Katalog

22 AĞUSTOS 1991 CUMHURİYET/15 Güven verici doğallık MELIH CEVOET ANDAY Çok hasta olduğunu biliyordum, bu hastalığın sınsi sinsı nasü ilerledığinı de bir ölçude izledim. Tarabya'daki perşembe toplantdarı bana bu olanağı vermişti. Sağlıklı bir insanın, parlak bir zekânın, neşeli bir ruhun böyle adım adım çökmesı çok hüzun vericiydi. Ama olum haberi gene de şaşırtıcı ve vurucu oldu. Akla ve bilgiye dayalı bir durustlük, nasıl bunca özleştirılmış olduğuna zaman zaman aklımın takıldığı bir örnek uygar kişilık, hiçbir zaman övunme gostensıne varmayan sarsılmaz ve doğallaşım bir doğruluk, neşenin biraz daha ağır basmasına olanak tanınmış bir ruhsal denge, hiçbir zaman bolca harcantnayan ve böyle olduğu ıçın de çekicıliğı hep taze kalan ıçten bir dostluk yaşantısı, dinleyen, gören, fakat yargısını çoğun kendınde saklayan, ıyı korunmuş, böylece kişileri dışta tutabılen bıraz gızemsel bir seçme ve ayıklama dehası, ender bulunur guven verici etkisini ondan habersızcesine yaşayan doğallık... Onun başlıca nitelikleriydi. Nadır Nadi Bey'ın ölumu onu tanıyanlar ıçın gerçek bir kayıptır. Ben yenı bir olay karşısında kaldığım, yeni bir kitap okuduğum bır sıyasal ya da toplumsal sorun hakkında tepkilerimı oluşturduğum zamanlarda Nadır Bey'in tavrının ne olabileceğvnı duşunmeye sık sık başvururdum. Onun varlığı guven ve umut vencıydı. Onu tanıyanlar ya da yazılarından tanıyanlar ise ornek bır aydını yitirdiğimi duşuneceklerdir. Dostum Nadir Nadi , FEYYAZTDKAR 41 yıl önce bır akşam uzeri tarihi bir ahşap yapının yuksek tavanlı odasında merhabalaşmıştık. Önceki gun beton bir binanın bakımh küçuk odasında vedalaştık. Cumhuriyet gazetesinde genç bir başyazar ile çocukluk yıllanndan yeni kurtulmuş muhabır arasında oldukca mesafeli başlayan iş yaşamı, uzun yıllar içinde çok sıcak bir dosüuğa dönuşen amlar zincirine, Amerikan Hastanesi'nin 4'uncu katında son noktasını vurdu. O gunkü Yazı Işleri Muduru rahmetlı Cevat Fehmı, "Yenı arkadaşlardan" diyerek benı tanıttığında kendine pek yakışan hayret ifadesıyle once "Yaa!.." demış, arkasından "Merhaba, başarılar" diye eklemıştı. Son gecesınde kapısında Ilhan ve Hasan'la beklerken, doktorun; "Artık bittı" sozcuklerine "Yaa!" diyen bızlerdik. Bilinçsiz bir şekilde Nadir Nadi'yi kendi sevgıli sözcuğiı ile uğurluyorduk. Yakm tanıyanları çok yonlu bir buyük dost kaybettiler. Devamlı izleyenleri gerçek bir Alatürkçü'yü yitırmenin îksikliğini duyacaklar. Bır çeyreği Cumhuriyefın içinde geçen 40 yılda o kadar çok ve öylesine güzel anılar yığını oluşturduk ki bu servet bana yeter Nadir Bey... Keyifli akşam uzeri sohbetlerimızden birer parçayı gunlere ,erpiştirsem, sizinle buluşuncaya dek ben de idare ederim Nadır Bey... İşlevi gelişecek BAHRI SAVCI Cumhuriyet gazetesi, cumhuriyet rejiminin Mustafa Kemal devrimcilıği ile kuruluşuna Yunus Nadi'nin yönetıminde buyuk katkı getirmişti. Gazete, Nadir Nadi'nin yönetiminde, bütun tutucu, gerici, metafizikçi güçlere karşı çoğulcu laik demokrasiye katkı getırme özgorevini örnek bir performansla yerine getirmiştir; onun için Türkiye'nin bütun laik demokrasi güçleri Nadir Nadi'nin yitirilmesinin acısını yüreklerinde duymaktadırlar. Mesleksel birikimımde bana da kaynak olan Nadir Nadi'nin dunyamızdan aynlışı ayrı bir sızı olmuştur, fakat gazetenin modernleşme ve demokrasimizi geliştirme işlevinin, kesintisız surup gelişeceği hakkındaki inancım buyuk kayba bir kuçuk tesellı oluyor. YIL 1988 — Eylülun 10'u. Nadir Nadi Cumhuriyet okuyor. Gazete 65. yılını yaşamakta, Nadir Nadi 80. (Fotoğraf: CENGlZ CIVA) Nadir Nadi'yle kırk yıl YAŞAR KEMAL Nadir Nadi'yi kırk yıl önce bir mayıs ayında tanımıştım. Tanıdığım gun de Cumhurıyet'e gırmiş, ilk roportajlarımı yapmaya Diyarbakır'a, onun ısteği üstüne gıtmıştım. Bugun kırk yıllık anıları \inelemek ıstemiyorum. Buna gucum de yetmez Kırk yıl, Cumhuriyet gazetesinin, dahası da Türk gazetecüik tarihinin yoğun bır kesiti demektir. Buysa kitaplara sığmaz. Eğer, benim yaşadığım kırk yıllık tarih yazılacak olursa, o tarihın ortasında Nadır Nadi gorkemli bır özgürluk anıtı gibi durur. Turkiye ılk Meşrutiyet'ten bu yana, ne yazık ki özgürluk yuzu gormedi. Getirebıldiğimız ozgurlukler, bırer özgürluk kıruıtısıydı. Ulkemize, sevinçler yerine acılar getirdi. 27 Mayıs'ın dışında her askerı darbe bir faşizm, bır zulum patlaması oldu tnsan soyunun en alçakça uygulaması işkenceleri yaşadık. Bu ozgurluk timsalı ınsan, en yoğun işkenceler ortasında >aşamını surdurdu ve kendı de vetmış yaşını geçrnişken askerı mahkemece mahkûm edildı. Bu ozgurluk timsalı adam bu işe çok uzuldu, ama gık demedı. Başkalanmn uğradığı zulme daha çok uzuluyordu. Bu zulum, bu ışkencenin utanç verici gunlerınde hep birlıkteydik. "İnsanoğlu ınsanoğluna nasıl ışkence yapar" diye hep şaşıyordu. Şaşıyor, uzuluyordu. Birçok şeyi derinlemesine anlamıştı da ışkenceyı bir turlu anlayamamıştı. Insanlık böyle bır insanhk olamazdı. Insana benzer ınsan böyle bir uygulamayı akıl edemezdi. Bu işkencecüer, ozgurluk duşmanları kimdi, neydı, nasıl in&anlardı? Bir insan işkenceden sonra nasıl sokağa çıkıyor, insanların yuzune, kansının, çocuklarının yuzune, komşularının, arkadaşlarının yuzune, yerin dıbine geçmeden, nasıl bakabıliyordu?.. Nadir Nadi bunu da anla)amıyordu. Demokrasiye varmak, ozgurluğe ulaşmak bir ulusun onur sorunuydu. Işkenceye, zulume, insanın insanı sömurmesine, aşağılamasına karşı koymak bir ulusal onur sorunuydu. Ulusunu seven bir kışı nasıl vatandaşını aşağılar, ona ışkence yapar, oı-un ozgurluğunu kısıtlar, onu aşağılardı?.. En kotu gunlerde, ulus işkenceler, zulumler, aşağılanmalar altında inlerken bunları konuşurduk. Içine donuk, ıçın ıçın kaynayan bır insandı. Kendıni, ofkesıni, sevıncını açığa vurmamak ıçın elinden gelen çabayı gosteren bır kışıliğı vardı. Kendini tutamadığı zamanlar zulum gunlerıvdı. Idamlarda hep susuyor, ağzını bıçaklar açmıyordu. Karşısındakı ınsanlara durmadan soru sorar, karşısındakı kirn olursa olsun onu dikkatle dınler, soyledıklerı üstunde duşunurdu. Ilışkıde bulunduğu her insana çok onem \erir, onem verdiğı de belli olurdu Kışiliğı dostlanna hep mutluluk verirdi. Ulkenin demokrasiye ulaşması, bır ulusun onuruyla bağıntılıydı. Bağımsız bır ulkenin ınsanları pek oyle onurlu sayılamazdı. Nadır Nadi, Mustafa Kemal Paşa'nın ışıklı yolunda buyuk bır bağımsızhk yolcusu olarak sonuna kadar >urudu. Ülke bağımsızlığı, ulkedeki kişilerin bağımsızlığı, dıl bağımsızlığı... Bağımsızhğın bır butun olduğunun bilincındeydı. Onun ıçın bır demokrası savaşımcısı oldu. Onun ıçın Cumhuriyet gazetesi demokrasinin bayraktarlığını yaptı. Bağımsızhk bır butundür. Bugunkü, dahası da butun dunyadakı ezberci eğitim bir kolelık duzenınden gelen bır eğitimdır. Bağımsız eğıtimden de yana oldu Onun için de sonuna kadar Köy Enstıtulerını destekledi. Kolelik eğıtimıyle gerçek bir demokrasiye mumkunu yok varılamazdı. Dunyada demokrasinin gerçekleşmesi, insanların tam bır bağımsızlığa kavuşması için insanların bağımsız, yaşayarak, ureterek bır eğitımden geçmesinden başka ınsanhğın bır umarı yoktu. Nadır Nadi oldu. O ölmedi demeyeceğım, yazık kı oldü. Daha uzun yaşamalıvdı. Nadır Nadi şu olerek akıp gıden, bınkimlerle her gun iyiliklerde, guzelliklerde çoğalan ınsan selıne bır tutam ışık bıraktı. O ışık, oteki guzel, insanca ışıklar gibi her zaman ulkemızi aydınlatacak. Nadir Nadi'yi bır ıkı kuçuk yazıyla benım anlatmamın olanağı yok. Kırk yıllık bır dostluk, kırk yıllık bir macera. Kırk yıl dunyayı anlayabilme, algıla>abılme çabası. Kırk yıl gozlediğım, her gun yeniden doğabilme çabası. Her gun bir şey oğrenebılmenın hırsı. Her gun bır şeyler oğrenmenin mutluluğu ve guzelliklerın adamı. Nadır Nadi'yi derinlemesine anlatmak ıvilıği, guzellıği anlatmak demektir. Ve bir insan kırk vıl bu maceraya tanık olmuşsa... Rastlantı değil FAZIL HÜSNÜ DAĞLARCA Nadır Nadi, çok severdı annesini. Cenazesinde bulunmuştum. Ana-oğul bağını, olağanustu uzüntüsunu gormuştum. Tam yaşadığımız gunlerde ölmesi rastlantı değildir. Ülkeyi yönetenler en sorumlusundan en az sorumlusuna dek görevlerıni surekli bırakmışlarsa, kendi çıkarlarımn, kendı geleceklerinin ardına duşmuşlerse Yurtana'nın aydın oğlu nasıl yaşayabilirdi? Kınlmaz kaletn RECEP BILGINER Nadır Nadi ustamız, ağabeyimiz, Babıâli'nin temel direklerinden biriydi. O da şairin dediği gıbı uzaklara gitti. Ama kendisinden sonraki gazeteci kuşaklanna çok ustun bır örnek olma niteliğini surdurecek. 20 gun önce kendisini ziyaretimde bedenındekı rahatsızlığı yenmeye çalışan guçlü bir iradenin varhğını gozlerinde okumuştum. Benim ve kuşağımın gazetecıliğe başladığımız yıllarda Nadır Nadi, bizler için ulaşılmaz noktadaydı. Özellıkle sade uslubunu, duru cumlelerle çok şev anlatan başyazılarmı örnek almaya çalışırdık. Onu ilk kez 1948 Hazıran ayında Akşehir'de duzenlenen Demokrat Parti'nin mitingınde vakından lanıdım. Az konuşan, gözlemcı, çevresıne ılgiyle bakan bir ağabey gazeteciydi, Akşehir'e Ankara'dan Celal Bayar'la birlikte gelmiştı. Trenlerın o dönemdekı koridorları bıle dolduran kalabalıklığını yadırgamıştık. Akşehir'den Konya'ya, oradan Ereğh ve Karaman'a hep mıtingleri izleye izleye birlikte gittik. Başka gazeteciler de vardı. Cumhurıyet'ten Haluk Durukal, olayları izleyıp haber veriyordu. Hurrıyet'ten Burhan Arpad vardı. Ben Vatan gazetesi adına o gezıye katılmıştım. Konya'dan Ereğli'ye giderken yolda kuçuk bir köpru yıkılmış olduğu için arabalardan inip bir partilı Bayar'ı sırtlayıp sudan geçırdı Bız genç gazetecıler atladık. Ustat Nadir Nadi de gerılerden hız alıp atlamak istedi, ama derenın bitım noktasmda suyu aşamadı. Durumdan keyiflendi, suyu aşmış gıbı davrandı. Nadir Nadi Adana'da yakınının ölümünu bildiren bir haber aldığı için o geziyi yarıda kesıp Istanbul'a döndü. Yıllar sonra Agop Arad'ın yakınlaştırmasıyla sık sık ustadm ziyaretine gider oldum. Arada bir Muhsin Ertuğrul'u da alıp birlikte Kumkapı'ya Agop'un meyhanesıne giderdık. Muhsin Bey'e çok saygısı vardı. Agop Arad'ın da konuşmalarından hoşlanırdı. Her sabah Cumhuriyet'i elime aldığımda buruk bır acıyla kınlmaz bir kalemin sahibi olan ustadı saygıyla anımsayacağım. Meşale hep yanacak YÜKSEL ÇAKMUR Mustafa Kemal Ataturk devrimlerinin yılmaz mucadelecısıni kaybettık. Laikliği, cumhurıyetı, çağdaş Turkiye inancım son nefesine kadar savunan çok değerlı hocamızı kaybettık. Nadir Nadi'nin yeri kolay kolay doldurulamaz. örnek kışiliğiyle, inançlarıyla ve demokrasiyi yaşatma, savunma ve kökleştirme mucadelesiyle yureklerde ölmez yerini almıştır Nadir Nadi... Türkiye'nin tam bağımsızlığını, ozgurluğunu, ınsan haklanna saygıyı hepimize örnek olacak şekilde erdemlilığiyle ortaya koymuştur. Nadir Nadi bence olmedi, eserleriyle, ortaya koyduğu onurlu ilkeleriyle, yaşam felsefesiyle ytıreklerimizde yaşayacaktır. Türkiye'nin dar gunlerinde sıkıntılar, ıstıraplar içinde yaşayanlar Nadir Nadi'nin eserlerine bır kez daha yönelecekler ve ondan guç alacaklardır Cumhuriyet gazetesi yazı aüesi ve biz okuyucuları, Cumhuriyet'in meşalesini hep yanık tutacağız. Çunku Cumhuriyet gazetesi tum Türkiye'yi aydınlatıyor. Nadir Nadi'yi kaybettik Cumhuriyet in babası oldu• Atatürk ilkelerımn ve oz- gûr dûşüncenin yılmaz savunuousu, basınırnıztri ustalanndan Nadir Nadı, dün kalp yetmezliğı so- nucu rıayata gözlennı kapadı. 83 yaşında olen Nadır Nadt yarın top- rağa veıiiecek. • 25 saytada EminÇÖLAŞAN NADİR NADİ T ÜRK basın .e Turk >e sec kır oır tnsantm daha yilırdı Nadır Nadi ulkesıne kalem ^e gazetesıyle hızmet verer sa/gın bır ısımdı Babası Yu- nus Nadı Kjrtjlus Savası .e sonrasın da Atafcırfc'ur er >aktr arkaaaslann dan bır olmus onun en yaKın cevre sınöe bu jrmanm mutlulugunL yasa mıslı Nadır Nadı babas n.r 1945 yıl nda ,vefatındaascnra Cumhunyet Gazete ıv Ata urkcu c zgısınde gumjmıjze kaöar ge- tırmıst Cumhurryel bugun ülkemız n en saygın gazetelermaer b n/se Du iu kuşkusuz coK buyuk Dlcjde Nadir Nadfve oorcludur Bas»mn b r bolumunun boy esıne yozlaştıgı bazı gaze'ecıier n paralı cı kar ılışkılef ıne g rü ğı su ortamda Na- dir Nadı gıb bı r insanı yılırmış ol mamız Türk basını ıçın buyuk bır ka yıptır Kendısını öurada s rum Allaû^t£net eyvesın HurrıyeA g j s ^ 9c ^ a ia-^t SLflİBlBtSL Türk basımndan Mr dev Nadir Nadi için Doğan HIZLAN EVGİNİN sav^ının bır kosesı daha koptu Nadir Bev, oldu v azdıklanndan kenustukiar n dan eşstz l*?zzel aldıçım ender ınsâr d r dandı Yas!ândıkı.a gtnclssen nandıç ı gruna saglıgını hıcc sauan br Cumhuriyet Ianhııxlt bazı adlar var dır kı ıleılemevı yenılomevı Batılılas maui mların atiıvla annıak bır onur boruıdur Nadir Nadi bu âdlardandı Anıiar ndakı zt*r 9ın ınsan portrelerı orıuı kısıWvi lübMrdekı ala^cı ustaiı§ını qosterırdı Cok severdım Sıyasal kışı lıklf1 lamdıklrir nı uı ır^e a,nntılanro kdıİ Jt ikl r< k 'ıllnıh Nadir Nadi, Turkıvenın calkantılı dv htp sınıfı gtcr'iı>lır Darbe Türk basınının bası sagotsun kaybettıkCumhuriyet gazetesi sa- hibı ve başyazarı QnlQ gazeteci Nadir Nadi, don sabah vefat etti... TOrk Nadir Nadi OLDÜıCumhurtyot Qaz*tasi sahibi Nadir Nadi 83 yasmdaydt. C«- nazesi yarm toprağa v*rü«c«k. ^Tercüman MtTm BttiM YOKUŞT* OeĞlL: Cumhuriyet ga nteslnin sahibi re bsşyazan Nadir Nadi, kalp yst- medlği sonucu vetat etti. Bitim Yokuş böylece renklı 6/r slmasını daha kaybettl. Nadir Nadi vefat etti# Cumhunyet gazetesinin sahibi ve başyazarı Nadır Nadı, tedavı gorduğu Amerikan Hasta nesı nde dun sabah kalp yetmezlığı sonucu oldu Nadır Nadı 83 yaşındaydı • HABERİ 8. SAYFADA •