Katalog

21 EYLÜL 1991 EKONOMİ CUMHURÎYET/13 İş Bankası forfaitingde • ANKARA (AA) — Türkiye İş Bankası, geçen aylarda resmen başlattığı "factoring" ve "forfaiting" işlemlerini yaygınlaştınyor. Bankanın bu amaçLa kambiyo işlemleri konusunda tam yetkili şubelerine konuyla ilgili uzman elemanlar göndererek toplantılar dûzenlediği, bu çerçevedeki toplantılara haJen Bursa'da devam edildiği belirtildi. Gencer'in topIantLsı • Ekonomi Servisi — Bandırma Gübre Fabrikaları AŞ (BAGFAŞ) Yönetim Kurulu Başkanı Recep Gencer, pprtföylerinde BAGFAŞ hissesi bulunan borsa aracı kurum yöneticileriyle düzenlediği sohbet toplanüsmda BAGFAŞ'ın kunıluşu, gelışmesi ve benzer şirketlere göre konumu ile ekonomik gflcü konusunda aynntılı bilgi verdi. BAGFAŞ'ın 400 railyon dolara ve 3 yılda kurulabileceğjni belirten Gencer, "BAGFAŞ hisse senedinin gerçek değerinin halen mevcut fiyatının 22 katı olduğunır" söyledi. leııiturizm merkezleri • ANKARA (AA) — Thrizm alan ve merkezleri arasına 30 yeni yer daha katıldı. 17 ildeki 30 yeni yerin turizm alan ve merkezi olarak tespitine ilişkin Bakanlar Kurulu karan dttnkü Resmi Gazete'de yayımlandı. Yeni turizm rnerkezlerinden 6'sı tstanbul'da, Nemnıt Dağı da turizm alanı olarak belirlendi. Türk Tîcaret Fuarı' 91 • ANKARA (ANKA) — Türk ihraç mallannın sergileneceği "Türk Ticaret Fuan 91" 26 Aralık 1991 - 3 Ocak 1992 günleri arasında Birleşik Arap Emirlikleri'nin Dubai kentinde açılacak. Türkmuzu ithalekarçı • ANTALtfA (AA) — Piyasada, temmuz ayından sonra rakipsiz kalan ithaJ muzun fiyatlan, AJanya muzunun piyasaya çıkmasıyla düşmeye başladı. Temmuz sonu ile ağustos ayı içinde kilosu 10 bin liraya kadar çıkan ithal muzun fiyatı, 6 bin liraya indi. Sezonun ilk ürünü AJanya muzu, 2-4 bin liradan piyasaya sürüldü. Yerli muzun piyasaya çıkmasıyla birlikte, ithal muza olan taJep de azaldı ve fıyatında kiloda 2-3 bin lira düşme görüldü. Menkul kıymet gtokuartü • ANKARA (ANKA) — Menkul kıymet stoklan ocak-ağustos döneminde yüzde 55 oranında artarak 64 trilyon 300.6 milyar liraya yükseldi. SPK verilerine göre yılın ilk sekiz aylık döneminde özel sektör menkul kıymet stoklannın toplam içinden aldıklan pay artarken kamu kesimi menkul kıymet stoklannın aldıgı pay geriledi. FTTden seçim çalıgması • ANKARA (AA) — PTT, siyasi partilerle seçmen arasında muhtemel bir gönderi trafiği artışı nedeniyle olağanüstü tedbirler aldı. PTT Genel Müdürlüğü yetkilileri, bu ımaçla, seçim öncesi ve seçim sonrası, bayram ;alışması benzeri bir jygulamaya girdiklerini ;öylediler. Posta îönderilerinde özellikle nlbaşı ve dini bayramlarda ebrik ağırlıklı bir artış >ldu|unu hatırlatan 'etkililer, seçim nedeniyle mna benzer bir traflk rtışının beklendiğini, bu ledenle de posta izmetlerinde çalışan ersonelin izinlerinin aldınldığmı bildirdiler. iyasi partiler propaganda alışmalannda basın ve ayın organlarının yanı sıra osta aracıLğı ile de içmenlere ulaşmaya dışıyorlar. Edinilen bilgiye îre geçmiş seçimlerde, bu naçla bazı siyasi parti ierİeri seçmen itüklerinden elde edilen imlere mektup indererek, partilerinin »rüşlerini seçmene iletme Junu da tercih ediyorlar. Eski Devlet Bakanı Işın Çelebi, DYP'nin ekonomi modelini eleştirdu 'Model yere basmıyor'ANKARA (Cumhuriyet Bü- roso) — Eski Devlet Bakanı Işın Çelebi UDİDEM modeli için "Sayın ÇUIer'in yaptıgı ilginç hesapfaunalar iktisatçüann mes- lek haygiyetine ağır bir darbe- dir" dedi. Çiller'in modelinin kaynağı olmadığını ve "ayakla- nnın havada kaldığını" savu- nan Çelebi, vergi gelirlerini 27 trilyon lira artırabilmenin mate- matiksel olarak olanaksız oldu- ğunu kaydetti. Çelebi, "Biz enf- lasyonu son derece tutarlı bir programla aşagı indinne kara- nndayız" diye konuştu. Çelebi, ANAP Genel Merke- zi'nde Devlet Bakanı ve ANAP Genel Başkan Yardımcısı Fah- rettnı Kıırt'la birlikte düzenledi- ği basın toplantısında DYP Ge- nel Başkan Yardımcısı Tansu Çiller'in UDİDEM modelini eleştirdi. Ağırlıklı olarak mode- lin zayıf noktası olarak gordü- ğü vergi hedefîni ele alan Çele- bi, bir yıl içinde vergi gelirlerin- de 20-27 trilyon liralık reel ar- tış sağlayabümenin olanaksız olduğunu söyledi. Bütün dün- yada verginin ortalama gelir es- nekliğınin 1-2 düzeyinde değiş- tigini belirten Çelebi, UDİDEM modelinde ise bu oranın 3.5-4'e yükseldığini bunun ise olanak- sız olduğunu kaydetti. Vergi artışı için önerilen ön- ÇELEBTDENELESTJJU • Çiller'in ilginç hesaplamaları iktisatçıların meslek haysiyetine ağır bir darbedir. • Model havada ve kaynağı yoktur. 27 trilyon ilave vergi toplayamaz. • Elektrik, $u ve telefon faturalarına ek belediye vergisi konulması bir nevi kelle vergisidir. • Biz enflasyonu aşağı indirme kararındayız. 1996 yılında ihracatı 30 milyar dolara ulaştıracağız. lemlerin de gerçekçi olmadığını savunan Işın Çelebi, şöyle de- vam etti: "Yeminli mali müsarir siste- minin denetim mekanizmasında kullanılacağını söylemektedir. Zaten tiiro beyannameye tabi mükelleflerin ödedigi toplam vergi 10 trilyon lira civannda- dır. Böyleiikle bakkal, kasap, manav, şoför ve diger serbest meslek sahiplerinden yüzde 200-270 daha fazta vergi mi aia- caklar? Gelir vergisinde harcamaiar vergOendirilecektir önerisi yapıi- nuştır. Oysa KDV uygulaması üe ba yapılmıştır. Bugün ilave bir vergi aruşı suuıiıdır. Gelir vergisi tarifesinde ilk dilime uy- gulanacak vergi oranının yu/de 10'a inmesi ile vergi gelirleri azalacaktır. Çiinkö, vergi ora- oı yüzde 10'a düşünce vergi di- limJeri artacak ve dik ve katı bir tarife ortaya çıkacakbr. Vergi- ye tepki artacaknr. Bu da ka- çakçılıga yol acar. Küçük esnaf Üzeyir Garih'ten Tansu Çiller modetine bakış 'Bunlan sağlamak imkânsız' DYP'nin ekonomik programıyla ilgili yorum yapan tek işadamı Üzeyir Garih modelin uygulanmasının pratikte imkânsız olduğunu söyledi. Ekonomi Servisi — DYP'nin ekonomik progra- mıyla ilgili, Tansu Çiller tara- fından açıklanan kaynaklar konusunda görüştüğümüz pekçok işadamı yorum yap- maktan kaçındı. İş dünyasının gorüşlerini açıkça dile geiiren tek temsiicisi Üzeyir Garih ise modelin uyguiamasını "pra- tikle imkânsız" olarak gördu- ğünu söyledi. Alarko Holding Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı Üzeyir Garih şunlan söyledi: "Bu kadar sürede özetleşlir- meden 2 lril>on, vergiden 26 trilyon elde elmek mumkün gözükmüyor. Bunu sağlamak I >ıl değil, 2 yılda bile imkân- sız. Teorik olarak i> i hazırlan- mış, üzerinde iyi çalışılmış bir program, ama pratik olarak gerçekleşmesi mumkün göz- ukmüyor. Boyle bir program hazırlanırken sadece leoride kalınma>ıp Maliye Bakaniığı ve defterdarlıkta çalışmış, ni- ye vergi toplanamıyor diye araştırma yapmıs uygulamacı- larla birlikte harekel edilmesi gerekirdi." ve sanayiciden peşin vergi alın- mayacak deniyor. Bu nygulama bugün yüriirlöktedir." Vergi konusunda söze giren Fahrettin Kurt da, Çiller'in milli gelir artışmdan daha yüksek bir vergi artışı önerdiğini ifade ede- rek, "Gelirden çok vergi artışı eli sopalı ekonomilerde, polis devletinde olur. Türkiye'de bu dönem 1940'larda kaldı" dedi. Kurt, bugünkü ortamda ver- gi kaçağının çok yüksek olduğu ve kaçaklann azaltılarak vergi artışı sağlamp sağlanamayaca- ğının sorulması üzerinde de, bu- nun için orta vadede bazı re- formlar gerçekleştirilmesi ve hu- kuksal düzenlemelere gidilmesi gerektiğini kaydetti. Tansu Çiller'in KİT açıklan- run azaltılması ile ilgili yaklaşı- mım da "gerçekçi bulmadıguıı" ifade eden Çelebi, KlT'lerin bir vakfa devredilerek 9.5 trilyon li- ra tasarruf sagUanacağı yolunda- ki görüşü de "Bu bir bayli ta- sarruftur" diye yamtladı. Çelebi ve Kurt, kentlerde otu- ranlann elektrik, su ve telefon faturalarına ek belediye vergisi konulmasını da "bu bir nevi keUe vergisidir" diye eleştirdi- ler. "Enflasyonu indinne karanndayız" Çelebi, konuşmasının "Biz ne yapacağız" başlıklj bölü- münde ise, "Biz, enflasyonu son derece lutarlı bir program- la aşagı indirme kararındayız" diye konuştu. Çelebi, kendilerinin 27 trilyon değil, daha gerçekçi bir yakla- şımla vergi gelirlerinde 8.8 tril- yon lira reel artış sağlamayı ön- gördüklerini sdyledi. Çelebi özeUeştirmeden de yılda ortala- ma 2.2 trilyon lira gelir sağlaya- caklannı bildirdi. Çelebi, ekonomiyi yüzde 7'lik bir büyüme temposuna oturta- caklannı kamu finansman açı- ğım yüzde 5 indireceklerini, ih- racatı ise 19% yılında 30 milyar dolara çıkaracaklaruu sözlerine ekledi. ZinaatBankası, Akbank veİş Bankasıfaiz yanşına girdi Büyükler kapışıyorEkonomi Servisi — Bir haf- tadan beri süren faiz yarışında büyükler kapıştı. Son olarak Zi- raat Bankası'nın faiz oranların- da yaptığı büyük hamleye, İş Bankası ve Akbank'tan karşıbk geldi. Bir hafta içinde iki kez fa- iz arttıran İş Bankası ve Ak- bank, dün Ziraat Bankası'nın arttınmından sonra üçüncü kez faiz oranlannı yükselttiler. Ziraat Bankası, 100 milyon TL'nin altı ve üstü diye aynma tabi tuttuğu mevduat faizleri arasmdaki farkı da azalttı. Zi- raat Bankası bir ayhk yüzde 51-58 olan faiz oranlannı yüzde 57.59'a,yüzde6O-67 olan üç ay- hk faizlerini yüzde 69-71'e çıkar- dı. Banka, yüzde 61-68 faiz uy- guladığı 6 ayuk mevduata yüz- de 71-73. yüzde 61-68 faiz verdiği bir yıllık mevduata da 100 mil- yon liranın altında veya üstün- de ohnasına göre yüzde 72-74 faiz uyguluyor. Böylece Ziraat Bankası, öteki büyük mevduat bankalannın 100 milyon liranın üzerine verdikleri faiz oranının bile üstünde bir faizi en küçük mevduata verir hale geldi. Bunun üzerine İş Bankası ve Akbank, faiz oranlannı dün ye- niden arttırdılar. Akbank, bu Ziraat Bankası'nın 11 puana varan arttırımlarıyla büyük mevduat bankalannın önüne geçmesi, Akbank ve İş Bankası'nı bir hafta içinde 3. kez faiz arttırmaya yöneltti. Büyük özel bankalar 3 ve 6 ayhk faizlerini yükselterek Ziraat Bankası'yla rekabet yolunu seçtiler. Ayrıca 4 banka daha faiz arttırdı. oranlann önceki günden, Iş Bankası ise 24 eylül salı günün- den itibaren geçerli olacağını açıkladı. Akbank 200, İş Banka- sı 100 milyon liranın altındaki mevduata uyguladıklan yüzde 65'lik üç ayhk faizlerini yüzde 68'e, yüzde 66 olan altı ayhk fa- izlerini yüzde 69'a yükseltti. Ak-" bank 200, İş Bankası 100 milyon liranın ustündeki mevduata ver- diği faiz oranlannı üç ayhkta yüzde 68'den yüzde 70'e, altı ay- İık faizini de yüzde 69'dan yüz- de 72'ye çıkardı. Faiz arttıran bir başka banka da Tütünbank oldu. 23 eylül pa- zartesi gününden itibaren bir ay- hk mevduata yüzde 57 yerine yüzde 60, üç ayhk mevduata yüzde 68 yerine yüzde 70 ve altı ayhk mevduata yüzde 69 yerine yüzde 72 faiz uygulayacak. Etibank da vadeli mevduat fa- izlerini mevduat miktarlarına göre değişmek üzere 2-3 puan arttırarak, en yüksek 200 milyon liranın üzeri için yüzde 73 ora- nında, 50-100 milyon lira arası için yuzde 72 oranında, 50 mil- yon liraya kadar olanlar için ise yüzde 70 oranında faiz belirle- di. Şekerbank, bütün vadeler için faiz oranını 3'er puan arttırdı. Yılhk faiz yüzde 72'ye, 6 ayhk vadeh" mevduat faizi yüzde 71'e, 3 ay vadeli mevduat faizi yüzde 70'e, 1 ay vadeli me\duat faizi ise yüzde 59'a yukseldi. Dışbank da bütün miktarlar- da yılhk faiz oramnı 3'er puan arttırarak ydhk bazda yüzde 73'e çıkardı. Banka 10 milyon liranın altındaki mevduatlarda 6 ay va- deülerde yüzde 66, üç ay vade- lilerde yuzde 65, bir ay vadelide ise yüzde 55 olarak belirledi. Vakıflar Bankası, Denizcilik Bankası, Tarişbank ve Türkiye HaJk Bankası ise 23 eylül pazar- tesi gününden itibaren geçerli ol- mak üzere faiz arttınmına gittiler. Kredi borvunun tümünü ödeyenlereyüzde 35 indirimyapüacak Konut kredisine seçim yatınmı ANKARA (ANKA) — Seçim yatınmı halkalan giderek artı- yor. Toplu Konut Idaresi Baş- kanhğı'nın dün yüriirlüğe koy- duğu yönetmelik değişikliğiyle konut kredisi açıhnış projeler için 10 milyon liraya kadar ek kredi olanağı sağlandı. Kredi geri ödemesindeki taksitler dü- şüriildü. Aynca kredi borcunun tümünü ödemek isteyenler için yüzde 35 indirim yapılması ka- rarlaştınldı. Toplu Konut tdaresi'nin Res- mi Gazete'de yayımlanan yö- netmelik ve tebliğJerine göre 27 Mart 1989 ile 30 Haziran 1989 tarihJeri arasında basvurusu ya- pılan ve kredisi açılan projelere talep edilmesi haUnde konut ba- şına 10 milyon liraya kadar ek kredi açılabilecek. Kredi, kalkınmada birinci ve ikinci derece öncelikli illerle Gü- neydoğu Anadolu Projesi kap- samına giren illerde bulunan projelerde inşaat dtizeyi yuzde 50 ile yüzde 89.99 arasında ol- duğu takdirde açılacak. Arsalan Gecekondu Yasası'- na göre verümiş önleme bölge- lerinde yer alan ve toplu konut sayısı büyüksehir belediyeleri sı- nırları içinde en az 3 bin, diğer il belediyeleri sınırları içinde en az bin, ilçe belediyeleri smırlan içinde en az 500 olan projeler- de de inşaat düzeyi yüzde 50 ile yüzde 89.99 arasında olduğu takdirde ek kredi olanağı dev- reye sokulacak. Toplu Konut Idaresi, konut ANKARA SAIVAYtCl VE İŞADAMLARI DERNEĞl: 'Enflasyon üç rakama gidiyor' ANKARA (Cumhuriyet Bürosu) — Ankara Sanayici ve İşadamları Derneği (ASİAD) Baş- kanı Veü Santoprak, hükümetin seçim öncesi al- dığı kararlan onaylamadıklarını ve tehlikeli bul- duklannı behrterek, "Enflasyon üç rakama doğ- ru gidiyor, kaygılıytz" dedi. Santoprak, seçim sonrası hangi parti iktidara gelîrse gelsin, önemli sorunlarla yüzyüze kalacağım, ancak yeni hüku- metin "enkaz edebiyatı" yapmaması gerektiği- ni söyledi. Santoprak, kamuoyunda "seçim yatınmlan" olarak nitelenen kararlarını şöyle değerlendirdi: "Onaylamıyoruz ve tehlikeli görüyoruz. Hü- kümet elbetle seçimleri de duşünecekcir, ancak bu tür politikalar hesaba kitaba gelmez politi- kalardır. Siz kaynak bulmadan çiftçiye ek urün zammı verirseniz, herkesin ağzına bir parmak bal sürmeye kalkarsamz, memlekcte millete iyilik de- ğil, kötülük yapnuş olursunuz. Banknot matba- asının 24 saal mesaiye sokulduğu bu ortamda, üç rakamlı enflasyon tehlikesi başgösterraiştir. Gidişattan kaygı duymaktayız." Seçim ekonomisinin getireceği sonuçlardan en- dişe duyduklarını belirten Santoprak, "Seçim ekonomisinde ölçüsü kaçınldıgı için katlanan so- runlar 21 ekime miras kaimıştır. Hiperenflasyo- na davetiye çıkanlmıştır. " dedi. Santoprak, seçim sonrası kurulacak hükümeti "dağ gibi sorunlann beklediğini" söyledi ve şu görüşleri savundu: "Ne yazık ki biriken sorunları, hangi parti ik- (idara gelirse gelsin, kolay kolay halledemeye- cektir. Biz öncelikle yeni kurulacak hükumetiu 'enkaz edebiyatı' yapmamasını istiyoruz. Mille- timiz geçmişe degil, gelecege bakmaktadır. So- runlardan annmak istemektedir." kredilerinin geri ödenmesinde uygulanan taksitleri de düşür- dü. Kredilerin miktarma göre başlangıç ayhk taksit oranı 60 metrekareye kadar olan konut- lardayüzde l'den0.75'e, 61-80 metrekare arasmdaki konutlar- da yüzde 1.5'ten yüzde l'e in- dirildi. Daha önce yüzde 2 olan 81-100 metrekare arası konutla- nn ayhk taksit oranı yüzde 1.25'e, yüzde 2.5 olan 101-150 metrekare arası konutlann tak- sit oram da yüzde 1.5'e düşürül- dü. Toplu Konut Uygulama Yö- netmeb'ği'nin yayunladığı mayıs 1989'dan oncekı mevzuata gö- re açılan kredilerin geri ödenme- sinde ortak, üye ve kişilerin borçlannı def'aten ve tamamen Ödemek istemeleri halinde, öde- rae tarihindeki borçtan yüzde 35 orarunda indirim yapılması da kararlaştınldı. Daha önceki uy- gulamada borcun tamamen ödenmek istenmesi durumunda ilk üç yıl için yüzde 20, ikinci üç yıl için yüzde 15 indirim yapıh- yordu. Bu arada, geri ödemeye baş- lama süresinin kredinin ilk ha- kediş ödemesinden itibaren 24 ayı geçemeyeceği hükme bağ- landı. Bu süre daha önce 18 ay olarak uygulanıyor ve Toplu Konut Idaresi'nin süreyi 30 aya kadar uzatma yetkisi bulunu- yordu. EKONOMIDE KUHS MERALTAMER Çiller'in kaynaklan ikna etmedi DYP Genel Başkan Yar- dımcısı Tansu Çiller'in iddi- alı ekonomik programı için açıkladığı kaynaklar, istanbul- fu iş çevralerinı pek tatmin et- medi. Zaten baksanıza... Alarko Holding'in sahiplerin- den Üzeyir Garih dışında, iş âleminin ağtr toplanndan "tıs" çıkmıyor. Kimse ağzını açıp da "kay- naklar şöyleydi, boyleydl" demiyor. Oysa DYP Genel Başkanı Demirel'in TÜSİAO konuşmasının ardından iş dünyasının kalburüstü isimle- ri peşpeşe demeçler vermiş- ter ve "Demirel'in ekonomik doğrulan söyledlğini, ken- dini yenilediğlni" vurgula- mışlardı. Tabii o zaman da hepsi "söylenenler iyi de değirmenin suyu nereden gelecek pek anlayama- dık...." uyansı yapmışlardı. İşadamları "kaynaklar açıklandıktan" sonra da de- ğirmenin suyunun nereden Tansu Çiller geleceğine akıl-sır erdireme- dikleri için susmayı tercih edi- yortar. Nasıl konuşsunlar ki.... DYP, anketlere göre en önde giden parti... İkiidar olasılığı kuvvetli olan bu partinin eko- nomiden sorumlu bir numa- ralı kişisini kızdırmak olur mu? Kimi arayıp da kaynakları tutarlı bulup bulmadıgını sor- sak, "Aman beni kanştır- ma... Ortada kaynak- maynak görünmüyor, ama şimdi tonuşsam, siyasi po- lemik konusu olur" deyip yan çiziyor. Kimisi de "Çiller: in merakla bekiediğimlz kaynağı çıka çıka bizim "vergiler" çıkte Vergi konu- su Türkiye'de 60 yıldır hal- teditememls. Çiller'in elinde sinirli değnek mi var ki flill kaçağı 1 yılda toplayıp 25 trilyon gelir sağlayacak?" diyerek biz bunlan çok duy- duk gibisinden elini sallayıp "geçiniz" diyor. Kimisi ise ekonometrik mo- dellerle "ülke yonetilemeye- ceğine" işaret ediyor. Prof. Çiller'in böyle bir modeli ha- zırlamış olması, aslında olumlu karşılanıyor. Diğer partderin böyle bir çalışması bile olmadığı hatırlatılıyor. Ama hemen ardından da "akademisyenlik başka, parmagı taşın altında oimak başka..." denerek ekonomet- rik modellerin "uygulama- dan çok kâğıt üzerinde bir anlam" taşıdığı, bir başka de- yişle uygulanabilirliklerinin pek olmadığı hatırlatılıyor. Bazı bankalar neden şeffaf değil? "Türkiye'de Bankalar ve Bankacılık Sistemi 1991..." Prof. Selçuk Abaç, her yıl böyle bir kitap yayımlayarak bankacılık sektörünün geniş bir değeriendirmesini yapı- yor. 320 sayfatık kalın kitabın bu yılki versiyonunun sayfa- larını çevirirken anlı-şanlı pek çok bankanın bağımsız dene- tim raporlarının bulunmadığı dikkatimizi çekti. Bir kere devlet bankalan- nın çoğu bağımsız denetim raporlarının açıklanmasını her nedense uygun görme- mişler. Sektörün en büyüğü Ziraat Bankası başta olmak üzere Emiak Bankası da Halk Bankası da Sümerbank da Töbank da son dönemde- ki performansıyia pek övünen Denizbank da bağımsız de- netçilerin verdiği raporu ken- dilerine saklamayı yeğlemiş- ler. Kamu bankaları içinde de- netim raporunu açıklayan- lar sadece Vakıflar Bankası, Türkiye Kalkınma Bankası ve Şekerbank... Kitabın sayfalannı çevir- meye devam ediyoruz... Bu kez özel bankalar arasında Mehmet Emin Karameh- met'in Pamukbank'ı, Erol Kemal Uzan Erol Aksoy Aksoy'un İktisat Bankası, bir zamanlar Asil Nadir'in impexbank'ı, Magic 8ox'm sahibi Kemal Uzan'ın İmar Bankası ve Adabank'ı göz- ümüze çarpıyor... Devam ediyoruz... Prof. Abaç'ın "bağımsız denetim raporu temin edl- lemediğinden değerlendir- me yapılamamıştır" ıfade- siyle "değertendfremediği" yabancı bankalar arasında anlı-şanlı Citibank karşımıza çıkıyor. Oysa yabancı banka- lann çoğu kendini denetlettir- miş ve denetim raporunu açıklamakta sakınca görme- miş. Raporun temin edileme- diği diğer yabancı bankalar arasında ise ünlü BCCI, Bank Mellat, Mldland Bank, Türk Bankası ve Credit Lyonnals var. Citibank gibi bankacılık sektörümüz için "okul" ol- muş bir banka neden bağım- sız denetim raporunu açıkla- maz? Yine bankacılık sektö- rünün en parlak isimlerinden biri olarak bilinen iktisat Bankası sahibi Erol Aksoy, denetim raporunu neden Merkez Bankası ve Hazine'- ye verrnekle yetinir de kamu- oyu önüne çıkmaz? Gerek Citibank gerekse Erol Aksoy'la Igili olarak şu soru soruluyor: Amerika'nın en büyük bankalarından olan Citibank, acaba ABD'de ba- ğımsız denetim raporunu açıklamasa ne olur? Nasıl bir kıyamet kopar? Bu bankala- rın Türkiye ve ABD için çtfte standartlan mı var? Orada açıklanmasa olmuyor da bu- rada nasıl oluyor? Gelelim İktisat Bankası'- na... Erol Aksoy'un hem Fransa'da hem de ABD'de bankası var... Oradaki ban- kalanna art bağımsız denetim raportarını ne yapıyor? NOT — iş Bankası ile ilgili değerlendirme de yapılama- mış. Ancak kitapta İş Banka- sı konusunda şöyle bir ifade kullanılmıs, "Bankanın cesa- meti dolayısıyla bağımsız denetim raporu tamamla- namadığından değerlendir- me yapılamamıştır. " Selçuk lâşar'ın keyfî yerinde İzmir'in Işıkkent mevkiin- deyiz. Sanayi genellikle bu bölgede yoğunlaşmış. Yolun bir yanında Efes Pilsen'in, diğer yanında Tuborg fabri- kasının koca koca levhaları... Türk bira piyasasının bu 2 ezeli rakibi, fabrika kuracak başka yer kalmamış gibi ay- nı yolun iki yanına tam karşı karşıya yerteşmişler. İzmirli olmayan biri için oldukça et- kileyici. Fabrikaların jkisi de 1969'da faaliyete geçmiş. Ama Selçuk Yasar'ın Dani- markalılarla ortak kurduğu Tuborg, 2 ay kadar önce üretime başlamış. Yaşar Grubu üst yönetimi, Selçuk Yasar'ın "ilk"leriyle bir anlamda övünüyor. Pınar Süt de kendi alanında ilk. Pı- nar Et de ilk. Şaşal suyu da ilk. Hatta insa edildiği yıla ba- karsanız Marmaris Altmyu- nus da büyüklüğü ile turizm sektöründe "ilk." Bu "ilk" olmak ne getirmiş, ne götürmüş? Pınar Et'in kurulması söz konusu olduğunda konu Vehbi Koç'a fısıldanmış. Vehbi Koç, "bırakın Selçuk kursun. Türk halkının da* mağını alıştırsın. Böyle bir alışkanlık olmadığı için yer- leşmesi zaman alır. O süre içinde faturayı Selçuk öde- sin, sonra biz de bu işe gi- reriz" demiş. Gerçekten de Koç daha sonra Anadolu En- düstri Holding'ie birlikte et işine soyundu. AEH mali dar- boğaza girince de MARET projesini tek başına yürüt- mûş. Selçuk Yaşar ilk olmanın sıkıntılarını gerçekten de ya- şamış. Pınar Et'in temelini Başbakan Bülent Ulusu at- mış. Açılışını Turgut Özal başbakan olarak yapmış. Açı- lısta Selçuk Bey'in "Hk"lerin- den söz etmiş. Tartma daya- lı sanayiye ağırlık vererek yö- re halkı için yarattığı istihda- mı övmüş... Selçuk Yaşar Aradan tam bir hafta geç- tikten sonra Özal hükümeti et ithalatını bir gece içinde gü- üüüüm diye serbest bırak- mış. Pınar Et'in toparlanma- sı için de yıllar gerekmiş. Tuborg'un tevsi yatırımıyla ilgili teşvik belgesinde de Ozal'ın imzası varmış. Fabri- kayı 3'e katlayan bu dev tev- sii, Citibank'ın o dönemde verdiği en büyük krediyle ya- pılmış. Yıl 1985. Tevsinin bit- tiği gün düzenlenen törenler için Danimarkalı ortaklar özel bir uçakla Türkiye'ye gelmiş- ler. Törenin yapıldığı gün Türkiye'de bira yasağı kon- muş. Tabii herkes şok! Selçuk Yasar'ın 1983 se- çimlerinde Turgut Sunalp'- in MDP'sine destek sağladı- ğı için Özal'ın gadrine uğra- dığı çok yazıldı çizildi. Yaşar grubu peşpeşe gelen bu olayların ardından zor yıllar geçirdi. Hatta bu dönemde Tütünbank'a müşteri bile aranıyordu. Bu hafta başında Selçuk Yaşar istanbul'da bir davet verdi. Tütünbank'ın 67. kuru- luş yıldönümü için verilen da- vette öğrendik ki 3-4 yıl önce satılsın diye müşteri aranan Tütünbank, geçen yıl 41 mil- yar lira kâr etmiş. Bu yıl 100 milyar liranın üzerinde kâr bekliyormuş. Tütünbank'ın davetinde Rahmi Koç, Nejat Eczacıba- şı gibi ünlülerin yanı sıra Su- udi Arabistan Kralı'nın ye- ğeni Prens Muhammed El Suud El Faysal da vardı. Faysal Finans Kurumu'nun Yönetim Kurulu Başkanı olan prens, Tütünbank Ge- nel Müdürü Sami Erdem'in dostuymuş ve bu nedenle Suudi Arabistan'dan kalkıp gelmiş. Yaşar Grubu'nun 1990 ci- rosu 3 trilyon. Grupta yakla- şık 11 bin kişi ça/ışıyor. Ecza- cıbaşı'nın 1990 cirosunun 2.7 trilyon olduğunu hatırlat- sak, demek ki aşağı yukan aynı büyüklükteler. Selçuk Yasar'ın keyfı artık yerinde. Zor günler geride kalmış gibi. Grup yeniden ya- pılanma sürecinde. Töbank'ta yaprak dökümü töbank'ta Çetin Ha- caloğlu'nun genel mü- dürlükten ayrılıp yerine Osman Erk'in atanma- sından sonra bir şeyler oluyor. Osman Erk'in Devlet Bakanı Güneş Taner tarafından gider- ayak alelacele Tö- bank'a atandığı kulis- lerde konuşulmuştu. Osman Erk Erk'in atanmasından sonra Töbapk'ta ade- ta bir yaprak dökümü yaşandığı ve pek çok yöneticinin işine son verildiği, kiminin de ken- diliğinden bankadan ayrıldığf belirtiliyor. Os- man Erk de Töbank kadrolarına bol bol eski Yapı Kredilileri alıyormuş. Bu kadroların bir bölümünü Erk'in genel müdür yardımcısı yap- tığı eski Yapı Kredili Ertan Tunaboylu, diğer bir bölümünü de Krediler Bölüm Başkanı ola- rak göreve getirdiği Ayhan Güner Töbank'a getiriyormuş. Oysa Erk, Citibank ta başlayıp Yapı Kre- di, Akbank - Londra ve Başak Sigorta'da sürdürdüğü profesyonel yöneticilik kariyeri- nin Yapı Kredi durağında bu bankadaki ele- manları sıkça Citibank'la karşılaştınr ve "memnuniyetsizliğini" dile getirirmiş. Osman Erk için "dürüst, namuslu, ancak çok zor yönetici" yorumu yapılıyor. Çok "fevri" davrandığı ve her konunun en ince aynntısıyla sonuna kadar kendisinin ilgilen- mek istediği belirtiliyor. Osman Erk'in "fevri" tavırları ve sinirli çı- kışlanndan mıdır bilinmez... Ama Erk'in Tö- bank'a eski MHP'lileri topladığını iddia ede- cek kadar ileri gidenler bile var. Bu görüşe göre Yılmaz hükümetinin işbaşına gelmesiyle birlikte ağırlık kazanan eski MHP'liler şimdi Töbank'a da "sızdılar." Ancak Erk'i tanıyanlar, onun herhangi bir siyasal gruba angaje olmadığını, olsa olsa sert tavırları nedeniyle böyle bir çağrışımın ya- pılmış olabileceğini söylüyorlar.