yayın işi olarak beninısemiş kunimlar vardır, bu işi bir uzmanlık dalına do- nüştürmüşlerdir. Llkemizde se ansiklopedicilik, daha çok çevirije dayanmakla birlikte, yeni gelişiyor; halkın ilgisi de buna koşut biçimde artıyor. Temetöe bu getişmeyi olunv- lu saymak doğaldır. • Ancak toplumsal dengeleri yerii yerinde bir ulkcde, evine ansikİopedi almak isteyen kim- se, bunu doğrudan doğruya yapabilir; bir kitapçıya gire- rek, istediği nitelikte bir ansiklopedi seçtikten sonra ödemesini gerçekleştirebilir. Turkiye'de ise ne yazık ki olavın böyle yaşanmadığı go- rûiuyor. Halkın geçim sıkıntısı son on yüda yoğunlaşmış. sosyal adaîet kavramı gerilemiş, hak- çasına paylaşım duşuncesi çiğ- nenmiş; kitaba karşı duşman- lık ve korku duy guları da geltş- tirilmiştir. Dar gelirli bir aile- nin biıyükçe bir ansıklopediyi alması da guçtur; ama, daha da kötüsü, 'köşeyi donme" dürtü- leriyle birlikte 'bedatacdık' eğilimi de koruklenmektedir. Yine aynı sürecte nufus artt- şına göre gazete ve dergi sattş- lannın da gerilediği görülüyor. Gazetelerimiz de bu yolda 'pi- yango, lotarya, prtnnosyon' yöntemleriyle riraj yanşında birbirlerini geçmeye çauşıyor- lar. Bu arada bir y ıl gazete ala- cak olan okurlanna birer ansiklopedi vermeyi de satrşı arttırmak için benimsediler. \ncak bu ginşimlerin so- nunda aldığı biçim. ne y azık ki basuı hesabına alkışlanabile- cek bir durum yaratmadı. Za- ten basın, 'gazetecilik dışı yön- temlerte rekabet' gibi sakıncalı bir yola çoktan girmişti. Bu olumsuz rekabetın. basın diin- yasında tekelcilik hevesleriyle birbirine kanştığı izleniyor, meskğiraiz adına özenle ko- nınması gereken değer yargıla- nbozuluyor. Çok sattşlı gazetelerin ansiklopedi fırtınasında birbir- lerini alabildiğine kotületneye çauşmalan, sonuçta. kendi kendimizi vuran bir silaha dö- nüşmüştur. kaınuoyunun gö- zıinde basuı nasıl yargılanıyor? Haber ve fıkır artık büsbutun geriye mi itümiştir? Gazeteci, muhabir, yazann değeri mi kalmamtştır? Batı'da bir başka Dİçimde gelişen ansiklopedici- lik, bizde akü erdirihnesi güç bir karalama kampanyasının ka\ nağı mı olacaktı? l zerinde dunıp düşunmek zorunda olduğumuz bir olay karşısınday ız. Tiraj rekabeti, elbette özgiır basında doğal bir yarışın itki gücüdür. Ancak bir gazetenin önce "gazete' obnası gerekmi- yor mu? Bısını gazeteciliğin dışoıa iten her > arışın eleştirisi- ni yapmak rorundavız. Tekel- cilik heveslerinin basın özgûr- liiğünü yok edıcı nıtehği. bütiin dünyada bMniyor. 'Istanbul Gazeteciler Cemiyeti" de bu yoldaki gidtşi gordüğu için bir uyarı bildirisi yayımlamak ge- reğini duynuştur. Çünkü her gazete >e gazeteci, olumsuz- luktan payna düşeni er geç alacaktır. Cumhuri>et bu olumsuz ya- r^ın dışındadır. Hiç kuşkusuz bizim de ketdimize göre sıkın- tüanmu var: guç koşullarda okurlartmujı iyi bir gazete ver- meye çal«şı\oruz. Ancak ötle anlaşdıyor ki bundan bö)le yalnız, 'gazete'' \ermek bile bir ayncahk ola- cak... Cumhuriyet Hamburg'daki olayda bir Alman ağır yaralandı, 25 Türk gözaltma alındı Türk-Nazi çaüşıııası• Hamburgpolisi, sayılan 60'ı bulan Türk gençlennin, Neonazilerin eğlendiği şarap lokahne baskın düzenledığını açıkladı. Leıpzig kentinde gösteri yapan öğrencılere ateş açan polis, bir öğrenciyi ağıryaraladı. • Alman İçışlen Bakanlığı sert önlemler almaya başladı. Aşın sağcı 'Mılhyetçi Cephe' örgütü kapatıldı. OİLHtZAPTÇmfiLirMNl 9.Sayfada HAMBURG AĞITLA.R DİNMİYOR - Mölln'dc \akılarak ölen Ayşe Vılmaz'ınevi. Epçeli köyünün kadınları ağıtlar yakıyor. Ayşe'nin annesi ve kızkardeşlerinin haline dayanmak mümkun değil. (Fotoğraf REUTER) Çarşamba'daaa ve öfke CEMİLCtĞERİM CAFERTEKtN ÇARŞAMBA - Almanya'da Hamburg'- un Molln kasabasında Neonaaler Urafın- dan bır e\ın kundaklanması sonucu yana- rak olen 3 Turkun cenazelen dun Samsun'- un Çarşamba ılçesıne getınlerek aılelenne teslım edıldı Türk bayrağına sanlı uç ta- but. Çarşamba'nın Dıkbıyık kasabasına bağlı Epçeli koyu ıle Çarşamba"nın merkez K.a\akdıbı koylennde aılelenne teslım edı- lırken. "Kahrolsun Nazıler, kahrolsun Almanlar" dıye sloganlar atıldı, gozyaşlan dokuldü Hamburg'dan ozel bır uçakla oncekı ge- ce İstanbul'a. oradan da Ankara'ya getın- len cenazeler dutı sabah Dıyanet Vakfı'na an ıkı ambulansla Çarşamba'ya ulaştınldı Cenazeler, Samsun'un Abah yoresınde Va- lı Vekılı Namık Tuzûn, Beledıye Başkanı Muzaffer Önder, Emnıyet Mudüru Hasan Özdemır. bazı kurum ve kuruluşlann mu- MArkasıSa. 15, Sü. 5'te ORAL ÇALIŞLAR bildirivor Protesto yürüyüşünde kavga • Irkçılığa karşı 10 bını aşkın kışıyurudu Yansınayakını Alman'dı Bırgnıbun Turkıye aleyhınesloganlar atması uzenne olay lar çıktı Bın gazeteci, 7 kışı yaralandı MÖLLfs - Ismet Demırcan 57 yaşında. 1973 ten ben Molln'de market ışletıyor Ya- nan evde yaşamlannı kaybe- den Aslan aılesı ıle hemşen Onlar gıbı Samsun'un Çar- şamba ılçesınden Aslan aıle- sını kovlennden ben tanıdığı- MArkasıSa. l5,Sü.3'te YAŞARKEMAL kendini anlatıyor • Btrmk Fransız ozanı ALA1S BOSQUETnm YaşarKemal le konuşmalan • 'Kdıkya'nm bırkoyundedoğdum Burasıeskı çağlarda çok onemlı bır bolgeydı Saınt Paul, Çtçenm ve Dtvoskorıdes de Kılıfoalı ydı ' mn.Sayfada Dostluk kitaba nasıl donuştu9 HANDAN ŞaHKfiKBHn SİyleşiSİ • 12. Sayfada P A Z A R K O N U K L A R I VVeiler Saldırı bizde şok yarattı Akarcalı Türk imajı değiştirilmeli LEYUTAVŞAN0fiLU'lMns4yle|ilePİ 6. Sayfada Ecmei Barutçu'ıun 'Anılar-Kanılar' koşesi y a r ı n v e her pazartesi ANAP'tasahte belgetartışması • Parti içı muhalefetin genel başkan adayı Mehmet Keçeciler, genel merkez yönetimini,, 'aslı olmayan belgeler düzenleverek mahkemeyı yanıltmakla' suçladı. Keçeciler,* Bu bır siyasi skandaldır, ANAP bu tür belgeler hazırlayanlara emanet edılemez' dedı • ANAP Genel Merkez yönetıcılen ıse muhalefet ıçın, 'Kaybedeceklerinı anlayınca iftiraya başvuruyorlar"dedı. U4.Sayfada GUNCEL CUNEVT ARCAYUREK Darbeden Medet Ummak Demokratk bır mucadele ayıpsanacak noktalara gelıyor ANAP'takı ıç muhalefet kongrenın ertelenmesını sağla- mak amacıyla mahkemeye başvurdu, başaramadı Kongre, pazartesi gunu toplanıyor Fakat delegelerı etkıleyeceğı sanısıyla kulıste bır başka sav gerçekmış gıbı yayılıyor Hem de demokratık ılkelerı sa- vunduğunu one suren partı ıçı muhalefet tarafından Neymış sorutV Mesut Yılmaz'a yakın 'bır kışı', Tö nun sı- yasal partı ışlerıne doğrudan kanşmasını geçmışten ornek- ler vererek darbeye 'kellenın duşmesıne' kadar goturmuş MArkafiSa. 15, Sü. l'de Özalt 789 sayılı karar KKTC'de BMşoku • BM Guvenhk Konseyı'nın son Kıbnskaran. KKTC"de sert tepkıye >ol açtı Gazetelenn çoğu, "Baskıya havır" şekhnde başlık attı • Muhalefet ıse Guvenhk Konseyı'nın 789 sayılı karannı "ekılenın bıçılmesı" olarak değerlendırdı tZZETRDAYAUN'ınbabePİ M15. Sayfada BM'NİN 789 SAYILI KARARIB/5.Sfl>/oda KARAR. BM'NİN DENKTAŞATEPKİSİ mi 5. Sayfada bençözerinı• Cumhurbaşkanı Turgut Özal. "Bush benı sevdıği için bu konuda lehımıze gelışmeler yaşandı. Şımdi de bu konuda gınşımlerde bulunabilinm. Kendımı bu konuda bır nevı \ıpratmaya razıyım. Size söyleyeyım, benden başka kımse de bu cesareti gösteremez. Çozüm vardır. babayiğıtlik ıster" dedi. Ozal, Kıbns'ta gelinen aşamadan ANAP Genel Başkanı Mesut Yılmaz'ı sorumlu tuttu. \NKARA(Cumhuriyet Bû- rpsu) - Cumhurbaşkanı Turaut Özal. ANAP Genel Başkanı Mesut Yılmaz'ın. Kıbns konu- sunun bugunku aşamaya gel- mesınde katkısı olduğunu ılen sürerek, kendısınden başka kımsenın sorunun çozümu ıçın gereklı cesarelı gosteremeyece- ğını savundu Ozal, "Bush benı sevdıği ıçın bu konuda lehımıze gelışmeler yaşandı Şımdı de bu konuda gınşımlerde bulunabilinm Kendımı bu konuda bır nevı yıpratmaya razıyım Sıze soyle- \eyım, benden başka kımse de bu cesareti gösteremez Çözüm \ardır. babayığıthk ıster" dedı. Ozal. devletın Turkiye'de baba gıbı algılanmasının yanlış oldu- ğunu behrterek." Devletı baba olarak nıtelemek hâlâ suruyor Baba baba dersınız. sonra ba- ba alır sopayı kafanıza vurur, ıster mısınız<r " dıye konuştu Cumhurbaşkanı Turgut Ozal oncekı akşam Turkıye Gunluğu tarafından duzenle- nen ve Turkıye sorunlannın tartışıldığı toplantıya katıldı Bılım adamlannın yaru sıra, ışadamlannın da kauldığı top- • 4rkau Sa. 15, Sü.7 'de DGM Başsavolığı demokrasiyizorluyor • DGM Savcılığı, Tdrk Ceza Kanunu'nun 141, 142 \e 163. maddelerini yürürlükten kaldıran Terörle Mucadele Yasasf nın 23. maddesinin anayasaya aykırı olduğunu ılen sürerek, ıptalı için Anayasa Mahkemesi'ne başvurulmasını istedı. • 5. Sayfada Türk-Iş'te ^çatı' kavgası Şevket Yümaz: Türk-İş'inçatısını deldirtmem; muhalefet: Çatı hepimizin BUGÜN/D£/?G7 \NKARA(Cumhuriyet Bûrosu) - Turk-İş Genel Kurulu'na yaklaşık bır haf- ta kala, yoneüm uzenndekı tartışmalar hızlandı Turk-İş Genel Başkanı Şevket Yılmaz. kendıne yoneltılen suçlamalan ya- nıtlarken. "Ben, bu ışın heveslısı değıhm, ama teşkılatta ay nlık yaratmak ısteyen hıç kımseye de, Turk-İş'ın çatısını deldirt- mem" dedı Yılmaz ve arkadaşlannın yonetımden aynlmasını ısteyen değışım grubunun soz- cusu Harb-tş Sendıkası Genel Başkanı İz- zet Çetın, 23 sendıkanın 2 aralıkta bır ara- ya gelerek, yonetıme aday olacak ısımlen belırleyeçeğını açıkladı Turk-İş Genel Başkan adaylığı ıçın ku- hslerde adı geçen Yol-İş Genel Başkanı Bayram Meral, Turk Metal Sendıkası Ge- nel Başkanı Mustafa Özbek ve Demıryol- İş Genel Başkanı Enver Toçoğlu, tabanın değışım ıstedığını bıldırdıler Meral, Özbek ve Toçoğlu, şu anda aday - lıklannın söz konusu olmadığını behrte- rek, yonetıme gırmesı ıstenen ısımlenn 2 arahktakı toplantıda bellı olacağını ıfade ettıler "Değışım grubu" adı altında 23 sendıka- nın geçen hafta bır arava gelerek. Şevket Y'lmaz ve arkadaşlannın vonetımden ay- • Arkası Sa. 14, Sü. 3'te Kalabalısın nereye gittiğini Abidin de bilmiyor Bugünve herpaur CvmhttPlyetK MEHMET BASUTÇL P\RİS - Guz ılık geçtı bu yıl Pans'te Doğa. sannın ve yeşı- lın tum tonlanyla bırhkte har- manladığı o guzelım kırmızı renklenn devangenhğını uzun uzun ızlememıze, ıslak ve dın sonbahar havası eşlığınde dolu dolu koklamamıza olanak tam- dı Abıdın Dıno, yıllar boyu su- rcgelen o duyarlı bakışlanyla belleğınde bmktırdığı bın bır ınsan yuzünun, her baharda ıçınde yenıden fıhzlendığını du- vumsuyordu kuşkusuz Ardın- dan. her yaz guneşın kıvılcımh yansımalan ıçınde olgunlaşan bu bınlerce, on bınlerce, belkı de mılyonlarca ınsan yuzunu, bırbırlenne benzeyen. ancak yı- ne de her bın dığennden çok farklı olan bu yuzlen. tuvale dokerek kalabalıklaştırdı Pa- rıs'tckı atolye evmın ıçı doğa anayi luskandıraeak renk ve bı- çımlerle doluvermışu Bır kasım oğleden sonrasının alaca karanhğında. çok mutlu bır Abıdın vardı karşımda U4rkasıSa.l4,Su.l'de UGUR MUMCU Dino'nun Paris atölyesi, doğayı kıskandıracak renklerle dolu. (r-otoğrat KbREM SALTUK) Promosyon Çıkmazı... Buyuk tırajlı gazetelerin ansiklopedi savası'suruyor Eskıden gazeteler lotarya denılen sıstemle çekılış' ya da kura ıle okurlanna kat, araba, kamyon, televız- yon gıbı hedıyeler dağıtırlardı Lotarya sozcuğu unutul- du şımdı her okuyucuya kura cekmeden ve çekilış yapmadan kat araba, televızyon kamyon ya da ansiklo- pedi dağıtılmasına 'promosyon denıyor Lotarya' Italyanca kokenlı bır sozcuk pıyango çekıle- ıek oynanan sans ve talıh oyunu anlamına gelıyor Promosyon ıse vaat edılen soz verılen anlamlarına UiıkasıSa. !5,Sü. l'de