Katalog
Yayınlar
- Anneler Günü
- Atatürk Kitapları
- Babalar Günü
- Bilgisayar
- Bilim Teknik
- Cumhuriyet
- Cumhuriyet 19 Mayıs
- Cumhuriyet 23 Nisan
- Cumhuriyet Akademi
- Cumhuriyet Akdeniz
- Cumhuriyet Alışveriş
- Cumhuriyet Almanya
- Cumhuriyet Anadolu
- Cumhuriyet Ankara
- Cumhuriyet Büyük Taaruz
- Cumhuriyet Cumartesi
- Cumhuriyet Çevre
- Cumhuriyet Ege
- Cumhuriyet Eğitim
- Cumhuriyet Emlak
- Cumhuriyet Enerji
- Cumhuriyet Festival
- Cumhuriyet Gezi
- Cumhuriyet Gurme
- Cumhuriyet Haftasonu
- Cumhuriyet İzmir
- Cumhuriyet Le Monde Diplomatique
- Cumhuriyet Marmara
- Cumhuriyet Okulöncesi alışveriş
- Cumhuriyet Oto
- Cumhuriyet Özel Ekler
- Cumhuriyet Pazar
- Cumhuriyet Sağlıklı Beslenme
- Cumhuriyet Sokak
- Cumhuriyet Spor
- Cumhuriyet Strateji
- Cumhuriyet Tarım
- Cumhuriyet Yılbaşı
- Çerçeve Eki
- Çocuk Kitap
- Dergi Eki
- Ekonomi Eki
- Eskişehir
- Evleniyoruz
- Güney Dogu
- Kitap Eki
- Özel Ekler
- Özel Okullar
- Sevgililer Günü
- Siyaset Eki
- Sürdürülebilir yaşam
- Turizm Eki
- Yerel Yönetimler
Yıllar
- 2024
- 2023
- 2022
- 2021
- 2020
- 2019
- 2018
- 2017
- 2016
- 2015
- 2014
- 2013
- 2012
- 2011
- 2010
- 2009
- 2008
- 2007
- 2006
- 2005
- 2004
- 2003
- 2002
- 2001
- 2000
- 1999
- 1998
- 1997
- 1996
- 1995
- 1994
- 1993
- 1992
- 1991
- 1990
- 1989
- 1988
- 1987
- 1986
- 1985
- 1984
- 1983
- 1982
- 1981
- 1980
- 1979
- 1978
- 1977
- 1976
- 1975
- 1974
- 1973
- 1972
- 1971
- 1970
- 1969
- 1968
- 1967
- 1966
- 1965
- 1964
- 1963
- 1962
- 1961
- 1960
- 1959
- 1958
- 1957
- 1956
- 1955
- 1954
- 1953
- 1952
- 1951
- 1950
- 1949
- 1948
- 1947
- 1946
- 1945
- 1944
- 1943
- 1942
- 1941
- 1940
- 1939
- 1938
- 1937
- 1936
- 1935
- 1934
- 1933
- 1932
- 1931
- 1930
Abonelerimiz Orijinal Sayfayı Giriş Yapıp Okuyabilir
Üye Olup Tüm Arşivi Okumak İstiyorum
Sayfayı Satın Almak İstiyorum
SAYFA CUMHURİYET 23 KASIM1992 PAZARTESİ
12 DIZIYAZI
Babıâli'nin en önemli gelir kaynağını, büyük sermayedarlara kiralanmış vergiler oluşturur
Fethet-vergi koy-ldraya ver
O s m a n I ı
İmparatorluğu
T a r i h i
• Jtan Lout\ q
Bazın>lruh Behluıanu>- \ıcoara
Beldıceanu• Pcıul Dıononl• François
Georgeon^ Roherl Munıran • Andre
Raymond>- Jeun Pcıul Rou x • \ıcohs
V<ttmXjilUs l emsieın
Çeviren:
ServerTANÎLÜ
Kadıdan başka, bır malî müfettış
(emin) kıralama eıkınlığını denetler
B
-9-
A
skerî seferler. ımpara-
torluk butçesı ıçın ger-
çek bır kanserdı II
Mehmet'ın Boğdan'a
yaptığı sefenn (1476)
arkasından, Babıâlı.
Hazıne'yı yeterh duruma geürmek
ıçın vakıflara ve ozel mulklere elkoy-
mak zorunda kalır Osmanlı devleü-
nın bu malî tıkanışı. akçe darbında
pek açık görülüyor XV yûzyılın so-
nunda, akçe 0 73 gramı aşmaz Gramı
aşan Orhan donenunın (1324-1362)
akçesınden uzakür devlet
ır mahn kıralanmasında her-
hangı bır düzensızhk hukum surdu-
ğünde sultan merkezî ıdareden bır go-
revlıyı (yasakçı) mudahale ettırebılır
Bu kışının paranın devlet kasasına
aktanlmasında takdır yetkısı vardır
A>nca XV yüzyıhn ıkıncı yansındakv
kavnaklara göre, Babıâlı, madenlen,
para basımıru, gûmruklen çeltık tar-
ialannı tuzlalan mırasçısı olmavıp
devlete kalan mulklen, dokuma sım-
sarhğını, Isianbul. Galata. Marmara
kıyılan Edırne. Karaman bolgesındc-
kı serf ko>lenru, sabunhanelen. daha
bır dıa vergıyı uç yıUığına kıra>a ve-
nr Musluman olmayanlarca odenen
başvergısı. ılke olarak doğrudan doğ-
ruya ımparatorluk görevhlennce top-
lanır, ancak bu kurala her zaman
uyulmaz Şunu da belırtelım kı 1476
yılına doğru Istanbul'la Izmır yoresı
arasındakı lımanlar, 14 bın bın akçe
karşıhğında bırçok Ruma kıralanmış-
ü kı, 311 111 flonn (1110 kılogram al-
tın) demekü bu Akçe basımırun kıra-
lanması, Babıâlı'ye, 1475'te 120 bın flo-
nn ve Rumelı tuzlalannın kıralanması
ıse. 92 bın altın para (flonn) getınyor-
du yılda
yasa hukumlenne kım kı uymaz, ehn-
deki adlî yetkılerle cezalandınr ve ye-
rel kadının ızruyle, aykın hareket
edenlen yargılar Buyuk kent merkez-
lennde. muhtesip kırayla alır gorevını
daha az onemdekı kentlerde, Babıâlı.
mulkî tımar unvanıyla bu gorevı venr
ona Her ıkı halde. muhtesip pazarlar-
dakı kımı tıcan ışlemlerden kendı he-
sabına harç alır
ya da Bursa
K,
çok onemlı pazarlarda. sım-
sarlık. ımparatorluk ıdaresıne karşıh-
ğında bır kıra odemeyı ustlenen kışıle-
re üç vılhğına venlır Sımsarlık hakkı-
nın kullanılmasını, Babıâh, II Meh-
mel'ın yasalanndan başlayarak tıtız-
Ukle kurallara bağlamıştır, bu yasalar,
sımsarhğa gıren mallann hstesı ıle,
sımsann ışlemlennden ahnacak harç-
lann tutannı ınceden ınceye sap-
tamıştı
M,
'evletın gehrlennı en ıyı bıçımde
yönetmek amacıyla, belh zamanlarda
-başdefterdann denetımınde- yapılan
sayımlar, en uzak sınırlara değm ım-
paratorluğun ıktısadi durumundakı
gelışımı ızlemek olanağını sağlar yöne-
tıme Bununla beraber, bır ımparator-
luk yasasına gore. hukumdar, şu ya da
bu eyalette, hatta ımparatorluğun bü-
tununde oturanlara dayaulmış malî,
adlî ya da başka koşullar hakkında
doğrudan bılgılenebılır ve kendıhğın-
den müdahalede bulunabıhr, malî ge-
lırler ve tımar sahıplennın gelırlen.
daha da ozelhkle boylesı müdahalele-
nn konusudurlar Başdefterdann gu-
nü gunune tuttuğu defterlenn arasın-
da aynntılı tahnr defterlennın yanısı-
ra, tımar beratlannın kaydedıldığı def-
terlen soylemelı Bılınen ılk sayım
1400 yılından onceye aıt
uhtesip. ıktısadi etkınlıklenn
denetlenmesınde onemh bır role sa-
hıptır Osmanlılann Arap dünyasın-
dan aldıklan bu gorevden, ılk kez
20-29 Temmuz 1385"te soz edılıyor ve
Bursa kentıyle ılgılı olarak Aynı za-
manda ihtisap ağası da denılen. ıdare-
nın bu temsvlcısı, kent pazarlanna goz
kulak olur, bır tıcarî ışlerne konu olan
her turlu mahn fıyatlannın saptanma-
sına kaülır dukkânlan ve csnafı ayda
bır denetler. ağırlık ve olçülere hıle ka-
nştınlmamasma dıkkat eder Genel
ahlâka da bekçılık eder Son olarak.
•ov lece, Osmanh sıstemınde malî
ve ıktısadî rejım. uç düzeydedır Bınn-
cıdüzeyde, Babıâh, onemlı sermavelere
sahıp kışılere kiralanmış vergılenn ço-
ğunluğunu dolaylı olarak topluyor. bu
kışılenn elınde, vergılen kaynakta
alan bır gorev hler şebekesı var Ikıncı
duzcvde Babıâlı kıraalann etkınlığını.
kendı hesaplanna bır gorev hler şe-
bekesı kullanan yığınla mufetüşın
yardımıyla denethyor Son olarak
üçüncu dûzeyde, ko> lülenn ödedıklen
vergılerden yararlanan tımar sahıplen
bulunuvor Olasıdır kı. kuçuk tımar
sahıplen, kıralama sıstemını yeğhyor-
laıdı
Kentlerde iktisadî yaşam
XIV ve XV yuzyıUarda. Osmanh
devletı. yuzölçumü gözönünde tutu-
lursa. aacık kentleşmıştır Eyaletler-
de, çeşıth kentsel merkezlere egemen
olan dort kent vardır Rumeh'de İs-
tanbul Edırne ve Selanık Kuçuk As-
.entlerdekı halkm çoğunluğu,
geçımını, esas olarak, çevredekı kırsa-
lm değerlendınhnesınden sağlamakta-
dır Baglandığı dın ne olursa olsun,
ımparatorluk halkı. ekıp bıçtığı topra-
ğın urunuyle yaşar Musluman halkın
et gereksınmesını koyun sağlar; Hıns-
tıyan halksa, bölgesıne gore. ozelhkle
Sırplann yaşadığı yerierde, domuz ye-
üşürmeye^ vermıştır kendını Edırne,
Bursa ve İstanbul, Eflâk ve Boğdan'-
dan sürulerle koyun geürtır, çunku ye-
rel hayvancıhk, tuketımı karşılamaz
Öayımlann gosterdığıne göre,
Babıâh'nınbaşhcagelırkaynağıru, top-
rak urunlen oluşturur Tahıl, sebze,
yemış, bağlar, zeytınhkler ve dokuma
bıtkılen Kırsal kesım, bal ve mum
ureümıne yarayan balmumu da sağ-
lar Ne var kı. Osmanh ureümı yeter-
sızdır ve buyuk kent merkezlennın
ozelhkle İstanbul'un beslenmesını sağ-
lamak amacıyla. Babıâlı, Eflâk ve Boğ-
dan prenshklennden çok mıktarda
bal. balmumu ve tahıl getırtmek zo-
rundadır, devnn yapı ışlenrun başhca
malzemesı olan kereste de oralardan
gehr Son olarak, denız ve ırmaklar.
ımparatorluğun pazarlanna, tuz-
lanmış bahk döken Tuna ıle Karade-
nız'ın havyarla mersmbahğı, İstan-
bul'da aranıhr
duğu kadar kentlerde de su ya da vel-
değırmenlen bulunur Bır parça
onemh her yerleşımın hanlan meyha-
nelen, kurabıyecılen, yıyecek-ıçecek
satıcılan vardır ve her turden nesne sa-
tandukkânlar.eczanelerbulunur
Lstanbul'un, Edırne'nın ve Bursa'-
nın ıktısadî etkınhklennı duzene sok-
mak amacıvla, II Bayezıt'ın 1502 Ha-
zıranında çıkardığı yonetmelıkler, yu-
kanda saydığımız mesleklerden baş-
ka, terzıler, şapkaalar, saraçlar. yor-
gancılar, demırcıler. nalbantlar. ka-
zancı ve bakırcüar, baharatçılar, dab-
bağlar, mücevhercıler gıbı çeşıth etkın-
hklen de saymaktadırlar Osmanh
İmparatorluğu ıle yabancı ülkelerde
pek aramlan bır luks meta olarak Bur-
sa ıpekhlennı de soylemeh
k^ırbıstan'ın ve Doğu Makedon-
ya'nın gumuş, altın, kurşun ve bakır
madenlen, bır başka önemh ıküsadî
kesımı temsıl edıyorlar Altın ve gû-
muş çıkanlan yorelerde Rumeh ıle
Anadolu nun bırçok kent merkezle-
nnde olduğu gıbı. para ımalathanelen
altın, gumüş ve bakır para basımıru
sağlarlar Böylece, Afyonkarahısar'-
da, Amasya, Edırne, Ankara, Ayaso-
luk, Aydın, Bolu, Bursa, İstanbul,
Konya, Novo Brdo, Serez ve Tıre'de
darphaneler vardır
.uçuk Sfcalathaneler kentlerde
kurulmuştur Sabunhaneler, boyaha-
neler, sıkımevlen (zeytın ve keten to-
humu). mum ımalathanelen ıle maya-
lanmış dandan yapılan ıçkı (boza)
ımalathanelen, dökumhaneler. keçe
değırmenlen dokumaalar ayakkabı
ımalathanelen. fınnlar, ıplık ve halat
ımalathanelen, v b Kımı kentlerde sı-
lah (>ay kılıç. arh) ımalathanelen ya
da gemı tezgâhlan vardır Köylerdeol-
ıs olarak, kent halkı, küçük
dukkân, ımalathane ya da ışyerfcnnden
sağlamaktadır gelınnı Aıle çerçevea-
nı aşan ve bırkaç çırakla -bır olasılıkla-
uç-beş köleden fazla kullanan ışyerlen
seyrektır İstanbul, Bursa ve Edırne'-
dekı fiyatlann denetımme ıhşkın bel-
gelenn açıkladığına göre. bu uç kentte.
XV y uzy ıldan başlay arak goze çarpa-
cak bıçımde, her turden ışletme ve lon-
calar vardır Bu küçuk ışyerlennın
yanısıra kımı buyuk mejkezlerde
B»u vergı toplama sıstemı, 1789
öncesındekı Fransız sıstemıru haürla-
üyor Madenlenn. tuzlalann ve ötekı
etkınlıklenn değerlendınlmesınden el-
de edılenlerde olduğu gıbı. çeşıtlı malî
gehrler, doğrudan doğruya ımpara-
torluk gorevlılennce toplanmaz
Babıâlı, çeşıth mallann değerlendı-
nlmesınden doğan gehrler kadar ver-
gılen de kıraya vermeyı yeğler
T ergı kıracısı, Arapça kökenh bır
ad, amil adını taşıyor Amıl. ödeme
gücunu. bır ya da bırçok kefillerce
gûçlendınlmehdır, bu kefiller kıraa-
nın durustlükten aynlması halınde
yaşamlanru ya da en ıyı durumda. oz
gurluklennı yıünrler Kıra muhasebc
sını. bır kadı, daha sonralan bır tnufet- ŞUÇ V E CEZA - Sultan saraydan çıkmadan önce subaşı şehirde dolaşarak herkesin evinin önûndeki pisliği temizlemesini ister. Bir sonraki gelişinde temiz-
tiş denetler Ancak Babıâlı ıhüy athdır y^ j apılmanHşsa ilgili kimse evinin onünde falakaya çekflir (solda). Düşük gramajlı ekmek satan fınnctnın cezalandınlması (sağda). (Tanh ve Toplum'dan)
Kırsal kesimde iktisadî hayat; reaya, tımar sahipleri ve vakıflar etrafında şekillenir
Mülkiyetsultamn, zilyetköylünün
T ~ ~ ~ ""
mparatorlukta kent halkı-
nın haün sayılır bır bolu-
mü, zanaatçılıkla değıl, top-
rağın değerlendınlmesıyle
yaşar, toprağın ıse yalnız
yararlanma hakkına sahıp-
tır köylü
kJultanlar, şenata uygun olarak,
toprağın ve toprakaltının mahklen-
dırler Ne var kı. mülklennın değer-
lendınlmesmı sağlamak ıçın, onlar-
dan yararlanmayı koylülere bırak-
mışlardır, hatta kımı zaman, tam
mülkıyetı bıle devretmış, ancak boy-
lesı devırlenn üzenne yenıden eğıhne
olasıhğını sakh tutmuşlardır Boyle-
ce. II Mehmet, tam mülkıyete geç-
mış mulklere el koymakta duraksa-
madı ve tımara donüşturdü onlan
K.jrsal dunyanın yapısı hayh
karmaşıkür Köylü halk, en ıyı hal-
lerde, bırkaç hektarhk bır toprak
parçasını (çift) kullanır ancak, on-
dan yalnızca yararlanma hakkı var-
dır ve Osmanh devletının başlannda,
sadece babadan oğula geçebıhr du-
rumdadır o toprak Bır toprağın ya-
rarlanma hakkını alan Ra'ya (Çoğu-
lu reâyâ Tahnr deftenne çıftçı dıye
kaydedılmış Musluman ya da Hıns-
üyan koylu), tımar sahıbıne, yarar-
lanmada bır gınş hakkı ödemek zo-
rundadır. aynca urununün onda bı-
nnı venr ve koyunlar, domuzlar, av-
lanan bahklar. değırmenler, bal ve
kımı Tuna yorelennde kumes hay-
vanlan üzennden bır dızı harç oder
Her suç, para cezasmı gerektınr, son
olarak, evlenmeler de bır vergı ode-
meye bağhdu-
-IVeâyâ,Batıhköyludenfarkhola-
rak, yurtluğa bağlı değıldır ve kımı
koşullarda, doğduğu koyu terke-
derek, gıdıp başka yere yerleşebıhr
Bır köy lu azınhğı olan ortakçılar. bu
hareket ozgurluğunden yararlana-
mazlar Gerçekten ortakçılar, yone-
tımın ya da yuksek makam sahıplen-
nın, belh bır mıktar tohumlukla be-
raber verdıklen bır toprağı ekıp bıç-
mekle vukümludurler Toprağı elın-
de bulunduranlar, değerlendınlecek
toprağın yanısıra, hayvanlan ve ge-
rekh tanm araçlannı da sağlarlar on-
lara Ürün üzennden alınan onda-
hğın yansı, toprağı ehnde bulundu-
rana gıder Buna karşıhk, bu köylu
takımı, kımı vergılerden bağışıktır
XVI yuzvılda. kaybolacaktır bun-
lar
B
ınsuyan koylüler, bır başver-
gısı ve ispençle yukumludurler İlke
olarak, başvergısı devlete gıderse de,
ispençten o yerdekı tımar sahıbı ya-
rarlanır Bu sonuncu vergı, Hınstı-
yan çıftçıler ıçın, Musluman koylule-
hr başka sosyal kesım vardır kı,
reâyâ ca topraklann değerlendınl-
mesıyle yaşar Tımar sahıplendır
bunlar Kapı, onemh bır suvan gu-
cune sahıp ohnak ve askerlık dışında
başka hızmetler sağlamak amacıyla
geçıcı olarak kendı malî gelırlennı bı-
rakır onlara ve yararlanana, bır mul-
kun, (topraklar. yemışhkler, bağlar,
bostanlar, değırmenler, vb) ışletıl-
mesını tanır
ımar sahıplen, Babıâlının ken-
dılenne bıraktığı yılhk gelınn onerru-
ne gore. çeşıth gruplara bolunmuş-
tur Sıradan bır tımar sahıbı, bırkaç
yuz akçeden yararlanırken, bır san-
cak yonetıcısının, 1464-1465 yıhnda,
yılda 600 bın akçe (535 kg alün) ge-
çer elıne II Mehmet zamanında,
Rumelı ve Anadolu beylerbeylenn-
den bınncısı, her yıl 1142 kg altın,
otekısı ve 785 kg altın alırlar Os-
manlı tımar sahıbı, bırkaç ıstısna
dışında omur boyu almaz tımannı
aynı tıman
uç yıldan fazla bırakmaz XVI
yüzyildan başlayarak, Babıâlı, kımı
zaman, bır ümar sahıbının, yararlan-
dığı tımannı ogluna gecırebıleceğını
kabul eder XV yüzyılda, beUı sayı-
da tımar sahıbının Hınstıyan dınm-
de olduğunu soyleyehm, bunlar ım-
paratorluğun belh bır bolgesınde,
Sırp. Rum, Rumen ya da Ermenı ol-
mak ûzere, orf gereğı başta bulunan
kuçuk şeflerdı aslında
zVnadolu kırsal halkı ıçınde, sa-
hib-i mahkâne adıyla bılınen bır azın-
hk reâyânınodedığı malîhaklannbır
bolumünun tam mulkıyetınden,
daha da açık olarak unınun onda bı-
nnden yararlanır Çıftçının ıkı onda-
hk odedığı yerde, sahıb-ımahkânenın
sadece bınne hakkı vardır. askerî
hızmetle. mah" gehrlerden gen kalanı-
nı tımar sıfatıyla alması halınde so-
rumludur Babadan oğula geçen bu
mulkıyet turu de Tımar gıbı, Os-
manlı oncesının bır mırasıdır
K,Lirsal kesimde hayh yaygın, an-
cak kent toplumunda da görulen bır
başka mulkıyet turu daha var Vakıf.
Bununla. tam mulkrvettekı bır ma-
hn, bır dınsel amaca ya da kamunun
yararlanmasına, ozelhkle de hayır ış-
lenne surekh olarak adanması söz
1T Aaden ışçılen. özel bır sosyal-
meslekî topluluk oluşturuyor Daha
önce gördüğumuz gıbı, Balkan yan-
madasmda. kentlenn dolayında,
aynı zamanda kımı koylenn yakmın-
da, Osmanh devletıne altın, gûmüş,
kurşun, bakır ve demır sağlayan çe-
şıth ışletmeler vardı Madena dün-
yası. dort ana gruba aynlabıhr İşçı-
ler, teknık personel, maden ışletme-
lenne yatınmda bulunanlar (çıplak
mulkıyet hukümdara aıttı ve onun
sadece kuramsal bır mulkıyet hakkı
vardı) ve ıdare gorevhlen
T
X oprakaltının değerlendınlmesı
ıçın uzmanlara başvurma zorunlulu-
ğu. sultanı, bır dızı haklar karşıhğın-
da, ışletmecılere pek genış zılyethk
haklan tanımak zorunda bıraktı
Madenlenn statûsu. Sakson köken-
hydı ve ışçıler. ayncahkh koşullar-
dan yararlanıyorlardı Gerçek ış su-
resı. gunde yedı saat ve haftada beş
gundu Boy lecf, ışcı haftada otuz beş
saat çahşıyordu Cumartesı ve pazar
serbesttı Dahası, yılda ıkı kez taüh
vardı Noel'de on beş gun ve bır o
kadar da Paskalya'da
Bc'oylece Osmanh toplumu, feo-
dal bır sıstem değıldır Uygulamada
her çıftçı yer değıştırebıhr Tımar sa-
konusu Bu mulkıvet turunde reâvâ- hıbı. bır mulkıyet sahıbı değıldır, ge-
durumu, tımar ya da mahkâne denen
mulklenn reâyâsının durumundan
farkh değıl Çıftçı, uretım ûzenndekı
vergılen vakfa borçlu oluyordu
Şunda da ışaret edelun Vakıflar,
kentlerde çoğu kez dukkânlara ılış-
kmdı ve kıralar, vakfın yonetımıne
cıa olarak ve hızmetı karşıhğında,
çoğu malî nıtehkte gelırlerden yarar-
lanabıhr
V^rsmanlı tımannın, Batı feodal
sıstemındekı "Tıer'le ve senyore karşı
odevlerle hıçbır ortak yanı yok
odenıyordu Vakıflann ro len, gunu- T ı m a r s a h l b l l l e r e
â y a
arasında belh bır
müzdekı sosyal güvenhk kurum-
lannınrollennebenzıyordu Eklemış
olalım Babıâlı nınkımıeyaletlennde,
değırmenler. tam mulkıyetıyle çeşılh
koy topluluklanna ya da sıradan
koylülere aıt oluyordu, bunlann
tımar sahıbının olduğu seyrektı
benzerhk bıle vardır Tımar sahıbı.
malî gelırlerden. sultanın hızmetkân
sıfatıylavararlanmaktadır reâyâ,Os-
manlı sultanına borçlu olduğu vergı-
lerden dolayı tımar sahıbının geçı-
mını sağlamak ıçın bır toprak par-
çasına sahıptır
daha çok el emeğı kullanan devlet fab-
nkalan bulurunaktadır Savaş donan-
ması yapan tezgâhlar, tersaneler, top
dokumhanelen. hafıf ateşlı sılah fabn-
kalan, baruthaneler, aynca, yenıçen-
lere gıysı dıken ışyerlen Ötekı ışyerle-
n, ımparatorluk saraylan ıçın çahşır,
sultana ve çevresıne araç-gereç, yapı-
lann ve gorevhlenn gereksınmelennı
sağlarlar
'aha az onemh kentlerde bıle.
dokuma ve dokunmuşlann saümı,
seçkm bır yer tutar Boy lece, Tesalya'-
da Tırhala'da, 1454-1455 savımma
gore, dört tuhafıyecı, ıkı takke yapım-
ası. beş ıpek eğına, on üç terzı, on uç
dokumacı, uç çerçı vardır, den ışı, elh
yedı aıleyı uğraştırmaktadır On dort
sepıcı denlen hazırlar. on bır kışı cız-
melen, on sekızı papuçlan, yedısı de
terhklen yapar, saraçlan da unutma-
malı Bu sayım. aynca kasaplardan,
çomlekçılerden, nalbantlardan, sa-
bunculardan, boza yapımcılanndan,
hatta ıkı mucevhercıden soz edıyor
Kımı mesleklen yenne getıren sadece
bır zanaatçıdır Tırhala'da, bır kazan-
a, bır halatcı. bır davul yapıması ve
bır baharatçı bulurunaktadır
1478-1479'da, orneğın Selanık,
yüzlerce dükkâru v e pek çok sayıda za-
naatçıyı banndınr Kımı kentlerde,
zanaatçılık. aynı mesleğın temsılalen-
nın farkh bır mahallede yerleşmelen
ıçın pek önemhdır Küçuk Asya'da,
Konya'run. yığınla pazan ve çok sayı-
da dukkânı vardır Fınncılar, baha-
ratçılar. boyamacılar dokuma ışyerle-
n ve hatta lokantalar Trabzon da,
XV yûzyılın sonlannda, Musluman
olduğu kadar Hınstıyan, yığınla zana-
atçı ve ozelhkle tıcarî etkınhkte belh
bır genışhğe tanıkhk eden beş sımsar
bulunmaktadır
>3ultanlarla,kentlıdükkânyadacv
sahıplen arasındakı ılışkıler. her za-
man sorunsuz değıldır Boy lece II
Murat, t430"da Turk pftçılen Sela-
ruk'e yerleşürdıkten sonra. eskı Hıns-
üyan sahıplenn elınden aldığı evlenn
tam mulkıyetını tanıdı onlara
SÜRECEK
POLrnKA VE OTESI
MEHMED KEMAL
İzmip'in İçinden...
Bırkaç gundur Izmır deyız Nadır Nadı ustadımızın
bustunu dıkeceğız Araç trafığıne tıkanan ' Mıllı Kutup-
haneCaddesı' ne Nadır Nadı adını koyacağız Bucadde,
bundan sonra buyuk Turk yazarının adıyla anılacak Na-
dır Nadı Caddesı'
Kordon a yakın caddede toplanmıştık Kursude Berın
Nadı nın gozlerı dolu doluydu Yaşların her damlasında
bır Nadır Nadı ışıyordu Sozcuklerde yansıyan sözlerıy-
se şoyleydı
'Nadır Bey izmır ı çok sevıyordu izmır ın bızım ıçın
ayrı bır onemı var Her gelışımızde sızlerın Izmırlılerın
vefasını gordukçe çok duygulanıyorduk Bugun de aynı
hıslen yaşıyorum llgınıze çok teşekkur edıyorum
Berın Nadı kursuden ındı Turk bayrağına sarılı bustu
açtı Torene katılan Izmırlılerın yoğun alkışı bır cumar-
tesı gunu, Konak Alanı nı çınlattı Berın Nadı nın Izmır ın
çalışkan ve yeteneklı Beledıye Başkanı Yuksel Çak-
mur a bır armağanı vardı Baba Yunus Nadı'nın Galata-
saray sınavlarını kazanan Nadır Nadı ye armağan ettığı
65 yıllık altın bır cep saato'
Cumhurıyet ın dostları okurları yetkılılerı.kımıyazar-
ları yonetıcılerıburadabırtorenınortasındaydı Bırkaçı-
nı sarılayalım özgen Acar ilhan Selçuk Uğur Mumcu
(ve eşı) Mustafa Ekmekçı (ve kızı) Alı Sırmen, Oktay
Akbal Mehmed Kemal (ve eşı), Lale Tokuş beledıye
meclısı uyelerı
Yuksek Cakmur konuşmasında Nadır Nadı yı ' Ho-
cam dıyeandı Gerçekten de Nadır Nadı eskı bır öğret-
mendı ' Nadır Nadıler olmez derken oğrencılerını
dusunuyordu
Şöyle gerıye donup baktığımda izmır le bırçok anım
vardı Cıhat Gokçek ın ' Fuar Postası nda çalışmıştım
1950 lerden sonra başta ' Ege Ekspres olmak uzere
bırkaç izmır gazetesının Ankara muhabırlığını yapmış-
tım Jerfı Yener, Nıhat Kurşat, Toto Kemal patronlarım
sayılırdı Gelış gıdışlerımde bır sofrada oturduğumuz
Orhan Rahmı Gokçe, Ozdemır Hazar Hele soyleşıle-
rınde nuktenın ıncılerı dokulen daım dost Besım Akım-
sar nasıl unutulur
Yıtırılen, Ege nın eskı solcusu Cazım Aktımur'dur Ah-
met Bılge Cazım dan kalan unutulmaz bır anıdır Ya ote-
kıdostlar Avukat Nurettın Tuğsavul AvukatErolTemel-
kuran'la "Kalem de geçen unutulmaz gunlerı anmak
Samım Kocagoz e merhabalar Bır selam da Iskender
Özturanlı ya
1
Toren bıttıkten sonra Beledıye Başkanı Yuksel Çak-
mur la kentı dolaşıyoruz ilkın Izmır ın unlu asansor '-
unden başlıyoruz Nıce yıllar bu asansor yarım yırtık
kentın bır koşesınde dururdu Suyla ışleyen asansor bır
bozulur bır onarılırdı Bugun asansorden tarıhsel bır
meyhaneçıkmışortaya Buna gazıno da dıyorlar Eğer
Cakmur el atmasa bır 'harabe' halınde kalırdı
Bır pencerenın onunde duruyorum Kent butun gorke-
mıyle ayaklarımızın altına serılmış Bır aya kalmaz hal-
ka açı Iacaktı r bu asansor'
Otobus sorunu çozumlenmış Duraklar bomboş gö-
runuyor Otobuslerın ıçı de tıkış tıkış değıl Metro proje-
sı ıkı bucuk yıllık bır çalışmaya ele alınmış Yamanlar
da onarılan yerler arasında Tepenın orta yerıne çadır
gıbı kocaman bır gazıno oturtulmuş Açıldığı zaman
otobusler de ışleyecek Tarıhı Kadıfe Kalesı gecekon-
dulardan kurtarılacak Burada Kurt kokenlı yurttaşlar
yoğun Burası Roma uygarlığının kalıntıları ıle yenı bır
mımarıye kavuşturulacak Cakmur un yontemı zorla
değıl,' ıkna ' ıle her şeyı yerıne getırmek "Tatlı soz yı-
lanıbıledeğılındençıkarır dıyor Kordon projesını anla-
tıyor Karşıyaka dakı gelışmelere değınıyor Anlaşılan
izmır başkana başkan Izmır'e yaraşıyor Cakmur upolı-
tıka sahnesıne ılk çıkışı da bır ılçe beledıyesı ıle olmadı
BUIMACA
1
2
3
4
5
6
:
9
1 2 3 4 5 6
n
i
7 8 9
•r
SOLDAN SAGA:
1/ Hayal gücüyle ya-
ratılmış olan şey. 2/
Eskılere göre dünya
atmosfennın ötesın-
dekı boşlukları dol-
duran çok uçucu
akışkan. Çocuk. 3/
Saadet.. Aksakhk.
4/ Düz dokunmuş,
açık saman rengınde
bır tür ıpek kumaş.
5/ Ermenıstan'ın
başkenti.. Bızmut
elementınin sımgesı
6/ Yer tutup oturan,
yerleşen... Kuşaktan
kuşağa geçen kahümsal öğe. 7/ Borc
ödeme. Göstenş, caka 8/ İtıcı ne-
den, gudü... Ağzımızdakı dışlens bır
bölümüne vcnlen ad 9/ Hınstıyan-
hkta kılise tarafından verılen "cema-
atten kovma" cezası. Asker
YUKARIDAN AŞAĞIYAı
1/ Bır kımseyı elde edecek, kandıra-
cak bıçımde davranma. II Faal Hus-
nu Dajlarca'nın bu- şur kıtabı . Son
dönem Osmanh ordusunda askerlık
görevım bıtırdıkten sonra yedeğe aynlan er 3/ Yayh çalgılarda
tellen parmak çekışlenyle seslendınİmesı 4/ Şarkı, turkü.. Ban-
kada hesabı olanlara göndenlen ödeme ya da çekme mektubu...
Iran'ın plaka ısaretı 5/ Bır üımız 6/ Turkçuluğün bır kolunun
Türklenn Asya'dakı eskı yurduna verdıgı ad.. Evre. 7/ Bektaşi
dervışı Sır. 8/ Tropıkal Afnka'da yetışen ve çok sert odunu
olan bır ağaç. Sahıp 9/ Pışmış topraktan yumurta bıçımınde
yapılan ve sekız dehğı bulunan üflemelı çalgı.
T.C.
MALİYE \T GLMRLK BAKANLIĞI
HALKALI GİRİŞ GÜMRÜK MÜDLRLÜĞÜ
Sa\T Muaf-052 22 M8
Hdlaskargazı Cdd No 336 1 Sadıklar 2 Apt K. 4 Şışli-tstanbul adresınde
mdh\el gosteren ve mudurlugumuzun aşağıda dökumu vapılan GGB -
lenndendogan kamudldcagınddndola>ı43 I87
050 ıle avnca hesaplana-
tdk para cezası \e gecıkmc zammından borçlu bulunan İPA Tekstıl İhr Ith
Pdz. Arş A Ş hrmdsından mezkur kamu alacagının tahsılı ıçın çıkanlan
S8408 sdyıh 31 03 1992 tdnhlı teblıgat firmanın behrtılen adreste buluna-
radraa \ neden'vle lade edılmmır
lstdnbul Tıcarel Odası Isianbul Tıcaret Sıcıl Memurluğu ve Şışlı Emnı-
vet Amırlıgı nezdınde vapılan ıdan lakıbatlar netıcesınde anılan şırket ve
^enklennın leblıgata esas başkaca adreslen de tespıt edılememıştır 7201 sa-
>ılı Teblıgat Kanunu nun 2 maddesı uyannca zabnta manfetıyle teblığı de
mumkun olunamadıgından dvnı kanunun 28 ve 31 maddelen gereğınce
teblıgal venne kaım olmak uzere ılanen teblıgıne karar venlmıştır
Yukanda behrtılen nedenlerle anılan adreste faalı>et gosteren şırkeün
behrtılen borcunun 7 gun ıçensınde gumruğumuz savtnanlık raudurluğü
veznesıne vatınldıgma daır vezne makbuzunun Halkalı Gınş Gunıruk Mü-
dürlügu ne ıbrazedılmemesı halınde 6183 savılı AATUH Kanunu nun 55,
60 ve 114 uncu maddelen geregınce ıjlem yapılacağının bılınmesı ılanen
teblıe olunur
BE\AN\AMENOTARİH 30752 06 09 1988-38636/21 101988
Basın 42953
3ÜNCÜ ŞAHISLARA DUYURU
Fınspor Dış Tıcaret Ltd Ştı müdurlerınden Alıs Fınzı'-
nın mudurluk gorevı ve ımza yetkısı 18 11 1992 tanhı ıtıba-
rıyla son bulmuştur Şırket çalışanlarından Selım Benyeş'ın
de ış akdıne son verılmış olup şırketımızle ılışığı kesılmış-
tır Her ıkı şahıs adına verılen vekâletnamelerden de azle-
dılmış olduklarını 3'uncu şahıslara duyururuz