Katalog

24 AĞUSTOS 1991 DIŞ HABERLER CUMHURÎYET/11 «SSCB'deki \ahudiler kaçmlacaktı" '' • KUDÜS (AA) — Israü Saglık Bakanı Ehud Olmert, SSCB'de başansız darbe girişimi ile yaşanan kriz sırasında, îsrail hükümetinin SSCB'de yaşayan Yahudileri Israil'e kaçırmayı plandığım * söyledi. tsrail haber ajansı ITIM'ın dunku haberine göre Olmert, merkezi ABD'de bulunan bir Yahudi derneğinin uyelerine hitaben yaptığı konuşmada, tsrail hükümetinin Sovyet Yabudilerinin kitlesel olarak tsrail'e göçünun sağlanması 1 için çareler aradığını söyledi. - liıdjman'dan ." tiltinıatom . • BELGRAD (AA) — Hırvatistan Cumhurbaşkanı ; Franjo Tudjman, federal yönetimden, ordunun Hırvatistan'a yönelik operasyonlarını en kısa sürede durdurmasını istedi. Tlıdjman, aksi halde, "Hırvatistan'ın toprak bütünlüğü ve egemenliğinin savunulması için gereken önlemkrin ahnaeağım" bildirdi. Tanjug Ajansı'nın haberine göre, Franjo Tlıdjman, Federal Başkanlık Konseyi'ne gonderdiği mektupta, federal ordunun, "Hırvatistan'daki anayasai düzenı devirmeye, Hırvat topraklarmı işgal etmeye" yönelik operasyonlannın 31 ağustosa kadar durdurulması çağnsında bulundu. Seçim yasası onaylandı • SOFYA (AA) — Bulgaristan'da Cumhurbaşkanı Jelyu Jelev'in veto ettiği seçim kanunu, bazı değişikliklerle parlamentoda yeniden onaylandı. Parlamentoda önceki akşam yapılan yoğun tartışmalardan sonra, çoğunluğu elinde bulunduran Sosyalist Parti (eski KP) milletvekillerinin oylanyla, yurtdışında bulunan Bulgar vatandaşlanna seçimlerde oy hakkı tantmayan seçim kanunu maddesi kabul edildi. ABD'de iki Litvanya, Letonya veEstonya, ABD'den bağımsızlıklarını tanımasını istediler Baltık, destek arıyorMuhafazakârlann darbe girişiminin ardından "derhal ve tam bağımsızlık" ilan eden Baltık cumhuriyetleri, resmen tanınmak için Batı nezdinde girişimde bulunuyor. ABD Başkanı Bush, son gelişmelerin bağımsızlık sürecini hızlandıracağını söyledi. yakında bağımsız olacağını ve Sovyetler Birliği'nin egemen cumhuriyetlerin oluş- turduğu bir konfederasyona dönuşece- ğini belirtti. Litvanya, Letonya ve Estonya Cumhu- riyetleri'nin temsilcilerinden oluşan bir heyet, dün Washington'da ABD Dışişleri Bakanlığı yetkilileriyle yaptıkları yakla- şık bir saat süren görüşmede, ABD'nin Baltık Cumhuriyetleri'nin bağımsızlığını resmen tanımasını istediler. Görüşmeden sonra Litvanya temsilcisi SUsys Lozora- Dış Haberter Servisi — Sovyetler Bir- liği'nde Devlet Başkanı Mihail Gorba- çov'a karşı muhafazakârlann giriştiği darbenin hemen ardından "derhal ve tam bagımaziık" ilan eden Baltık Cum- huriyetleri, resmen tanınmak amacıyla Baü nezdinde girişim başlattılar. ABD Başkanı George Bush, SSCB'deki son gelişmelerin bu ülkelerin bağımsızlık sü- recini hızlandıracağını söyledi. Federal Almanya Dışisleri Bakanı Hans Dietrich Genscber de Baltık Cumhuriyetleri'nin itis basına yaptığı açıklamada, "Arük de- vir degişti. Bazüan henuz farkına vara- masa da yepyeni bir dönem basladı" de- di. ABD Başkam George Bush ise Ken- nebunkport'ta konuyla ilgili görüşlerini açıklarken, Baltık Cumhuriyetleri'nin "bagımsızlıklanna ne kadar erken lumı- şurlarsa, o kadar iyi olacağını" söyledi. Bush, son gelişmelerin, söz konusu cum- huriyetlerin bağımsızlık sürecini "belki de hızlandjracagım" belirtti. Federal Almanya Dışisleri Bakanı Genscher, Nordsee Zeirung gazetesinin dunkü sayısında yer aian makalesinde, Sovyetler Birliği'ndekı son gelişmelerin "Baltık halldaruun bağımsızlık arzula- nna kavuşmalanm hızlandıracagı" yo- rumunu yaptı. Yazısında, darbenin ye- nilgiye uğratılmasında Rusya Federasyo- nu Devlet Başkanı Boris Yeitsin'in ust- lendiği öncü rolün önemini vurgulayan Genscher, bunun Sovyet cumhuriyetle- rinin ağırlığım arttıracağuu belirtti. Genscher'in yazısında şu ifadeler yer al- dı:'Gelecekte Sovyetler Birliği egemen cumhuriyetlerden oluşan bir biriik, ya- ni konfederal bir biriik olacak. Bu yeni yapı, merkezle cumhuriyetler arasında yetkinin paylaşılması temelinde oluşa- cak. tlişkilerimizde bunlan dikkate al- malıyu.' Bu arada Litvanya Parlamentosu ön- ceki gece aldığı bir kararla, SBKP'ye bağlı kalmaya devam eden Litvanya KP örgütünü yasadışı ilan etti. Parlamento- nun karan üzerine Litvanya güvenlik güçleri partinin merkezini ele geçirdiler. DlŞBASIN Artık iki başkan var idanı • WASHINGTON (AA) — ABD'de değişik ^yaletlerdeki iki idam mahkûmunun cezalarımn infaz edildiği bildirildi. Virginia eyaletindeki Derich Peterson, 1982 yılında bir soygun sırasında bakkalı öldürdüğu için idam cezasına çarptınlmıştı. Peterson, önceki gece elektrikli sandalyeyie ölüme gönderildi. Artık iki başkan var. SSCB, mutlak merkeziyetçiliğin Haçlılannın giriştiği darbeden sonra iki başkanlı bir ülke oldu. Resmen biri Biriik Başkanı, diğeri Rusya Başkanı... Kâğıt üstünde birincisi ikincisinin önünde sayıhyor, ama Komünist Partisi Genel Sekreteri'nın özgurlüğüne kavuşmasma kapıyı açan Rus demokratlarırun zaferi, gerçekte yeni bir iktidar böluşümune neden oldu. Bu yeni dağüımda Sovyet Başkanlığı, açılış törenleri ve yıldönümleri kutlama işlevi ile sınırlı bir başkanlığa indirgenme tehdidi ile yüz yuzedir. Rus Parlamentosu'nun önünde 100 bini aşkın kişi "muzafferlerin" mitingi için toplanırken Kremlin'de sadece bir basın toplantısı oldu. Ayrıca bu tarihi anlarda iki başkan birbirleriyle temas ederek yeni atamalar için, ülkeyi birlikte yönetmek için, kararlan paylaşmak için zaman bulabildiler. Rusya Federasyonu kendi ordu ve haber alma örgütünü kurma niyeti taşıdığını ifade ederken, merkezi aygıtın dağıtılacağına dair işaretler var. Bazı istisnalar dışında, 19 ağustos komplocuları da Gorbaçov da hatta Yeltsin ve Şevardnadze de aym rahimden geliyorlar. Yeitsin'in gücü sadece Dantonvari enerjisinden gelmiyor. Komünist mumyacıklara karşı kafa tutabilecek direnci kendinde görduyse, bütün diğer elemanlara karşı en köklü çözümü, yani komünizmin panzehiri olan demokrasiyi temsil etmesindendir. (23 Agnslos) TANEA Demokrasi güçlenecektir "lnsanlar ve toplum değişmiştir. Bu da perestroykanın zaferidir!" Mihail Gorbaçov'un Moskova'ya yeniden dönüşünde kullandığı bu ilk sözler, SSCB'deki dramatik gelişmeleri yakından ve heyecanla izleyen dünya demokratik kamuoyunca derinlemesine hissedilmiştir. Rus parlamentosu önünde toplanan güler yüzlü, gitarlı gençler, Tolstoyvari sakallı yaşlılarla birlikte eskinin üzerine kurulan yeni zaferi temsil ediyorlardı. Demokratik ilkelerin bağı, bu insanlara güç veriyordu. Bu güç süper güçlü görünümündeki, ancak aciz KGB mekanizması, askeri- sanayi kompleksi ve kendisini yenilemekten aciz yaşlı Komünist Partisi'ne karşı bir güçtu. Demokratik ilkeler bu deneyimden daha kuvvetli çıkacaktır. Cumhuriyetler, egemenlik haklanyla üniter bir devletin temellerini oluşturacak bir yönetim şeklini öngören bir anlaşmayı imzalayabilecektir. Ekonomik reformlar, bulundukları çıkmazdan kurtulmaya başlayacaktır. Perestroyka, birçok rakibini bertaraf edecek duruma gelecektir. Acaba tüm bunlar gerçekleşebilecek mi? Ancak tüm bunlann yapılması için en azından şimdi daha iyimser olmamıza yardımcı olacak bir ortam yaratılmıştır." (23 Agustos) KIZIL MEYDAN'DA RUS BAYRAGl — Moskovalılar, darbenin yenilgiye ugratılmasını kutla- mak için degJşik gösteriler dıizenliyor. Önceki gun gerçekleştirilen yüriiyüşte Moskovalılar, dev bir Rus bayragını Kızıl Meydan'a tasıdüar. (Fotoftraf: REUTER) POLJT1KADA SORU1NLAR ERGUIVBALa Rüyanın Sonu "Kaç yıldır, dünyanın çok büyük bir bölümü gerçek sanı- lan bir rüya yaşıyordu. Önce Reagan'ın Amenkası ve Thatc- her'ın İngiltereşi, ardından Batı'sından Doğu'suna tüm Av- rupa, Türkiye, Üçüncü Dünya'ya doğru gitgide genişleyen bir çemberde görülen bir rüya ıdi bu: Ideolojıler tükenmişti; daha doğrusu ondokuzuncu yüzyılın başlanna, Marksizm ön- cesine uzanan bir liberalizm anlayışı, geçerli tek ideoloji ola- rak zaferini ilan etmişti. Artık her yerde serbest piyasa eko- nomisinin sözü edilecekti. Vahşi liberalizm her yerde hük- münü yürütecekti." Biz bu görüşe yürekten katıhyoruz. Dûnyada tek yolun, vahşi kapitalizm, kıran kırana reka- bet olduğu inancı, bir rüyadır. Çağımız bir arayış çağıdır. Uy- gulanagelen komünist modelin çöktüğü ortamda, meydanı boş bulan kaprtalizm. şimdilik tek alternatrf olarak görülmek- tedir. Ama insanlık eninde sonunda orta yolu bulacak, vah- şi kapıtalizmi törpüleyecek ya da otorıter sosyalızmı demok- ratıkleştirecek, piyasanın kaprıs ve acımasızlığını planın akıl- cılığı ile frenleyecek, yeni bir modeli ortaya çıkaracaktır. Aslında rüya eski Doğu Almanya'da sarsılmaya başlamtştır bile. jşsizfik, enflasyon, kitleleri sokağa dökmekie, Başba- kan Kohl, gıttiği yerlerde yumurta yağmuru ile karşılanmak- tadır. Ama asıl tehlikeli olan rüya, halkı hiçe sayan, demokrasi- yi rafa kaldırmayı amaçlayan bir darbeyı çözüm olarak gör- mek, umudu ona bağlayarak övgü yağdırmaktır. Ve bunu "daha hakça bir toplum düzenı" adına yaptığını söyleyebil- mektir. Tehlikeli bir rüyadır, çünkü bu rüyayı görmekte ısrar edip uyanmamakta direnenler, yıllardır sosyalizm adına diktatör- lüğü, demokrasi adına darbeyi, kitlelerin kurtuluşu adına kit- leleri ezen rejimleri savunmuşlar, bazıları isimlerinin önün- deki akademik unvanlan da ustaca kullanarak 'sureti haktan' görünmeyi başarmışlardır. "Hoca böyle söylüyorsa, herhakJe bir bildiğı vardır." Oysa hoca vardır, hoca vardır. Kendini bilıme, araştırma- ya, kitaplarına vermiş hoca vardır, hocalık unvanını her ka- pıyı açan bir anahtar gibi kullanan ya da o unvanın arkası- na sığınarak devletı yönetmeye, politika yapmaya, gerçek- leri tersyüz etmeye çalışan hoca vardır. Batı'da bir profesör, bilım adamı olarak saygı görür, o ka- dar. Gördüğü saygı, işini hakkı ile yapan dürüst bir muhen- disten, bir doktordan ya da bir işçiden fazla değildir. Az gelişmışliğin bazı özelliklerinden hâlâ kurtulamayan Türkiye'de ise "hocam" sözcüğü, çoğu zaman bir eziklik duygusunun, aşın hayranlığın, abartılı saygının ızlerıni de ta- şır. Hoca konuşursa, dinlenir. Hoca yazıyorsa, bir bıldiği var- dır. Hoca söylüyorsa doğrudur. Kendine güvenı henüz tam olarak gelışmemış toplumlar, o güvenlik duygusunu, asker, paşa, hoca ya da güçlü liderde ararlar. Bu nedenle Batı'daki "hocalar" uzun süre rüya âlemin- de yaşamazlar. Rüyalannda ısrar ederterse, isimlerinin önün- deki unvana karşın toplumda en ufak bir saygınlıklannın kal- rnadığına tanık olurlar. Tûrk toplumunda ise bazı hocalar, "ben yazarsam olur" rahatlığı içinde rüyalarından bir türiü uyanmazlar. Moskova'- dakı darbeyı destekledikten birkaç gün sonra demokrasiyi en ateşli biCHnde savunuriar. Çin'de Tıenanmen o/ayını "ca- nım, devletin yapacağı başka şey de kalmamıştı" diye ge- ^iştırmenin ardından büyük bir rahatlıkla insan hakları hak- kında zehır zemberek yazı döşenırler. Afganistan'a yapılan müdahaleyı, 1 milyon insanın ölmesini, 5 milyon insanın da göçmen durumuna düşmesini es geçip 3. Dünya halklan- nın somürülmesi konusunda destanlar döktürüıier. Hem demokrasiyi savunuriar hem demokrasiyi rafa kal- dırmayı amaçlayan darbeyı; hem insan haklarını savunur- iar hem insan haklarının tanklar altında ezilmesini; hem sos- yalızmi savunuriar hem kitlelerin ısyan edıp yere çaldığı bü- rokratik dıktatörlükleri. Hem özgüriüğü savunuriar hem te- peden ınmeciliği. Insanlığın önünde tek yol olarak vahşi kapitalizmin kaldı- ğı rüyasının sonu yakında gelecektir. O rüyanın zaten tutar tarafı yoktur. Ama ondan önce Türkiye'de başka bir rüyanın sonu gel- miştir. Ya da hızta gelmektedir. "Ben yazarsam olur. Ben söylersem inanırlar" rüyasıdır bu. Soba mühendisinden alınır. SL-7 DöküıııSoba dDDemirdökümT ö r k i y e ' n i n T e r c i h i ® m Türk Demir Döküm Fabrikalan A.Ş. Satış ve Pazarlama Grubu: Talat Paşa Cad Hannana Sok Daruşşafaka Tozan \ş Hanı So 3 Levent - isonbul Tei (1) 1 7 9 27 20 (7 tfat) Faks (I) 179 27 29 Servis MüdürUiğü: Tel (1) 169 72 61 -164 02 88 Faks: (1) 168 73 92 Doğalgaz ve Ist Danışma Merkezleri: • lstanbut- (i) 542 00 08 - 583 92 24 «Ankara: (4) 167 87 78-118 21 00 »lzmlr: (51) 22 02 61 -Bursa: (24) 23 10 99 •Samsun: (36) 15 10 52 Hemen Teslim SL 7 Soba SL 5 Soba Pcsiıı Fiyatmu Tak?»it Peşinat 240.000 210.000 6 Taksit 235 000 190.000 Toplam 1.650 000 1 350 000 Bkononıik Taksit Peşinat 190.000 160.000 11 Taksit 160.000 130 000 Toplam 1.950.000 1 590 000 Isıtma teknolojisinin gereklerine göre üretilmiş, sağlam, verimli, dekoratif iki soba. Gövdesi döküm... tçi tuğla... Dışı çift kat emaye... Sıcağı çok iyi yayar, ısıyı çok uzun süre korur. Ekonomiktir, yakıta ödediğiniz paranın tam karşılığını alırsınız. Bir - iki mevsim kullanıp atacağınız sobaya para yatırmayın... Sobanızı Demirdöküm'den seçin, kolay taksitlerle ödeyin! Yaygın ve uzman Demirdöküm Servisinin \ güvencesiyle... GENEL SATIC'.IIAR SL-5 Döküm Soba * KDV oranlanndakı olası ırtışlar fivailara vansıüiacaktır " F.vatlara *12 K D V dahıldır BekoIstıklalCad No 349 Beyoglu - tstanbul Tel (1) 152 49O0CHaı) A Ayoa Bu>Tjkdere Cad No 1-n 1 Aygaz Han Kat 6-"'-«-9 Zıncırlıku\iı - l.sunbul Tel (1) 166+4 00 r HJO ÇERNİŞEV: Perestroyka hızlanacak ANKARA (Cumhuriyet Bü- rosu) — Sovyetler Birliği'nin Ankara Buyükelçisi Albert Ser- geyeviç Çernişev, Turkiye'nin ülkesindeki darbe girişimi kar- şısında takındığı 'dengeli ve uzak gönişlü' tutumdan dolayı Cumhurbaşkaru özal'a, Devlet Başkanı Mihail Gorbaçov'un "şifahi teşekkür mesajını ilettiğini" açıkladı. Dtın bir basın toplantısı dü- zenleyen Büyükelçi Çernişev, bir soru üzerine, "Bu olaylar- dan sonra tüm toplum gibi parti de kendi içindeki yeniden yapı- lanma sürecini hızlandıracaktır. Toplumumuz, oiaylardan gere- ken dersleri çıkannıstır. Artık reform süreci dana hızlı olacak ve KP de aym yoldan gi- decektir" dedi. Sovyetler Birliği'ndeki geliş- meleri özetleyen Çernişev, Sovyet-Turk ilişkilerinin hızb bir şekilde ve her alanda gelişe- ceğini söyledi. Cumhurbaşkaıu özal'ın mart ayında Moskova'- ya yaptığı ziyaret sırasmda im- zalanan dostluk ve iyi komşuluk antlaşmasının bu ilişkilerin te- melini oluşturduğunu kaydeden Çernişev şöyle konuştu: "Geride kalan gönlerde bö- yükeiçilik olarak Turk tarafı ile devamlı temastaydık. Türk ta- rafı olaylar başlar başlamaz, bunnn Sovyetler Birhgi'nin iç iş- leri olduğunu, ancak darbecile- ri tasvip etmediklerini, bnna rağmen ilişkilerin surecegini bil- dirdi. Bunu hemen merkeze bil- dirdik. Turk tarafımn bu den- geli ve uzak göruşlü rurumu için müteşekkiriz". Çernişev şöyle devam etti: "Bu olaylardan sonra, Sov- yetler Birtigi'nde tum toplum gi- bi parti de kendi içindeki yeni- den yapılanma sürecini hızlan- dıracaktır. Toplumumuz olay- lardan gereken dersleri çıkar- mıştır. Artık reform sureci da- ha hızlı olacak ve KP de aym yoldan gideceHir."