Katalog

^ S £ 30 EYLÜL 1991 HABERLER CUMHURİYET/7 ILIL SEÇIM '91 KOIVY A NIGDE AKSARAY KARAMAN KonyaHaeskîyerağbet varŞAHİN ALPAY KONYA / NtĞDE / AKSARAY / KARAMAN — "Konya'da seçimleri RP, 6-0 veya 5-1 kazanır. RP şehrin her ma- haUesinde seçim bürosu açtı. Yalnız Sel- çuk ilçesinde 24 büro var. Mahalleyi ev cv tanyorlar; her eve bir yakınlanyla bir- likte gidiyorlar... Bugün Konya'da 500 dolayında mühendislik bürosu var. Bu- nun en az 200'ü RP'nin destek olup eği- tim görmesini sağladığı mühendislerdir. Ben de onJardan biriyim. RP için çalısa- rak vefa borcumuzu ödüyoruz.... Bizde Hoca'ya bağlılık esastır; diğer partüerdeki gibi demokrasi pek yoktur. Ben şahsen Hoca'yı halka yeterince açüamadığı ve halkı kazanamadığı için eleştiriyorum. Ama bizde üst kademede kararların isti- şare yoluyla alındığına Lnanılır, alınan ka- rar uygulanır..." Dostum Operatör Doktor Demir Aül- gan'ın muayenehanesinde tanıştığım Re- fah Partili genç mühendis, RP'nin Türki- ye'de yüzde 10 barajını geçip geçemeye- ceği tartışılırken Konya'da en az yüzde 30 dolayında oya sahip olmasının nedenle- rini sorduğumda bunlan söylüyordu. RP, köylerde yok RP'nin Konya kentinde 40'tan fazla se- çim bürosuyla yürüttüğü kampanya için 6 milyar dolayında bir para aynldığı söy- leniyor. Bu paranın önemli bir kısmının ülke dışından, öncelikle de Hollanda ve Almanya'daki RP taraftan Konyalılardan gelen bağışlardan oluştuğu belirtiliyor. Onceki seçim sonuçlarının açıkça göster- diği gibi RP esas desteği, Konya kentinin kenar mahallelerinden alıyor. Çok Uginç olan, RP'nin kırsal kesimde zayıf olma- SJ. Nitekim Konya'nın kırsal niteliği agpr basan 2. ve 3. seçim bölgelerinde RP'nin barajı geçme ihtimali yok gibi. RP'nin Konya'daki oy deposu, (bir bölümü Van, Erzurum ve Ağn'dan gelen Kürt köken- li) kırdan-kente göç etmiş olan kent yok- sulları. RP bareketinin, bu kesimde yü- rüttüğü çeşitli hayır işleriyle; RP'li Büyük- şehir Belediye Başkanı Halil Ürün'ün bu mahallelere götürdüğu hizmetlerle Kon- ya'da kendine oldukça sağlam bir üs edin- digine inanılıyor. Köylti kenti Konya 20 Ekim 1991 seçimlerinde bir "köylü kenti" olan Konya'da, Konya ilinde ve genel olarak lç Anadolu'da DYP'nin açık farkla birinci parti ve seçimlerin büyük galibi olacağını söylemek, sanınm bir ya- nılgı olmayacak. Genel pahalılıktan, ta- nmsal girdi flyatlanna yapılan sürekli zamlardan şikâyetçi olan Toprak Mahsul- leri Ofisi'ne teslim ettiği buğdayın para- sının tamamıru hâlâ alamamış olan çift- çilerin sübvansiyonlu Demirel yıUaruun özlemini duyduklan anlaşıiıyor. 1987 seçimlerinde yüzde 40 dolayında bir oyla 14 Konya milletvekilliğinin 12'sini kazanan ANAP'ın, 1991 seçimlerinde 15 milletvekilliğinin en çok 2-3'ünü kazana- bileceği, Konya'da ANAP'ın çöktüp hayli yaygın bir kanı. 1. bölgede Konya'- nın "medan iftihan" Mehmet Keçedler'- in seçilebilmesi için bile bir mucize olma- sı gerektiğine inanılıyor. ANAP'ın özel- likle kırsal kesimde silindiği; köylü seç- menlerin DYP'ye, muhafazakâr seçmen- lerin de RP'ye kaydıklan görüşü çok yay- gın. Konya l'de sol partilerin milletvekilli- ği kazanabilmesi için daha da büyük bir mucize gerekiyor. SHP'nin, 1987 ve 1989 seçimlerinde yüzde 13-14 dolayında olan oylannı yüzde 20'lik çevre barajının üze- rine çıkarabilmesi çok uzak bir olasılık. SHP'de Cihanbeyli ve Kulu yörelerinde- ki Kürt oylanyla, HEP'ten alınacak yüz- de 3-4 oyla, ANAP'tan gelebilecek oylarla barajı aşabilir miyiz hesabı yapılıyor. Ama yüzde 5 dolayında bir oyu olan DSP'nin, bu seçimlerde oyunu SHP aley- hine arttıracağına kesin gözüyle bakıl- makta. Yeni Konya gazetesinin haziran ayında yaptığı bir anket, Konyalılann be- ğenilen lider sıraiamasına Süleyman De- mirel'den sonra Bülent Ecevit'i yerleştir- diklerini gösteriyor. Konya DSP il mer- kezinde aralannda il başkanı thsan Sami Başaytac ve 1. sırada milletvekili adayı Doğu kökenli eczacı Namık Kemal Er- dem'üı de bulunduğu DSP'li yönetici ve adaylarla yaptığım sohbetten edindiğim izlenim, DSP'nin alabileceği azami oyu al- mak için büyük bir gayret içinde olması. Konya'nın Beyşehir, Akşehir, Seydişe- hir gibi ilçelerini kapsayan ve 4 milletve- kili çıkaracak olan 2. seçim çevresinde yüzde 25'lik barajı geçmesine kesin göz- üyle bakılan tek parti DYP. DYP'nin 1989 yerel seçimlerinde yüzde 33 dolayın- da olan oy oranını, özellikle ANAP'ın aleyhine olarak çok yukarılara çıkarması bekleniyor. Bu bölgede DYP'nin Iiste başı olan Dr. Vefa Tanır'ın büyük prestijin- den de yararlandığı çok yaygın bir görüş. Konya'nın Ereğli, Karapınar, Bozkır gibi ilçelerini kapsayan ve 3 milletvekili çıkaracak olan 3. bölgesinde SHP, DYP ve ANAP'ın yüzde 25'lik barajı geçmesi ve birer milletvekilliği almalan, edindiğim izlenimlerin ortak noktası. Konya'da ANAP'a da kazanma olası- üğı tanınan tek seçim çevresi, Çevre Ba- kanı Ali Talip özdemir'in Iiste başı oldu- ğu 3. bölge. özdemir'in Ereğli'ye sağla- mayı vaat ettiği iş olanaklannın seçim so- nucuna etkili olabileceği söyleniyor. 3. bölgede DYP'nin bir milletvekilliği alacağına kesin gözüyle bakılırken, "Kut- sal lttifak"m hatın sayılır orandaki (1987'de yüzde 16, 1989'da yüzde 21 do- layındaki) oylannı arttınp barajı geçebi- leceğine ihtimal verilmiyor. Karaman'da "eskiye rağbet" az: SHP-ANAP çekişiyor 1989'da il olan Karaman ilk kez ayn bir seçim bölgesi olarak seçimlere giriyor. 2 milletvekili çıkaracak olan Karaman'da baraj yüzde 25. Belediye Başkan Yardım- cısı Sabahattin Özer, barajı geçebilecek tek partinin SHP olacağına ve seçimleri KONYA DYP ile RP şanslı I%Yurak " J . ^ \ *.( CîfanbeyH» ^ P g f ^ <5**JLrtun, /urc»mv 0 m •Svayûflû/ '"ÖAnAY 1 Y^eyselnr ç^, Karapmaf T*^-*S«y<Jışelw / ~ ^ ? EreM \ V H K K V tCAAAMAJV \ > ^ W I T A L Y * \ - Jjr y ^ ^ ^ x fiifrn <y ^ V / ANAP HP MDP DYP SHP DSP RP MÇP DİGER Oy kullanma. seçmenler Geçersiz oy kullanan seç. TOPUM 1983 51.0 18.6 17.0 — — _ ' 2.0 E7 4.7 100.0 1987 35.4 16.4 150 6.1 14.4 4.3 1.1 4.8 2.5 100.0 1989 16.9 — 21.9 15.1 4.2 17.6 4.6 07 162 2.8 100.0 Çnrei 203 — 23.7 14.2 5.0 32.0 4.2 06 1000 — — 1989 ftçcrtl «riar Ç«re2 2O0 — 32.7 205 4.8 133 6.4 1.7 «1000 — — Çwra3 23.0 — 25.8 24.6 6.3 12.5 75 03 100.0 — — Konya'da 3 seçim çevresinden 13 milletvekili seçilecek. Birinci seçim çevresinde baraj yüzde 20, ikinci ve üçüncü seçim çevrelerinde ise yüzde 25. Konya'da DYP ve RP oy kazanım sürecinde iken, SHP konumunu koruyan ANAP ise oy yitiren parti görünümünde. Dinci + milliyetçi sağ koalisyon genel seçim çevresi barajını aşabilirse, özellikle Konya'nın birinci seçim çevresinden kolaylıkla milletvekili kazanacağı söylenebilir. Bu seçim çevresinde DYP baraj aşma uğraşı verecek. ANAP 1989'da sandık başına gitmeyerek kendini terk eden seçmenlerinin bir kısmını geri alabilirse birinci seçim çevresinden milletvekili çıkarabilir. tkinci seçim çevresi DYP'nin açık farkla önde olduğu, ANAP-SHP-RP'nin baraj aşma savaşımı vereceği bir bölge niteliğinde görünüyor. Üçüncü seçim çevresinde gündeme gelecek yarış daha hareketli olacak. Çünkü bu seçim çevresinde 3 parti (DYP-SHP-ANAP) başabaş görünüyor. Konya'dan en çok milletvekitliği kazanma şansı olan partiler DYP ile, seçim barajını aşabilirse RP olacak. NIGDE SHP ile DYP çekişecekSHP, DYP ve dinci + milliyetçi sağ koalisyonun oy kazanım sürecinde gönindüğü, ANAP ile DSP'nin oy kaytp sürecinde bulunduğu Niğde'de, SHP ile DYP 3 milletvekilliğini aralannda 2-1 şeklinde paylaşırlar izienimi, yukarıdaki tablodan açık ve net olarak alımyor. Niğde'de 1989 sonrası değişimlerinin nasıl oy dağılımı sergileyeceği şüphesiz açık değil. Ne var ki ANAP yitirdiği seçmenlerinin 5 puanlık daha oyuna ihtiyaç duyuyor. Bu oranda seçmenin yen'iden sandık başına giderek ANAP'a Niğde'den bir milletvekili kazandırması otasılığı hiç de yüksek değil. Niğde'de seçim çevresi barajı yüzde 25 ve bu seçim çevresinden 3 milletvekili seçilecek. 1989'da sandık başına giimeyen ve fakat 1991 'de katılım zorunluluğuyla sandık başına tekrar gidebilecek seçmen oranı toplamm ancak yüzde 6-7'si olabilir. DYP'nin de bu kesimden gelecek 2-3 puanlık oya gereksinimi var. SHP'nin Niğde'de barajı aşması için tek koşul oy yitirmemesi. Sonuç olarak, Niğde'de SHP lehine 2-1 de, 3-0 da olasılıklar arasındaymış gibi görünüyor. 1983 1987 1989 geçerii oylar 1989 ANAP HP MDP OYP SHP . DSP RP MCP DİGER 35.4 26.2 23.7 32.0 20.6 19.4 ao 7.2 23 1.6 18.8 21.8 24.2 5.9 a4 3L8 0.8 22.4 Oy kullanmayan seçmenler Gecerstz oy kullanan seçmen. 84 6.3 5.9 2.4 13.2 3.1 TOPLAM 10Û0 100.0 100.0 100.0 AKSARAY ANAPve DYPoykaybetti ANAP HP MDP DYP SHP DSP RP MÇP DİGER Oy kullanmayan seçmenler Geçersiz oy | kullanan seçmen. İTOPLAM 1983 41.3 22.4 22.6 — _ — — . — 6.6 5.14 100.0 1987 35.8 19.4 14.1 83 8.4 5.3 0.7 5.9 2.1 100.0 1989 1989 18.0 18.7 18.6 6.8 9.6 104 0.7 14.2 3.0 100.0 geçerii oylar Aksaray 21.8 — 226 22.5 8.2 11.2 12.6 0.7 1000 — — Aksaray, Ankara'ya 3 milletvekili yollayacak ve seçim çevresi barajı yüzde 25. Aksaray'a ilişkin yukanda sergilenen tablo, Ankara'nm Sereflikoçhisar ilçesinden Aksaray iline ilçe merkezi ve köyleri olarak aktanlan bucak ve köyleri kapsamamaktadır. Çünkü 1983 ve 1989 istatistiklerinden, bu yeni ilçe ve köylerin seçim sonuçlarım hesaplamak mümkün değil. Yukanda sergilenen tablo Aksaray ili seçmenlerinin yaklaşık yüzde doksanını kapsayabilen bir dağılımı yansıtmaktodır. Aksaray'da seçim DYP, SHP, ANAP arastnda geçecekmiş gibi görünmektedir. Ancak bu üç partiden ikisi (ANAP ve DYP) 1987'den I989'a oy kaybı sürecini yaşarken, SHP oy kazanımı ile 1989 seçimleriniyaşamıs. Aksaray'da 1989 seçimlerinde sandık başına gıtmeyen ve fakat 1991 'de katılım zorunluluğundan ötürü sandık başına yeniden gidebilecek yaklaşık seçmen kitlesinin yüzde 7'si büyüklüğünde bir kesim var. Bu seçmenlerin ANAP ve DYP'den kopmuş seçmenler olduğu düşünülürse, o seçmenlerin yöneleceği parü ya da partiler Aksaray'da ağırlık kazanır denebilir. Partilerbarajı aşamayabilirKaraman 'da 2 milletvekili için 4 parti yanşacak gibi görünmektedir. Bu partilerden ikisi, 1987'den 1989'a oy kaybıyla gelen ve 1989 da yine de en yüksek oyu alan ANAP ve SHP. Diğer iki parti ise 1987'den 1989'a oy kazanımıyla gelen DYP ve RP+MÇP partileridir. Sonuç olarak sağ oylara yönelen 3 (+1) ve sol oylara yöneten 2 partinin kendi aralarındaki çekişme yalmzca bir partinin 2 milletvekilliğini kazanması ya da iki partinin milletvekilliklerini paylaşması biçiminde bir dağılımı ortaya çıkarabilir. Karaman'da seçim çevresi barajının yüzde 25 olması, 4 parti çekişmesinden ötürü hiçbir partinin bu barajı aşamaması durumunu gündeme getirirse, bu son derece doğal bir sonuç olacaktır. Oy kullanmayan seçmenler Geçersiz oy kullanan seçmen TOPUM 1000 2-0 kazanabilecekierine inanıyor. Kara- man'da SHP'nin 2-0 kazanabileceği gö- rüşüne Konya'da, Karaman'ı iyi tanıyan DYP'liler arasında da rastladım. DSP'nin burada ne kadar oy alabileceğini kestir- mek güç. Ama Karaman'da DSP yok de- ğil. Kent meydanında sohbet ettiğim bir - grup genç köylü, "Ecevit!" diyordu. DYP'nin Karaman'da yaptığı önseçim- ler sonucu parti içinde cıkan huzursuzluk," yerli tüccar Latif Yıldızbaş'ın değil de lz- mir eski Emniyet Müdürü Naci Parmak- sız'in Iiste başı olmasının bir bölüm par- tilinin şevkini kırarak DYP'nin Kara- man'da milletvekili çıkarma olasılığmı iyi- ce azalttığı yaygın bir kanı. ANAP Mer- kez İlçe Başkanı Hakkı Şirin, DYP'deki Önseçimlerin sonucunu, gülerek, "Sağol- sunlar, işimizi kolaylaştırdılar" şeklinde yorumluyor. Şirin, Karaman'ı il yapan ANAP'ın 2-0 kazanacağmdan emin. Ama, gerçekçi bir tahmin SHP'yle ANAP'ın milletvekilliklerini paylaşmala- n. Ittifak'ın Karaman'da yüzde 25'lik ba- rajı aşması olasılığı uzak görülüyor. Ama yüzde 20 dolayında oy alması bekleniyor. Yine kent meydanında görüşlerini aldığım bir gnıp yaşlı Karamanlı da din ve namus için oylannı "Hoca"ya vereceklerini söy- lüyorlardı. Niğde'de "Baba" önde gidiyor — Niğde merkezindeki şehir parkında öğrenci görünümlü bir grup gencin bir masa etrafında oturmuş sohbet ettikleri- ni görünce, izin isteyip yanlanna otur- dum. Hiçbiri öğrenci değildi. Hepsi işçiy- diler; hepsi sosyal demokrat eğilimliydi ve çoğu da iplik fabrikası Birko'daki işlerin- den çıkanlmış olmanın sıkınttsını yaşıyor- du. DSP üyesi olan biri dahil, hepsi oy- larını SHP'ye vermeyi düşünüyorlardı. Fakat Niğdeli SHP'lilerin tahminleri fazla iyimser görünüyor. SHP'nin Niğde'- de barajı geçmesi ve bir milletvekilliği al- ması kuvvetle muhteme] olsa da ikinci milletvekilliğini de kazanması hayli kuş- kulu. Bunun bir nedeni, DSP'nin sevilen bir doktor olan Hasan Faik Erdoğan'ı aday göstererek, yüzde 7-8 dolaymdaki oylannı SHP aleyhine arttırmasının bek- — 25 eylül çarşamba günü öğleden son- ra, yeni il Aksaray'ın şehir meydamnda- yız. Kulaklan sağır eden hoparlörler, "Baba"nm kente gelmek üzere olduğu- nu duyuruyor.Zeld Mttren'in "Bekb'yo- rum çoktandır, ne zaman geleceksin?" lenmesi. Başka bir nedeni, belediye seçim-—çığhklan arasında "Baba" dinleyicileri- lerinde başkan adayı kendflerinden oldu- ni bir çeyrek bekiettikten sonra saat ğu için SHP'ye oy veren Selanikli göç-_3.15'tealanageliyor ve "Süvari"nin üze- menlerin, bu kez SHP'yi tercih için bir ne- ' l n - : - " : ı J J J denleri olmaması. 1987 seçimlerinde Niğde'nin 5 milletve- killiğinden üçünü kazanan ANAP'ın, bu kez Aksaray'ın il olmasıyla 3'e inen mil- Ietvekilliklerinden yalmzca birini kazana- bileceğine inanılmasında en büyük rolü oynayan etken, bu yıl başlıca üriin olan patatesin para etmeyip tarlalarda çüriime- siyle köylünün belinin bükülmesi. Admın belirtümesini istemeyen, "liberal" kanat- tan bir ANAP'h, "ANAP bütün Türki- ye'de ve Niğde'de çökmüştür," diyor. ANAP'tan köylerde DYP'ye, kentte SHP'ye oy kayması olacağına inanılıyor. ANAP'm yüzde 25'lik il barajını geçeme- mesi halinde DYP'nin Niğde'yi SHP'ye karşı 2-1 kazanması söz konusu. DYP il başkanı Sadi Yiiksel, DSP'nin Dr. Erdo- ğan'ı aday göstererek SHP'yi "bölmesinden" büyük bir mutluluk duy- duklanm gizlemiyor. Köylerde zaten ba- şanlı olan DYP'nin, bu kez kentten de oy alacağma inanıyor. DYP'nin Niğde'de önseçim yaparak genç eczaa tbrahim An- soy'u liste başına getirmesinin de DYP le- hine bir etken olacağı düşünülüyor "Kutsal lttifak",Niğde'de mahzun Ak- saray'ın il olmasıyla MSP ve MÇP oyla- rının ağırlıkh bölümü oraya kaymış du- rumda. öte yandan Niğde'deki MÇP sec- menleri arasında "Kutsal lttifak"a karşı tepki olduğu görülüyor. DYP il merkezin- de görüştüğüm bir MÇP sempatizanının, "Oyumu komünist partisine veririm, şe- riatçılara vermem" diyerek, bu seçimde DYP'yi destekleyeceğini anlatması ilginç bir örnek. Niğde meydarunda tem- sil edilen bütün köylere ilçe olma vaadini yaparak, flamalarım indirmelerini sağli- yor. Sonra, Süvan'den aşağı sarkmasımn televizyonda hiç iyi bir görüntü vermedi- ğini söyleyerek, dinleyicilerden kendisini eğilmek zorunda bırakmamalannı istiyor. Meydan kalabalıkça. Ama mayıs ayındaki DYP mitingi kadar kalabalık olmadığı söyleniyor. Demirel, "Işte sandığı getir- dim önünüze, şimdi mühürü vurun Kıra- ün böğrüne", ne isterseniz veririm diyor. Vaat üstüne vaatte bulunuyor. Belli ki De- mirel siyasetteki belki bu son şansını en' iyi şekilde değerlendirmek için vannı yo- ğunu ortaya koymakta. Demirel'in bu mücadelesini takdir etmemek mümkün değü. DYP, Aksaray'm favorisi. Miting ala- nında konuştuğum köylüler, "Baba kur- taracak", diyorlar; "Baba 3-0 alır." ln- cesu ilçesinden çiftçi Mevlul Tnğrul, De- mirel zamanımn üstünlüğünü şöyle anla- tıyor: "Bey, 1975'te 200 küsur dekann buğday hasatmı sattım, 300 metrekare bir arsa alıp üzerine de 90 metrekarelik bir ev yaptım. Üstelik bir Ferguson traktöre de yarı yanya ortak oldum. Şimdi aynı ha- sat ile ancak 125 metrekare bir arsa ala- bilirim. Anla ne kadar yoksullaştık", di- yor. DYP eski il başkanı Dr. Bekir Karaka- ya, enflasyonun, tanmsal girdi fiyatlan- na yapılan zamlann ezdiği, devletten ala- cağını alamayan, tefeciye borçlanan buğ- day, pancar, ayçiçeği üreticisi çiftçinin ANAP'a sırt çevirip DYP'de toplandığı- nı anlatıyor. Aksaray'da da DYP'ninoy deposu köylüler. Liste başı Mahmnt Öz- türk'ün tutulan bir kişi olması da DYP'nin bir avantajı sayüıyor. "Kutsal İttifak" Sadi Somuncuoglu'nun memleketi, eski MHP'nin kalesi Aksaray'da "Kutsal It- -tifak"ın her iki ortak tarafından olumlu karşılandığı görülüyor. İl başkanı thsan Dnzgfin ve çevresinde oturan hepsi sakal- lı, bir kısmı cübbeli, genç yaşlı Refah Par- tililerle yaptığım sohbette, Refahlıların "Inananların Birliğinden" memnuniyeti ortaya çıkıyor. Düzgün, artık "lnanan- lann tek bir parti altırida toplanmaya doğ- nı gittiklerini" söylüyor. MÇP'Ulerin RP listesinden aday gösterilmelerinin Refah- lı seçmeni hiçbir şekilde soğutmayacağı kanısında. ANAP'ın muhafazakâr kana- dımn da kendilerini destekleyeceğine ina- nan il başkanı, Aksaray'da RP'nin üç mil- letvekilliğinin en az ikisini alabileceğine inanıyor. - Aksaray MÇP il merkezinde de bir ha- reketlilik görülüyor. Kulaklan tuınalayan dev hoparlörlerle Şehzade Süleyman ve diğer mehter marşlan calınıyor; huuu çe- kiliyor; MÇP'nin Islamcı yanım vurgııla- yan yayınlar yapılıyor. Güzelyurt ilçe baş- kanı Numan Oylum'a göre "İttifak" son derece olumlu oldu. Bunun asla MÇP'nin RP içinde erimesi anlamına gelmeyeceği kanısmda. "Ittifakı tasvip etmeyenler an- cak binde bir oranında olabilir" diyor. Aksaray RP milletvekili aday listesinin bi- rinci ve üçüncü sırası MÇP'li adaylara ay- rılmış durumda. Liste başı MÇP kurma- yından, emekli Yarbay Faruk Keskinkı- lıç. MÇP'li liste başı nedeniyle ittifak, Ak- saray'ın Alevi azınlığından da oy almayı bekliyor. Ne var ki tüm MÇP'liler "lttifak"tan hoşnut değil. DSP eski milletvekili Arif Toprak'ın mali müşavirlik yazıhanesinde tanıştığım bir MÇP sempatizanı, eğer DSP Aksaray'da sevilen bir aday göster- seydi, en az 500 MÇP'linin DSP'ye oy ve- receğini söylüyor ve ekliyor: "Biz Ecevit'e hayranız. Biz MÇP'liler için Ecevit, Tür- keş'ten sonra gelen milliyetçi, dürüst li- derdir. Erbakan ondan sonra gelir" diyor. Aksaray'da ANAP'm da SHP'nin de barajı gecmeleri kuşkulu görülüyor. Top- lam 140.000 dolaymdaki oyun 4000'inin Alevi, 4000'inin de Kürt oyu olduğu he- saplamyor. SHP'nin üçüncü sıradaki mil- letvekili adayı olan genç avukat Dogan Koşar'a göre merkezde silinen ANAP'tan ve kararsızlardan gelecek oylar yanında Alevi ve Kürt oylannın çoğu SHP'nin ba- rajı aşmasına yeteceği gibi, iki milletve- kili çıkarmasını da sağlayabilir. Ancak, Koşar'ın bu görüşünü paylaşanlara pek rastlamadık. Esnaf arasında SHP'de ya- pılan önseçimin önce iptal edilmesinin söz konusu olması ve sonradan onaylanma- suıın; birinci sıradaki AbduUah Emre Öe- ri'nin hiç tutulmayan bir kimse olmasının; parti içi kavgalann SHP'yi "moralsiz" bı- raktığinı duydum. Sürpriz sayılsa da Aksaray'ı il yaptığı için ANAP'm da barajı aşması ve bir mil- letvekilliğini alması olasüığından söz edenler var. Ama esas yanşm DYP ile RP arasında olduğu anlaşılıyor. En büyük ih- timal DYP 2 - RP1. Demokrasi şenligi Konya, Karaman, Niğde ve Aksaray il- lerimizi kapsayan "nabız yoklama" tu- runda edindiğim genel izlenimleri şu nok- talar altında toplamak mümkün: — Köylülüğün egemen olduğu lç Ana- dolu'da 1991 seçimlerinin büyük galibi- nin DYP olacağı anlaşılıyor. Bunun ya- nında "Kutsal lttifak"ın kurulmasınm, hiç değilse Türkiye'nin bu yöresinde RP'nin oylannı arttırması büyük olasılık. ANAP ve SHP'nin milletvekilliği kazana- bilmeleri ise büyük ölçüde son haftalar- daki çabalarına bağlı görünüyor. DSP'nint oylanm SHP aleyhine arttırma- sı hiç şaşırtmayacak. Ancak DSP'nin "Kutsal lttifak"ı onaylamayan MÇP'li- lerden ilave oylar alabileceği de söylene- bilir. Bu bakımdan, Ecevit'in SHP'den farklı bir tabana sahip olduğu iddiası, kıs- men geçerli görünüyor. — "Kutsal İttifak," tç Anadolu'da RP kanadı tarafından olumlu karşılandı. MÇP kanadı ise bölünmüş durumda. Bir kısım MÇP oylannın DYP'ye ve DSP'ye gideceği anlaşılıyor. — Partililerin oy tabanlan konusunda bazı genel eğilimlerden söz edilebiliyor: DYP tipik bir köylü partisi. Kent ve ka- sabalarda esnafa, eski DP-AP'lilere da- yanıyor. ANAP ise DYP'ye göre daha kentli ve desteğini daha çok yeni zengin- lerden abyor. SHP, yüksek eğitimlilerden, işçilerden, Kürtlerden, Alevilerden daha çok oy almayı bekliyor. Islamcı RP, da- ha çok dindarlann ve az eğhimli kent yok- sullannın oylanna güveniyor. — Türkiye'nin en homojen bölgesi ol- duğuna inanılan lç Anadolu'da bile ol- dukça kanşık bir etnik yapı egemen. Kon- ya'nın Kulu, Cihanbeyli, Yunak'a birkaç yüzyıl önce Osmanhlar tarafından yerleş- tirilen, Dersim isyamndan sonra Aksa- ray'a sürülen Kürtler; son 15-20 yılda Konya'ya göç eden Van, Erzurum, Ağn Kürtleri; Konya'nın Sarayönü ve Başhü- yük ilçelerindeki Çerkezler; Karaman'm Mesudiye ve Hamidiye ilçelerindeki Bul- gar göçmenleri; Konya Cihanbeyli'deki Tatarlar yanında Konya-Taşpınar ve Ka- raman'daki Türkmenler ve Niğde'deki 1920'lerde Mübadele ile Selanik yöresin- den gelen göçmenler, etnik mozaiğin önemü parcalan. Bunlann parti tercihle- ri konusunda kesin bir şey söylemek mümkün değil. Ancak köylü Kürtlerin SHP'ye, kentli Kürtlerin RP'ye meyletti- ği yönünde bir hipotez söz konusu olabi- lir. Çok azınlıktaki dinsel mezhep Alevi- ler, Türkiye'nin her yerinde olduğu gibi geneUikle SHP eğiümli. Tarikatlar — lnamlamn aksine kimse tarikatlann oy vermede büyük etkisi olduğuna inan- mıyor. RP'de tarikatlardan çok ideoloji ve örgütleme gücüne dayamyor. Tarikat- lann bir kısmı, örneğin Süleymancılar ANAP'la, Nurcular DYP ile daha yakın ilişkiü. — Partilerin adaylardan çok daha faz- la önem taşıdığına kuşku yok. Fakat kü- çük seçim çevrelerinde adayların kişiliği- nin de seçim sonucunu etkileyebileceği an- laşılıyor. — Edindiğim izlenim RP ve SHP'nin öteki partilere göre çok daha örgütlü ol- duklan. llki ideolojiye, ikincisi de üyele- rinin genellikle daha eğitimli kimselerden oluşmasına dayanan bir örgütleme gücü- ne sahip gibi görünüyor. DYP ve ANAP, para gücüne dayanan Yviıo partileri. DSP'nin ise "Ecevit'i sevenler partisi" ol- ma özelliği her yerde görülüyor. — lç Anadolu'da seçim kampanyası, seçimlere üç hafta kala bir demokrasi şen- liği haline dönüşmüş durumda. Bütün il ve ilçe merkezleri bayraklarla donatılıyor. Partilerin seçim bürolannda canh bir fa- aliyet görülüyor. 1991 seçimleri Tflrkiye tarihinde partilerin oy almak için en bü- yük çabayı harcayacakları seçim olmaya aday görünüyor. — Beni en çok etkileyen gözlemlerden biri de çeşiüi görüşlerden siyasi partiler arasında karsılıkh saygı ortamının hâkim olması. 1970'lerde en kötü örnekierini ya- şadığımız, düşmanlık dohı ortam artık yok. Düşmanlık köriiklemeye cauşanlann başanlı olabilecekleri bir vasat giderek or- tadan kalkıyor. En azından 1970'lerde ol- dukça keskin düşmanhklara sahne olan tç Anadolu için bunlan söylemek mümkün. Bir Cumhuriyet gazetesi mensubu olarak ziyaret ettiğim tüm parti merkezlerinde eşit saygı ve itibar gördüm. 1970'lerde böyle bir şey herhalde düşünülemezdi. Toplumumuzda hoşgörünün, farklı fikir- lere saygının güçlendiğini düşündüren bu gözlerrilerim bende büyük bir sevinç uyan- dırdı. İnşallah yanılmıyorum.