Katalog

CUMHURİYET/12 EKONOMİ 23 EYLÜL 1991 BORSA NOTLARI ABDURRAHMAN YILDIRIM Uçüncü kez sıçradı çekirge... Onceki hafta Pakdemirli'nin açıklamalarıyla "şok düşüşler" yaşayan borsa, 1991 yılı içinde 3 kez 2800lü puanlara indi. İMKB endeksi ilk iki düşüşte 2800lerde sa- dece iki seans kalmış, sıçra- ma yaparak bu düzeylerden kurtulmuştu. Ama bu üçuncü- sünde borsa sıçrayamadı ve 2800lü endekslere çakılıp kakJı. Bu kez borsa faiz şoku- na yakalanmıştı. Acaba seçime 28 gün kala borsa kurtulabilir mi? Bu soruya net bir yanıt ver- mek elbette güç, ama ANAP- ın borsayta birlikte bir kısım oyları "kurtarmak istedtği" kesin. Pakdemirli borsaya be- raberinde bazı kamu bankala- rının genel müdürlerini getır- mişti. Pakdemirli'nin o zaman açıkladığı "Özelleştirmede yeni hamle"nin de borsa dı- şında, blok satış yöntemiyie olacağı daha sonra anlaşıldı. Maddi destek konusunda ise "Seçime 10-15 gün kala bü- tün sektörier seçim ekono- mlsinden nasibinl alır" de- mişti Pakdemirti. Bakan ayrı- ca, yabancı fonların Türk his- se senetlerine yatırım için gö- rüşmeler halinde olduğunu soytemişti. Şimdi piyasa bek- lemede. Özellıkle ekim ayın- da bir hareket olacağı bekle- niyor. Borsayı harekete geçırecek güç nereden gelecek? Kamu kesiminden mi, yabancılardan mı, yoksa yerii spekülatif bir gruptan mt? Türkiye Fonu Yönetim Kunılu'nun istan- bul'da toplanması ve bu ara- da özel sektörle görüşmeler- de bulunması, "yabancı etkeninin" hükümet kanadın- ca kullanılmak ıstendığı ızlenı- mini veriyor. Uzun vadeli bir yatırım için şu anda borsada cazip fıyattan hisse senetleri bulunması, "yabancı «tkeni- nin kullanılmasvıı" da kolay- laştırıyor ve inandırıcı yapıyor. 132 şirketten 45'inin piyasa değeri, defter değerinln al- tında. Vani 45 hisse senedi- nin fiyatı, şirketin özvariığının bile altında. Dünya ortalama- sına göre hisse senetleri, def- ter oeğerınin ortalama 2.5 katı üstünde bir fiyattan ışlem gö- rüyor. Ama, seçim arifesınde yabancıların bir ülkeye "yatı- nm yapacağını düşünmek birez saflık olur." Hükümetin yabancı etkeni kullanması dışında kamu ban- kalarına destekleme alımlan yaptırması da uzak bir ihtimal değil. Daha yakın bir ihtimal ise kamu kesiminin, hisse se- nedine yönelik talebi artırıcı çalışmaları kamuoyunun gün- demine getirmesi. Bu yolla ta- lebi pompalamak ve seçim öncesinde hisse senedi fiyat- lannı yüksettmek yoluna da gi- dilebilir. Bunun ilk ışaretleri, "tasarruflann borsaya akta- nlmasına fon sistemi" Şek- lindeki haberlerie alınıyor. Bir üçüncü ve gerçekleşme- si kuvvetli olasılık ise ıçeriden bir grup spekülatörün alıma geçmesi ve "destekleme gel- di gelecek beklentisi içinde- ki piyasada" fiyatlara ilk kıvıl- cımı vermesıdir. Destek geldi, fiyatlar yükselıyor dıye talebin daha yoğun şekilde borsaya yönelmesiyle bu kez aynı spe- külatif grup "malı çakacak- tır". Aslında ilk iki seçeneğin gerçekieşip gerçekleşmeye- ceğını bilemeyiz, ama bu üçüncü seçeneğin yürurtüğe konulacağına kesin gözüyle bakıyoruz. Borsa değil, ama bir kısım spekülatör ve onlar- la birlikte hareket edebilenler seçim öncesinde "hisselerin- den" kurtulacaklardır. Zordaki aracılara müjde... Aracı üyelerin durumlannın kötü ol- ması, aslında faizlerin şok bir şekilde yükselmesı kadar tehlikeli borsa için. Günlük 100 milyar ve altındaki bir işlem hacmiyle 157 aracı üyenin geçinmesi im- kânsız. Bu kez aracı üyelerin büyük bö- lümü "içeride günlük oynuyor", "zarar edlyor". Sermayeden yiyenlerin sayıları azımsanamayacak kadar. Bu durum iki şekilde yansıyor piyasa- ya. Bir, komisyon savaşı; ikincisi ise satı- lığa çıkartılan aracı kurumlar. Piyasada 15-20 dolayında aracı kurumun satılığa çıkartıldığı haberi dolaşıyor. Bu arada bir komisyon duşürme yarışının da arifesin- deyiz. AOG Türk Invest'ın önceki hafta Ijkjditesi yüksek 23 hisse senedinde baş- lattığı düşük komisyon uygulamasına ge- çen hafta Oyak Menkul Değerler ile Türkbank da geçti Bazı aracıların ise ış- lem hacmı yüksek müşterilerine normal komisyonları yerine daha düşük.komis- yon uygulamaları gittıkçe yaygınlaşıyor. Satılığa çıkartılan borsa aracı kurum- ları, kızışan komisyon rekabeti, "acaba yeni bankerler krizinin ayak sesleri mi" sorusunu gündeme getiriyor. Bu gelişmeler üzerine bir açıklama ya- pan Borsa Aracı Kurumlar Derneği, 80'li yıllarda faaliyet gösteren bankerler- le aralarında bir benzerlık bulunmadığı- nı vurguladı. Demeç, görüş ve yorumlar- da "gerekli özenin gösterilmesini" is- OHP'NİN YEMEGÎNDENİZLENİMLER teyen dernek açıklamasını şdyle sürdür- dü: "Aracı kurumlanmızın yetMHIerinin ve çalışanlannın bu güzel rekabet or- tamını bozacak açıklamalardan kaçına- cağını, haksız rekabet koşuilannın hiç kimseye fayda getlrmeyeceğini ve ya- tınmcılanmızın bunun aynmına vara- cak olgunlukta olduğunun bilinmesini Ifade etmekie kendlmizi gorevli sayıyo- ruz." Bu arada zora düşen aracı kurumlara bir müjde: İsviçre'de kurulu uluslararası alanda bir yatırım grubu, gazetelere ilan verdi. İstanbul Borsası'nda işlem yapma- ya yetkili bir aracı kurumu satın almak is- tiyor. Üstelik dolar üzerinden. Borsadan Zonguldak'a•• Ozhan Oral Menkul Kıy- metler Genel Müdürü Nü- vit Topaloğlu, seçimlerde adaylığını DSP'den ve Kara- bük'ü içine alan Zonguldak 2. bölgeden koydu. Karabük, Ereğli'den sonra Türkiye'de hisse senedi sahıpliğinın en yaygın olduğu ikinci merkez. Nüfusu 100 bin dolayında olan Karabük'te hisse sene- di yatırımcı sayısı 5-6 bin ci- varında. İki aracı kurumun "seans salonu" var ilçede. 50 bin nüfuslu Ereğli'de ise he- men hemen herkes hisse se- nedi yatırırhcısı ve 7 aracı ku- rumun seansı bulunuyor. Ereğli, DSP Genel Başkanı Bülent Ecevit'in de aday ola- cağı Zonguldak 1. seçim böl- gesine dahil. Topaloğlu, Zon- guldakta seçilme şanslarının "borsacıiann elinde oldu- ğunu" düşunüyor. "Onun için adaylığımı buradan koydum" dıyor. Borsacılar iş başında Yeni bir yönetim kurulu oluşturduktan sonra harıl harıl bir çalışma temposu içi- ne giren Borsa Aracı Kurum- lan Yöneticileri Derneği, "Borsa raporunu" bıtırmek üzere. Bir dızi ziyaretle "So- runları ve çözüm önerile- rini" hem kısa hem de uzun vadeli olarak ilgili adreslere sunacak. Bu arada 6 çalışma gru- bu oluşturulmuş. Dernek başkanı Müslim Demirbiiek, amaçlarının gelişmiş serma- ye piyasalarında var olan ku- rumların hepsıni almak oldu- ğunu belirtiyor. Market maker, rating, kurumsal yatırımcılar, yatırımcıların korunması vs. Derneğın bir başka amacı da üyelerini savunmak ve disip- line elmek. Bu çalışmalar iyi güzel de, biraz geç kalınmış değil mi? Koyiın can, kasap et derdinde ŞÜKRAN KETENCİ . ANKARA — SHP'nin çalışma yaşa- mına bakışıru tanıtma amacı ile duzen- lenen yemekte, 'koyonun can, kasabm et derdine' düştüğü gözleniyordu. SHP, Türk-lş, DİSK, odalar, çeşitli meslek örgütleri ve esnaf temsilcüeri için verilen yemekte, çalışanlann çıkarları- 'nın, ancak panılerinin iktidarında ko- runacağı, çalışanlann oylannın da •SHP'de toplanması gerektiği mesajııu vermeye çalıştı. örgüt temsilcüeri ve özellikle Türk-lş kanadı ise program ve ilkelerde söylenenlere pek kulak asmak niyetinde değildi. "Gercekten bizim par- timizse, birim adaylannuz kontenjan ve merkez yoklama listderine seçflecek yer- lere konnr" havasındaydılar. Yemekte yüksek sesle dile getirilen SHP mesajı Erdal tnönü'nün konuşma- sının içindeydi. SHP Genel Başkanı, ça- lışma yaşamına bakışlannı özetlerken yeni, bilinmeyen bir şey söylemeyeceği- ni, kendilerinin daha önce her yerde bu ilke ve programlarını dile getirdiklerini, seçim döneminde diğtr partilerin de ya- kın vaatlerde bulunduklannı, onlarla farklannın calışanın çıkarlartna olum- lu yaklaşımlan her zaman ve içtenlikle savunmalan olduğunu anlatmaya çahşo. mezlerse dogabilecek olumsuzhıklar dile getirildi. Karann kesinleşmesine 24 saat kala, durumu sağlam iki sendikacı ismi var- dı. Şemsi Deuizer ve Cevdet Selvi'nin dı- şında durumu umutlu ya da umutsuz, SHP'nin çalışma yaşamına bakışının tanıtıldığı yemekte, çahşanların çıkarlarının, ancak parti iktidara geldiğinde korunacağı, çalışanlann oylannın da SHP'de toplanması gerektiği mesajı verildi. Türk-lş, DİSK, meslek örgütleri tem- silcileri, ayn ayn masalarda, SHP Ge- nel Başkanı ve bazı merkez yöneticile- rinin masalan dolaşması biçiminde su- ren yemekte, sesli bir başka düşünce dile gelmedi. Ancak listelerin belirlenmesi gecesinden önce verilmiş bu yemek, en son, birkaç kelimelik mesajlar için bol bol kullanıldı. Aday isimleri dikte etti- rildi. Parti için önem ve yararlan, seçil- tüm sendikacı aday sayısı ancak onu bu- luyordu. Bütün çalışanlar temsilcileri için ise örgüt beklentisi olduğu söylenen yoklamasız sokulmaya çahşılan aday sa- yısı ise 15'i geçmiyordu. Yine de SHP'de, merkez yoklama ve kontenjan- da secilebilecek yerler için bunlardan çok azının alınabileceğini, bizzat SHP Genel Başkanı, yemekte istemleri dile getiren- lere, çok kesin bir dille anlattı. Başka partilerin yapmadığını yapmışlar, de- mokratik yolu, delege seçimi ile aday be- lirlemeyi seçmişlerdi. Şimdi çok az yer- leri vardı. Istemlerin çok azına yanıt ve- rebileceklerdi. Iktidarlannda yasaklı dü- zen kalktığında, sendikacılar, meslek ör- gütiı yöneticileri özgür siyaset yapabil- diğinde, partilerinde demokratik seçil- me şanslarını bol bol kullanabile- ceklerdi. Aslında sendikacılar ve meslek örgüt- leri yöneticileri de bu gerçeği bildiklerin- den, kulaklara bütün adaylannı değil, sadece gönüllerindeki bir iki ismi fısıl- dadılar. Her biri başka ismi fısıldamak gjbi bir yanlışı da yapmca doğal olarak sendikalar ve meslek örgütlerinin SHP üzerindeki etkinliği, baskı gücünün an- lamı pek kalmadı. Böylece bugun kesin- lik kazanacak SHP listelerinde, sendika- lar ve çalışanlann, hele de tabanın eği- liminin hem nitelik hem de nıcelik ola- rak yansıtamayacak bir tablonun çıkma- sı nerede ise kesinlik kazandı. Koc Amerikan Bank'ta... Tüm bankacılık işlem ve hizmetleri. Güvenli... Kazançlı... KOÇ AMERİKAN BANK rtnc Barbaros Bulva/ı. Momasan Sok Koza İş Merfcea C Bk* Beşıkta? 80700 Islanbul Tec (1) 17* 77 77 HwMy»: Cjmhurıyel Cad 233 Hatbıye 80223 Islantoul Tel (1) 132 26 00 «: Koç Hotdmg AŞ Azızbey Sc* 1 Nakkaştepe 81207 lstantxjlTel (1)341 1041 Ankara: Atalum Butvarı 58/1 Kızılay 06440 Ankara Tel (4) 118 18 04/118 21 44 bmtn Gazı Bulvan 2 Kordon Ege Han 3/3 Basmahane 35210 Izmv Tel (51) 41 57 57 Mmln: Nusretıye Mahallesı Inonu Bulvan 88 33100 Mersın Tel (7411 397 64 DÖVİZ KURLARI Dovızın Cınsı 1 ABD Doıan 1 Alman MarKı 1 Avustralya Doları 1 Beiçıka Frangı 1 Fransa Frangı 1 Hollanöa Flormı 1 Isvec Kronu 1 Isviçre Françj 100 Italyan Lıretı 1 Japon Yeni 1 Sterlın 1 S AraDıstan Rryajı Dovu- Alış 4684 61 2760 53 3725 20 134 01 810 70 2450 11 758 09 3164 21 369 20 34 82 8074 87 1249 30 Dovu Satış 4694 00 2766 06 3732 67 134 28 812 32 2455 02 759 61 3170 55 369 94 34 89 809105 125180 Etektıl Al.s 4679 93 2757 77 3669 32 132 67 809 89 2447 66 750 51 316105 365 51 34 30 8066 80 1230 56 Etefctıl Satış 4708 08 2774 36 3743 87 134 68 814 76 2462 39 76189 3180 06 37105 34 99 8115 32 1255 56 21 EYLÜL 1991 ÇAPM2HM S 1 6969 Aiman Mam $ 5 7785 Fr F-angı i 1 9120 Hol Flormı S 1 4805 Isv Frangı S 1268 85 Ital Lırelı S 134 55 Japon Yeni S 3 7498 S Arab Fbya'ı C 1 7237 S H A Z İ X E H O N O S l 3 a y d a n e t Her türlü vergi ve stopajdan muaf Bileşik faizle yıllık getirisi %87.4l Vade tarihi 25.12.1991 A O.G MENKl L K1YMETLER A S L 9(1) 175 41 60 İZ.MİR 9 (51) 13 10 01 ADANA 9(~1) İH 20 HO B E K L A M D U N Y A S I 'Media+' hizmete girdi Alice Pazarlama ve lletişim Gnıbu'- nun yeni bir üyesi olarak reklam dünya- sına giren Media + Planlama ve Satınal- ma geçen hafta hizmete girdi. Reklam- verenlere reklam bütçelerini en etkili bir şekilde değerlendirmek amacıyla medya planiaması ve satınalma hizmeti verecek olan Media+, Türkiye'de bu amaçla ku- rulan ilk bağımsız servis unvanını taşıyor. Reklam verenlerin bütçelerinde maksi- mum esneklik sağlamayı da hedefleyen fırma yetkilileri, "Biz prensip olarak Bülten-R'Bİıı 3. sayısı İlk iki sayısı sadece reklam ajanslanna gönderilen, Rek- lamalar Derneği'nin (RD) ya- yın organı 'Bülten-R'nin 3. sa- yısı bundan böyle abone yo- luyla daha geniş bir okur ke- siraine ulaşacak. (Miiracaat Tlf: 166 90 88). Bültenüı son . sayısında RD'nin Turizm Ba- kanlığı'na onerileri, 20 yılın en iyi reklamlan yanşması, Andy Warhol sergisi, istatistikler ve Türkiye ile Batı dünyası rek- lamcüık sektöründen haberler, incelemeler yer alıyor. Ayşegüi Btrol'a M İ AMÎ (Multi-imaj Uluslararası Derneği) bu yıl ABD/Teksas'ta yapılan bilgisayar grafıği yarış- masında Turkiye'den Ayşegül Birol, Engin Çizgen'in "Pho- tography in (he Ottoman Empire" (Osmanlı Imparator- luğu'nda Fotoğraf) konulu konferans dizisinin prezantas- yon dialarının tasarımıyla bronz madalya kazandı. Düavada reklaaı kri- z i Reklam dünyasının kalbi Madison Avenue son günkr- de büyük kriz içinde. Tekno- lojik yeniliklerin reklam dttn- yasına daha çok girmesi, rek- lamcılan zor durumda bırakı- yor ve yıllardır büyük paralar dönen* Madison Avenue'yu krize sokuyor. medya alanlarının çok önceden rezerve edilmesini yanlış buluyoruz. Bunun ye- rine butçenin son ana kadar müşterinin kontrolünde kalması ve kaynaklann an- cak en gerekli olduğu anda kullanılması gerektiğıne inanıyoruz" diyorlar. Med- ya pazannın genişleyip taleplerin artma- sının tüm Avnıpa'da özel medya satınal- ma şirketlerinin çogalmasına neden oldu- ğunu söyleyen firma yetkılileri, Türkiye'- de de medya alanlannın artmasının böyle bir girişimi zorunlu kıldığını belirtiyor- Levd's daha da özgür Bu haftadan itibaren Türkiye televizyonlannda da vizyona girecek olan Levi's blucinlerinin >eni reklam kampanya.sında temel tema >ine özgürlük. Bu kez oykulu filmde Amerikan hapishanesinden çıkan bir gencin yaşamı ve nesesi var... T I R geçÜ bö>1e o M u Cenajans / ten sonraki hali göriılüyor. Sağ taraftaki Grey'in Türkiye TV ekranlarında da gös- genç kız ise 200 manken adayı arasından terilen Clio ödüllu Samsonite bavul rek- 2 aylık bir araştırma sonucu bu role la- lamında, bavulun üzerinden TIR geçtik- yık gdrülmüş. T E K M O L O J İ V İ T B İ N İ Uzay mekigine dev robot NASA'nm uzay mekiklerini yeniden uçuşa hazırlamaktaki en büyük güçlük- lerinden biri de bu mekiklerin roketleri- nin uçuş öncesinde birleştirmek zonında kalınması. Tamamlanan her görevden sonra yeniden kullanılabilecek durumda olan roketler okyanustan toplanarak ye- niden yakıtla dolduruluyor ve birleştiri- liyor. Kısa bir zaman önce NASA bütün bu işlerin daha kolay ve daha çabuk ya- pılabilmesi için bilgisayar tarafından kontrol edilen 3 tane robot kullanmaya karar verdi. Yaklaşık 21 metre olan bu dev boyutlardaki üç robot, roketlerin temiz- lenmesi, kurulanması, cilalanması ve di- zümesi gibi işleri yüklenecekler. Bu robot sistemini NASA için dizayn edip ürete- cek olan ise Kanada'da kücuk bir mühen- dev boyutlu robotlar üreten firma, uzay dislik firmasıolan Vadeko International. mekiği robotlarını 1993 yılında hizmete Bundan önce de buna benzer işler için sokmayı planlıyor. Kemik ameliyaüan için seramik Bilim adamlan kemik değiştınne ame- liyatlannda çoğunlukla kullanılan titan- yum ve benzeri metallere alternatif olacak, sentez yöntemiyie elde edilen se- ramik bileşikler gehştirdiler. Seramik, ke- miksel yapıya daha çok benzemesine karşın çok kınlgan olması ve ancak çok- yüksek ısılarda uretilebilmesi nedeniyle bugüne kadar bu tür ameliyatlarda kul- lanüamıyordu. Yeni geliştirilen bu sentez- lenmiş bileşikler ise kırılganlık sorununu oıtdtlajı kaldırıyor ve en onemüsı de oda ısısında bile üretilebiliyor. Organocera- mics olarak adlandınlan sentezlenmiş bi- leşikler polimer ipliklerinin -seramiğin içerisindekj karbonlu moleküllerio- tutul- masına dayanan bir yöntemle üretiliyor. Organoceramics'in en önemli özelliği sıradan seramiklere göre basınca çok da- ha fazla dayanıklı olması. Polimerler bir çeşit koruyucu tampon gibi hareket ede- rek seramiğin gerilime dayanma gücünü arttınyor. Geniş açılı dürbün Dürbünle bakabilmek için gözlükle- rinizi çıkarmak zonında kalmaktan nef- ret ediyor olabilirsiniz. Yeni üretilen geniş açılı bir dürbun olan Glasses On göz merceklerinize uyum sağlayacak şe- kilde düzenlenmiş. Aynca dürbun ökü- ler mercekle gözünuz arasındaki daha uzak mesafelere de ayarlanabiliyor. Görünmez kiHt Bundan böyle dolap ve çekmeceleri- nizi yaramaz küçüklerden korumak da- ha kolaylaştı. Dışandan bakıldığında farkedilmeyen yeni çıkanlan bir kilit, kapının ya da çekmecenin iç tarafına monte ediliyor ve manyetik bir anahtar yardımıyla yetişkinlerce kolaylıkla açı- labiliyor. Tek bir manyetik anahtar bü- tün sürgüleri açmakta kullanılabiliyor.