Katalog

8 TEMMUZ 1991 EKONOMÎ CUMHURİYET/13 EtBalık'ta lokavt • tşSendika Servisi Oz Gıdatş Sendikası'nın Et ve Balık Kurumu'na bağlı 40 işyerinde çalışan 6 bin işçi adına aldığı grev kararının ardından kamu işveren sendikası TÜHİS lokavt kararı ilan etti. Öz Gıdalş Sendikası yöneticilerince yapılan açıklamada lokavt karannın işverenin iyi niyetli olmadığını bir kez daha ortaya çıkarttığı savunularak, "Iktidann ve kamu işveren sendikasının bu tutumunu kınıyoruz" denildi. Dünya Bankası 'şok tedbir' uygulamak konusunda Türkiye'yi örnek gösterdi Knikıııma yolunda 2 basamak Isvec / 21 570 $ Fınlandıya / 22 120 $ 122 Norvec / 22 290 $ 123 Japonya / 23810 $ 124 Isvıcre / 29880 $ Venezuela / 2 450 $ 84 Güney Afrıka / 2 470 $ „ . . , . , . . , EKONOMİ NOTLARI OSMAN ULAGAY Kimileri Turkiye'nin enflasyonla mücadelede başanlı oldugunu hâlâ söyleyebiiıyorlar. Kimilen haziran ayında enflasyonun fren yaptığını iddıa edebilıyorlar. „ , Çeşitli vesilelerle, "Enflasyonla bırlikte yaşamaya alışmalıyız gorüşünü dile getiren Sayın Sakıp Sabancı, yakınları ıçın görkemli düğünler dizisinı sürdürüyor. Yeni hükümetimız de memura, işçiye ve hemen herkese enflasyonun uzennde gelir artışları sağlayacağını vaat ediyor, ama enflasyonla mücadeleden pek söz etmıyor Herhalde enflasyon cephesınde durum pek kaygı verıci değil ki bütün bunlar söylenebılıyor, olabilıyor. Oysa enftasyon cephesınde durum hayli kaygı vencı Bir kere haziran ayındakı ve bu yılın ilk yansındakı fıyat gelışmeleri, enflasyonun fren yaptığını değil, tam tersine gaza basmak için fırsat kolladığını göstenyor. DIE'nın Türkiye tüketici ve toptan esya fiyatları endekslenne göre son üç yılın haziran ayındakı ve ilk attı ay sonundakı fiyat artışları şöyle: TiktMd/ THetid/ Tftm t.l IftııL İlk S ay farirM Ifc 6 ay Pusudaki Enflasyona Dikkat... Sendikacı gözaltında • IşSendika Servisi EĞÎTSEN Ankara Temsilciliği'nden gözaltına alınan 43 memur arasında TarımSen (Tarım İşkolu Kamu Çalışanları Sendikası) Genel örgütlenme Sekreteri Rıza Öztürk'un de bulunduğu bildirildi. Hyundai Elantra • Ekonomi Servisi 85 ülkeye otomobil ithal eden Hyundai'nin piyasaya sürdüğü Elantra modeli dünya piyasalarıyla aynı anda Türkiye'ye geldi. Küçük sedan otomobillerin en iyisi olarak nitelendirilen model 16 subaph 1600 cc'lık motora sahip . KOLLEKSİYONCU Isvıçre yapımı Ekonomi Servisi Dünya Bankası tarafından hazırlanan 1991 yüı Dunya Kallunma Raporu yayımlandı. Çıkış noktasını ekonomik gelişme konusunda ulkeler arasındaki ayrımın oluşturduğu raporda, Türkiye ömeğine yer verildi ve yapılan uygulamalardan övgüyle söz edildi. Raporda, "Türkiye örneği, başlangıçta bazı cesur tedbirler almak kaydıyla reformlann kapsamlı paket halinde uygulanmasının daha fazla basan şansı oldugunu ortaya koymuştur" denildi. Yönetim vepiyasa ekonomisi arasındaki etkileşimin gelişmeyi etkileyen temel unsur olduğu vurgulanan raporda bunun bir yönetimsel müdahalecilikekonomik liberalizm ikilemi sorunu olmadığı da ekleniyor. Dünya Bankası'nın 1991 Kalkınma Raporu verilerine göre Türkiye, 1989'da ulaştığı 1370 dolarlık kişi başına duşen milli gelir ile kalkınma nerdiveninde 2 basamak yukseldi. Dünya Bankası'a göre geçen yıl 65'inci sırada olan Türkiye 1991'de El Salvador, Kolombiya, Tayland, Jamaika ve Tunus'un üzerinde, Botsvvana, Ürdun, Panama ve Şili'nın altında yer alarak 124 ulke arasında 67'inci sıraya yerleşti. Turkiye'nin kamu açıklarına da değinilen raporda, Turkiyede bütçe açıklarının surmesi ve iç borçlanmaya yonelinmesinin 85 Brezıiya / 2 540 $ 86 Macanstan / 2 590 $ 67 68 69 70 71 TÜRKİYE / 1 37087 Uruguay / 2620 $ $ Botsvrana / 1 600 $ Ürdün / 1 640 $ Panama / 1 760 $ Sılı / 1 770 $ T u r k ı y e , kışı b a ş ı n a d ü s e n milli eelirini ,'„' , 5 c m 1 2 3 4 5 42 Angola / 610 $ 43 Bolıvya / 620 $ 44 Mısır / 640 S 45 Senegal / 650 $ 46 Yemen Cum / 650 $ Mozambık / 80 $ Etıyopya / 120 $ Tanzanya / 130 $ Somalı / 170 S Bangladeş / 180 S kamu borçlarının 198081 yıllarında yuzde 12 olan gayri safi yurtiçi hasılaya oranını 198788 yıllarında yuzde 30'a yukselttıği kaydedildi. Ayrıca Turk Lirası'nın değerindekı gerçek aşınmanın, cari işlemler pozisyonunu guçlendirdiği, ancak lıra uzerinden yapılan ıç borç faız odemelerini ve dolayısıyla mali açıkları kabarttığı belirtildı. Bu nedenle dış gelırı arttıran devaluasyonun, içeride mali uyum çalışmalarını zora soktuğu gerçeği ifade edildi. öte yandan raporda, faiz oranlarının aşırı yuksekliğının ve bankacılık sisteminin iyi idare edilememesinin kredi piyasalarında ıstikrarsızlığa ve bazı olumsuzluklara yol açacağı hatırlatıldı. Kalkınmakta olan ulkelerde uretkenliğin, sanayileşmiş ülkelere gore çok daha yavaş büyuduğüne ve bunun da üretim artışıru doğrudan etkilediğine işaret edilirken uretkenliğin arttınlmasmın teknolojik gelişmeyi sağlayacak yatırımlara bağlı olduğu vurgulanıyor. Görece üzerinde oynanmamış bir piyasa ve fiyat sisteminin, yatırımları ve buna bağlı olarak büyümeyi önemli ölçude canlandıracağı söyleniyor. 1980'lerde aralann 1989 rakamlarıyla 1.370 dolara yükselterek 'kalkınma merdiveni'nde iki basamak daha çıktı. Dünya Bankası'nın 1991 yılı Kalkınma Raporu verilerine göre geçen yıl 65. sırada olan Türkiye, 1991'de El Salvador, Kolombiya, Tayland, Jamaika ve Tunus'un üzerinde; Botsvvana, Panama ve Şili'nin altında 124 ülke arasında 67. sıraya yerleşti. " u da Turkiye'nin de bulunduğu bir grup ulkede (Şili, Çin, Gana, Hindistan, Endonezya, Kore, Meksika, Fas) gerçekleştirilen piyasaya mudahaleyi çeşitli derecelerde azaltıcı reformlann, genellikle bu ülkelerin ekonomik performanslarında birtakım iyileşmelerle sonuçlandığı belirtüiyor. Rapordaki bir diğer önemli arguman, kalkınmakta olan ülkelerin global ekonomiye entegrasyonu meselesi. Ticaret, yatınm ve düşünce konularında izlenecek bir açıklık politikasımn yerli ureticileri yureklendireceği, buna karşılık yüksek oranlarda bir korumacılığa gidilmesinin yerli endustrileri gelişmekten alıkoyacağı söyleniyor. Politik sistemler ve ekonomik politikalar arasındaki etkileşimin karmaşık olduğunun da vurgulandığı raporda, görece adil bir gelir dağüımının, uygulanması duşunulen değişiklik ve reformlar için bir temel oluşturduğu söyleniyor. Rapora göre Turkiye'nin de aralannda bulunduğu bir grup ulkede uygulamaya konan kapsamlı reform paketlerinin başanya ulaşma şansları baslangıçta oldukça cüretli birtakım adımlar atılmış olmasına rağmen var görünüyor. Rapor, kalkınmakta olan ulkeler için bazı önerilere de yer veriyor. Bu öneriler şöyle: 1) Insana yatırım yapın. Hükumetler eğitim, sağlık, beslenme ve aile planlaması alanlarında daha çok ve daha verimli harcama yapmalılar. 2) Girişimcüik ortamını iyileştirin: Endüstri ve tanm ürünlerinin fiyatlannın belirlenmesine daha az mudahale edilmeli, daha çok altyapı ve kurumlar üzerinde yoğunlaşılmalı. 3) Ekonomilerinizi uluslararası ticaret ve yatırıma açm. Ticaret ve yatınmlarda kotalar duşurulmeli. 4) Doğru makroekonomik politikalar geliştirin. Enflasyon kontrol altına alınmalı ve mali açıklar duşurulmeli. Tbplu konuta belediye desteği HÜSEYİN ERCtYAS İZMİR Büyükşehir Belediyesi toplukonut uygulamalanndan vazgeçmiyor. Toplukonut projeleri kapsamında bugüne dek 17 bin 550 konut üretilip sahiplerine teslim edilirken yüzde 50 inşaat düzeyindeki 2 bin 942 konutun bitirilmesi için kredilenn açüması bekleniyor. 950 konutluk yeni bir projenin temelini atan Büyükşehir Belediyesi, 2 bin konutluk yeni bir projeye hazırlanıyor. Büyükşehir Belediye Başkanı Yuksel Çakmur, kredilerin açılmasını istedi. lzmir Anakent Belediyesi'nin orta ve düşük gelir grubundaki yurttaşlan ev sahibi yapma konusundaki çabalan 2985 sayılı Toplu Konut Yasası ile uygulama yönetmeliğinin yürürlüğe girmesiyle başladı. Büyükşehir Belediyesi ile 8 kooperatifin bir araya gelmesiyle 1984 yılında EgeKoop Kooperatifler Birliği kuruldu. Kooperatif ve uye sayısı gunden gune artan EgeKoop, yuruttuğu Egekent ve Evka projeleriyle bugune kadar toplam 17 bin 550 konut ureterek sahiplerine teslim etti. Temeli geçen yıl mart ayında atılan Buca Izkent projesi kapsamındaki 2 bin 700 konut, üyelerin olanaklarıyla yüzde 50 inşaat duzeyine getırildi. Büyükşehir Belediyesi Gecekondu ve Sosyal Konutlar Müdürlüğü'nun çabalanyla lzkent Toplu Konut Zinciri Projesi'nin ikinci aşaması hazırlandı. 960 konutun yapımı öngörülen Çiğli'de lzkent2 projesi kapsamındaki konutlann temelleri atıldı. Bu arada UBA muhabirinin Başbakanlık Toplu Konut 1daresi'nden aldığı bilgiye göre yılın ilk 6 ayında Toplu Konut Idaresi'nden kredi alan 8 bin 221 'i yeni, 4 bin 659'u eski ve 916'sı ise ferdi olmak üzeri toplam 13 bin 796 konutun yapımı tamamlandı. Şu anda toplukonut kredisinden yararlanarak yapımı devam eden konut sayısımn ise 47 bin 279 olduğu ve bunun 47 bin 156'sının bu yıl içerisinde açılan kredi ile devam ettirildiği belirlendi. Toplu Konut Idaresi tarafından (TKİ) yılın ilk 6 ayında toplukonut kooperatifleri ile fertlere toplam 415 milyar 511 milyon lira tutannda kredi kullandınldı. 1987 yüı başından bu yana işçi ve memurlar adına işveren, emekliler adına da sosyal güvenlik kuruluşlarından yapılan kesintiler sonrası Emlak Bankası nezdindeki konut edindirme yardımı hesabında da ilk 5 ayda 4 trilyon 685 milyar 196 milyon lirası anapara olmak üzere 7 trilyon 200 milyar lira birikti. 5 TEMMUZ 1991 Mvc Sanş Efettrf Alış 4379 83 2392 05 3302 95 114 50 70619 212612 655 65 2774 67 316 65 3140 707124 1139 75 Efettrf Saöş 4406 18 2406 44 3376 90 117 06 710 44 2138 92 665 59 279137 323 75 3188 7113 78 1174 82 DÖVİZ KURLARI Dövran Onsı 1 ABODotan 1 fcman Marta 1 Avustratya Dotan 1 Bdqka Frangı 1 Fransc Frangı 1 Hotanda Ftonnt 1 bvsçKronu 1 bvıçnı Frangı l O O N y a n Lıret 1 Japon Y«nı 1 Stertn 1 SArabistan FiyaB DÖVB SAAT İSTANBUL: 131 11 68 Akş: 574 00 85 • ROLEX<Oovtono) . AUDEMARS PIGUET PATEK PHIUPPE DıQ«r mehtaplı ve kıonomotreiı saatlef Alış 4384 21 2394*4 3360 07 116 48 706 90 2128 25 662 27 2777 45 32213 3172 7078 32 1168 97 ÇtflAZm i 1 8309 AJman Marfcı S 6 2019 Fr Frangı $ 2 0600 Hd Flonnı S 1 5785 Isv Frangı 11360 98 hal Lırctı S 138 22 Japon Yeni S 3 7505 S Arab Rıyak C 1 6145 S ARIYOR 4393% 2399 24 3366 80 116 71 706 32 2132 52 663 60 2783 02 322 78 3178 7092 50 1171 31 1989 %2.1 %28.6 %3.2 %307 1990 14 27.3 1.5 201 1991 10 30.8 14 26.9 Durum meydanda. Haziran ayında tüketici fiyatlan geçen yıla göre bir kat daha hızlı artmış ve ilk altı aydaki artış geçen yılın 3 5 puan üzerine çıkmış. Toptan eşya fiyatlannda hazıranda geçen yıla göre çok küçük bir gerıleme görülüyor a m a altı aylık rakam geçen yılın rakamını 6£ puan geçıyor. Yanı neresinden bakarsanız bakın bu yılın ilk yarısındaki fiyat artışları geçen yıldan daha hızlı. Bu saptamayı yaptıktan sonra çok önemli bir diğer noktanın üze ! rinde durmak gerekıyor. Türkıye ekonomisi geçen yılın ilk yansında yüzde 15 dolayında çarpıcı bir reel büyüme temposundayken bu yılın ilk yansında tam bir durgunluk içinde. Elimızde henüz ven yok, . ama bu yılın ilk yarısındaki reel b ü y ü m e hızı herhalde çok düşük • bir düzeyde kalacak. Yani bu yılın ilk yansında Türkiye ekonomısınde büyüme hızı geçen yılın aynı dönemıne göre belkı 10 puan ya , da daha fazla düşerken enflasyon geçen yıla göre artmış. Pıyasalar | durgunluk ıçındeyken bıle fıyat artışları yavaşlamamış, hızlanmış. • Şımdı buna bakarak, "lyı ya, yılın ıkınci yansında ekonomi canlenmaya başlarsa fıyat artışları da yavaşlar" diye fıkır yürütmek ise olanaksız Çünkü geçen yılkı olay kendıne özgü bir olaydı ve bu yıl tam tersının olması olasılığı çok daha fazla Yılın ıkınci yansında ekonomi, yeni hükümetın seçım kaygılanyla atacağı adımlarla canlandınlırsa korkarım kı fiyat artışları daha da hızlanacak, pusuda bek . leyen zamlar peşpeşe devreye gırecek ; Bu yöndekı beklentılerı, dolayısıyla da enflasyonu besleyecek bir sürü neden var. Yüksek sayılabılecek maaş ve ucret artışlannın gün ' demde olması, parasal genışlemenin hızlanacağı beklentısı, hemen her kesıme mavı boncuk dağıtma eğılımlerı hep enflasyonun hızlanacağı beklentısıni körükleyecek gelışmeler Önümuzdekj dönemde vergı cephesınde fazla bir şey yapılamayacağı ve kamu açıklarının daha büyüyeceğı de meydanda. Kamu kesiminın borçlanma kapasrtesı d e sınıriarı zorlama noktasırtda. Bu . sınırlar bıraz daha zorlanırsa sonunda bir tür iç borç konsolidasyonunun kaçınılmaz olacağını söyleyenlere daha sık rastlanıyor şu günlerde. Ve yeni ANAP hükumetinin programında belkı de eskı programlara göre bıraz daha samımı olmak ıstedığınden enflasyonla mücadele konusunda hıçbtr şey yok. Sayın Basbakan'ın bu konuda kendisıne ulaşan telkinlere de şimdilik gündeminde yer vermediği anlaşılıyor. Bütün bunlara bir de erken seçim rüzgârlannı ekleyin ve şöyle bir düşünün, bu koşullarda enflasyonun geleceğı konusunda iyimser olmak mümkün mü dıye. Bence değıl, hem de hıç değil. Unutmayalım kı her parasal genışlemenin ve ekonomiyi canlandırma gınşimının enflasyon üzerındekı etkısı farklı olabılır Normal koşullarda altı ay sonra fıyatlar uzennde etkısını gösterecek olan bir parasal genışleme bugünkü gibı koşullarda çok daha kısa sürede fiyat artışlarını körükleyebilir. Geçen yıl ucuz ithalat furyası sayesınde bir ölçüde frenlenebılen fıyat artışları, şımdı ıç pazar hızla pompalanırsa çok daha büyük sıçramalar yapabılır Keşke bütün bunlar bızım "kara gözlükie" baktığımız ıçın öne çıkardıgımız kaygılar olsa ve enflasyon başını alıp gıtmese. Maaş ve ' ücret zamları alanlar yaşam standartlarını bıraz olsun düzeltebılse ' ve enflasyonun düşeceğine hep bırlikte ınanabılsek. E u r o m o n e y D ü n y a n ı n En B ü y ü k 5 0 0 B a n ka s ı n t A çtkla d % Ve Akbank'ın Buyüklugu Yine Sınırlan Uluslararası finans dergisi Euromoney'nin Haziran 1991 sayısında, Özkaynak Büyüklüğüne göre dünyanın en büyük 500 bankası açıklandı. Akbank, her yıl olduğu gibi, bu yıl da dünyanın 500 büyük bankası arasında yer alıyor. 1990 dönem sonu itibariyle, Akbankhn Özkaynakları 1,4 trilyona,Net Kârı 733 milyara ulaştı. Ve Akbank bu sonuçlara göre; • Dünyada Aktif Verimliliğinde Dünyada Kârlılık Sıralamasında öuncü Oyuncu j •• • • Akbankhnbu uluslararasıbaşansı, sizlerin verdiği güvenle,istikrarlı bir büyümenin kanıtıdır. AKBALMK "Güveninizin Eseri"