Katalog

6AĞUSTOS 1991 HABERLER CUMHURİYET/3 tstanbul Osmanlı döneminde temizlik sorununu çözemiyordu; Istanbullu bugün depislikle yan yana yaşamak zorundabırakılıyor Çöp tekerriirden ıııî ibaret?D Ü n İstanbul halkı Osmanlı döneminde kendi çöpünü ya kaldırmakla ya da kaldırtmakla yükümlüydü. Teşkilatı ve bütçesi olmayan Kadılık yönetiminde, çöplüksubaşısının denetimi altında çarşıların temizliği çarşı esnafına, meydanlann temizliği acemi oğlanlara yaptırılır, ancak çöp sorunu çözülemezdi. Açıkta bırakılan çopler insan sağlığını tehdit ederken var olan kötü koku da İstanbulluları rahatsız ederdi. „ İstanbul halkımn Ödediği vergilerle, belediye, çöpleri kaldırmak ya da kaldırtmakla yükümlü. Teşkilatı ve bütçesi olan belediye yönetiminde, Temizlik İşleri Müdürlüğü'nün denetimi altında, anakent ve 20 ilçe belediyesi temizlenecek alanları kendi aralarında bölüşmüş durumda. Ancak çöp sorunu çözülemiyor. Açıkta bırakılan çöpler insan sağlığını tehdit ederken kötü koku da İstanbulluları rahatsız ediyor. KEMAL KÜÇÜK Yaklaşık 400 yıldır hıçbır dönemde doğru durust temız- lenemeyen İstanbul sokakla- nnda son aylarda artan çöp kumelerı sıyaset kokuyor. Kentın 503'uncu Beledı>e Başkanı Nurettin Sozen, ıvı çalışmamakla suçladığı bazı ıl- çe beledıyelerının toplayama- dığı çöplen ozel sektore toplat- mayı, "Sosyal demokrat siya- si anlayışıma uymuyor" dıye- rek gundeme getırmıyor Buna karşın Sozen'ın, 2 yıl uzennde çalıştıktan sonra uygulamaya hazır hale getırdığı Hızlı Çöp Toplama ve tmha Projesı'ne Mıllı Savunma Bakanhğı ıle Tanm Orman ve Kö>ışlerı Ba- kanhğı aylardır gereklı ızınle- rı vermemekte dırenıyor Partı ıçı ve partıler arası sı- yasetın odağında sıkışan 7500 ton çöp, her gun istanbul so- kaklarında rötarlı bır yolcu- lukla kentten sadece bıraz uzaklaştınlıyor 1 yılda ana- kent beledıyesının butçesınden çöplen toplamak ıçın harca- nan para tstanbul halkına açık çöpluklerden hava, su ve top- rak kırhlığı olarak gerı donu- yor "Beyant Meydanı ayda iki defa teraizlenmekte iken son zamanlarda ihmal edılmış. Çopluksubaşısı geldıkte, eski- den nasıl ola geliyorsa yine oy- lece supurulup temızknmesi..." Kim temizleyecek . Saray'dan istanbul Kadısı 1 na yollanan 1585 tarihlı bu fer- mana konu olan Beyazıt Mey- danı, bugun yağlı hamburger kâğıtları, Romanya çıkışlı boş havyar kutuları ve yerh malı çöp bırıkıntılen ıle dolu Ama ışın >asal >am, Anakent Bele- diye Başkanı'nın, ılçe belediye başkanına "çopleri kaldır" de- meye ya da hesap sormaya yet- kısının olmaması Bu durum- da akla gelen ılk soru, "tstan- bnl'u kim temizleyecek?" tstanbul tarıhıne bakıldığın- da, bu sorunun değışık do- nemlerde hep sorulduğu, ama yanıtının hıçbır zaman tam olarak venlemedığı göruluyor Bulunan değışık yöntemler de soruna çare olmamış. Bugun, "Çopum neden zamanında alınmıyor?" dıyen istanbul halkı 400 yıl suren Kadılık dö- neminde kendi çöpunu kaldır- makla ya da kaldırtmakla yu- kumlü olmuş. Teşkilatı ve but- çesı olmayan Kadılık yöneti- minde, Kadının yardımcısı olan Çöplüksubaşısının emn ve denetimi altında çarşıların temizliği çarşı esnafına, mey- danlann temizliği acemı oğlan- lara yaptınkrken, istanbul hal- kı mahallelerındekı çöplen bı- Tiktırıp Arayıcı Esnafı'na pa- <-a karşılığında kaldırtmışlar Osman Nuri Ergin'ın, Mecelle-ı Umur-u Belediye adlı yapıtında anlatılan bu sıstemı, Sözen'in temizlik politikası Özel sektöre çöp toplatma, sosyal demokrasiye uymaz Bazı ilçelerin çop toplama işine özen gostermediğini belirten Sozen, ozel sektore çop toplatmanın kendi sosyal demokrat siyasi anlayışına sığmadığını, ilçeler daha fazla çahşırsa, sorunun çozuleceğini söyluyor. Istanbul'un tarıh boyunca nufus artışlarıyla sureklı krıtık hale gelen nufus -su dengesı, son yıllarda çop ıçın de geçer- lı Cumhurıyetten sonra hızla artan nufus, doğrudan topla- nan temizlik vergılenne karşın, kentın gerçek anlamda temız- lenmesıne olanak vermemış Bugun de buyuyen butçeler, ondan daha hızlı buyuyen ken- tın temızlığıne yetmıyor Nufusu 8 mılyona ulaşan Is- tanbul'da daha ekonomık ve pratık çop toplamak ıçın öne surulen yöntemler neler ve Be- lediye Başkanı Nurettin Sozen malıyet, teknolojı ve yonetım karmaşası uçgenınde sıkışan çop krızını atlatmak ıçın neler duşunüyor 9 — Sayın başkan, sizin de Fahrettın Kerım Goka> gıbi "Efendı efendı, benım şehnmı kırletme>e hakkın yok" diye bağırmayı ya da bir Sıvaslınm "Nereden senın şehrın oluyor" diye sormasından çekındiğiniz anlar oldu mu? Olduysa, 9 milyonluk şehirde çopleri top- lamak için ne duşunuyorsu- nuz? — SOZEN — Boyle anlar olmadı ama anakent belediyesi çop konusunda kökten ve mo- dern bır sıstemı uygulamak ıçın aylardır her çalışmayı vap- tı Uygulama aşamasında 2 ba- kanlığın engellemeye varan oyalaması yuzunden projeye başlayamadık — Iki yıllık surede işçi sayı- sı artmasına karşın çopler bir- çok semtte zamanında kaldı- nlnuyor, sokaklar iyi temızlen- miyor. Aksayan nedir? SOZEN — Maalesef bazı ıl- çe beledıyelen çöp toplama ışı- ne gereklı ozenı göstermıyor Bır ıkı ılçede lakayıtlık hat saf- hada, ama kentın tumunde ay- nı göruntu yok — İlçe beledıyelen ışçı sayı- sını arttırdı, ancak temızleme- de yıne ağır kahnıyor Krızı at- latabılmek ıçın bır sure, Nevv York'takı gıbı lngıltere, Al- manya ve tsvıçre'nın bazı kent- lerındekı gıbı ozel sektöre çop toplatılamaz mı? Batı ulkele- rınde yuzde 42 daha ucuza malolduğu ılerı suruluyor SOZEN — Ucuza malolup olmadığını bılmıyorum ama' bu benım sosval demokrat sı- yası anlayışıma uymuyor ilçe- ler daha fazla çalışarak bunu halledebılır — Bugun İstanbul'da fülen çalışan 5 bin temizlik ışçisi me- muriardan yuksek maaş alıyor. Bugun sokaklan çopten geçil- meyen bazı ilçe beledıyelerin- de geçici temizlik işçısı olarak işe alınan ancak belediyeye hiç uğramadan maaş alan partili- lerin bulunduğu one surulu- yor. SOZEN — Ilçelenn genelın- de boyle bır şey olduğunu bıl- mıyorum Iddıalann ıspatlan- ması gerekır İlçe beledıyelen kendi yetkılerı ıçınde ışçı alı- yor, bızım etkımız olmuyor Her geçen gnn giderefc buyuyeır^op yıgınları. gunluk yaşamın kanıksanm -bir pftrcası (Fotoğraf: ERDOGAN KÖSEOGLL) 'Hızlı Çöp Toplama' projesi250 milyar liraya mal olacak projenin yönetmeni Prof. Kriton Curi. tstanbul'un çöp sorununu çozeceğı behrtılen "Hızlı Çop Top- lama ve Depolama Sıstemı" 2 aşamadan oluşuyor Kent ıçınde belırlenecek 7 transfer ıstasyonunda 40 adet TIR, gelecek çöp- len bekleyecek Çöp kamyonlan ıle mahallelerden getırılecek çöpler, bu ıstasyonlarda TIR'lara aktarılacak TIR'larla taşı- nacak çöpler Avrupa yakasında Kemerburgaz'ın Karademz kı- yısında, Anadolu yakasında da Aydınlı'da belırlenen çöp top- lama sahalanna dökulecek Ikıncı aşama olan çöp depolama sahalannda, toprak, önce plastık maddelerle geçınmsız hale getırılecek Bunun ustune ya- tay borularla drenaj sıstemı yerleştınlecek Daha ust tabakaya çakıl dökulecek Çöp gazları ıçın de dıke> borular yerleştınle- cek Dökulecek çop sıkıştınlarak her dökumden sonra uzen top- rakla örtulecek Sıkıştırmayla bırıkecek çöp suyu, yatay boru- lann ucundan bırıktınlerek tekrar çöp alanının uzenne pom- palanacak. Böylece çurume hızlandırılacak Çöp gazları da dı- key borulann ucundakı bacalardan alınarak gazla çalışan jene- ratörlerle elektrığe dönuşturulecek Tum proje 250 mılvar lıra- ya malolacak Projenm yonetmenı Prof. Kriton Curi, "Milli Sa- vunma Bakanhğı, Aydınh'daki araziyi, askerlerin musaade et- mesine karşın belediyeye devretmiyor. Kemerburgaz'dakı ara- zide de hiç ağaç bulunmadığı halde Orman Bakanhğı, toprak- tan numune almak için bile aylardır izin vermiyor. Sağlık açı- sından çok vahim bır konuda siyasi çekişmeye akıl hafsala almıyor" dıyor Çöp, nüfustan daha hızlı artıyor istanbul'da anakent ve 20 il- çe beledıyesının bır gunde top- ladığı yaklaşık 7500 ton çöp, tstanbul'dakı nüfustan bıle da- ha hızlı artıyor. tlgınç rakamları ıçeren 50 yıllık bır dönemdekı nufus, çop ve harcanan para dengesı şo>le 1923'te nufus 750 bın, Te- mızhk Vergısı gelıri % bm 10 lıra, çöp toplamaya harcanan para 420 bın lıra. 1929'da nu- fus 790 bın, vergı gelın 271 bm lıra, gıder ıse 636 bın 205 lıra 1935'te nufus 883 bın, vergı ge- lın 346 bın 387 lıraya çıkmış, gıder ıse 450 bın lıra 1940 yı- lında 991 bın ıle mılyona da- yanan İstanbul nufusundan toplanan 363 bın lıraya karşı- lık, çöp gıden 481 bın lıraya yukselmış 1948'de nufus 1 mılyon. Temizlik Vergısı gelın 839 bm hra, çöp ıçın harcanan para ıse 2 mılyon 192 bın lıra. Ve 1963 yılına geündığınde is- tanbul nufusu 2 mılyon 293 bın kışı Temizlik vergısı yok Çöp ıçın harcanan para ıse 15 mılyon 833 bın lıra. İlçe beledıyelerın topladığı gunluk çöp mıktarı ıle araç- gereç ve ışçı dunımu ıse şöyle: Beykoz: Gunde 136 ton çöp topluyor 11 kamyonu, 184 ış- çısı var Eyup: 250 ton çöp top- luyor, 33 kamyonu, 188 işçısı var Beyoğlu: 500 ton çöp top- luyor 460 işçısı, 25 kamyonu bulunuyor Eminonu: 300 ton çöp topluyor 294 temizlik iş- çısı, 35 kamyonu var Pendik: 250 ton çöp topluyor 240 iş- çısı, 19 çöp kamyonu çalışıyor. Umraniye: 100 ton çöp toplu- yor, 100 işçısı, 10 kamvonu bu- lunuyor Zeytinburnu: 300 ton çöp topluyor 158 işçısı, 18 çöp kamyonu var Kucukçekmece: 350 ton çöp topluyor 240 iş- çısı, 20 çop kamyonu çalışıyor. Şişli: 600 ton çöp topluyor 25 kamyonu, 745 işçısı bulunu- yor Fatih: 700 ton çöp toplu- yor 380 işçısı, 45 kamyonu mevcut Beşiktaş: 440 ton çöp topluyor 212 işçısı, 30 çöp kamyonu çalışıyor Gaztosman- paşa: 320 ton çöp topluyor 328 işçısı, 37 kamyonu var Ka- dıkoy: 800 ton çöp topluyor, 603 işçısı, 44 yenı çöp aracı var. Kartal: 600 ton çöp topluyor. 160 işçısı, 32 kamyonu var. Sa- nyer: 400 ton çöp topluyor. 184 ışçı, 32 kamyonu mevcut. Kâğıthane: 280 ton çöp toplu- yor 200 işçısı, 27 çop aracı var. Bayrampaşa: 115 işçısı ıle 360 ton çöp topluyor, 14 kamyonu var Adalar Belediyesi: Ra- kamları \ermedi îstanbul halkının bır turlu yu- rutemedığı ve çople yaşamaya ahştığmı anlamak ıçın değışık tarıhlı fermanlara göz gezdır- mek yeterlı: "Sokak >e mahallelenn da- ima temiz rutulması gerekirken ihmal edilmış ve bazı yerlere çopler yıgılmışür. Subaşı ve esas başıya tenbib olunmuştur. Siz de halka tenbıh edin, ma- halleler arastndaki mezbelelık- leri kaldırıp denize atsınlar ve sokaklar gereğı gıbı temizlen- sin. Bundan sonra kimin duk- kânının onunde veya mahalle arasında supruntu gorulurse mahalle halkı cezalandırıla- caktır." Istanbul'un 1695'te de çöp koktuğunu gosteren ferman- dakı gıbı artık belediye baş- kanlan halka çöp toplatıp de- nıze attırmıyor, ama kendi ara- larındakı koordınasyonu sağ- layamamanın acısmı halka vansıtıvor. Bugun yaklaşık 1395 hektar- hk bır alanın çopunu toplayan anakent ve 20 ılçe belediyesi, temizlenecek alanları kendı aralarında böluşmuş durum- dalar Bu bolunmuş yonetım, kentın tumunun temizliği açı- sından sorunlar yaratıyor Sı- nırlan bır sokak ya da bır cad- deyle bölunen ılçe beledıyele- nnın çop ve temizlik hızmetlerı dengesızhkler gosterıyor Ana- kentle ters duşen ılçe beledıye- lerı, Dalan dönemındekı gıbı Sözen yönetiminde de çop top- lamada yetersız kalıyor Bugun çop toplama sıstemındekı ak- saklıklann kaynağı olarak 3030 sayılı Büyuk Şehırlerın Yönetımı Yasası'nın yonetme- lığı gösterılıyor Eskı Anakent Beledıve Baş- kanı Bedrettın Dalan, Kadılık, Ihtısab Nazırlığı, Şehremane- tı ve Cumhunyet devrı beledi- ye teşkılatındakı çöp toplama sıstemlerını ıncelemese de 1984'te uygulamaya koyduğu sıstem, Kadılık dönemınının ışbölumuyle benzerlık gosterı- yor Bugun kentın buyuk mey- danları ve bazı anacaddelennı Anakent Belediyesi, ılçelerde- kı bazı caddelerle sokaklan ıl- çe beledıyelen temızlıyor Ama Sozen'e gore "tlçeler temizleyemiyor" Ilçe beledıyelen ıse çöplenn temızlenememesım, araç gereç ve personel azlığına bağlıyor Bu savunmanm gerçekhğını anlayabılmek ıçın 20 ılçeden aldığımız rakamlar, ılçe bele- diye yetkılılerını doğrulamıyor Yatırım yerlen olarak duşunu- len ılçe beledıyelennı, ıstıhdam sorununu çozecek kuruluşlara dönuşturmekle suçlanan SHP'h ılçe belediye başkanla- rının çoğu, son 2 yılda ışçı sa- yılannı önemlı ölçude arttır- mış durumda Anakent beledı- yesıne 1000 yenı ışçı alınırken, Uskudar ve Bakırkoy Beledı- yelen 500 ışçıyı kadrosuna al- mış durumda Beykoz, Kartal ve Zeytınburnu ılçelerı de ışçı sayısını 2 yılda ıkıye katlayan- lardan 3030 sayılı yasaya gore ana- kentın çop konusundakı tek görevının çop ımha sahalan yapmak ve bakımını ustlen- mek olduğunu belirten yenı mudur Oğuz Olcay, "Ancak il- çeler yetersiz kalınca, yeni iş- çiler alarak yeniden çop topla- ma işinı genişlettik" dıyor Oğuz Olcay'a, tum istanbul halkının merak ettığı soruyu, yanı bugun 1 5 mılyon hrayı aşan maaş alan temizlik ışçıle- rının venmlı çalışma yapıp yapmadığım soruyonız Olcay, "Benirn çopçum iyidir" ya da "defildir" demıvor Once çop toplama sıstemının çağdışılı- ğından yakınıyor ve "temizlik işçisi gunde 8 saat çalışıyor" dıyor Istanbul'dakı çop toplama mekanızması sovle ışlıyor Kentın Halkalı, Kemerbur- gaz, Yakacık ve Umramye'de ustu açık çop dökme alanları var En fazla 7 ton çöp tasıyan kamyonlar, kentın ortasındakı bır mahalleden topladığı çöpu, 25-27 kılometre uzaklığa götü- rup tekrar gerı dönuyor. Bir kamyonun ıkı defa çöp topla- ması ıçın geçen sure olağanus- tu uzarken, yakıt masrafı da artıyor Çöpun atıldığı alanlar, sureklı ve uzun sure çöp dokul- duğu ıçın toprakla kapatılamı- yor Boylece ıçme suyu, hava ve toprak kırhlığı tehlıkeh bo- yutlara ulaşıyor Trafik terörti: 40 öltiHaber Merkezi — Yurdun çe- şıtlı yerlerınde dun 'trafik teröru' yaşandı. Meydana gelen kazalarda çoğu çocuk ve kadın 43 kışı hayatını kaybettı, 100'e yakın kışı de yaralandı. Haya- tını kaybedenler arasında turıst olarak ulkemızde bulunan bır Çekoslovak ve Ingılız vatanda- şı da var. Hatay'ın Payas ılçe- smde tanm ışçılennı taşıyan kamyonun devTilmesı sonucu ış- çılerden 7'sı öldu, 19'u da ya- ralandı Anadolu Ajana muhabırlen- nın trafik kazalanyla ılgılı ola- rak verdıklen bılgıler şoyle. Hatay'ın Payas ılçesınde ta- nm ışçılennı taşıyan Huseyin Öğrenenefe ıdaresındekı kam- yon, Ibrahim Demir ıdaresınde- kı kamyonla çarpıştı Kazada Husne Akdoğan, Gumuş Ballı, P dia Tavız, Durdu Yılmaz, l jıit Öğrenenefe, Durdu Öğre- nenefe ıle kımlığı belırleneme- yen yaşlı bır kadın ölduler. Ya- ralanan 19 ışçı ıse Dörtyol ve ts- kenderun devlet hastanelerınde tedavı altına alındılar Samsun'un Ayvacık ılçesın- den Çarşamba'ya gıden Ahmet Dok ıdaresındekı otomobıl aşı- n hız yuzunden Yeşılırmak'a uçtu Otomobıl surucusu Ah- met ıle kızkardeşı Hafize ve ba- baannelerı Dursune Dok ırmak- ta boğuldular Aksaray'dan Nevşehır'e gı- den otomobüle karşı yönden ge- len bır kamvonun çarpışması sonucu Selçuk Yaylaklı ıle aynı araçta bulunan Demet ve Sevim Okumuş hayatlarmı kaybettıler Dığer kazalar ve hayatını kav- bedenlenn ısımlen şöyle • Konya-Aksaray-Karapınar Cemile Donmez, Ali Osman Ozudoğru, Goksu Devrim, Kocaelı-Gebze Sevim Atabay, Kandıra-Kefken Sedat Tumkus, Gebze-Haydarpaşa Hun Gonul, Samsun tncesu Ali Er, Izmır- Bergama Selim Orhan ıle Çe- koslovak turıst Alewamdra Ma- la, Muğla-Yatağan Adnan Yı- kacı, Koyceğiz'de tngiliz turıst Fancis Nslerna, Denızlı'nın Çal ılçesınde Cihan Kabak, Bahkesır-Dursunbey'de SHP Dursunbey İlçe Yonetım Kuru- lu uyesı Ramazan Y'eren ıle Hi- dayet Kıran, Nevşehır- Kozaklı'da Necati San, Gazıan- tep'te tlhan Ozlurkmen, Kahramanmaraş-Goksun'da Sakine Tolu, Elbıstan ılçesının Kılak köyunde Bayram Çiftlik- li, Amasya Merkez ılçeye bağlı Hasabdul koyunde de uçuruma yuvarlanan romorkta bulunan Dondu Altunsoy hayatını kay- bettı. Adana'da, Ibrahim Canbolat yonetunmdekı 01 PS 262 plakaü sems otobusunun Gırne Köpru- su yakınlannda çarptığı kunlı- ğı belırlenemeyen bır kışı ıle Kayserı kent merkezınde Bay- ram Yamula yonetımındekı 38 HH 295 plakalı otomobılın çarptığı bısıkletlı Huseyin Can, Erzurum'da Abdullah Emren yonetımındekı 25 DK 707 pla- kalı mınubusun çarptığı Vildan Sumbul (4), Konya Merkez Me- ram ılçesıne bağh Karadığın kö- yunde Abdullah Otlu ıdaresın- dekı 42 EE 628 plakalı traktö- run çarptığı Ali Akkaya (4), Ko- caeh'nın Gebze ılçesınde Yusuf Yaacı yonetımındekı 34 L 7282 plakalı yolcu otobusunun çarp- tığı Erdal Vural (13), Bursa- Ankara karayolu Erıklı kavşa- ğında, plakası belırlenemeyen bır otomobılın çarptığı 7 yaşın- dakı Huseyin Aslan, Ceyhan- Kadırlı karayolunda meydana gelen kazada Huiya Satı ıle Eser Satı, Elazığ Karakoçan'da Se- vim Dilek, Ali Ozbek, Elazığ- Malatya karayolunda da Fur- kan Çelik olduler. Akreple yelkovan ne durumda olursa olsun, tuşlayın 18001 01'i, AloBanka karşınızda... Ve hizmet veriyor! Sız de hemen Yapı Kredı'ye gelın, Telecard ınızı ya da Yapı Kredı kredı kartınızı alın, AloBanka'dan hizmet almaya başlayın! YAPI^CKREDi "hizmette sınır yoktur" • AloBankayı Istanbul dış4ndanarâdığrızda onceistanbul unkoduolan (1j sonra 18001 01 ıtuşlayın AloBankayıyurtdışırdanaradıgınızda onceTjrkıyenır koduolar (90 ı tLŞla., n M