Katalog
Yayınlar
- Anneler Günü
- Atatürk Kitapları
- Babalar Günü
- Bilgisayar
- Bilim Teknik
- Cumhuriyet
- Cumhuriyet 19 Mayıs
- Cumhuriyet 23 Nisan
- Cumhuriyet Akademi
- Cumhuriyet Akdeniz
- Cumhuriyet Alışveriş
- Cumhuriyet Almanya
- Cumhuriyet Anadolu
- Cumhuriyet Ankara
- Cumhuriyet Büyük Taaruz
- Cumhuriyet Cumartesi
- Cumhuriyet Çevre
- Cumhuriyet Ege
- Cumhuriyet Eğitim
- Cumhuriyet Emlak
- Cumhuriyet Enerji
- Cumhuriyet Festival
- Cumhuriyet Gezi
- Cumhuriyet Gurme
- Cumhuriyet Haftasonu
- Cumhuriyet İzmir
- Cumhuriyet Le Monde Diplomatique
- Cumhuriyet Marmara
- Cumhuriyet Okulöncesi alışveriş
- Cumhuriyet Oto
- Cumhuriyet Özel Ekler
- Cumhuriyet Pazar
- Cumhuriyet Sağlıklı Beslenme
- Cumhuriyet Sokak
- Cumhuriyet Spor
- Cumhuriyet Strateji
- Cumhuriyet Tarım
- Cumhuriyet Yılbaşı
- Çerçeve Eki
- Çocuk Kitap
- Dergi Eki
- Ekonomi Eki
- Eskişehir
- Evleniyoruz
- Güney Dogu
- Kitap Eki
- Özel Ekler
- Özel Okullar
- Sevgililer Günü
- Siyaset Eki
- Sürdürülebilir yaşam
- Turizm Eki
- Yerel Yönetimler
Yıllar
- 2024
- 2023
- 2022
- 2021
- 2020
- 2019
- 2018
- 2017
- 2016
- 2015
- 2014
- 2013
- 2012
- 2011
- 2010
- 2009
- 2008
- 2007
- 2006
- 2005
- 2004
- 2003
- 2002
- 2001
- 2000
- 1999
- 1998
- 1997
- 1996
- 1995
- 1994
- 1993
- 1992
- 1991
- 1990
- 1989
- 1988
- 1987
- 1986
- 1985
- 1984
- 1983
- 1982
- 1981
- 1980
- 1979
- 1978
- 1977
- 1976
- 1975
- 1974
- 1973
- 1972
- 1971
- 1970
- 1969
- 1968
- 1967
- 1966
- 1965
- 1964
- 1963
- 1962
- 1961
- 1960
- 1959
- 1958
- 1957
- 1956
- 1955
- 1954
- 1953
- 1952
- 1951
- 1950
- 1949
- 1948
- 1947
- 1946
- 1945
- 1944
- 1943
- 1942
- 1941
- 1940
- 1939
- 1938
- 1937
- 1936
- 1935
- 1934
- 1933
- 1932
- 1931
- 1930
Abonelerimiz Orijinal Sayfayı Giriş Yapıp Okuyabilir
Üye Olup Tüm Arşivi Okumak İstiyorum
Sayfayı Satın Almak İstiyorum
CUMHURİYET/10 DIŞ HABERLER 6 EYLÜL 1991
Kaddafi'den
benzetme
• LEFKOŞA (AA) —
Libya lideri Muammer
Kaddafi, SSCB'den
bağımsızlığım ilan eden
Baltık cumhuriyetleri
Litvanya, Letonya ve
Estonya cumhuriyetleri
liderlerine birer kutlama
mesajı gönderdi. Kaddafi,
gönderdiği kutlama
telgraflarında, "Sovyetler
Birliği'nden bağımsızlığınızı
ilan etmenizi içtenlikle
kutluyoruz. Sizin
durumunuz bizim
emperyalist Osmanlı
Imparatorluğu yönetimi
altında bulunduğumuz
duruma benziyordu"
şeklinde taühsiz bir
benzetmede bulundu.
Pugo'mın eşi
de öldti
• MOSKOVA (AA) —
SSCB'nin darbeci eski
Içişleri Bakanı Boris Pugo
ile birlikte ıntıhara kalkışan
eşinin de ölduğu bildırildi.
tçişlerı Bakanlığı'nca
yapılan açıklamada, sadece
Bayan Pugo'nun öldüğü
bildırildi ve aynntı
verilmedi. Bayan Pugo,
eşinin tabancayı ağzına
dayayarak ıntıhar
etmesınden sonra aynı
tabancayla intihar etmeye
kalkmıştı.
Sverdlovsk'a
yeni isim
• MOSKOVA (AA) —
Son Rus Çan 2. Nikola'mn
ailesiyle birlikte
öldurulduğu kentin, çarlık
zamanındaki adını yenıden
aldığı bildırildi. TASS,
Urallar'daki endüstri
merkezi Sverdlovsk kentinin
adının, devrim öncesinde
Yekaterinaburg adıyla
değiştirılmesinin
kararlaştmldığını duyurdu.
Yekaterinaburg'a, olaydan 6
yıl sonra, çann oldurulme
emrini veren devrimci lider
Yakov Sverdlov'un anısına
Sverdlovsk adı verilmişti.
SSCB yönetimi, Boris
Yeltsin'in kentin parti
liderliğini yurüttüğu 1977
yıhnda. çar aılesinin goz-
altında tutulduğu ve infazın
gerçekleştirildiği evin
yıkılmasına karar vermişti.
Keşmir'de
25 ölü daha
• JAMMU (AA) —
Hindistan'ın kuzeyindeki
Keşmir'in Pulwama
kentinde. Hindistan
güvenlik kuvvetleri ve
Muslüman direnişçıler
arasında çıkan çatışmalarda
ilk belirlemelere göre 25
kişinin ölduğu, 21 kişinin
de yaralandığı bildirildi.
Janunu ve Srinagar
kentlerinin polis yetkilileri,
bu sabahtan geçerli olmak
üzere suresiz sokağa çıkma
yasağı ilan edılen Pulwana
kentine silahlı bırlikler sevk
edildiğini belirttiler. Polis
yetkililen, ölenlerden 5'inin
polis, 6'sının sivil ve
10'unun "fundamantalist
militanlar" olduğunu
belirterek bu militanlardan
birinin bağımsızlık yanlısı
Hizbullah Mucahitlen
örgutünun yetkililerinden
Abdul Raşi't Bakshı
olduğunun tespit edildiğini
söylediler.
Türkiye-ÂT
ilişkileri
• BONN (AA) —
Almanya'da yayımlanan 40
bin tirajh 'Europa'
dergisinin eylul sayısında,
Turkiye'nin AT ile ilişkileri
değerlendirildi. Michael
Bruckner imzalı yazıda,
Turkiye'nin, Körfez savaşı
sırasında izlediği politikayla
uluslararası alanda yeniden
gündeme geldiği belirtilerek
ülkenin Avrupa ile îslam
dünyası arasında bir köpru
rolu ustlenebileceği
vurgulandı. Turkiye'nin
Bon Büyukelçisi Onur
öymen'ın demeçlerinden
bölümlerin de sunulduğu
yazıda, son yıllarda ağırlık
verilen bölgesel işbirliği
sayesınde SSCB, Karadeniz
ve Ortadoğu ülkeleri ile
ilişkilerın gelıştirilmesine
rağmen Turkiye açısından
ana hedefin AT ile
butunleşmek olduğu
kaydediliyor.
"Haklı terorizm'
• KUDÜS (AA) — İsrail
Başbakanı tzak Şamir,
terörun bazı durumlarda
hakh görülebilir bir
mücadele biçimi olduğunu
öne surdü. Şamir,
kendisinin başkanlığında
İngiliz egemenliğine karşı
mücadele eden 'Lehi' adlı
yeraltı örgütunun 50.
kuruluş yıldönümunü, ordu
radyosunda önceki gün
yaptığı bir konuşmayla 'yâd
ederken' "Bireysel terorizm,
bazı durumlar \e bazı
hareketler için kabul
edilebilir bir mücadele
biçimidir. Vatansız kalmış,
sttrülmüş İsrail halkının
bajka seçeneği yokiu" dedi.
Azerbaycan Halk Cephesi içinde, MÇP lideriAlpaslan Türkeş'e bir eğilim olduğu göze çarpıyor
Bakü'deKarabağsıkmtısıAzeriler, bağımsızlığım ilan eden Dağlık
Karabağ konusunda her şeyin bir an önce
açıklığa kavuşturulmasım istiyorlar.
Sovyet tanklarının yeniden geleceği korkusu,
coşkunun bastınlmasma neden oluyor.
FATİH M. YILMAZ
BAKÜ — Azerbaycan'da ha-
va kurşun gibi ağır. Bir yanda '8
eylıilde devlet başkanlığı secimi
yapüacak mı' sorusu, diğer yan-
da Dağlık Karabağ'da kitleler
suskun, gözlerde endişe okunu-
yor. Bağımsızlık sevinci, ilk ha-
vasındadeğil. SSCB'nin yeniala-
cağı bıçim konusunda gözler
Moskova'da.
Başkent Bakü'de, darbe son-
rasında tüm SSCB'de kendisini
hissettiren otorite boşluğundan
ıstifade, suça eğilim artıyor. Bü-
yük bir çoğunluk grev nedeniyle
değil, kendi kafalanna göre işe
gitmiyor. Kitleler, düştukleri
boşluğun acısını çıkanyorlar.
Mağazalar boş. Raflarda bu-
lunanlar beşinci sınjf kalitesiz
mallar; çirkin birkaç biblo, köy-
lulerin bile takmayacağı takılar.
Yiyecek yok; sokaklarda, Bakü
Üniversitesi'nde okuyan Ho Şi
Minta'in çocuklannın kurduğu
pazarlar. Vietnamlıların ellerin-
de de kalitesiz tişörtler. Satış yok.
Bir mağazadan, tbrahim Tat-
lıses'in yanık sesi geliyor. Bakü
insam, her şeyiyle arabeske yöne-
liyor. Yürüyüşlerinden giyinişle-
rine, davranışlanna, içki içişleri-
ne kadar buram buram SSCB'nin
taşrası oldufclarını ortaya koyu-
yorlar. İnsanlar politikaya pek
karışmak istemiyor, sözü politi-
kacılara bırakıyorlar. Kitleler,
sessizliği hak ediyor.
Bazı kitapçılar, Turk Dunyası
AraştırmaVakfı'nınkitaplarını
satıyor. Latın alfabesine geçmek
şimdilik olanaksız görülüyor.
llkağızda,"A...,Türidye'den
motifler" sözunu söyleten bu
Milliyetci Çalışma Partisi lıde- faktorlere karşın, Azerbaycan ile
ri Alpaslan Turkeş, Azerbaycan Turkiye'nin kendi gerçekleri bir
insanınıngozündeprimyapıyor. noktada buluşmuyor. Bakü, in-
Sokaktakı insanlar, Komso- sanıyla, duşünce biçimiyle, so-
molskaya Pravda gazetesinde kaklanyla Turkiye'nin uzağına
Türkeş'le ilgili olarak çıkan bir duşüyor. Bunu söylemek ve boş
yazıyı kanıt göstenyor. Bu yazı- hayallere kapılmamak gerekiyor.
ya göre Turkeş 'HberaT bırısi. Sokak, boşluğu yansıtıyor; ko-
Halk Cephesi'nde de Türkeş'e münistler ile Halk Cephesi'nin
bir eğilim olduğu göze çarpıyor. çatışması büyüyor; Moskova'nın
iktidan, Bakü uzerinde huküm-
ranlığınj surdürüyor. Dağlık Ka-
rabağ kaynıyor, herkes Kara-
bağ'da olanlara *ah-vah' ediyor.
Ancak ne olacağını kimse bilmi-
yor.
Karabağ için duyulan heyecan
ve coşku, basünlmış bir biçimde
kendisini gösteriyor. Coşkuyu
engelleyen faktör olarak da Sov-
yet ordusu geliyor. Herkes duru-
mun bir an önce açıklığa kavuş-
tunılmasını isterken tanklan dü-
şünerek sesini pek fazla çıkara-
mıyor.
Havagiderekağırlaşıyor. Po-
Moskova'da tarilıi kararHalk Temsilcileri Kongresi, ülkenin 'egemen devletlerin gönüllü birliğV olmasını kabul ettiDıs Haberier Servisi — SSCB
Halk Temsilcileri Kongresi, dun
sabah tarihi bir karar alarak ul-
kenin, her cumhuriyetin katılım
biçimini kendisinin behrleyece-
ği "egemen devletlerin gonülln
birtigi" olmasını kabul etti.
Kongre, Devlet Başkaru Mihail
Gorbaçov'un 10 birlik cumhu-
riyetinin liderleriyle birlikte ha-
zırladığa önerileri de benimseye-
rek yeni bir anayasanın yurür-
lüğe girmesine kadar iktidan
üstlenecek organlann kurulma-
sını onayiadı. Milletvekilleri,
tek tek oylanan önerge madde-
lerinin her biri için 1600'ün uze-
rinde "evet" oyu kullandılar.
Milletvekillerinin dün sabah
kabui ettikleri ilk belge olan
"halk temsikilerinin karan",
ülkenin, her cumhuriyetin katı-
lım biçimini kendisinin belirle-
yeceği "egemen devletlerin gö-
niillu biriigi" olmasını öngöru-
yor. Karar çerçevesmde, bağımsızlık ve egemen-
lik ilan etmiş tüm cumhuriyetlerin bu kararlan-
na "savgı gösterildigi" ve birlikten ayrılmak is-
teyen cumhunyetlerin bu haklarını kullanmala-
rı için SSCB ile göruşmeye oturmalan gerektiğı
vurgulanıyor. Kongreye sunulan karar tasansı-
nın ilk biçiminde ise cumhuriyetlerin egemen
devletler olarak aldıklan kararlann "tanındıgı"
belirtıliyordu.
Kararda, "Her birinin uluslararası bukukun
eşit bir nesnesi ve Birieşmiş Milleller'in uyesi"
olma çabalarının desteklendıği birlik cumhuri-
yetlerinin yeni birlik sözleşmesini imzalama su-
recini hızlandırmaları isteniyor.
Karara göre SSCB'den aynlma karannda olan
cumhuriyetler, nükleer silahlann yayümasını ön-
Sovyet halk temsilcileri kongrenin sonunda aldıklan karardan mutluvdular. (Fotograf: REUTER)
leme anlaşmasını en kısa zamanda imzalamak-
la yükümlu sayılıyor.
SSCB'nin en kısa zamanda "demokratik bir
sivil toplum" olması için başkan ve Yuksek Sov-
yet'in gerekli önlemleri almakla görevlendirildiği
kararda, yeni birliğin, katılan cumhuriyetlere ko-
lektıf askeri güvenlik sağlayacağı da vurgu-
lanıyor.
Halk Temsilcileri Kongresi, önceki gun red-
dettiği anayasa değişiklikleri tasansını da dun
madde madde yaptığı oylamalarda benimseye-
rek ulkenın iktıdar organlannın oluşumunu kök-
lu biçimde değıştirdi. Buna göre ülkenin en yuk-
sek yasama organı, oluşum yöntemi değıştirılen
Yüksek Sovyet oldu. Gorbaçov başkanlığında
oluşturulan ve cumhuriyet liderlerinin katıldığı
"Devlet Konseyi" ile "CumhuriyeÜerarası Eko-
nomik Komite"de yurütmeyle görevlendirildi.
Devlet Konseyi, ülkenin iç ve dış güvenliğinden,
dış politikasından sorumlu olurken ekonomik
yönetim cumhuriyetlerarası ekonomik komite-
ye bırakıbyor.
Karar, geçiş döneminde başkan yardımcılığı
makamını da kaldırıyor. Ancak devlet başkanı-
nın herhangi bir nedenle görevım yurütemeye-
cek durumda olması haünde Devlet Konseyi'nin,
üyeleri arasından seçeceği Devlet Konseyi Baş-
kanı, Devlet Başkanı'nın görevlerini üstlenecek.
Konseyin seçeceği kişinin üç gun içinde Yüksek
Sovyet tarafından da onaylanması gerekiyor.
Kararda, en yuksek yasama organının Yuk-
sek Sovyet olduğu belirtilmesıne karşın, Halk
Temsilcileri Kongresi'nin "ola-
ganustü koşnllarda" yeniden
toplantıya çağnlmasına da ola-
nak tanıyor.
Yüksek Sovyet'i oluşturacak
iki meclisten biri olan Cumhu-
riyetler Meclisi'nde birlik cum-
huriyetlerinden her biri 20 mil-
letvekili ile temsil edilecek. Rus-
ya Federasyonu'nun milletvekili
sayısı ise 52 olarak belirlendi.
Rusya Federasyonu, sınırlan
içinde yer alan özerk cumhuri-
yet ve bölgelerin temsilcilerini
de kapsadığı için 62 milletveki-
liyle temsil edilirken öteki bir-
lik cumhuriyetleri içindeki özerk
cumhuriyet ve bölgeler birer
milletvekUiyle temsil edilecek.
Her cumhuriyet, Yüksek Sov-
yet'e göndereceği milletvekille-
rini kendi belirleyecek. Yüksek
Sovyet'in diğer meclisi olan Bir-
lik Meclisi ise bugünkü statüsü-
nü koruyacak.
Yer.i değişikliklere göre birlik cumhu-
riyetleri kendi anayasalanna ters düşmesi haün-
de, Yüksek Sovyet'in benimsediği yasaları ken-
di sınırlan içinde geçersiz ilan edebilecekler. Ka-
rar aynca, SSCB Savunma, İçişleri ve Dışişleri
bakanlıklan ik KGB'nin Devlet Konseyi ile Yük-
sek Sovyet'e karşı sorumlu olmasını öngörüyor.
Halk Temsilcileri Kongresi dün son olarak bi-
rey, hak ve özgürlükleriyle ülkedeki etiik azm-
lıklann haklarını güvenceye alan bir bildiriyi de
benimsedi. Bildiride, uluslararası insan hakları
belgelerine atıfta bulunuluyor ve işçilerin "grev
hakkı" tamnıyor.Cjorbaçov, kongrenin sonun-
da yaptığj konuşmada, artık Sovyet halklanmn
"uluslararası kamuoyunun bir parçası oldukla-
nnı daha i>i hissedebUecelüerini" bildirdi.
Washington
>
dan Moskova ve Sovyet cumhuriyetlerine çağru
Iç ve dış sınırlara saygı gösterinABD Dışişleri Bakanı Baker, Washington'un
Moskova ile ilişkilerini yönlendirecek 5 ilkeyi
açıklarken Sovyet yönetimi ile
cumhuriyetlerin ülkenin iç ve dış sınırlarına
saygı göstermesini istedi.
Birliği'nde muhafazakârlann gi-
rıştiği başarısız darbenin ardın-
dan birliğin yapısmı yenileme gi-
nşimlerine ve demokratik re-
form hareketlerine ilişkin Was-
hington'un tutumunu acıkladı.
Baker, ABD-SSCB ilişkilerini
bundan sonra 5 ilkenin yönlen-
dıreceğini bildirdi. Baker bu il-
kıleri şöyle sıraladı:
1) SSCB'nin geleceği Sovyet
halkının barışçıl ve demokratik
ilkeler çercevesinde kendi kendi-
lerını yönetmelerine bağlıdır.
Tehdıt ve şıddet meşru kabul
edilemez.
2) Iç ve dış sınırlara saygı gös-
terilmesi çağnsında bulunuyo-
Dış Haberier Servisi — ABD
Dışişleri Bakanı James Baker,
SSCB'deki demokratik reform-
lan ve yasal duzeni destekledik-
lerini bildirdi ve Sovyet yöneti-
mi ile birlik cumhuriyetlerinin
ülkenin iç ve dış sınırlarına say-
gı göstermelerini istedi. Sınır de-
ğışikliklerınin karşılıklı anlaş-
malara bağlı olması gerektığini
ifade eden Baker, NVashington'-
un, Sovyet nukleer sılahlarının
merkezi yonetımin "komuta
yetkisinde" olmasından yana ol-
duğunu belirttı.
ABD Dışişleri Bakanı Baker,
önceki gece düzenlediği basın
toplantısında, Sovyetler
ruz. Sınırlarda meydana gelecek
herhangi bir değişiklik, karşıhklı
anlaşmalara dayalı barışçıl ve
yasal yollardan olmalıdır.
3) Demokrasiyi ve yasal düze-
ni destekliyoruz. Başta seçim ol-
mak üzere, demokratik duzene
geçişi sağlayacak barışçıl deği-
şiklikleri destekliyoruz.
4) Azınlıklara eşit davranma
dahil olmak Üzere kişisel hakla-
ra saygıya dayalı insan hakları-
nın garanti altına alınması çağ-
nsında bulunuyoruz.
5) Başta Helsinki Nihai Sene-
di ve Paris Şartı olmak üzere,
butun uluslararası yasalar ve yu-
kumluluklere bağlı kalınmasım
istiyoruz. Bu açıdan en önemlı
adım cumhuriyetlerin merkezle
ve kendi aralanndaki kesin iliş-
kinin açıklığa kavuşturulması-
dır.
Baker basın toplantısında,
ABD'nin, SSCB'deki reform ha-
reketlerini desteklediğinı kişisel
olarak bildirmek uzere gelecek
hafta Moskova'ya gideceğini de
acıkladı. Baker, "Uk adım ola-
rak Başkan George Bush, gele-
cek hafta Moskova'ya giderek
İnsan Haklan Konferansı'na ka-
tılmamı ve bazı iiderierie göruş-
memi istedi" dedi. Moskova'da
yapılacak olan Avrupa İnsan
Haklan Konferansı saiı gunu
başlayacak.
Baker, gazetecılerin birlik
cumhuriyetlerinin Kremlin'le ve
kendi aralannda ortaya çıkan
çelişkilere ilişkin sorularmı ya-
mtlarken, "Kiminle görüşecegi-
tniz ya da görüsmeyecegimiz ko-
nusunda kişiler düzeyinde bir
tercih yapmıyoruz. Nerede olur-
sa olsun, Sovyetler Birligi'nde-
ki reformcularla göruşmeye
gidiyonız" dedi.
Dışişleri Bakanı Baker, Sov-
yet yetkilileriyle yapacağı göruş-
melerde SSCB'ye insani yardım
yapılması, Ortadoğu Banş Kon-
feransı'nda ilerleme sağlanması
ve Sovyetler Birliği'nin nükleer
silahlarının guvenhği konulan-
nın ele alınacağını kaydetti.
James Baker, Kuba'nın
Marksist yönetimine SSCB'nin
desteğı surdukçe, ABD'nin bu
ulkeye genış ölçekli yardım >ap-
mayı duşunmesinin güç olacağı-
m söyledi.
Baker, SSCB'nin Küba'ya
yaptığı yardımı önemli öiçude
azalttığını, daha da azaltacağı-
nı umduğunu belırterek bu ül-
keye ve Afgan yönetimine süren
desteğini Kremlin'in 'Eski
zihniyetinin' son kalıntısı oldu-
ğunu savundu.
Baker aynca Sovyet yetkilile-
re, ulkesinin, Japonya'nın Kuril
adalannın iadesi isteğini onay-
ladığını bildireceğinı söyledi.
Sınır değişikliklerine
yetişemiyorlar
Haritacılar
panikte
VVASHINGTON (AA) —
Sovyet cumhuriyetlerinin art ar-
da bağımsızlık ilan etmesi, dun-
ya harita ve atlas pazannda
önemli tekele sahip Amerikan
harita yapımcılarında panik
yarattı.
Almanya'nın birleşmesi ile
bütun baskıları değiştiren ya-
pımcılar, şimdi de Baltık cum-
huriyetlerinin bağımsızlık ilan-
lannın ardından yeni çizimler
yapmak zorunda kaldılar. An-
cak bu kez SSCB'deki çözülme-
nin nerede biteceği bilinmedi-
ğinden, haritacılar için zamana
karşı yanş süruyor.
1992 için cep defteri, ajanda
ve almanak baskılarının başla-
ması gerekirken Rand Mcnall,
Hammond ve Hangstrom gibi
"dev"ler, 1992 almanaklarının
baskısını son ana kadar bekle-
teceklerini duyHrdular.
Hammond ve Mcnall'ın yeni
baskı almanaklan matbaaday-
ken Moskova'da darbe yaşan-
mış ve ardından Baltık cumhu-
riyetleri bağımsızlık ilan etmış-
ti. Şirketler hemen Baltık ba-
ğımsızhğmı da ekleyerek bask\-
yı sürdürduler. Ancak ABD'nin
bafımsızlığı tanımakta gecıkme-
si, on binlerce baskıyı ellerinde
tutan yayımcılan telaşlandırdı.
Başkan Bush'un Baltık ulkele-
rinin tanındığını açıklamastnın
ardından yeni baskılar çıktı.
Rirlik mi Ten,silcileri Kongresi,
dün aldığı kararia birliğin "gerçek bir konfederasyona" dönuş-
lurulerek konınmasını kabul etti. Ancak bunun halkın güçle-
nen milliveiçi duygu ve isteklerine ne olçiıde cevap verebileceği-
ni kestirmek güç. Halk, yonetim kademelerinde tartışılan ve ka-
rarlaştırılan yeni birlik formullerinden çok, ulusal kimliğini or-
taya koymasını sağlayan girişimlerle coşku buluyor. Önceki gün
Ukrayna'nın pariamento binasına kızıl bayrağın yerine ulusal bay-
ragın çekilmesi de balku boyle bir coşku yarattı. (Fotograf: AP)
DlŞRASIN
litikacılar, son kozlanm oyna-
mayaçalışıyor, kitleler, arabesk
bir biçimde susmayı yeğliyor. Ba-
kü'de insanlar ancak küçük harf-
lerlekonuşuyor:
Akşin Mazaryev (ışçi): Bizim
için en hayırlısı, SSCB'nin gemi
alacağı ekibin içerisinde yer bul-
maktır. Moskova'da topianan
Halk Temsilcileri Kongresi, Gor-
baçov'un önerilerini kabul etti.
Bu bizim için önemli bir gelişme.
Bu gelismeyle birlikte SSCB'yi
oluşturan cumhuriyetler, daha
egemen bir şekilde davranacak-
lar. Bu bizim için en hayırlısı. An-
cak yiyecek sorununu nasıl halle-
deceğiz, bunu bilemiyorum.
Moskova'nın, Karabağ için de
bir şeyler yapması gerekiyor.
Azerbaycan, Dağlık Karabağ'-
dan hiçbir biçimde geri adım at-
mamalı.
Haydar Rcsülov (tezgâhtar):
Ben yalnızca Türklük davasıyla
ilgileniyorum. Bizim tek kurtulu-
şumuz burada. Bu nedenle
Alpaslan Türkeş'in fıkirlerini
destekliyorum. Tûrkiye'de ona
'faştst' diyorlarmış. Türklüğüsa-
vunmak faşistlik mi oluyor?
Valeb Rızayev (yazar): Bizim
için Moskova'dan aynlmak şim-
dilik bir hayal. Yeni sözleşmey le
kendimize gelip ondan sonra gü-
cümuzü ortaya koymalıyız. Mos-
kova, Azerbaycan'a karşı işlediği
suçun cezasını ödemeli. Enneni-
lerin saldınlan, Moskova'nın işi-
ne geliyor. Benim tek isteğim, po-
litikacılann Azerbaycan halkının
isteklerinigözönünealmalan. Bu
yapılmazsa, Moskova, burada
istediği biçimde at oynatır. Ger-
çi Azerbaycan halkı yülann kor-
kusunu uzerinde taşıyor, konuş-
mayaçekiniyor.
Biz Azerbaycan halkının egitimi-
nin geliştirilmesüıde Türk aydını-
nm yardımını bekliyoruz. Gerici
olarak nitelendirilen Türkeş'e
Azerbaycan yakın ilgi gösterir-
ken, ilerici Türk aydını burun kı-
vınyor, neden?
Bakü'de hava kurşun gibi ağır.
Kitleler suskun, gözlerde endişe.
Moskova'daki darbenin hemen
sonrasında ilan edilen bağımsız-
lık sevincinin yerini, SSCB'nin
konfederasyon halinegetirilmesi
yönündeki tartışmalar ahyor.
Politikacılar Moskova'da esen
ruzgârları değerlendiriyorlar.
Kitleler, arabesk bir biçimde su-
suyor.
EONOE
Komünizm öldü,
yaşasın komünistler
VASILI RAFAILTOES
Ana katillen komunistler
74 yaşındaki annelerinin
ani ölümleri için
özeleştirilerini yaptıkun ve
işsizlik sorunu çekmeye
başlayan antikomunistler
kendilerine yeni bir ilgi
sahası ararken kendimin
hâlâ bir komünist olduğunu
beyan etmek isterim. Şu
sloganı herkese duyurmayı
arzu ediyonım: Komünizm
ölmuştür. Yaşasm
komunistler! Kısacası
komünizm, komünist
yetersizliğinden ölmuştür.
Dünyadaki komünistlerin
en aa, eskiden komünist
sistemi ile yönetilen
ülkelerde yaşamıştır.
Andropov, Sovyetler Birliği
Komünist Partisi içindeki
komünist sayısının %8'i
geçmediğine inanıyordu.
Ben bu sayının ancak %2
olduğuna inamyorum.
Yunanistan'daki komünist
partisi gibi tüm dünyadaki
komünist partileri içindeki
komünistlerin de aym
orantıda bulunduğunu
samyorum. Andropov'un
dediği %8 orantısı doğru
^ctıı JJork 5*»mc5
ise o zaman partının %92'si
sadece partiü idi. Zaten
kendisi "Komünistlık
başka, particilik başka"
dememiş miydi? Bütün
komünist partileri içinde
sürü ile partili bulmak
mümkun. Oysa
komünistleri fenerle aramak
gerekirdi. Kendilerini
yenilikçi olarak tanıtan
gruplar komünist değildi.
Çünkü parti içinde
yenilemek istedikleri tek şey
yine bürokratik işlemlerdi.
Ama eski partililer
ellerindeki damgalan
yenilikçilere vermeyi
reddedince olanlar oldu.
Yenilikçiler parti içinde
çahşırken o denli bUrokrattı
ki eski partililere bile taş
çıkanrlardı. Dolayısıyla
Sovyetler'de yenilgiye
uğrayanlar komünistler
değil, partililer olmuştur.
Ve ben şahsen bunlann
yenilgiye uğradığına çok
seviniyorum. Tabü bu arada
kurunun yanında yaş da
yanmıştır. Ama bu haksız
yere yananların yaş olması,
yeniden fılizlenme
olasılıklannı güçlendiriyor.
(5 eylül)
SSCB'de üç yaşam testi
Sovyetler Birliği'nin yasama
şansı var mıdır? Siyasi
liderler bağımsız
cumhuriyetler için yeni bir
siyasi birlik oluşturmaya
uğraşıyorlar. Ulusal kongre
delegeleri ülkenin nasıl
yeniden biçimlendirileceğini
tartışırken anayasal ve insan
hakları konulan
belirleniyor. Ancak
yaşayabilmek için her şeyin
cevabı ekonomide yatıyor.
Bu bir liderin deyişiyle
"Sovyetler'in cesedine
yeniden hayat verecek"
Sov>'et kongresinin cevabı
ne olursa olsun yasama
savaşı, ancak uç testin
başanyla geçilmesi ile
kazanılacak. Malların
serbest dolaşımı: Komünist
kontrolu altında uretim tek
elde toplandı. Bu
durumdan öturu şimdi
herkesın canı yanacak,
yapılması gereken butun iç
ticaret kotalarını, vergılerını
kaldırmak, servıslerin ve
malların bölgeler arasında
serbest akışmı sağlamaktır.
Para kontrollerini
sıkılaştırmak: Baltık
cumhuriyetlerinin ayrılmacı
yaklaşımlan tek para
sisteminin imkânsız
olduğunu kanıtladı. Aynlan
bütun cumhuriyetler kendi
paralannı basacaklar, bu
durum başlangıçta kontrolü
guç duruma getirse de
paranın kolay değıştirilir
hale getirilmesi guçluğünu
ortadan kaldıracaktır.
özel kontratlann
korunması: Yabancı
yatınmcılar ve yerli birikim
sahipleri varlıklanna gelişi-
güzel el konulmasına karşı
korunmalıdır. Bu uç koşul
son derece önemli
ekonomik koşullardır.
Bunlann dışında da
arzulanan pek çok şey
sayılabilir. Ancak her
şeyden önce bu uç testten
başanyla geçilmesi
gerekmektedir. (4 eylül)