Katalog

CUMHURÎYET/12 EKONOMİ 22 AĞUSTOS 1991 DÖVİZ KURLARI 1991 Oövizın Cinsı 1 ASCDotarı 1 Alman Martı 1 Avustralya Doları 1 Belpka Frangı 1 Fransc Frangı 1 Hollanda Ftoriru 1 Isveç Kronu 1 İsvıçre Frangı 100 Itaiyan Lırefi 1 Japon Yenı 1 Stertın 1 S Arabistan ftyaiı Alış 4585 81 2590 12 3592 06 126 09 764 06 2302 70 714 13 2980 71 347 54 33 49 7630 79 1222 82 OÛMZ Sanş 4595 00 2595.31 3599.26 126.34 765 58 2307 31 715 56 2966 68 346.24 33 55 7646.06 1225.27 Efektrf Alıs 458122 2587 53 3530 99 123.94 763 29 2300 40 706 99 2977 73 34163 3315 7623.16 1192 25 Efektıf Satıs ÇVM2KUR 4606 79 2603 10 3610 06 126.72 76788 2314 23 717 71 2995 64 349 28 33 65 7669 02 1228 95 S 1 7706 Alman Mam % 6 0019 Ft Franpj S 1 9914 Hoı Fkmnı i 1 5384 bv Frangı % 1319 49 Ital. Lıret $ 136 95 Japon Yenı S 3 7501 S An» Rıyaiı £ 16640S YHTIRIM UtfMtatrt* İş ^fafcnnvi iş VStmın-2 Iş ^bnm-3 lşVSınm-4 t$ ^ft9T^6 fmerkm-T lnfeftm-2 Lmerton-3 InBrtoM Merfon-5 «ürsal'ı»! U B 4 ftl-2 Msri fit-3 M s * Attm Fon Gnrt tokım-1 Gm» >S»nm-2 Gnrtttfcıro-3 6>M litnM GntflMn»>5 âftnk Rn 1 EsM>Fm2 Esbanfc Fon 3 YKB ftlınffl c YKBStkfrF YKBHsaF YKBKamF YKBIMF VKBKvraF YKBDoreF YKB Kapitf F YKBKSF fctalFon-1 V*1 Fon-2 VMofFon-3 \WafHtet FONLARI N i 87170 48J01 22564 19.250 «404 o&SSo 58533 2&261 2&303 11336 55LJ33 «859 217(5 21967 15B75 61483 26697 16519 11063 9523 99153 23X62 15912 62.053 4&59S 6459- 48527 41J05 47519 «971 15572 15«9 4t£C 124246 22BS1 1S544 87281 49149 21012 19271 16424 65.^U 56599 29.295 26J35 11.384 54909 45.732 21775 21398 12535 6&601 26594 K514 11JBS 9.00 59238 23JB3 1İ333 B2.130 4855B 65308 41591 '1666 47860 19X7 15-576 15198 41720 124391 22BB7 14 263 *m 013 071 012 QH 0)2 012 012 012 012 -002 014 014 014 014 1413 117 •039 _0_03 -413 ac0.13 113 012 013 111 013 a14 057 008 003 00E 012 012 016 -193 VMot Ouıya Fon Mtof Fan-6 DtştM» M*> Fon Dçbsıfc BC^BZ û^funk ftfnte TûümFavi Tûtûn Fan-Z MfeuFon-1 M * u Fon-2 Fraıs Fon-2 Frats fim-3 FirurtsFoM FransFon-5 Zn*Fav1 Tn* Fon-2 Haâ.tx0fm ZkKFaM MRm-1 rt* Fon-2 RnukFon PamıkHısse EırtakFon-1 Etrt* Fon-2 lmpnFon-1 lmpaFoB-2 TStatfi» SurorFon OnzFon £Q> Fon Kjtarraftm DtmrFofl TjrçFon OrökFon TûfttmkFon NeıFotı ElFon 21 AtaTOSIMI * Ni 19.180 14806 42 754 51638 «658 48.210 13516 176172 21166 26J06 22360 14 238 14754 25268 19029 20.114 18.467 24*4 19184 26039 17.355 21672 11863 20128 U964 17796 S477 20942 17189 17»7 17036 17438 14838 14.579 14648 14040 N* • T9494 14.820 42JO5 58352 1£719 48268 11532 176.415 21191 26343 22389 14394 14777 25354 19JJ31 20161 18J10 19120 154 109 019 036 037 10 10 114 112 114 113 110 0.16 034 001 023 023 •023 •033 RyttteMnmd 21704 16366 20154 13368 17.820 19.470 203» 17209 17368 17058 17460 "4.856 14.664 14.669 14053 - 015 002 013 •011 012 •004 015 012 068 013 013 -010 014 109 T A I I U İ I WMi nacM: II.BZB.UUU _„ . * , . _ „ „__. TAHVIL j £ j ,m m : 2 21 MUSTOS 1991 M r 22 Tmm 05088196 b 98130 b 96130 M İ 53 50 6390 ftM •*• 6126 20.MOOO (»nı HSSJM Toplusözleşme hakkını kullanan işçisayısı son 5 yılda 300 bindenfazla azaldı Sendikasızlaştırma yayılıyor ALTM-GÜMOŞ Cumhunyet Fteşat 24ayaralt>n 22 ayar bıleak 900 ayar gümûş AJış 355.000 375.000 53.850 48.500 675 Satış 360 000 390 000 54 100 53 400 702 SERBEST PİYASADA DÖVİZ ABO Dolan Alman Martı Frknsu Frangı 100 I Lıretı S A Rryali Ahş 4685 2635 773 350 1235 Satıs 4695 2645 780 355 1245 BORSA Ma» 1tacari: 1M.355.1S5.950 2 1 Mktarr. 23.2S5.72I M4 ^ | AfiUSTOS «ı. M«ıı (Ûnceki kapanışa göre) Btleşık 3505.00 Maii. 2576.» Sınai: 3732 19 •I — (Oncdri ortatamaya göre) Bilesüc . ManıÇim (A) ManıCtn (Q Afyon pmenm »öTetea Mu AlnoHakfeıe Mka* B0h OniHlD Wu ÇlSl Htitf Chvı Ç. BMrk OKnMMk D»naC«nı DwıMol»n Dmn Ofstt Eofp tpflt EgtBkaci* EgaEnıUsln ErrM Sjgorb(BÛ) trcıyıs nncnK E™#OC Ftmş Mûmmyum 55$*™'Goat-Ynr GûtmFıö GûntyBoci* H M F ttntom Inana IMotOfFWwı tonrDC tocjfn K» UMM MoMyJ KmlGıta MpcEhtMl KocHoMng Koc Yıwım KonyaOmMD Kdfdsı KonmaTv. MyiiKâûiıyt Pemlın LİpBKjdi» Ua/onaTMn ManSn CSmemo Marn ttmrtsll 0M ManTal M> ı t i n f (8Û) Natrunznı MiûdlÇimmto OanTılstt fjmuksa Otosjn Pars*ı (BU) PtG Proflo M k t a PnaıSûi Prar Enteçre Eı hurtaPınar Un FVnaş PtMMM PotylerKBÛ) takak SaMH Vayınc*» Santral HoMiv Sanurysan Sok» Sun Eleırtron» T H I %tğtKta TOıstan* Tekstıfcank Teteas Tezsan TGaranC 8 Tl; SvİLlAt^l/) Tş Sn.|C-*ti5BflU Tıre Kuisan TU Tofas Tûrn Oto TopnkiUOıl Trakya Cam TScmens TSçeCam T S K B (BU) TD OoUJm Tunca Tensff Tûpraş THY T Trtorg Ûny% ^mentoBÜ) Ü » « S e r ı m * VnM Vaıg - t Kjravre Yasas Yunsa Ûnc* s>- mslooan 395000 76000 19000 2550 3800 12500 24000 1150 13600 3000 7900 30600 1560 1300 3100 2950 t 4 M 4500 2750 4500 5400 2tS0 2700 17000 3050 2Z9İ 1500 7600 7800 23500 15000 4150 56000 1200 H i 1900 09UU 3900 3100 8400 4900 5450 41X 650 15500 1450 1500 16000 3500 725 7000 •••• 7500 5300 27000 5200 13500 20000 33500 3350 1450 2000 6900 3550 1100 83000 3100 1000 4100 2950 500 575 900 tt» 6300 96000 1075 1650 7500 1100 2600 17M 3500 500 11M 1850 2200 MM 2600 M 1500 20750 8300 I7M 6500 10000 2SM 1450 3250 6700 5500 1550 t i M 250000 400 tM 1IM 1750 13M 15250 7200 1750 13250 2300 1800 12000 5600 1950 925 2400 4350 4650 950 M 5000 1300 17M 1200 BuounU) 375000 68000 17250 230G 3800 21000 1100 12750 2700 28500 1450 2700 2600 2550 4400 5100 2650 1200 15260 2800 1300 6800 21500 13750 52000 1100 M İ 1900 3650 3050 6400 ıeoü 4900 800 14250 1400 1450 16750 700 6200 7000 5000 24000 4700 12750 19000 31000 3100 1400 1850 6500 1000 77000 2150 1050 3600 2700 450 500 »75 1M9 1550 7100 1060 2500 155» 3150 500 1 t M 2150 MM 2300 tu» 1500 19000 7800 4«M 6500 9600 m1450 61X 1350 MM 375 m1MI 1«t 13750 1700 13250 2000 1500 11000 1950 875 4600 900 •1M 1200 17M 1100 k- 3211 73 "«*• 1M1 | K*7 âi tMmti- M11 9A 3143.33 Mat: 2463.69 Sınaı. BugMa) •nytt»* 395000 75000 11600 2500 3*50 23000 1150 13250 2900 30600 1500 2950 3000 msT 9 M 2750 4550 5400 2850 1300 17000 3000 2M9 1400 7500 23000 14750 54000 1250 (71 1900 rm 3950 3050 8400 4400 5200 860 14750 1500 1500 18000 750 6200 7500 5300 24000 5J00 13500 20Î50 33000 3300 1450 2000 6600 1050 83000 3100 1050 3900 2*50 500 1Wfl 550 900 13M 1600 7500 1150 2700 1tM 3150 525 1IM 2150 MM 2500 t2M 1600 21000 8300 « M 6900 10100 MM 1550 6600 1500 MM 400 MM IJSt 14750 1750 13500 2250 1500 11750 1950 925 4800 975 H M 1250 1M« 1200 Buginoi kapanç 380000 75000 18250 2300 3850 23000 1100 13000 2800 30000 1500 2850 2960 <m 2650 4400 5400 2850 121» 17000 2900 2MB 1350 7300 22500 14250 54000 1150 171 1900 I7M 3100 3050 8400 ZVOT 4W0 4900 825 14750 1450 1500 17500 750 6200 7100 5000 24O00 4800 13250 19750 33000 3300 1450 2000 6600 1050 80000 3000 1060 3800 - £B0Q 500 52S 900 MM 1550 7500 1050 2600 MM 3150 525 12M 2150 MM 2500 J M 1500 20000 6000 4MA 6500 17900 2Mt 1450 6300 1500 MM 400 H2M 1Mt 1M* 14750 1750 13250 2100 1500 11250 1950 875 4750 925 HM 1200 177MI 1200 ıjKm fflMın 34414 64580 26060 12100 X7MM 110400 47800 13100 1516645 101850 70200 1251250 326900 42280 466416 6500 1837860 13000 9000 800 231940 48300 146640 579650 1291868 7300 127900 1MM 500 MM 9ftfl tUU 4491280 1300 2000 2100 15680 205700 54800 7175 3000 122700 179070 2000 10800 5150 400 111700 459453 588141 294900 119485 87400 176300 2150 50660 219235 22300 1200 '121000 - ^ 0 O 909900 177000 28200 nmm 100 5700 42000 14300 375284 1MKM 1100 54600 2Mİ 1200 4 M M * 1500 1MM 24200 30400 663050 41M 13800 10000 MM 8300 78917 231013 * i w 308440 H ) MSM MM 18900 164150 2200 90600 3000 86400 135400 19200 12450 68475 77M 48400 t M 47050 354196 En çok söı ftfiac By 380000 73000 180CC 2300 3750 22000 1100 13000 2750 29000 1450 2100 2900 4MJ 27» 4550 5200 2850 1300 17000 2900 «mım 1350 72M 22500 14500 52000 1150 M İ 1900 3800 3060 6400 4800 5000 800 14500 1450 1500 17750 725 6200 YflM 7100 5000 24000 4900 13000 19250 32500 3300 1400 1900 6600 1000 82000 3000 1050 3700 2700 475 500 900 1 M İ 1600 7400 1050 2650 MM 3150 500 12M 2150 MM 2500 H M 1500 19500 8000 MM 6900 9973 MM M50 6300 1450 •Mt 400 M İ MM 1 M İ 14000 1700 13500 2100 1500 11250 1950 900 4700 900 riM 1200 1774 1150 AjıfMdl 0(1% 382272 72682 17918 2370 3724 22147 1108 13003 2774 29293 1459 2829 2S20 2661 4500 5278 2850 1266 16562 2873 1345 7103 22S36 14258 52861 1163 M7 1900 MM 3806 3060 8400 4600 5006 813 14450 1450 1483 17402 726 6200 IM 7115 5100 24000 4898 13063 19562 31988 3233 1404 1912 6575 1015 80769 2953 1050 3756 2740 481 506 891 1H1 1595 7346 1069 2616 17(1 3150 512 12M 2150 jsrt 2433 M7S 1529 19S66 8027 4Mİ 6737 aa»1462 6279 1429 •441 399 1Mt 1JSİ 14102 1723 13386 2113 1500 11272 1950 899 4677 921 an 1201 1165 ŞÜKRAN KETENCİ Çahşma Bakanhğı'mn yetkili sendi- ka belirlemeyle ilgili istatistikleriyle toplusözleşmeden yararlanan işçi ista- tistiklerinin karşılaştırüması, istaüstik- lerde iki katına varan bir sahteciliği ser- giliyor. Bakanlık istatistiklerinde sen- dikalı işçi sayısında artış görülürken, gerçek yaşamda toplusözleşme hakkın- dan yararlanabilen işçi sayısında çok önemü düşüşler olduğu ortaya çıkıyor. Sendikasızlaştırma politikalarının so- nucu, sendikalı işçi sayısı ve oranlann- da çok önemli düşüşler var. Beş yıl öncesinde toplu sözleşmeden yararlanabilen işçi sayısı toplamı 1 mil- yon 600 bini aşmışken, halen 1 milyon 300 bine kadar düşmiiş bulunuyor. Si- gortalı işçi sayısında aynı dönem için de 850 binin uzerinde bir artış olurken toplusözleşme hakkından yararlanabi- len işçi sayısı 300 bini aşan bir düşüş, Türkiye'de kamuoyunun yanıltılması- nın aksine hızb bir sendikasızlaşmanın geliştiğini sergiliyor. Sendikasızlaştırma en yaygın toplusözleşme hakkı kulla- nılan işyerlerinde sendikalı işçilerin toplu çıkanlması ve işlerin taşeron şir- Bakanlık istatistiklerinde % 50'ye varan bir sahtecilik, gerçek dışılığı gösteriyor. Yüzde 60 baraj, sendikaların toplu sözleşme hakkını belirlemede kullanıldığı için siyasi iktidara, sendikalara'şantaj' yapma olanağı sağlıyor. Toplu pazarhk hakkını kullanabilen işçi sayısı 1 milyon 300 bine kadar düşerken bakanhğın resmi istatistiğinde sendikalı 2 milyon 130 bin 511'e çıkmış gözüküyor. ketler eliyle yürütülmesi biçiminde ger- çekleşiyor. Sendikasızlaştırma politikalannın sonucu olarak 1985 yılında sigortalı işçi sayısı içinde toplu pazarlık hakkını kul- lanabilenler VoGOA gibi bir oranda iken 1990 yılında bu oran %39.4'e kadar düşmüş bulunuyor. Oysa bakanhğın yetkili sendika belirlemede kullandığı ve gerçek dışüığın, sahtecüiğin çok bü- yük boyutlara vardığı resmi istatistik- te bakanhğın sadece sigortahlar değil, belirleyebildiği toplam işçi sayısına oranlandığında dahi sendikalı işçi sa- yısı Vo6O.65 gibi yüksek bir oranda gözüküyor. Bakanhğın resmi istatisti- ğinde toplam sendikalı işçi sayısı 2 mil- yon 130 bin 811 olarak görülüyor. Son iki yılın imzalanan sözleşmelerinden yararlanan, toplu pazarlık hakkını kul- lanabilen işçi sayısı ise 1 milyon 313.193'e düşmüş bulunuyor. Türkiye'de yülar içinde toplu pazar- lık hakkından yararlanabilen işçi sayısı ve oranlanna ilişkin gelişmelere bakıl- dığında 1963'ten başlanarak 1985'lere kadar sürekli bir artış gözleniyor. As- lında bu sayısal artış, sigortalı işçi sa- yısındaki artışla karşılaştınldığında, sendikalaşma oranında bazı küçük zik- zaklar dışında önemli bir değişim ol- madığı ve sigortalı işçi sayısının ^>60'ın altında kalan bir grubunun sendikal haklan, toplu pazarlık hakkını kulla- nabildiği ortaya çıkjyor. 1985 yılından sonra ise sigortalı işçi sayısı toplamı kendi seyri içinde artmaya devam eder- ken, toplu pazarhk hakkını kullanabi- len işçi sayısında artış değil, tersine ek- silme olduğu saptanıyor. Toplusözleş- melerüı iki yılhk dönemler için yapılı- yor olması nedeniyle iki yılhk gruplar içinde imzalanan sözleşmelerin kapsa- mındaki işçi sayısı gelişimi şöyle : 1985-86 yıllan 1 milyon 627 bin 230, 1987-88 yıllan 1 milyon 552 bin 434 ve 1989-90 yıllan toplamı için 1 milyon 313 bin 193 işçi. Oransal olarak 1985-86 dönemi sözleşmeden yararla- nabilen işçilerin toplam sigortalı işçi- lere oranı °7o60.4 iken bu oran bir son- raki dönemde %52.1 ve son olarak da ""039.4'e kadar düşmüş bulunuyor. Türkiye'de toplam işçi bir yana, si- gortalı işçiler arasında dahi gerek oran- sal gerekse sayısal olarak yaşanan dü- şüş, hızlı sendikasızlaştırma gerçeği, bakanhğın yetkili sendika belirlemede kullandığı resmi istatistiklere yansımı- yor. Sözleşme hakkını kullandık- lan işçileri işten atıhrken, sendikaların üyelerinde görülen artışlann maddi açıklaması, bakanlık istatistiklerinin sadece yeni üyeler eklenerek eski üye- lere ilişkin gerçeklik araştırması, tara- ma yapılmamasından kaynaklanıyor. Sendikaların toplu pazarhk haklannı belirlemede 1a 10 barajda kullanılan is- tatistiklerde yan yanya yaklaşan bir gerçek dışılık, sahtecilik, sadece sendi- kal haklarda kamuoyunun yarultılması ohnuyor. En önemli sakıncası, gerçek olmayan verilerle °/olO barajı aşan, toplu pazarbk hakkını kullanan sendi- kalan siyasi iktidara gebe bırakması. Baraj ve sözleşme yetkisinin siyasi ik- tidar tarafından sendikalara karşı bir şantaj aracı olarak kullanılmasını ge- tiriyor. Çünkü bakanlık da sendikalar ve Türk-lş de gerçekçi istatistiklerle çok önemli bir sendika grubunun, hat- ta birçok işkolunun hiç toplu pazarlık hakkını kullanamayacağını biliyor. Buna rağmen sendikal rekabetten kor- kan Türk-lş yönetimi, siyasi iktidara gebe olmayı yeğleyerek Uluslararası Çahşma Örgütü ILO'nun bütün ilke ve organ kararlannın aksine, sendika öz- gürlüğü önünde çok önemli bir engel olarak kabul edilen baraj ve yetkinin siyasi iktidar elinde olmasını sağlayan yasa hükümlerini savunuyor. ögretmen «ndikası Eğit-Sen, Ware mahkemesinin karanna ragmen açılmadı. (Folofraf: Sua( Kozlukltı) Istanbul Vcdüiği, öğnetmen sendikasıru açmadı Eğît-Sen hâlâ mühürlüIstanbul Valiliği'nin, Eğit-Sen'in kardeş sendikası Eğitim-Iş'in açık kalmasını sağlayan Yargıtay karannı, Eğit-Sen Genel Merkezi'ndeki mührü kaldırmama gerekçesi sayması, sendikanın, idare mahkemesinin karanna rağmen kapah kalmasına neden oldu. Genel Başkan Ismet Aktaş, valiliği hukuk dışı davranmakla suçlayarak protesto etti. tş-Sendika Senisi — Istanbul Valiliği, öğretmen sendikası Eğit-Sen'in açılmasına. idare mahkemeleri karanna rağmen izin vermedi. Vahlik, Eğit-Sen'in kardeş sendi- kası Eğitim-İş'in açık kalmasını sağlayan Yargıtay karannı, Eğit-Sen Genel Merkezi'ndeki mühru kaldırmama gerek- çesi yaptı. Eğit-Sen Onel Başkanı tsmel Aktaş, valiliği, siyasi tercihler doğrultusun- da hukuk dışı davranmakla suçlayarak uy- gulamayı protesto etti. Istanbul Valiliği, benzer gerekçelerle mühürlenen Eğitim-Iş fstanbul ll Temsilciliği'ndeki mührü kaldırdı. Istanbul Valiliği, Eğitim ve Bilim Emek- çileri Sendikası Eğit-Sen'in 333 kunıcu üyeyle 13 Kasım 1990'da yaptığı kunıluş başvurusunu işleme koymamıştı. Valiiik, tçişleri Bakanhğı'mn "Memurlann sendi- ka kuramayacağı ve gerekenin yapılması" yönündeki tebliği üzerine de İstanbul'daki genel merkezini mühürleyerek kapatmıştı. Eğit-Sen kuruculan, valüiğin, "Kunıluş basvunılannı reddetmesinin bukuka aykı- rı olduğu, valiliğin, yargı alanına giren bir konuda karar vererek görev gaspında bu- Innduğu" gerekçesiyle idare mahkemesin- de açtığı yürütmeyi durdurma davasını ka- zandı. Istanbul 6. tdare Mahkemesi, 2 Ma- yıs 1991 tarihinde "valiiik uygulamasının açıkça bukuka aykın olduğu, uygulama ne- deniyle telafisi giiç veya imkânsız zarar malarının durdurulmasına karar verdi. İs- tanbul Valiliği'nm, Bölge tdare Mahkeme- si 'ne yaptığı itiraz da aynı gerekçeyle red- dedildi. İdare Mahkemesi kararları sonrasında, sendikalanndaki mührun kaldınlarak açıl- D a ğ a Ç l k m a e y l e m i 3 8 . masını bekleyen Eğit-Sen yoneticileri, bu o i i n ü n d e kez valiliğin yeni bir engellemesiyle karşı- s laştılar. Istanbul Vali Yardımcısı Erdoğan Çorum'da kurulu Karakaya Linyit Işlet- İzgi imzasıyla 15 ağustosta sendikacılara meleri'nden sendikalı oldukları için atılan gönderilen tebliğde "İdare mahkemesi ka- 340 işçinin dağdaki direnişi 38. gününe gi- ran dognıltusunda kunıluş evraklannın ka- rerken işçilere toplu iş sözleşme görüşme- bul edildigi, ancak sendikalannın kurula- lerinin başlaması için yeşil ışık yandı. Tür- mayacağı" bildirildi. Tebliğde, "Yargıtay kiye Maden-lş Sendikası, işyerinde yaptır- 9. Dairesi'nin Eğitim-tş'in kapaülması için dığı tespite işverenin itiraz etmemesi üzeri- açıian davada tş Mahkemesi'nin yetkisiz ol- ne Çalışma Bakanhğı'na toplusözleşme gö- duğu ve davanın asliye ceza mahkemesin- rüşmelerinin başlaması için yetki başvuru- de görülmesi gerektiğine" ilişkin karange- sunda bulundu. Türkiye Maden-lş Sendi- rekçe gösterildi. Yargıtay kararında, me- kası Başkanı Hasan Hüseyin Kayabaşı, iş- mur sendikasının 2821 sayılı Sendikalar Ka- çilerin zor şartlar altında verdiği sendika- nunu anlamında sendika sayılamayacağı, laşma mücadelesine destek olunmasını bu nedenle genel hükümler çerçevesinde da- istedi. vaya asliye ceza mahkemesinin bakması ge- Kartai'da kurulu Assan gaJvaniz fabri- rektiği belirtilmişti. Yargıtay kararı, kasında çahşan 150 işçi, işverenin sendika- Eğitim-lş'in kapatılmasını değil, asliye ce- lanndan istifa etmeye zorladığı gerekçesiyle za mahkemesinde davası sürerken de açık dün yemek boykotu yaparak protestoda kalmasını sağlamıştı. bulundular. Özdemir-lş Sendikası'na üye Eğit-Sen Genel Başkanı İsmet Aktaş, va- işçiler, işverenin iki ay once imzalanan top- hliğin 2821 sayılı Sendikalar Kanunu'na gö- lusözleşme sonrasında 200 işçiyi işten attı- re sendika sayılamayacağı gerekçesiyle Eğit- ğını, kendiJerini de sendikalarından istifa Sen genel merkezindeki mührü kaldırma- etmeye zorladığını söylediler. Ekonomide kısır döngü„_ ^ _ öANKARA (ANKA)— Tür- kiye hızla erken seçim platfor- muna doğru ka^ arken ülke eko- nomisi bü\üyeı kamu açıkları, artan enflasyo'i, kiiçülen ekono- mi, yükselen faizler ve büyüyen, bnyüdiikçe de vade yapısı kısa- lan iç borç koridoruna sıkıştı. 1991 yıh için öngorülen hükü- met hedefıeri arasında sadece dış ticaretle ilgili olanların tut- turulma ihtımali yüksehrken di- ğer hedeflerde büy\ik sapmalar bekleniyor. ANKA'nın yaptığı değerlen- dirmeye göre hükümeti erken se- çim karan .ilmaya zorlayan, ka- mu acıkları ekonomiyi bir kısır- döngüde bıraktı. Başlangıçta 17.1 trilyorı lira olarak öngörü- len konsolide bütçe açığı, me- murlara, bütçeyle aynlan perso- nel ödeneğinin çok uzerinde zam verilmesi, KİT'lerde çahşan işçilere programla belirlenen yüzde 45'in uzerinde ücret artı- şı sağlanması, iç borçlanma fa- izlerinin yuzde 76'lara kadar tır- manmasj, erken seçim nedeniy- le KlT'lere mahyet artişlarının gerektirdiği zamları yapmaları- na izin verilmemesi sonucu 25 trilyon liraya kadar tırmandı. KİTlerin toplam fınansman açı- ğının da yıl sonunda 25 trilyon lirayı bulmasıyla birlikte kamu kesiminin toplam finansman açığı 50 trilyon lirayı geçecek. Kamu kesiminin artan finans- man açığını hükümet iç borçlan- ma ve emisyonla karşılıyor. Et- kin olarak kullanılan iç borçlan- ma bu yıl ilk 6 ayda net olarak EGIAD 1991 raporu Yavaş büyüme hızlı enflasyonİZMİR (Cumhuriyet Ege Burosu) — "Ege Genç İşa- damJan Derncği" (EGİAD) tarafından hazırlatılan "199İ Yıh Ortasnda Türkiye Ekono- mia" raporunda 1991 yüıntn belirgin özellikierinin "yavaş biiyitme ve daba hıziı enflas- yon oranlan" olacağı bildiril- di. Raporda yer alan bazı de- ğerlendirmeler şöyle: • 1990 yümda büyüme açı- sındas ortaya çıkan olumlu koşullarm aynen sürmeyeceği görüldüğünden, büyüme hızı önce belirlenen yüzde 5.9 dü- zeyinden yüzde 4-4! 5 düzeyi- ne çekilmiştir. Ancak 1991'in ilk ayJanua UişkiD gelişmeler, bu rakamın gerçekkşme ola- sılığını da tehlikeye sokmuş- tur. • Yavaş büyüme ve daha hızlı enfîasyon oranlan 1991 yılının beürgin özelliklerî ola- caktır. • 1991 yılında, devletin ka- mu finansman açıkları nede- niyle iç borçlanma gereksin- mesi, 1991 yıhndan daha faz- la olacaktır. • 1991 yıhnda para progra- rnının açıklanması gecikmiştir. 10 trüyon liralık bir artış goster- di. Haziran sonunda 67.4 trilyon liraya kadar yükselen iç borçlar Başbakan Yardımcısı Ekrem Pakdemirli'nin kamuoyuna açıkladığı yeni borçlanma yon- temi nedeniyle yıl sonuna kadar daha da artacak. Hazine, iç borçlanma kâğıdı ihalelerinde yüksek oranlı faiz önerenlere kâğıt satmayarak iç borçlanma faizlerini yüzde 63.4'lere kadar çektiyse de şu anda, yılhk faiz toptan eşya fi- yat anışlannın uzerinde bulunu- yor. Bankalann buyuk çoğunlu- ğu da mevduata yüzde 60'Iarın çok uzerinde faiz veriyor. Özel- likle, ara vadelerde uygulanan faiz oranı birleşik faiz hesabıy- la, örneğin Ziraat Bankası'nda yüzde 84'lere kadar tırmanıyor. Hazine"nin 6 aylık bono satışın- da ortaya çıkan yüzde 63.4'lük faiz de birleşik faiz hesabıyla yüzde 73'ü buluyor. Öte yandan, ekonominin olumsuz gelişmelerin etkisiyle içine girdiği küçülme eğilimi ise hem bugünkü hükümetin hem de erken seçim sonrası gelecek hükümetin aşması gereken so- runlardan biri. Yıhn ilk üç ayın- da geçen yıla göre yüzde 1.3 kü- çülen ekonominin aynı eğilimi ikinci üç aylık dönem içinde sür- dürdüğü belûiiliyor. Ancak er- ken seçim nedeniyle büyümenin negatiften pozitife dönüşmesi bekleniyor. Ancak başlangıçta öngorülen yüzde 5.9'luk büyü- me hedefi tutturulamayacak. Büyümenin joizde 3'lerde kala- cağı tahmin ediliyor. Akbulut hükümetinin hazır- layarak Yümaz hükümetine bı- raktığı 1991 ydına ilişkin ekono- mik hedeflerden sadece dış tica- ret hedefinin tutabileceği belir- lendi. Özellikle ihracat açısından öngorülen yüzde 10'un uzerin- deki büyüme hedefinin yıl so- nunda tutması ihtimali güçleni- yor. İhracat ilk 6 ayda yüzde 9.5 oramnda artış gösterdi. 22.5 tril- yon lira olan ithalat hedefi ise hemen hemen bu noktada ger- çekleşecek. Dış ticaret açığının da öngörülenin bir miktar altın- da kalması bekleniyor. Buna karşılık ödemeler dengesi açığı kamu yatınmlan ve imalat sana- yii Uretiminde belirlenen hedef- ler gerçekleşemeyecek. Öte yandan Sovyetler Birliği'n- de yaşanılan darbe ise tüm dünya ekonomilerini olduğu gi- bi Türkiye'yi de olumsuz etkile- yecek. Özellikle petrol fiyatlan- nın uluslararası borsalarda yük- sehnesi, geçen yıla göre petrole daha az para ödeyen Türkiye1 nin bu avantajını dezavantaja dönüştürebilecek. Türk müteah- hitlik şirketlerinin bu ülkede yaptığı işler ile Türkiye'nin bu ülkeyle olan dış ticaretinin ise gelişmeden nasıl etkileneceği he- nüz bihnemiyor. KöNUK YAZAR C A M V E S O R U N L A R I Ortak sorumluluk ADNAN ÇAĞLAYAN T.Şife Cam Fab. A.Ş. Gn.McL masını protesto etti. Aktaş, 2821 sayıh ka- nun çerçevesinde sendika kurma iddiaları bulunmadığını, onaylanmış uluslararası sözleşmeler ve genel hükümler çerçevesin- de sendikalarını kurduklannı belirtti. Ak- taş, yasalanmızda memur sendikalarını ya- saklayan bir hüküm bulunmadığı gibi her- hangi bir düzenleme de ohnadığını belirte- dogabileceği" gerekçesiyle valiiik uygula- rek valiliği siyasi kararlar doğrultusunda hukuka aykın davranroakla suçladı. İsmet Aktaş, sendikal faaliyetlerine de- vam ettiklerini ve bugune kadar 10 bin do- layında üye kaydettikJerini açıkladı. am 7 bin yıldır insanhk yaşamın- da yer alan, değişen ve gelişen tekno- lojilere ayak uydurarak önemini gide- rek arttıran bir üründür. Bugün perceremizden soframıza, seramızdan süsümüze, uzaya giden araçlardan otomobilimize, laboratu- var gereçlerimizden ısı yalıtımına, ile- tişimden ulaşıma kadar her alanda cam ürünleri günlük yaşamın kopmaz bir parçasıdır. Cam, dünün olduğu gibi bugünün ve yarının da ürünü ohna özellikleri- ne sahiptir. Cam üretimi, ekonomik ve teknolojik değişme dinamiklerinin yarattığı yeni endüstri yapısı içinde gelişmelere karşı "çok duyariı" olan üretim alan- lannın başında yer almaktadır. Bu duyarlılık, camın gehşme- lere uyum gösterme özelliklerini ve giderek baskın hale gelen "hâkimiyeıçi rekabef'in sorunlarını içermektedir. Bu kısa değerlendirmede, sektörümüzün bazı temel özel- liklerine değinerek Türkiye'nin cam uretiminde yakalamış ol- duğu "müstesna yeri" koruma ve geliştirmede devletin işçisi - yöneticisi ve sendikacısıyla bizlerin kamuoyu oluşturmada katkısı bulunan herkesin ortak sorumluluklanna değinmek is- tiyorum. A Türkiye Cumhuriyeti'nin kuruculan, ulusal bağımsızlığı pe- kiştirmenin ekonomik bağımsızhktan geçtiğini bildikleri için sanayileşme hamlesi planlarken cam endüstrisine önceük ver- miştu-. Türkiye İş Bankası'nın öncülüğü ve desteğinde devle- tin de desteğini sağlayan sektor bugünkü konumuna ulaşmış- tır. Dünyada yaklaşık 70 milyon ton cam üretilmektedir. Bu üretimin 40 milyon tonu cam ambalaj, 25 milyon tonu düz camlar, 3 milyon tonu cam ev eşyası, bir buçuk milyon tonu cam elyafı ve diğerlerinden oluşmaktadır. Türkiye de bugün cam Uretiminde 886 bin ton düzeylerine çıkmıştır. Bu, dünya üretiminin yaklaşık yüzde 1.5'ini oluş- tunnaktadır. Türkiye'de üretilen 491 bin ton düz cam 266 bin ton cam ambalaj, 114 bin ton cam ev eşyası ve 15 ton cam elyafı sektörde hatırı sayıhr bir üretimi ifade etmektedir. Sadece Şişecam'ın tamamen yerli hammaddeler kullanarak ürettiği cam ürunlerinin yarattığı değerin GSMH içindeki payı binde 21'dir. Toplumu- muz toplam sabit yatı- nmların binde 5'ini, özel kesim yatmmla- nnda binde 9'u, top- lam dışsatım içinde ise yüzde 3'ü gerçekleştir- mektedir. Toplam ciro- su içinde AR-GE har- camaları ise binde 2.6 ile dünya ortalaması- nın altında olmasına karşın Türkiye özelin- de oldukça ağırhkh bir konuma sahiptir. Türkiye'nin dünya cam endüstrisinde bugün uJaştığı ölçek- lere bu alanda yeni giren gelişmekte olan ülkede ulaşabilmek hemen hemen imkânsızdır. Böylesi bir ölçeğe ulaşacak cam endüstrisini, ancak Endonezya gibi enerjiden işçiliğe, vergi- den ulaşıma kadar çok geniş bir "sübvansiyon' uygulayan ül- keler yaratabilir. Cam endüstrisi olarak bizim temel ilkemiz "rakiplerimiz- den ne eksik, ne fazJa bir konıma" yapılmaması biçiminde özetlenebilir. Ancak eğer Türk cam sanayiinin bugünkü ko- numunu korumak, geliştirmek, dünya ölçüsünde saygınhğı- nı pekiştirmek istiyorsak aşağıda kısaca değinilen hususlar her- kesin ortak sorumluluğudur. 1. Sektörün izabe sanayi olması nedeniyle grev gibi olağa- nüstü uygulamalara tahammülü yoktur. Bu nedenle sektör- deki iş banşı, işçi-sendika, işveren ve devlet üçlüsünün yara- tacağı konsensusla sağlanmahdır. 2. Cam sektörüne sahip bütün ülkelerde kamu otoriteleri, sektörü "hassas ve özel önem taşıyan sektör" kapsarmnda de- ğerlendirmekte, bu nedenle sektörle ilgili her türden düzenle- me, kamu ve sektör ilgililerinin sıkı işbirliğiyle yapıhnakta- dır. 3. Sektörde haksız rekabet yaratacak etkenler, en ince ay- nntısıyla ele ahnmahdır. Örneğin ülkemizde ulaşım altyapı- sı, destek hizmet eksikliğinin yarattığı ek maliyetler genelin- de dikkate alınmamaktadır. Oysa bu tür eksiklikler, cam sek- törünün "rekabet giicii"nü etkilemektedir; göz önünde tutul- ması gerekir. 4. Sadece yatırım aşamasında değil, üretim aşamasında teş- vikler de sektörün en yaygın karakteridir. Ülkemizde bir sü- re doğalgaza tanınmadığı için eksik uygulanan "enerji destegi" de kaldınlmıştır. Bu tür kararsız uygulamalann sektörün ge- lişmesini olumsuz yönde etkilediği açıktır. 5. Tamamen yerli girdi kullanarak 352 milyon $ ihracat ger- çekleştiren Şişecam topluluğu, enflasyon/'devalüasyon maka- sının açıkhğı nedeniyle yerli girdilerine daha yüksek bedel, ürünlerinden de daha düsük bedel almanın sıicıntısım yasa- ; maktadır.Cam endüstrisi bugünkü konumuna, Türk halkının i destek leriyle gehniştir. I Sektör ilgilileri bağımsız gelişmelerini sürdürebilmek için ; uluslararası ölçekte hassas dengelerin bilincindedir. j Kuşkusuz cam sektörünü yönetenlerin dünyadaki genel eği- ı limler karşısında alabilecekleri bir dizi önlem vardır. Ancak bu önlemler işçi-sendika, devlet ve hepsinden önemlisi kamu- oyu desteğini alamazsa, pek de başanh olamayacaktır. Sonuç olarak bugün cam endüstrisinin sahibi Türk halkı- dır. Bu sektorde yapılacak bir yanlış değerlendirmenin bedel- leri, o değerlendirmeyi yapanlar kadar halkımız tarafından da ödenmiş olacaktır. Türk cam endüstrisinin birikimi yeteneğinin geliştirilmesi ve uzun vadeli geleceğinin güvence altına alınması, devletin işçi-sendika, işveren ve kamuoyu oluşturanlann ortak sorum- luluğudur. endüstrisinin sahibi Türk halkıdır. Yapılacak yanlış değerlendirmenin bedelini, o değerlendirmeyi yapanlar kadar halkımız da ödeyecektir. Endüstrinin geleceğinin güvence altına alınması devletin işçi- sendika, işveren ve kamuoyu oluşturanların ortak sorumluluğudur.