Katalog

31 TEMMUZ 1991 DIŞ HABERLER CUMHURİYET/9 Iskân Bakanı Şaron, Batı Şeria'da 'en büyükyerleşim merkezinV kuracaklannı açıkladı tun yansı Batı Şeria ve Gazze şeridi ile Başbakan İzak Şamir, ABD Dışişleri Bakanı Kudüs'te yer alacak. James Baker'm İsrail'i bir kez daha ziyaret etmesi tsrail Başbakam İzak Şamir ise Ortadoğu için bir banş konferansımn önündurumunda, barış konferansı düzenlenmesinin deki engellerin azâldığını ve ABD Dışişönündeki tüm engellerin kalkacağını söyledi. leri Bakanı James Baker'm tsrail'e bir IsraiPden yeni 'yerleşim' İsrail, Batı Şeriafyı ERGUNBAU3 va'ya giderken uçakta gazetecilere yapuğı açıklamada, Baker'ın tekrar tsrail'e gitmesi yolunda 'henüz bir plan burannMdıgmı' açıkladı. POHT1KADA SORTTNLAR Neden Vermek İstemez? LevyMusa görüşmesi Mısır Dışişleri Bakanı Emir Mnsa, ülkesini ziyaret etmekte olan Israilli meslektaşı David Levy'ye, tsrail'in, işgal ettiği Arap topraklanndan çekilmeden banş istemesinin kabul edilebilir bir tutum olmadığını beUrterek, bu ülkeden daha esnek bir tutum benimsemesini istedi. David Levy ile dün üç saat kadar süren görüşmesinden sonra birlikte düzenledikleri basın toplantısında, Emir Musa, Araplann banşın temeli olarak gördukleri "Banş için toprmk" formülünde, Israil ile anlaşma sağlayamadıklannı bildirdi. Mandela'dan dtinyaya çagn • MEXICO (AA) Afrika Ulusal Kongresi (ANC) Başkanı Nelson Mandela, uluslararası topluluktan, Pretoria rejimine karşı yaptınm ve baskılarını sürdurmesi çağrısında bulundu. Mandela, De Klerk hükümetinin "çifte strateji" izlediğini, hem ANC ile banştan söz ettiğini hem de savaşı sürdürdüğünü bildirdi. Mandela, "Her şeye rağmen siyasi sorunu banşçı olanaklarla çözmeye kararlıyız" dedı. Dış Haberler Servisi Ortadoğu banşı için bir konferans toplanması yolundaki çabalar sürerken Israil, işgal altındaki Arap topraklarına Yahudi yerleşiminin süreceğini ve Yahudiler için şimdiye dek kurulanlardan çok daha büyük bir yerleşim merkezinin kurulmasına başlandığını açıkladı. tsrail Başbakam tzak Şamir ise ABD Dışişleri Bakanı James Baker'm Israil'e bir ziyaret daha yapmasımn, banş konferansımn önündeki tüm engelleri kaldıracağını söyledi. tsrail tskân Bakanı Arid Şaron önce ki gün Israil televizyonunda yer alan açıklamasında, hükümetin Batı Şeriaya Yahudi yerleşimi için "Şimdiye kadar ki en büyük projeyi baslatnklannı" söyledi. Reuter'in haberine göre Şaron, Batı Şeria'daki Arap yerleşim merkezi Tul Kerim'in yakınlannda önceki gün inşasma başlanan yeni yerleşim merkezinin benzerleri içinde en büyüğu olacağını ve bu bölgedeki yerleşimlerin süreceğini belirtti. Sertlik yanlısı Bakan Şaron'un açıklamasına göre tsrail hükümetinin 1992 yüında inşa edeceği 60 bin konu kez daha gitmesinin, bu sorunlan tamamen çözeceğini söyledi. tzak Şamir, televizyonda yayımlanan konuşmasında, "Baker'ın bir kez daha İsrail'i ziyaret etmesi durnmunda, geri kalan tüm sorunlann ustesinden geiebilecegimizden eminim" dedi. Ancak ABD Dışişleri Bakanı Bakerm, Israil'e altıncı bir ziyarette bulunup bulunmayacağı henuz kesin değil. Israil Dışişleri Bakanı David Levy önceki gün Baker'ın 'birkaç gun içinde' Israil'e tekrar gideceğini söylemışti. ABD Başkanı George Bush ise önceki akşam Mosko Günde ortcüama 110 kamyon, Kuzey Irak'a gıda maddesi ağırlıklı mal götürüyor Muttalibov'ıın Iran zivaretd • MOSKOVA (AA) Azerbaycan Devlet Başkanı Ayaz Muttalibov'un, ağustos ayının ikinci yarısında, bu görevinde ilk dış ziyaretini Tahran'a yapacağı bildirildi. Muttalibov'a yakın kaynaklara sahıp olduğu bih'nen "Assalrade" haber ajansı, bir süredir hazırkklan devam eden ziyaretin tarihi konusundaki anlaşmaya, tran'ın Moskova Büyükelçisi Nimetullah lzadi'nin Bakü'yü ziyareti sırasında vanldığıru bildirdi. Bakü'deki yerel gazeteciler, Muttalibov'un Tahran ziyaretinden sonra Iran televizyonunun yayınlannın Bakü'den izlenmeye başlayacağı yolunda söylentiler bulunduğunu belirtiyorlar. Ambargocla Habur deliği LEYLA TAVŞANOĞLU HABUR/ZAHO Birleşmiş Milletler'in Irak'a ticaret ambargosu karan Türk ihracatçılan tarafmdan fiili olarak delindi. Kamyonlann bir süredir Kuzey Irak'a Insani yardım' adı altında Habur gümrük kapısından Bağdat ve Musul'a gıda maddesi ağırlıklı mal götttrdüğü büdiriliyor. öte yandan Uluslararası Nakliyeciler Derneği (UND) Başkanı Saffet Ulıısoy da bir aya kadar Irak'la Türlciye arasındaki petrol boru hattının acılacağı konusunda Başbakan Yardımcısı ve Devlet Bakanı Ekrem Pakdemirii'den bilgi aldıklanm, petrol bedelinin de gıda maddesi ihracaüyla ödeneceğini söyledi. Habur gümrük kapısından günde ortalama 110 kamyon Kuzey Irak'a geçiş yapıyor. Gümrük yetkililerinden aünan bilgiye göre şahıstan şahısa gerçekleştirilen bu ihracatta, ihracat belgesi olan kuruluşlar Türk gümrüğüne 100 dolar Konut Fbnu parası ödeyerek kamyonlanm Zaho'ya, oradan da Irak'ın başka yerlerine gönderebiliyorlar. BM'nin Kuzey Irak'ta yaşayan Kürtlere insani yardımı engellememe karan çerçevesinde yapılan bu sevkıyat izninden yararlanan, özellikle Güneydoğu Anadolu bölgesındeki bazı kuruluşlar, kamyonlarını Zaho'ya geçirdikten sonra buradan Musul, hatta Bağdat'a sevk ediyorna acıktır. thrmTtip belgesi otanlar şahıstan şahısa peşin dörizle ihracat yapryorlar." UND Başkanı Saffet Ulusoy da konuyla ilgili olarak şu bilgileri verdi: "Kiiçiik partiler halinde Habur gümrük kapısndan ihracat yapddıgını biUyoruz. Ancak bu köklü bir ihracat degil. Sayın Başbakan Yardımosı Pakdemirli'yle görüşmemizde bize Irak^ la aramızdaki petrol boru hattının bir aya kadar acılaragını söyledL Umadumuz Irak'a bir aya kadar köklü ihracat baslamasıdır. Sanıyorum hükümet Amerikalılaria petrol boru hattmın acüması konosnnda mntabakata vardı. Diger oiaya, yani Knzey Irak'a sevk edilen besin maddekri ihracatının Musul ye Bağdat'a kaydınlmasuıa gelince» B» kaçak olarak gönderilryor. Resmiyetle bir alakası yok." Ankara'da Dışişleri yetküileri de ihracat belgeli özel gıda ihracatımn Irak'a yapıldığma ilişkin bir bilgileri bulunmadığını söyledüer ve "Ancak orada, gümrük kaptsı dışındaki faaliyeöeri de engelleyemeyiz" dediler. Habur'dan geçen kamyon şoförlerinden aldığımız bilgiye göre bu kamyonlar Irak'a en çok un, yag, bisküvi, çikolata, şeker, soğan, patates, salça, meşrubat ve bira taşıyor. Ortalama olarak bir kamyonun yükü 20 ton kadar oluyor. Hırvat köyü bonıbalandı • ZAGREB (AA) Yugoslavya'da, hava kuvvetlerine bağlı jetlerin dün bir Hırvat köyünü bombalayarak bir polisin ölümüne yol açtıklan bildirildi. Reuter Haber Ajansı'na bilgi veren Hırvat polis yetkilileri, iki jetin Kostajnica köyünü ve köyün yakınlanndaki bir klinik ile okulu bombalamaları sırasında çok sayıda kışinin de yaralandığını belirttiler. Yetkililer, Sırp gerillaların köyü kuşattıklannı da kaydettiler. Reuter, polis yetkilılerinin verdiği bilginin henüz doğrulanmadığını bildirdi. tŞGALİN YILDONLMU Irak'ın, Ku\eyt'i geçen yü 2 agustosta işgal etmesinin birinci yıldonumu nedeniyle dun Londra'daki Irak BüyükeicUigi'nin onunde toplanan Kuveytli kadınlar, Emir El Sabah'ın posterieriyle işgali protesto ettiler. (Fotograf: AFP) lar. Ancak Zaho'da söz konusu kamyonlar gümrük kapısında görev yapan peşmergeler tarafmdan çevriliyor ve kamyon başma şirketlerden 200 dinar (yaklaşık 140 bin lıra) ayak bastı parası kesiliyor. Zaho'da konuştuğumuz peşmergeler bazı kamyon şoförlerinin 200 dinar ayak bastı parası ödemeyi reddettiğini belirterek şunlan anlattılar: "Istedigimiz çok bir şcy degil. Oysm ba kamyonlann her birine 3er tonlok yakıt tanklan yildeaiyor. Irakta petrol vt petrol ürünleri Türidye'dekine kıyasla çok ucnz oldugu için kamyonlar dönerken tanklanm bilemediniz 30 bin liraya mazotla doldoruyor. Bu mazotu da Türkiye'de 56 milyon lira gibi bir flyaüa satıyoriar." Peşmergeler, Kuzey Irak'a geçen kamyonlardan sadece bin ya da ikisinın Kürtlere gıda maddesi götürdüğünü söyledüer. Habur ve Cizre'de konuştuğumuz nakliyat şirketi sahipleri ve gümrük görevlikri de bu saüş işlemini doğruladılar. Habur gümrük kapısından Irak'a geçen kamyonlann çoğunlukla Gaziantep plakalı olmalan nedeniyle görüşlerine başvurduğumuz Gaziantep Şoförler Cemiyeti, Cumhuriyet'e şu açıklamayı yaptı: "Yapılan is yasaldır. Habur günuük kapıs iki aydan bn va BM/IRAK~ ABD asker çekecek • WASHINGTON (AA) ABD'nin, çoğunluğu Batı Avrupa üjkelerinden olmak üzere denizaşın topraklarda bulunan askeri tesislerinden yakın bir gelecekte büyük oranda asker çekeceği ve toplam 80 tesisteki faaliyeti asgari düzeye indireceği veya buralardaki faaliyetine son vereceği bildirildi. Ajansların, ABD Savunma Bakankğı kaynaklanna dayanarak verdikleri haberlere göre indirimden öncelikle Aimanya'run batısı etkilenecek. Haberi veren ve adlannın gizli kalmasını isteyen kaynaklar, indirimden etkilenecek tesislerin büyük çoğunluğunun, ana üslere destek sağlayan yardımcı tesisler gibi küçük çaplı üsler olduğunu kaydettiler. Bütçe kısıtlamaları ve DoğuBatı yumusaması sonucunda benimsenen indirimden Almanya'nın yanı sıra Hollanda, ttalya, Ispanya ve lngiltere de etkilenecek. ŞEBNEM ATtYAS Petrol gelîrini INGÎLTERE Cuellar dağıtacak Majordan Kürt ~ İsrail Savunma Bakanı Moşe Arens, önceki gece ülkesinin Ortadoğu konferansına katılacağını açıkladı. Suriye'nin Baker ptanına "evet" demesinden sonra israil'in bu planı reddetmesi, Tel Aviv'i dünya kamuoyu önünde çok güç duruma sokacaktı. Bu bakımdan israil, banş konferansına katılmayı kabul etmek zorunda kalmıştır. Ancak İsrail Başbakanı izak Şamir yine de konferansa kazançlı olarak gitmektedir. Araplar, İsrail'in 40 yıldır öne sürdüğü Yahudi devieti ile doğrudan görüşme koşulunu sonunda kabul etmişlerdir. Arap ülkeleri bu önemli tavize karşılık israil'in de "Barışa karşı toprak" ilkesinı kabul etmesini istiyorlardı. İsrail bunu kabul etmemiştir. Tel Aviv ayrıca yeni yerleşim merkezleri kurma politikasından da vazgeçmemiştir. israil, konferansa Doğu Kudüs temsilcişinin katılmasını da kabul etmeyeceğini açıklamıştır. özetle izak Şamir; karşılığında bir sey vermeden, cebinde Araplardan aldığı tavizle konferansa katılacaktır. israilli yetkililer sık sık banş konferansında toprak tavizi vermelerinın söz konusu olmadığını vurguluyoriar. Tel Aviv, Filistinlilerden de önemli taviz almıştır. Körfez savaşı nda Irak'ı desteklemesi nedeni ile Batı Avrupa ile A B D : de olumsuz puan toplayan ve yıpranan FKÖ, konferansın dışında kalmayı kabul etmiştir. Ayrıca konferansta Fılistin devleti değil, sadece Batı Şeria ile Gazze şeridine idari özerklik verilmesi sorunu görüşülecektir. Tel Aviv'i Golan tepelerinden ve özellikle Batı Şeria'dan çekilmeye ikna etmek ise hertıalde çok zor oJacaktır. İsrail, Golan'ı güvenlik nedeni ile bırakmak istemediğini öne sürer. Tei Aviv, Judea ve Samaria dediği Batı Şeria'yı ise hem dinsel hem de güvenlik nedenleri iie elinde tuttuğunu iddia eder. Ama İsrail işgalinin Tel Aviv yetkililerinin soylemedikleri çok önemli bir nedeni daha var: Su. Ortadoğu'da, Batı basınında sık sık "geteceğin savaşı" diye sözü edilen "su savaşı" başlamıştır bile. israil, toplam su gereksiniminin yuzde 60'ını Şeria (Ürdün) Nehri'nden sağlamaktadır. Golan tepelerini elinde tutan israil, böylece Şeria Nehri'ni besleyen Yarmuk Nehri'nin bir bölümü üzerinde de denetim sağlamıştır. Ama asıl önemli böige, Şeria (Ürdün) Nehri'nin geçtiği Batı Şeria'dır. Ürdün Nehri, büyük su sıkıntısı çeken Ürdün'un yanı sıra Filistinliler ve İsrail için d e yaşamsal öneme sahiptir. Ürdün toplam şu gereksiniminin yüzde 75'ini bunehırden sağlıyor. Ancak İsrail kendı payını sürekli olarak Ürdün ve özellikle Filistinliler aleyhinde genişletiyor. israil, Şeria Nehri'nin yanı sıra Batı Şeria ile Gazze'nin yeraltı su kaynaklanndan da yararianıyor. Prof. Doğu Ergil'in "Körfez Bunalımı" adlı kitabında bu konuda çok ilginç veriler var. Bunlara göre israil'in tum kaynaklanndan sağlayabildiği su, 2000 yılında ulusal gereksiniminden yüzde 30 eksik otecaktır. Yahudi devleti, Batı Şeria'da 40 tane derin kuyu açmış durumda. Yeni yerleşim merkezlerine su sağlamak amacıyla açılan derin kuyulann bir kısmı Filistinlilerin kullandıkları pınariara yakın olduğundan Filistinlilere ait tarım alanlarının önemli böfümü kurumuş. İsrail, içme suyunun yüzde 40'ını işgal altında tuttuğu Batı Şeria ile Gazze şeridindeki su kaynaklanndan sağlıyor. Akarsuyu olmayan Gazze'de yerattı su kaynaklan, israil'in cekimi nedeniyle tükenmeye yüz tutmuş. israil halen işgal altında tuttuğu topraklarda su kapasrtesinin yüzde 80'ini kullanıyor. Filistinlilere yeni kuyu açma izni vermediği gibi, mevcut kuyulardan çektikleri su miktannı da kısıtlıyor. Böylece Filistinliler, "susuzluğa" mahkum edilmiş durumdalar. "Susuzluk", Ürdün'de de dramatik boyutlara ulaşmış ya da ulaşmak üzere. Ürdün, Şeria Nehri'nin sulan için hem Israil hem de Suriye ile mücadele ediyor. iki ülke de kendi paylarını sürekli arttırdıklarından Ürdün'un açığı giderek büyüyor. Bu açığı kapatabilmek için de yerattı su rezervierine yükleniyor. Sonuç olarak bunlar da tükenme tehlikesi ile karşı karşıya. 2000 yılında Ürdün'un su gereksiniminin su arzını en az yüzde 20 oranında aşacağı hesap ediliyor. Evet, Ortadoğu'da su savaşı başlamıştır ve bu savaş Arapisrail sürtüşmesinin önemli bir bölümünü oluşturmaktadır. NEW YORK BM Güvenlik Konseyi'nde, Irak'ın petrol satış izni için hazırlanan ilk taslak metin, petrol gelirlerini BM Genel Sekreteri Perez de Cuellar'ın dağıtmasını öngörüyor. Fransa'mn hazırladığı petrol izni karar tasansı, dun Güvenlik Konseyi'nde görüşüldü. Ateşkes karan 687'den beri, "en geniş ve detaylı karar" olarak nitelendirih'yor. Taslak metinde Irak'ın petrol satışlanna başlayabilmesi için BM Genel Sekreteri'nin bir hesap açtırması isteniyor. Saülacak petrol mıktannı Güvenlik Konseyi saptayacak. Irak her yapacağı satış ve alacak konusunda BM'ye basvuracak. Satış yapıldıktan sonra ödenen miktar Irak'a değil Genel Sekreter'in açtırdığı hesaba yaünlacak. Hesaba yatmlan para yiyecek, ilaç ve temel sivil ihtiyaçlar için kullanılacak. Öte yandan Uluslararası Atom Enerji Ajansı Başkanı Hans BIix dün Güvenlik Konseyi'ni Irak'ın nükleer silah kapasitesi ve silahsızlandınlma programı konusunda bilgilendirdi. BUx Irak'ın üzerinde baskı uygulandığı sürece BM temsilcilerine bilgi vermeye yanaştığına dikkat çekerek, GüvenUk Konseyi'nden Atom Enerji Ajansı'nın araştırmalanna arka çıkmasmı istedi. Blix, Irak'ın bütün bilgiyi BM'ye iletmesi, BM görevlilerinin her istedikleri yeri kısa süre içinde görebilme iznine sahip olması, Güvenlik Konseyi'nin bu yönde Irak'a baskı yapması gerektiğini beu'rtti. Büx'in bu ifadeleri nükleer silahlarla ilgili tüm bilgiyi BM'ye iletmesi için Irak'a yönelik yeni bir Güvenlik Konseyi karan çıkanlması söylentilerini güçlendirdi. Bhx'in Irak'ın nükleer silah programlarını BM'den sakladıgını bir kez daha vurgulayan raporu yeni bir mudahale gerektiğine "neden" olarak kullamlabilecek ifadeler taşıyor. lngiltere Başbakam Major, Kürcüstan Yurtsever Birliği lideri Talabani'nin "Kürdistan kalkınma ve imar bankası" lcıırulınası önerisini benimsedi. LONDRA (AA) Irakh Kürt lider Celal Talabani, tngiltere Başbakam John Major'a, "Kürdistan kalkınma ve imar bankası" kurulmasını önerdiklerini ve Major'ın da bu öneriyi benimsediğini söyledi. Kürdistan Yurtsever Birliği (KYB) örgütü üderi Celal Talabani, Londra'da Ingiltere Başbakam John Major ile görüsmesinin ardından Avam Kamarası'nda düzenlediği basın toplantısında, bankanın Irak'ın petrol geUrlerinin beUrli bir yüzdesi ile ve diğer uluslararası yardımlarla fınanse edilmesini istediklerini, Kuzey Irak'ta tamamen yıkılmış 4 bin Kürt köyünün 8 yil içinde iman için 2 milyar dolara ihtiyaç duyulduğunu kaydetti. "Sanıyorum, John Major bu önerimiz konusunda tatmin oldm, olumlu tepki gösterdi" diyen Talabani, aynı konuyu Fransa'da, Fransa Başbakam ve Dışişleri Bakanı ile görüşmesinde de ele alacağmı söyledi. Talabani dün akşam Fransa'ya gecti. Kürt lider, daha sonra Bonn'da Ahnanya Dışişleri Bakanlığı yetkilileri ile, Amsterdam'da AT Dönem Başkanı Hollanda Dışişleri Bakanı ile temaslannı sürdüreceğini, daha sonra Cenevre'ye geçeceğini bildirdi. Talabani, bu gezisinde ABD'ye gitmediğini, ancak banka fıkrine ABD'nin desteğini sağlamak için Washington ile doğrudan ve dolaylı temaslar yapacaklarını söyledi. Bağdat'ta Mesnt Barzani önderliğindeki Kürt heyeti ile Irak hükümeti arasındaki müzakereler konusunda yorum yapmak istemeyen Talabani, "Müzakereler sürerken bir sey söyfemek istemem. tnşallah anlaşma saglanır. Barzani ile de bankasına destek aramızda bir göriş aynhgı yok" diye konuştu. Talabani, Times gazetesinin tranlı Kürt yazan Hazhir Teimurian'ın "Bagdat'ia müzakerderde niçin Kerknk üzerinde o kadar dunıyorsunuz" sorusuna "Kerkük'ün tarihi bir kent oldağuna inanıyoraz. Kürtler Kerknk'ü, KMrt kaUa için aziz bir kent olarak görürler. Ancak müzakerelerde ana engei Kerkak degfl, öncefikle demokratizasyon ve diger sonuJardır.Basonmlarçözirarse Kerknk konnsnnda da bir anlaşmaya vardabilir" karşüığım verdi. Türkmenler Teimurian'ın Kerkük'te Kürt, Türkmen ve Araplann nüfus oranlannı sorması üzerine de Talabani, şöyle konuştu: "TabU bu oranın degişÜgiıU biliyorsnnuz. Önce Kerkik'te sadece Kürtler ve Türkmenler vardı ve Araplar isçi ve memnrlardan oluşan çok kicök bir toplumdu. Ancak Araptaştırma poUtikasuun başlamasuıdan sonra on binlerce Kürt ve Türkmen kentten zorla uzakiaşünldı ve Irak'ın güneyindea ve badsudan on bin kadar Arap aiiesi Kerkük'e getirfldi. Bu*kisflerin maaşlan iki katma çıkankk. Toprak veriMİ, evler verikU, bn bölgeye yerlfimete ri tesvik edffldi. Bu da Kerkük'ün nüfns oranını degistirdi. Ancak yine de ilkbakardaki son ayaklanmadan önce Kürt ve Türkmenler Kerknk keat merkezi içinde cogunlnga sahlpti. Irak askerlerinin Kerknk'ü de geçinBeferum ardodan on binlerce Kürt kentten kaçtı. Şimdi nüfus oranı nedir bttmiyornm. Kerknk vüayetiaden kacanlann sayısı 400 bin dolayında." Hindistan'da sel: 400 ölü • YENİ DELHİ (AA) Hindistan'ın batısında Wardha nehrinin şiddetli yağışlar yüzünden taşması sonucunda dün bir köy tamamen sel suları altında kaldı. Resmi PTI Ajansı'nın haberine göre köyde en az 400 kişinin boğularak ölduğu sanüıyor. Habere göre 1500 nüfuslu köy ile bağlantı tamamen kesildi. Sel suları yuzünden acil yardım ve kurtarma ekiplerinin bölgeye ulaşmasımn olanaksız durumda bulunduğu kaydedildi. Felaketin meydana geldiği Maharashtra eyaletinin diğer bölgelerinin de sellerden etkilendiği ve çok sayıda evin yıkıldığı bildirildi. COTTON ETEK 95.000 KETEN PANTOLON 295.000 BERMUDA 69.000 TRİKO 195.000 TSHIRT 19.000 (JOMLEK 1 5.000