Katalog
Yayınlar
- Anneler Günü
- Atatürk Kitapları
- Babalar Günü
- Bilgisayar
- Bilim Teknik
- Cumhuriyet
- Cumhuriyet 19 Mayıs
- Cumhuriyet 23 Nisan
- Cumhuriyet Akademi
- Cumhuriyet Akdeniz
- Cumhuriyet Alışveriş
- Cumhuriyet Almanya
- Cumhuriyet Anadolu
- Cumhuriyet Ankara
- Cumhuriyet Büyük Taaruz
- Cumhuriyet Cumartesi
- Cumhuriyet Çevre
- Cumhuriyet Ege
- Cumhuriyet Eğitim
- Cumhuriyet Emlak
- Cumhuriyet Enerji
- Cumhuriyet Festival
- Cumhuriyet Gezi
- Cumhuriyet Gurme
- Cumhuriyet Haftasonu
- Cumhuriyet İzmir
- Cumhuriyet Le Monde Diplomatique
- Cumhuriyet Marmara
- Cumhuriyet Okulöncesi alışveriş
- Cumhuriyet Oto
- Cumhuriyet Özel Ekler
- Cumhuriyet Pazar
- Cumhuriyet Sağlıklı Beslenme
- Cumhuriyet Sokak
- Cumhuriyet Spor
- Cumhuriyet Strateji
- Cumhuriyet Tarım
- Cumhuriyet Yılbaşı
- Çerçeve Eki
- Çocuk Kitap
- Dergi Eki
- Ekonomi Eki
- Eskişehir
- Evleniyoruz
- Güney Dogu
- Kitap Eki
- Özel Ekler
- Özel Okullar
- Sevgililer Günü
- Siyaset Eki
- Sürdürülebilir yaşam
- Turizm Eki
- Yerel Yönetimler
Yıllar
- 2024
- 2023
- 2022
- 2021
- 2020
- 2019
- 2018
- 2017
- 2016
- 2015
- 2014
- 2013
- 2012
- 2011
- 2010
- 2009
- 2008
- 2007
- 2006
- 2005
- 2004
- 2003
- 2002
- 2001
- 2000
- 1999
- 1998
- 1997
- 1996
- 1995
- 1994
- 1993
- 1992
- 1991
- 1990
- 1989
- 1988
- 1987
- 1986
- 1985
- 1984
- 1983
- 1982
- 1981
- 1980
- 1979
- 1978
- 1977
- 1976
- 1975
- 1974
- 1973
- 1972
- 1971
- 1970
- 1969
- 1968
- 1967
- 1966
- 1965
- 1964
- 1963
- 1962
- 1961
- 1960
- 1959
- 1958
- 1957
- 1956
- 1955
- 1954
- 1953
- 1952
- 1951
- 1950
- 1949
- 1948
- 1947
- 1946
- 1945
- 1944
- 1943
- 1942
- 1941
- 1940
- 1939
- 1938
- 1937
- 1936
- 1935
- 1934
- 1933
- 1932
- 1931
- 1930
Abonelerimiz Orijinal Sayfayı Giriş Yapıp Okuyabilir
Üye Olup Tüm Arşivi Okumak İstiyorum
Sayfayı Satın Almak İstiyorum
SAYFA CUMHURIYET 25 KASIM 1992 ÇARŞAMBA
12 DIZIYAZI
Almanlann, savaştan sonra sürüklendikleri aşağılık duygusundan kurtulmalan gerekiyordu
îsa bile bir Gertnen prensi;?
Hitler'den
Hitler'den
AytunçALTINDAL
-1-
A
loıs Schıcklgruber adı
gunumuzdc sanıyo-
rum tanhçılerden baş-
kd hıç kımsede bîr çağ-
nşım vaptırmaz Av us-
tury alı bır gumruk mu-
avene memuru olan Aloıs çevresınde
sıkmtılı. bezgın kasvetlı bır adam ola-
rak tanınırmış Dınıne (Katolık) çok
fazla bağlı olmayan Alois uç kcz ev-
lenmış Bınncı eşı kendısınden 12 \aş
buyukmuş son eşı ıse kendısınden 2^
yaş genç olan Klara Poelzl olmuş Uç
eşınden dort çocuk edmmış Aloıs ama
çocuklanna düşkun bır baba değılmış
Nıtekım 20 Nısan 1889"da Klara dan
doğan çocuğunu dd çok fazla benım-
sememış ^2 yaşındayken dordııncu
kez baba olmaktan anlaşılan pek hoş-
lanmamış
1
Yerel Kılıse'de vapılan vaf-
tız torenınde Klara dan doğan oğlu-
nun adını Adolf Hıller olarak tescıl et-
tırmış o kadar Küçük Adolfla hıç ıl-
gılenmemış Aloıs zaıen bırkaı, >ıl
sonra da olmuş
Adolf Hıtlcr ın dunyaya geldığı yıl
Avusturya-Macanstan ıle Prusva-
Almanya topraklan ıçındckı en onem-
lı sıyası akım sosyalıst hareketın kar-
şısında yeralan Pan-Germanızm or-
gutlenmesıydı Irkçıhğı esas alan \e
kan bagı değennı her turlü kamusal
hakkm kavnağı olarak gören bu sıvası
hareketın kurucusu ve onden Geora
von Schonercr (1842-1921) adlı bır
mılletvekılıydı Schonerer Germen
Alman töpluluklan arasında An-ırk
tezını resmı soylemde sıstemazıte eden
ve antı-semıtızrrnn tohumlarını atan
ılk kı^ıdır Onun başlattıgı orgutlen-
meler sonucundadır kı Yahudı duş-
manlığı dınsel dınscl duşmanlıktan
çıkıp ırksal duşmanlığa donuşmuş-
tur Y oksa antı-semıtızm Katolık dı-
nının gerçekle kronık hastalığıdır
Dınsel duşmanlık şeklınde en az 1600
vıldır vardır
1866 da yaşanan Prusyd-Avusturva
savaşı sonunda Avusturvalı Almanlar
Habsburg Imparatorluğu nun dışın-
dakı ırkdaşlan Almanlarla bağlannı
kesmek zorunda bırakılmışlardı
Habsburg Imparatorluğu sınırlan
ıcındekı 11 etnık topluluktan bın ol-
mak zorunda kalan Avusturyalı Al-
manlar bınyıllık Alman (Germen )dı-
lınm kulturunun, gelenek ve gorenı K-
lennın gıderek Slav ve Latın kokenlı
uluslann. başta da Çekler ın ve Leh-
ler'ın egemenlığıne gıreceğı ve yok edı-
leceğı mancına kapılarak bu gelışımı
engellevebılmek ıçın gızlı orgutler kur-
mavabaşlamışlardı Germen dılını ta-
nhını ve mıllıyetçılığını korumak ve
Germen çıkarlannı Slav ve Laun ko-
kenlı unsurlardan saklayabıloıek
amacıyla kurulan 160 kadar orgut
(Vereın). 1886'da Salzburgda Anton
Langgessner tarafından Germenen-
bund (Almanlann Bırlığı) adıyla tek
federasvonda toplanmışlardı 1900 yı-
lında belgelere gore, en az 150 bın kışı,
tek çatı altında toplanmış olan bu or-
gütlerle uyelık ya da sempatızanlık du-
zevınde ılışkı kurmuştu Ozellıkle de
oğrencı derneklen. bu orgutlere en çok
eleman sağlayan kaynaklardı Vıyana.
Prag ve Graz da pek çok oğrencı. bu
ırkçı-mıllıvetçı orgutlere üye yapılmı-
şlardı
Alp kulüpleri
Çeşıtlı spor kulüplen. kurekçıiık,
yelkencılık ve en onemlısı dağcılık fe-
derasyonlan, bu gızlı orgutlenn para-
van ve yasal kuruluşlan olarak bılını-
yorlardı Ozellıkle de dağcılıkla meş-
gul olan Alp Kulüplen. aynı zamanda
gızlı ısühbarat ve karşı-casusluk or-
gutlenyle doğrudan bağlantıh olduk-
lan ıçın. federasyonda ayncahklı bır
yere sahıptıler Bu federasyonun uye-
lennın çoğu zengın ve anstokrat aıle-
lerden gelme kışılerdı
vaşı'ndan onursuzca çıkmış, yoksul-
luk ve sefalet ıcındekı, en kotüsü goç-
men ıstılasına uğrayarak "kırlenmış
olan Almanlar arasında yenı bır ruh ve
kendıne guven duygusu uyandırmıştı
En onemlısı Almanlara yenı bır umut
ve hedef vermış olmasıydı Dahası.
Anosophy hareketının onderlen Al-
manlara savaş yenılgısını unutturacak
başka bır gerekçe de yaratmışlardı
Savaşta Almanlar gerçekte düşmana
değıl kendılenne yenılmışlerdı Çun-
kü ıçerde Yahudıler, dışarda da Kato-
lık Kıbsesı, "tıtreyerek kendılenne
donmelennı" engelleyebılmek ıçın,
Almanlan bırbırlenne duşünmuşlerdı
Bolşevık ve Sosyalıst darbeler. hep
Yahudılenn başının altından çıkmıştı
Kapıîaiızm de gsrçektc Yahudılenn
dunya egemenlığı kurabılmek ıçın
başlauıklan bır hareketü Demokrası
oyunuyla Almanlar kandınlmış ve ne-
redeyse dığer "aşağılık ırklarla bır tu-
tularak koleleştınlmışlerdı IşteArme-
nızm ve onun halk felsefesı olan Ano-
sophy, buna karşı çıkıvordu Ey Al-
manya uyan ve kendıne don' dıyor-
du Kaldı kı, İsa (Chnst Mesıh) bıle,
gerçekte Fıhstın c gıtmış olan Knst
adlı Nordık-Aryen kökenlı bır Ger-
men Prensi ydı Katolık Kıhsesı, La-
tınlenn ışgalı altında olduğu ıçın. bu
büyuk sırnn, ne pahasına olursa olsun
saklanmasmı ıstıyordu
L
ederasyon herfirsattafesiıvaller Genç ve parasız Hitler, Avusturya'da yalnızca "sarışınlar için"
yayınlanan Ostara dergisine, ne vapıp edip abone olmuştu. Der-
ginin 24 cildi, Führer'in ölümüne kadar özel arşivinde kaldı...
Ostara'nın sahibi \on Liebenfels.
duzcnlemekte. anük Germen tanhıyle
ılgılı takvımler. dergıler, kıtaplar ya-
yınlamakta. konferanslar verdırmek-
tevdı I9O01uyıllardayaklaşık28mıl-
>on nufuslu olan ımparatorlukla Al-
manlar yuzde 351e en yuksek oranı
tutturmalanna rağmen yuzde 23 Çek
(6mılyon400bın) > uzdc 18 Polonvah
(5 mılvon) vuzde 13 Ukravnalı (3 5
mılyon). vuzde 5 Sloven (1 mılyon 200
bın"). yuzde 3 Sırp-Hmat (780 bın).
yuzde 3 Italyan ve yuzde 1 Rumen
Karşısında azınlıkta kalmışlardı Ge-
org von Schonerer"ın başını çektığı
Pan-Germenızm harekctı. ışle bu
halklar mozayığı ıçınde yaşamak zo-
runda bırakılmış olan Germen-An
-Irk ın üstunluğunü kanıtlama mısyo-
nunu ustlenmıştı
§ İç savaş provası
Bu amaçla harekete geçen Schöne-
rer taraftarlan 1897 yazında bellı baş-
lı kenılerde avaklanmalar başlatarak
ulkeyı son hesaplaşmanın yapılacağı
bır ıç savaşa suruklemeyı tasarlamış-
lardı Okullara Almanca"nın vanı sıra
Çekçe ve Lehçe derslennın konulma-
sını bahane ederek ıç savaşı başlatma
provasını deneyen Alman-Bırlıkçıler
polısle gınştıklen çatışmalarda çok sa-
yıda olu vermışlerdı Daha sonrakı yıl-
larda Çeklenn ve Polonyalılann 50 yıl
surecek çılelı yaşamlannın tohumlan.
ışte ılk kez o gunlerde Alman toplu-
luklannın bu ıkı ulusa besledıklen nef-
ret ve kınden kaynaklanmıştı Bugeç-
mışı ıyı bılen Muttefik Devletlen. 2
Dünya Savaşı'nı başlatan Hıtlcrın, ılk
hedefte Polonya'yı ve Çeklen boyun-
duruğu altına almasına ılgısız kal-
mışkır. Hıtler'ın. Almanlann tanhsel
ıntıkamını ve haklannı alınca duraca-
ğını sanmak gafleunde bulunmuşlar-
dı
/\.lmanca konuşan topluluklar
arasında yabana duşmanlığının do-
ruk noktasına çıktıgı bu kargaşalı dö-
nemde Pan-Germenıstler artık Ka-
tolık Kılısesı'yle de çatışmaya başla-
mışlardı Onlara gore Katolık Kıbsesı
de ozu ıtıbanyla Ortadoğu kökenlı ol-
duğu ıçın gerçekte An-Irk a yabancı
ve karşı olan bır kuruluştu Kendılen-
ne ne Slav ne Latın olan bır geçmış,
dın ve felsefe arayan Pan-Germenıst
ler bu ısteklennı Schönerer'ın 1898'de
kurduğu Los von Rom (Roma dan
Kurtul) hareketmde dıle getırmeğe
başladılar (Not Ilgınçlırkıgunumuz
de Almanya'da örgutlenmış olan ve
Alman tutucu çevrelennce desteklc-
nen bır Kurt orgütu de bır suredır Los
von Turkeı Türkıveden Kurtul slo-
ganını kullanıvor Bunlann Turkıyc'-
dekı uzantılan da Kurtler'den Kurtul
Ver kurtul dıye bır sloganı ışlıyorlar
Ne rastlantı dcğıl mı°)
Faşizmin çekirdeği
Los von Rom hareketı, tanhte Na-
zızm'ın ve Faşızm'ın çekırdeğmın
oluşturulduğu ılk orguttur Katolık
Kıhsesı'nı Yahudılığın uzantısı olarak
değerlendıren ve ımparatorluk sınırla-
n ıcındekı tum Katolık azınlıklan
başta da Çeklen ve Lehlen koruduğu-
nu one suren "Roma'dan Kurtul Ha-
reketı onderlen Germen An-lrkı nın
\e onun eskı dını Armenızm ın değer-
lennın Katolıklık'ten çok ustun oldu-
ğunu vurgulayarak guçlu bır kılise ve
dınadamlan aleyhtarhğını örgutlemış-
lerdı Bu hareketın onderlenne gore
An Irk ın dını. Katolık krallannm za-
lımane baskılanyla ezılmış ve yok edıl-
meye çalışılmıştı
İzlanda'nm özelliği
Katolık kıhsesı vaklaşık 800 vıldır
Germen ırkının ozelhklennı ve ruhu-
nu yok etmeye uğraşıyordu Nedırkı
Germen ruhuyla gelenek ve gorenek-
len. Katolık kılısesının tum gayretlen-
ne rağmen. sadece bır ulkede, Izlan-
da'da varhğını -urdurebılmıştı Kato-
lık zulmunden kaçarak bu buyuk ada-
ya sığınan Nordık-Aryen kökenlı ın-
sanlar, kendı pagan kültürlennı ve
dınlennı koruyabılmışlerdı Pan-Ger-
men ıstlere göre. şımdı yapılması gere-
ken. Izlanda'da gızlenmış olan Ger-
men ık değerlen yenıden hayata geçı-
rebılmek ve eskı dın Armenızm le
onun kultu olan VVotanızm e gen dön-
mektı Katolık kılısesı Germen ırkın-
dakı bu gen donuş arzusunu bıldığj
ıçın. bu soylu "Aslına Donuş" bılıncı
nı engellemeve çalışmaktaydı 19201ı
yıllara gelındığınde Katolık Kılısesı'-
ne duyulan öfke "Kılıse Arı-Irk"ın
baş duşmanıdır şeklınue dıle getırıl-
mekteydı Nıtckım, 1933"te ıktıdara
gelen Hitler. çok değıl 8 av sonra ken-
dısı dc Katolık olmasına rağmen. Ka-
tolık Kıhsesı nın faalıyetlennı yasakla-
tıvermıştı
Daha sonra Anosophy adıvla
anılacak olan gızlı felsefı akım ışte ılk
kez bu donemde ortay a çıkmıştı Nor-
dık-Aryen Irk'ın ustunluğunu kanıtla-
vabılmek ıçın Izlanda efsanelenne ve
Rune denılen vazılı metınlere felsefı.
okultık. ezoterlık ve mıstık atıflar ya-
pan bu akım 1900 lu yıllarda ırkçılık
tezlennı pekıştırebılmek ıçın unlu
havvanbılımcı Ernst Haeckel"ın ve
Darv ın'ın tezlennı kendı çıkarlan doğ-
rultusunda vorumlayarak kullanma-
ya başlamışlı Bovlece, sozde bılımsel-
İık kazandınlan ırkçı tezler akademıle-
re de sızmış burada dılbıhmcı Arthur
deGobıneau nun bulgulanvla bırleştı-
nlmış ve çok guçlu bır manevıyatçılık
akımı olarak, "Tum Alman mıllıyetçı-
lığının dını Hnstıvanlık değıl, venıdcn
canlanmış olan ırk dını Armenızm'-
dır' sonucuna ulaşılmıştır
Biiyükelçinin saptaması
Ingıltere nın Almanyadakı buyu-
kelçısı Sır Nevıle Hendersen ın bır so-
zu bu Alman (Germen) ırkçılığınınnı-
çın bu kadar hızlı bır şekılde benım-
senmış olduğunu açıklar sanıvorum
Almanva-Ingıltere savaşının çıkma-
sından bır gun oncesıne kadar Alman-
va'da gorevınde kalan Buyukelçı Hen-
dersen Ingıltere'yedonüşundeyazdığı
raporda şu gozlemını aktarmıştı
"Yeryüzunde Almanlar kadar kendı-
lennı ınandırmak ıstedıklenfikreça-
buk ınandıran ıkına bır ulus yoktur
Gerçekten de Anosophv ve ona bağlı
olarak gelıştınlmış tezler I DunvaSa-
şte Adolf Hıtler'ın ressam olabıl-
mek arzusuyla \ ıyana'ya geldığı 1908
yılında Ahnanca konuşan toplumlar-
da bu yenı bılınç ve onur turevlen, Ar-
menım ve Anosophy, çok koklu bır
yer edmmış durumdaydılar Antı-
semıtızm. artık sadece basıt bır laf de-
ğıl. tam bır sıyası harekettı Pan-Ger-
men ıstlere göre Semıtler, tüm ınsanlı-
ğı karartmakla görevlendınlmışlerdı
Parazitler
Amaçlan ustun ırk Aryenlen yok
edıpycryuzunecgemcnolmaktı Slav-
lar, Turkler Moğollar Latınler hıç
değılse ıkıncı dereceden ırklardı ama
V ahudıler tam anlamıvla 'Parazıttı'"
O yıllann Vıyanasfnda Pan-Ger-
men ızm'ın tezlennı ışleyen Ano-
sophy vı Okultızm'ı Ezotenzm ı ve
Rune kulturunu vavan bır çok orgut-
lenme ve yayn vardı Aralannda en
onemlısı ve bılgılısı Jörg Lanz von Lı-
ebenfels'ın yayınladığı Ostara dergı-
sıydı Genç ve yoksul Adolf Hitler ın
Vıvana'davken ne vapıp edıp okudu-
ğu tek yayın. ışte bu dergıydı Adolf
dergı y onetıcıleny le de ılışkı kurmuş
ve kendı An-Irk tezını gelıştırmek ıçın
bazı sondajlar yapmıştı Ostara'nın 24
cıldı olumune kadar Hitler ın ozel ar-
şıvınde durmuştu Belkı de bu dergı-
den edındığı ızlenımlerle venılmez bır
Germen Şovalyesı olmaya karar ver-
mıştı Çunku yenıden kurulacak bın
yıllık Yenı Alman Imparatorluğu (3
Reıch) tezını ılk kez ışleyen yayın or-
ganı. Ostara ıdı Tıpkı damıziık kadın
ve erkek haraları kurulmasi iıknnı ve
duşuk ırklann temsılcılennın ortadan
kaldınlmasını ya da Madagaskar a su-
rulmesını ortay a atan ılk or«an olduğu
gıbı
Antı-semıtızm de. üstün ırk tezlen
de. anlı-humanızm v e antı-klenkalızm
de 1870-1900 yıllan arasında gehşmış
ve verleşmış gorüşlerdı I Dünva Sa-
vaşı Almanlann ve Osmanlf nın hezı-
mete uğramasıyla sona ennce ışte Al-
manlann bılınçaltlanna ışlemış olan
bu tezler, bır anda gonullen fethedı-
vermıştı Ahnanca "Rassencultrelıgı-
on (Irksal-Kultürel-Dınsel) drve anı-
lan bu anlayış. Hitler ıktıdara geldık-
ten uç-beş yıl sonra, mılyonlarca Al-
man ı koyun surûsu gıbı peşıne takıp
antı-semıtızmı \e Nazızm ı yoktan var
etmemıştı Pan-Germen ıst hareket.
savaş !,onrası Almanyası nı ıçıne su-
rüklendığı aşağılık duygusundan kur-
tarabılmek ıçın başvurulan manevı bır
tatmın kapısıydı
Yaruı/ Hitler:
Evet, biz barbaru
Yavuz Sultan Selim^ Şah'ımat etti- 1 1 -
I
Selım 24 Nısan 1512'de
II Bavezıt ın venne geçtı-
ğınde Osmanlı lmparator-
kıgu vuz on yıl once An-
A kara savaşını ızleven gun-
^ lerden ben tanıdığı en ağır
bunalımın pençesındevdı Çıfte bır
tehhkeydı karşılaştığı Bır vandan.
Şahkulu avaklanmasınınezılışı uzak
tan Şah Isrnaıl ın durtukledığı venı bır
başkaldın tehlıkesıne son vermemıştı
Oteyandan. Anadolu nunbırbolumu
yenı sullanın, otontcsının hâla dışın-
daydı. kardeşlen ve veğenlen devlet
adına kardeş oldurme kuralının etkj-
sıyle yuzvuze olduklarını bıldıklenn-
den, hak-mezhep dı^ı Turkmen aşıret-
len, hatta bızzat şah nezdınde destek
aramak bahasına da olsa taht ustun-
dekı haklanndan hıç de vazgeçme nı-
yetındedeğıllerdı Selım keskınbırsı-
va>al duyguya eşlık eden mıslı az go-
ruiur bır yavuzlukla, Anadolu da ıç
duzenı kurdu. arkasından. bır harekât
zıncın ıçınde daha da uzaklara gıde-
rek. beş yıl sonra Osmanlı Imparaıor-
lugu nu Islam dunyasmın başta gelen
gueu yapıp çıktı bu ımparatorluk
XX yuzyılda vıkılacağı gunlere degın
surecektır
O s m a n l ı
Imparatorluğu
T a r i h i
• Jeun Louıs Bacqtw-Grammont • Louıs
Bazuı*- Irene Beldueanu• ,\ıcoara
Be/dıceanu*- Paul Dıanont*- Fraıtçots
Georgeon* Roberı \ianlran • indre
Ray mond>- Jean Paul Rou \ »• \ıcotas
Vatm^Gtlleî I eınsretn
Çeviren:
ServerTANİLÜ
zırlıklan ıse daha şımdıden başlamıştı
Duşmanı yok edınceve değm onlan
surdurmek sukanın olumune kadar
polıtıkasının değışmez amacı olacak
başka her gınşım bu polıtıkanın arka-
sından gıdecektır
1514
, ımparatorluğun en yuksek
dın makamı olan Şeyhuhslam San
Gorez den bır fetva alarak ışe başladı
Fetva, Şah Ismaıl'ı ve müntlennı Is-
lam toplumunun gozünden duşuru-
y or. onlan son bırey ıne değm boğazla-
maya ve kadınlanvla çocuklannı da
kole halıne getırmcye ızın venyordu
Bovlece, bu fetva. Şah'a karşı savaşa
gırmeyı vasallaştınyordu. savaşın ha-
sefen, XVIII yuzyıla
ğ sultanlarla şahlan karşı karşıya
etıren -çoğu kez pek uzun- savaşlann
başlangıana ışaret eder Her türlu
yanlış anlamayı onemek ıçın, bırkaç
noktaya daha baştan değınmelı
1514'te. ıkı mıllı devletı Osmanlı
Turklenru Safevı Iranlılannın karşısı-
na çıkaran bır çatışma sozkonusu de-
ğıl hıç de Daha sonralan ve pek uzun
bır sure boyunca ıkı ulkenın tanhçıle-
nnın revaçta tuttuklan bu goruş, cıddı
bır sınava dayanabılecek durumda de-
ğıl Şah Ismaıl yan-goçebe bır Turk
dunyasının.onu ıktıdara getıren Kızıl-
başlann sozcusudur Farsçayıbılsede,
Turkçe düşunup yazıyor Yonetımı
Iran'da daha oncekı Turk devletlenn-
den kalan denevım sahıbı Iranlı seç-
kınlenn ellennde olsa da askeri gucu
Turk aşıretlenne dayanmaktadır Bu
aşıretler onun vavdığı ganp bır bağ-
daştırmanın muntlen bu bağdaştır-
mada ıse Islam oncesı yerel ınançlar.
bozkırlann eskı Şamanızmınden gelen
başka ınançlara kanşmış ve hepsının
ustune hafıf bır Şıı Islam cılası çekıl-
mış durumda ancak bu Şıılık de
Iran da daha sonra ete kemığe buru-
necek On Ikı Imam Şulığınden alabıl-
dığıne uzaktır Sultanın uvruğu olan
Anadolu Turk van-goçbelennın go-
zunde. tannlaştınlmış ve onlann gun-
luk dılını konuşan Şah Azerbaycan -
da. ornek Turk devletını yaratmıştı
Onlara gore bu devlet ımparatorluğa
donuşmuş ve merkezıvetçı Osmanlı
devletıne. bır buçuk yuzyıldan ben,
doğduğu ortamla bağı kopmuş ve ge-
reksınmelennı anlamaktan uzak bır
hanedana. kent seçkınlennden va da
de\şirmelerden gelen verel temsılcılen
yabancılardan farklı olmavan bır yo-
netım sıstemıne bın kez yeğlenır du-
rumdaydı Şah Ismaıl Anadolu"dakı
Osmanlı ıktıdannı sarsmak ıçın bu yı-
ğınla yandaştan neler elde edebıleceğı-
nı daha once gostermiştı
O^manlılann bır ıç ışı olan Anadolu
sorunu bır Turk sultanın bır Turk
Şah a karşı kazanacağı zaferle çözüm-
lenecektı sorun beklenmedık dış
olavlara da yol açacaktı
ıçın ızlenecek yol açıktı
Anadolu sorununun çozumu Şah'ın
>>afdışı edılmesınden geçıyordu O yo-
kolunca. onun tannsal nıtelığı uzenne
kurulu oğretı. kendılığınden çokecek.
muntlennm de elı boğrunde kalacaktı
başında olduğu ordu
1514 ılkbahannda terkettı Istanbul u.
mevcudu. ateşlı sılahlannırt nıtelığı ka-
dar, onlan kullananlann ustalığı bakı-
mından da. devnnın en guçlü ordula-
nndan bınydı hıç kuşkusuz Ikı vıl
once Maveraunnehır de felaketle so-
nuçlanan bır >*fenn acısını dennden
denne taşıvan Şah ın bırlıklennde ıse
savısı fazla olmasa da. korkunç dere-
cede vurucu olan süvan bırlıklen var-
dı ancak ne toplan bulunuvordu or-
dunun ne de Arkebuz tufeklen
Öavaş. 23 Ağustos 1514 te Van
Golu nun kuzeydoğusunda Çaldı-
ran da oldu Osmanlı ordusu sonuna
değın oldurucu saldınlarda bulunan
gozudonmuş Kızilbaşlan bıçtı onla-
nn saldınlan ıse saflannda korkunç
kayıplara yol açtı Zafen kazanan Se-
lım, savaş csırlenru anında oldürttu
nevarkı Şah kaçabılmıştı
SÜRECEK
POLITÎKA VE OTESI
MEHMED KEMAL
MenzHden Menzile.»Refık Durbas Papırus Yayınları arasında çıkan kıta-
bının adını Menzıl koymuş Menzıl, Arapca kokenlı bır
sozcuk Bunu Turkçede bır sozcukle karşılamak ıster-
sek erım konak dıyoruz Turkçe Sozluk menzılın an-
lamlarını şoyle sıralıyor 1 Yolculukta dınlenmek ama-
cıyla durulan yer konak Tann yardımcı olsun gayrı
yolda kalana / Bız menzıle vararak atları çektık hana " -
Faruk Nafız Camlıbel 2 Ikı konak arasındakı uzaklık,
erım Top menzılı 3 Ordunun cephe gerısı ışlerının bu-
tunu Menzıl komutanlığı Ne yedı ne ıctı bır menzıl
subayının butun gayretı ıle çalıştı - Falıh Rıfkı Atay 4
Bır gunluk yol 5 At değıştırmek veya konaklamak ıçın
kervanlarm veya posta katarlarının ındıklerı bına veya
han Bır de menzıl beygırı gıbı koşmak var onun da
anlamı durup dınlenmeden çalısmak oluyor
Refık Durbas adına şıır denen buyuk yolculuğa cıkar-
ken ozgun olmak zorunda olduğunu bılıyordu Şıırı her-
kesın şıırıne benzerse ne anlamı olurdu kı tut kelın
percemınden Şıır nesır değıl Ama sıır nesırden, nesır
de şıırden yararlanırdı Tıpkı her dıze bır öykuydu, her
dızenın bıroykusu vardı
Amerıka nın yolculuğu şııre sokmuş olan şaırı Walth
VVıthman a benzıyordu Daha ısın basında 'Yol Kavuşu'-
nda dızeler tren yollafi gıbı uzayıp gıdıyor
Yolları sevmenın uzun yola çıkmanın şıırını yazmak
ısterdı / Bır huzunden bır sevınce bır şıırden bır yaşa-
ma bır sevdadan bır başka sevdaya gıdıp gelmenın /
Yol boylarında kar ustunde çıplak ayak ızlerının şıırlerı
/ Nereye gıtse yuzunde kelımeler uçan yaralı kuş / ses-
lerının şıırlerı
Yolunu bulmuştur artık kılometre taşlarını sıralar,
Karadenız den 690 metre yukseklıkte, Hopa-Borçka
arasındakı Cankurtaran geçıdınde bu şıırlerı duşundu-
gunu soyler (yazar değıl)
Her şaır bır yolculuk şıırı yazmaya (ya da soylemeye)
davranmıştır Orhan Velı nın Yolculuk u gelıyor hatırı-
ma Ne var kı yolculukta / Her sefer ağlatır benı / Ben kı
yalnızım bu dunyada Sonra kendı yolculuk şıırım ge-
lır hatırıma Gedıkpaşa da, bır Ermenı kadının pansı-
yonunda karlı bır kış gecesı esınlenıp bır gecede bıtır-
rmştım 'Bırak benı / ben yolumda gıdeyım / yolum
aydınlık / dumduz / ruzgâr dağıtırken saçlarımı "
Faruk Nafız Çamlıbel'ın Han Duvarları nı anımsarım,
bır istanbul çocuğunun Kayserı Lısesı'ne edebıyat oğ-
retmenı olarak atanmasındakı huznu anlatır Bu iâtanbul
çocuğu ıçın Istanbul vatan, Kayserı gurbettır Ve bütun
yollar Istanbul dan başlayıp Kayserı'ye doğru gurbete
çıkar, uınudu nakışlı bırgurbet
Bırden 'Kar Suyundan Bır Çeşme' çıkıyor karşıma
Tumunu vermek ısterdım bu sıırın Ama uzun çeker
iyısı mı Dır atlaya, bır zıplaya verebıldığımı vermelıyım
( bır gokyuzu mavı Gerısı Van kalesı
dayamış başını Van golunun omzuna
bır yanı Kaya Çelebı camısı, aklın hayalın durur
bıryanıçatak jırkı
Selçuklu erenıerın ervah-ı âlem mescıdı
herkı ve mamhoran kılımı
nıce acılara atılmış ılmığı
nıce sevınclere rahm-ı maderden
Van kalesı
Çay ıçıyorum ıskelede gun devrıldı ^
Kuzgunsekmez ın kolları arasında \ ~ ,
ıkı asker surda ne kaldı tezkere
bıleklerı kelepçelı bır serce
kacağa duşmuş gençlıgı
çıkınında saç kavurma, uzun ekmek yoğurt
bır de mavı gokyuzu
durup durur avuçlarının ortasinda Akdamar adası
nıce gurbetlere yazılmışlığın
kım mı anlatır meramını sular kararınca
gozlerının nıce karasından öptuğum akşam
Bundan sonrası mı dıyeceksınız
da sız beğenıp seçın'
Bundan sonrasını
BULMACA
SOLDAN SAĞA:
1/ Ne zaman sona
ereceğı bellı olmak-
sızın surup gıden 2/
Yunan mıtolojısmde
aşk tannsı. Saz sa-
ırlerının, kendılen-
nın ya da başkalan-
nın şurlennı derle-
dıklen uzunlaması-
na açılan defter. 3/
Arnavutluk'un para
birunı.. Meşın' kes-
kısi 4/ Amirler...
Kabadayı 5/ Tıyat-
roda bır oyuncunun
sözü kesılmeden bır
9
çırpıda söyledığı sözler. 6/ Duman
lekesı. Köpek ıçın hazırlanan yıye-
Cek Bır nota. 7/ Karşıtlık. Ellışı-
nıkhk tahıl ölçeğı. 8/ Demır atmış
bır gemının zmcınnın su ıcındekı bö-
lümü 9/ Zunbabwe'nın başkentı...
Bağışlama.
YUKARroAN AŞACIYA:
1/ Vucutta >ağ bırıkımı 2/ Faız.
Kâğıt uretımıyle ılgılı ıktısadı devlet
kuruluşumuzun kısa yazıhşı. 3/ Bır
çeşıt fuze.. Kadınların örtündüklerı çarşaf 4/ Notada durak
ışaretı Eskıden hukumdara ayrılan gemı 5/ Ekmek ıçı, ce-
vız, zeytınyağı, sarmısak ve sırke ıle yapılan bır tur meze. 6/ Kra-
hçe. Bır renk Eylemlen olumsuz yapmakta kuUanılan ek. 7/
Sıra, keşık.. Su 8/ Mımarlıkta "sahın" anlamında kullanılan
sözcük.. Bır şeyın kenarına paralel olarak yapılan süs. 9/ Kre-
dı mektubu
İLAN
İST4NBUL ALTINCI ASLİYEHUKUK
HÂKIMLIĞI'NDEN
1989/84 E.
Davacı Mas Madenı Aksesuar-Burhan Adalı vekıü \\ Tuğrul Balkır
tarafından da\ahlar Malıve ve Gumruk Bakanlıgı Karpaş Kapsül ve Rı-
vetSan AŞ alevhlenneıkameolunanısuhkakdavasının vapılan duruş-
malan sonunda
Mahkememızcevenlen 1989 84 E 1990/433 K 3 10 1990tanhükarar-
U yerlı ımalat 16-8 lıpınde kapsul basma makınesı (eksantnk pres) ku
manda şalten Bufer marka olup evraklarda Bufer olarak geçen Stefano
Maazonı markd Italyan malı kapsü! basma makınesı (eksantnk pres),
yerlı ımalat Gamak marka motorlu kapsul basma makınesı (eksantnk
pres) uç adel elektnk motoru Gamak marka olduğundan evrdklannda
Gamak okrak geçmekte Tıryakı marka yerb ımalat matkap Myford
marka vabancı ımalat tonıa tezgahı 139 kolı kapsul paketı sac sarma
makmesıne teçhızat bu mallann davacıv a aıdıyetının tespıtıne,
1 447 875 TL harcın ve 379 350 TL muhakeme masrafının davalılar-
dan müteselsılen tahsılıne davaava venlmesıne karar venlımşür
1 Levent Sulun Sok No 25 Levent-lstanbul ve Imas San Sıtesı B
Blok 206 Sok No 5 Dudullu Ümranıye adreslennde mukım ıken adresı
meçhul bulunan davaL Karpaş Kapsul ve Rıvet San A Ş >e karann ıla-
nen teblıgıne,
Tem>T2i kabıl olarak venlen karann ılanından 7 gun sonra tarafınıza
teblıgedılmışsavılacagına teblıgden ıtıbaren 15gunıçersındetemyızhak-
kmız bulunduguna tem\ızetmedıgımz takdırde karann kesınleşlınleceğı
hususu karann üanen teblığı yenne kaım olmak uzere ılan olunur 1610
1992
Basın 45166