Katalog

12 OCAK 1991 DIŞ HABERLER CUMHURİYET/ll Irak elçisinden güven mektubu • ANKARA (Cumhuriyet)— Irak'ın yeni Ankara Buyukelçisi Rafı Dahan dün Cumhurbaşkanı TUrgut özal'a güven mektubunu sundu. Büyükelçi Dahan tören sırasında "iki ülke arasındaki ilişkilerin gelişmesine katkıda bulunmayı amaçladığıru" belirtirken, Cumhurbaşkanı özal da "bu sure ıçinde iki ülke ilişkilerinin gelişmesi için büyük hizmetler yapmanızı temenni ediyorum" dedi. Dışişleri Bakanı Alptemoçin ile Irak Büyükelçiliği diplomatlanmn katıldığı tören "normal prosedüre uygun" biçirade yapıldı. Helikopter düştti: 10 ölü • VARŞOVA (AA) — Polonya'nın güneydoğusundaki Krosno yakınlarında bir polis helikopterinin duştuğü ve 10 kişinin öldüğü bildirildi. PAP'm haberine göre MI-8 tipi helikopter eğitim uçuşu için havalandıktan kısa bır sure sonra ormanhk alan üzerine duşerek infilak ettı ve içindeki 3 kişilik murettebat, 6 polis ve bir sivil hayatını kaybetti. Yerel polis örgütunun kazanın nedenini araştırdığı kaydedildi. Askeri tren durduruldu • VARŞOVA (AA) — Polonya sınır polisınin, pazartesi gunu Almanya'dan SSCB'ye giderken Polonya'dan transıt geçmek isteyen bir Sovyet askeri ırenini sınırdan çevirdiğini bildirildi. Merkez-Sol muhalefetın yayın organı Gazeta'nın haberine göre Sovyet trenimn geçi^i, daha önceden Polonyalı yetkihlere bılgı verilmediği gerekçesıyle engellendı. Almanya'dan ayrılan Sovyet askerlerını ve muhimmatını Ukrayna'daki Lvov kentinde göturen trende 168 asker, 28 Sovyet subayı, 26 kamyon, 9 tank ve iki top bulunuyordu. SSCB ıle Almanya arasında yapılan anlaşmaya göre eski D. Almanya'daki Sovyet askerlerinin ve silahlarının SSCB'ye geri göturulmesine 1 ocakıa başlanmış olması gerekiyor. Irarfda idamlar • TAHRAN (AA) — Iran'm Nihavend ve Meshed kentlerinde 5 uyuşturucu kaçakçısının ıdam edildıği bildirildi. Iran basınında yer alan haberlere gore Nihavend ve Meshed İslam devrim mahkemeleri tarafından \erilen idam kararları, bu kentlerin merkez hapishanelerinde infaz edildi. tran'da yurürlükte olan uyuşturucu ile mucadele yasası, üzerinde 5 kilo esrar ya da 30 gram eroinden fazla uyuşturucu madde bulunan herkesin idamını ongöruyor. ABD'de insan haklan • NVASHINGTON (AA) — Amerikan Human Rights Watch adlı İnsan Haklan Izleme Kuruluşu, Washıngton'u 1990'da insan haklan konusunda çifte standart uygulamakla suçladı. Kuruluşun yıllık raporunda, Korfez krizinden once Irak'ın insan haklan ihlallerine rağmen milyarlarca dolar kredi ve borç aldığı belirtilerek "Oysa bu ulke, bır hükumetin ne gibi yikımlara neden olacağını çok ıyı gostermiştir" denildi. ABD'nın çıkarlan soz konusu olduğunda, insan haklan ihlallerine ses çıkarmadığı belirtilen raporda, Körfez krizine kanşmayan ulkelerde insan haklanna uyulması için Washington'u sert biçimde uyardığı kaydedildi. Canbolat istifa etti • BEYRUT (AA)— Lübnan'da Durzi mılislerin lideri Velid Canbolat, Ömer Kerami kabinesindeki devlet bakanhğı gorevınden istifa ettiğini açıkladı. Canbolat, Dürzı milislerin radyosu "Dağın Sesi" tarafından yayınlanan konuşmasında, devlet bakanlığı görevınaen istifa ettiğini, ayrıca şimdilik siyası faaliyetlerını de durdurmaya karar verdığini söyledi. llerici Sosyalist Partı'nin lideri olan Canbolat, ıstıfasının nedenleri hakkında bilgi vermedi. 9 a göre savaş çıkarsa ABD, Irak'a tarihin en yoğun hava saldırılannı düzenleyecek Irak'a 'bombardıman cehennemi'Irak'a karşı düzenlenecek görülmemiş şiddetteki hava saldınlannda, modern teknolojinin en gelişmiş ve korkünç silahlan kullanılacak. Irak'ın silah tesisleri, füze merkezleri, iaşe yollan, iletişim şebekesi gece gündüz bombalanacak. Saldırılara ABD'nin en gelişmiş savaş uçakları F-16'lar, F-15'ler, F-117 Stealth uçaklan, F-4 G'ler katılacak. Hedeflerin üzerine binlerce ton bomba atılacak. Dış Haberter Servisi — Körfez'de 15 ocak- tan sonra savaş çıkarsa bunun şimdiye kadar görülmemiş bir şiddette olacağı büdiriliyor 9 ocak tarıhli International Herald Tribune gazetesinin haberine gore ABD, Irak'ın 2. bir Vietnam olmaması ve savaşın kısa sürmesi için modern teknolojinin en korkunç silah- larını kullanacak. Savaşın ilk günlerınde Irak kuvvetlenne karşı görülmemiş yoğunlukta hava saldırıla- rı düzenlenecek. Bu saldırılarda ABD'nin elındeki tum modern hava silahları kullanı- lacak. Bunlardan bazılan şöyle: F-117 Steahth uçaklan, alçaktan uçarak Irak'ın komuta ve füze kontrol merkezlerini lazer güdümlu bombalarla imha edecek; F-4 G ve F-16 uçak- lan HARM füzeleri ile Irak'ın uçaksavar ba- taryalarına saldıracak; FB-111 ve F-15E avcı bombardıman uçaklan hava savunma tesis- lerine saldıracak ve merkezi komutanlıkla F-16 UÇAKLARI — Irak'a karşı girişilecek saldında önemli rol oynayacak olan F-16'lar ABD'nin buyiık kozlan arasında. ABD cephedeki komutanlar arasındaki iletişim ba- ğını kesmeye çalışacak; EF-111, EA-7B, RF-4C ve RC-135 elektronik savaş ve keşif uçakları savaş alanında radyo ve radar dal- gaları ile Irak'ın haberleşme sistemini felç edecek. Körfez'de seyreden uçak gemilerinden atı- lacak "Cruise" (seyir) füzeleri ise cephede ve Bağdat'taki önceden belirlenmış hedefler uzerine yağacak. Tarihteki en yoğun hava bombardımanmda hedefler uzerine binlerce ton bomba atılacak. Birinci saldın dalgası bmikten sonra ikinci dalga gelecek. Sonra üçüncu, dördüncü... ABD Genelkurma} Başkanı General Co- lin P(mell şoyle dıyor: "Saldırdıgımızda, tıim şiddetimizle saldıracagız. Bu Lşi murakun ol- dugu kadar çabuk bitirmek için tum olanak- lan kullanacağız. Hedefimiz kazanmak, za- man kaybetmek degil. Amerikalı yetkılıler savaşın 1 ay surebile- Kongre,Bush'adestek vermeeğilimindeAmerikan Kongresi, Başkan Bush'un Körfez politikasına destek verme konusunu görüşüyor. Bush'a, istediği desteğin arzuladığı ölçüde olmasa bile verileceği anlaşılıyor. UFUK GÜLDEMtR WASHINGTON — Cenevre göruşmelennin Körfez krizindeki kilitlenmeyi aşamaması, ABD başkentinde ani bır hareketlenmeye yol açtı. Bu hareketlenmenin içinde, Amerikan Kongresi'nde surmekte olan 'yönetimin Körfez politikalanna destek' göruşmeleri özel bir yer tutuyor. ABD yöneümı Kongre'nın önumuzdeki pazar gunune kadar kabul etmesı beklenen 'destek' ka- rarıru, Irak'ı Kuveyt'ten çekümeye ıkna etmek için son çare olarak görüyor. ABD Başkanı Bush'un ızlenimi o ki, Irak lideri Saddatn Hu- seyin Amerika'dan yukselen 'çatlak sesler" ne- denıyle Amerika'nın Irak'a saldıracağına ınan- mıyor. Bush, "Saddam Hıiseyin'in bu izlenimi CENEVRE 6.5 saat bekleyen mektup WASHINGTON (AA) — ABD Başkanı George Bush ta- rafından Saddam Huseyin'e ya- zılan mektup, Cenevre Inter- continental Otel'in "Uluslar Salonunda" kurulan göruşme masasının ortasında tam 6.S sa- at kaldı. Göruşmeye katılan Amerikalı diplomatların NV'ashington Post'a verdikleri bilgiye göre Aziz, metnı dikkatle okuyup 'üsluptan" yakınarak mektubu almayacağını söyledi. Baker, zarfı ve fotokopiyi masanın or- tasına bıraktı. Göruşmenin çoğunda Aziz \ e Baker çevirmen aracılığı ile ko- nuştular. Birkaç kez Aziz, go- rüşlerine açıklık getirmek için İngüizce konuştu. Göruşlerin bir noktasında Tank Aziz "Irak atasözüne go- re insan 40 yaşında olgunluğa erişir. Ben 55 >aşınayım" dedi. Daha sonra Baker, Amerikan Dışişlerinin Siyaset Planlama Dairesi Başkanı Dennis Ross'- tan bir noktayı açıklamasını is- teyince, Aziz araya girdi ve Ross'a "Kaç yaşmdasınız" dı- ye sordu. Ross'un "Olgunluk sınınndan iki yaş yukanda" karşılığı iki heyetin de kahkaha- ları ile karşılandı. yanlış, bunu ben biu'yorum, ama o bilmiyor. Eğer Kongre Irak'a Amerika'nın tek ses oldu- gunu gosterirsfc, belki ikna olur" diyor. Demokratlar bölündü Kongre'den şu ana kadar yukselen sesler, Bush'a istediği desteğin, belkı arzuladığı ölçu- de olmasa dahı verüeceğini gösteriyor. Çunku Bush'un Korfez polftikaları, sadece kendı par- tisi olan Cumhurıyetçi Parti uyelerinin çoğun- luğu tarafından değil, muhalefettekı bır kısım Demokrat Partili uyeler tarafından da destek- leniyor. Demokrat Parti bu komıda tam anlamıyla bö- lunmus durumda, hatta bu partinin önde gelen bazı Kongre uyeleri, iktidardaki bir kısım Cum- hurıyetçi Parti üyelerinden daha fazla Bush'un yanında gorunuyor. Bunlann başında Turkıye'de de yakından ta- nınan New York'lu Demokrat Stephen Solarz ge- liyor. Senato Silahlı Kuvvetler Komitesi'nin say- gın başkanı demokrat Partili Sam Nunn da Kor- fez politikalarında yonetim ile tamamen aynı fı- kırde olmasa dahi, "ulusal giivenlik çıkarlan nedeniyle" Bush'a genel olarak destek veren bır kararın almmasırun yerinde olacağı göruşunde. Amerikan Kongre sisteminde "grup karan" dıye bir olgu bulunmuyor. Uyeler, bağımsız ha- reket edebiliyor ve birçok karar da partilerin blok oyuyla değil, kanşık oyla geçiyor. Kongre'de şu anda çeşitli uyeler tarafından ha- zırlanmış dört karar tasansı koridorlarda dola- şıyor. Bunlardan birisi ya da üzerinde anlaşıla- cak ortak bir metin pazar gunune kadar kabul edilecek. Tasarılardan birisi, "Irak'a karşı yap- tınmlara devam edilmesini" ongöruyor. Bu tasan askeri güce başvurulmasını dışlamı- yor, ama eğer böyle bir olasılık belirirse Ameri- kan Başkanı'nın gelip Kongre'den yetki alması- nı istiyor. Solarz ve Temsilcıler Meclisi Cumhu- riyetçi Parti Grup Başkanı Roberly Michel ta- rafından haarlanan bır başka tasan, ABD Baş- kanı Bush'un Körfez politikalannı desteklediği gibi ilerıde askeri güç kullanmasına da destek veriyor. Bir başka tasan, ABD Başkanı'nın Irak'a saldırmadan once Amerikan Kongresi- nden "ouay" almasını ongöruyor. Bu karar tasarılan, Amerikan Anayasası'nın Kongre'ye verdiği "savaş Hanı" yetkisinden fark- lı. Amerikan yönetimi "savaş ilanı" yetkisi için ne şu ana kadar Kongre'ye başvurdu ne de açık- landığı kadanyla başvurmak nıyetinde. Kongre de Amerikan yönetımine bu yönde bir açık çek vermeyi arzulamıyor. Ancak Kongre'nin benim- seyeceği bir "Bush'a destek" kararının, Ameri- kan yönetimince Irak'a karşı savaşa gırmek için yetki belgesi olarak algılanma ihtimali yüksek. TAHTEREVALLİ — 'Missouri Ulusal Savunma'nın askerleri kendilerine verilen bir gttnlük izinden yararlanarak tahıerevalüje bindiler. (Fotoğraf: Reuter) KONUK YAZAR Mitterrand'mbarışplanı devredeŞÜKRÜ ELEKDAG Emekh Buyükelçı Körfez krizi nasıl gelişecek? BM'nin Irak'a tanıdığı surenin bitimine 3 gün kala bütun dünya bu soruya yanıt an- yor. Şu anda ABD ve Irak'ın tam bır çatışma rotasında olduğunu ve çatış- manın mutlaka gerçekleşeceğrni söyle- mek kanımca isabetli değildir. Zira ABD Dışişleri Bakanı Baker'ın Fransa'da Cumhurbaşkanı Mitterrand ile buluşmasını takiben ve Cenevre'de Tarık Aziz'le görüşmesinden sonra, sı- cak bu- çatışmanın onlenmesini öngö- ren bir senaryonun oluşmaya başladı- ğı izlenimi bende uyandı. Bildiğiniz gibi Cumhurbaşkanı Mıt- terrand'ın planına göre Irak'ın Kuveyt- ten kuvvetlerini tamamen geri çekme- sı halinde, Ortadoğu sorunlannın hep- sinin ele ahnacağı birkaç konferansın toplanacağı ve Kuveyt'in tahliyesinden sonra da Irak'a karşı herhangi bir as- keri harekâta girişilmeyeceği öngorülu- yor. Yani, Fransa bir yerde, Kuveyt ve Fi- listin sorunlannı birleştiriyor. Mitter- rand, Cenevre göruşmeleri yapüırken duzenlediği bir basın toplantısında bir yandan Birleşmiş Milletler kararlanmn muhakkak uygulanması gerektığıni soylerken bir yandan da planını izah et- ti ve planın Birleşmiş Milletler karar- larına ters düşmediğinı vurguladı. Krizden, kendi ifadesiyle "onurlu" çıkış yolu arayan ve Irak halkına karşı da durumu kurtararak iktidannı mu- hafaza etmek isteyen Saddam'ın istedi- ği de Kuveyt ve Filistin sorunlannın birleştirilir gösterilerek zevahirin kur- tarılması. Tank Aziz de Cenevre'de hep bu konuyu işledi ve Amerikan tarafı- na bu mesajı verdi. Amerika, yakın zamana kadar bu iki sorun arasında bağ kurulmasına karşı çıktı. Bu yaklaşımı mahzurlu addetme- sinin muhtelif sebepleri vardı: Birincisı, lsraıl'i kızdırmamak ve bu ulkeyi Irak'a karşı harekete geçmeye, bazı darbeler indirmeye mecbur etme- mek. Amerika, Israil'm bu tek taraflı hareketlerini önlemenın çok guç oldu- ğunu bilmektedir. tkincisi, krizin bu şekilde sona erme- si, Saddam'ı Arap dünyasının kahra- manı haline geürecek, ulkesinde de du- rumunu güçlendirecektir. Böylece Sad- dam, geniş ordusunu ve sılahlarını za- yiatsu muhafaza etmek ımkâruna sa- hip olacak. Diğer bir deyişle yaptığı ya- nına kalacak. Şimdi bu durumun şoyle gelişmesi ihtimali var: Saddam, eğer rasyonel ve akılcı bir tutum ızlerse, Mitterrand'ın onerisını benımser ve bunu önerır. Zira bu takdirde, ABD'nin etrafına toplamış olduğu askeri koalisyon da- ğılma tehlikesiyle karşılasır. Amerika'- nın Batıh muttefiklerinin bazılan da "Birleşmiş Milletler kararlannın uygu- landığını ve maksadın hasıl olduğunu" ıleri surerek verdikleri desteğı geri çek- meye hazırlanırlar. Bu durumda, Amerikan Kongresi ve kamuoyu da şu iki seçenek arasında tercih yapmak durumunda kalır: —Birıncisi, Irak, Kuveyt'ten savaşsız çıksın, fakat bir Ortadoğu konferansı da toplansın. —İkincisi, Israil'i kızdırarnayız; Sad- dam'ı mukafatlandırmak anlamına ge lecek bir tutumdan kaçınmalıyız, bu nedenlerle savaşı yapmaya mecburuz. Bu noktada Amerikan Kongresi ıle kamuoyunun tercihinı, Israil'in kızdı- rılması pahasına, savaşı önleyen ve BM kararlannın harfiyen uygulanmasını ongören seçenekte kullanacağı muhak- kaktır. Burada, önemli sorun, lsrairin tek başına Irak'a bazı \urucu darbeler in- dirmesuıın nasıl onleneceği ve Irak'a bu hususta nasıl garanti verileceğıdir. Sonuç olarak Saddam, önümuzde- ki uç gün ıçinde, Fransız önerisindeki esasları içerecek bir oneride bulunur ve bu çerçevede Birleşmiş Milletler Guven- lik Konseyi kararını uvgulamaya hazır olduğunu açıklarsa, savaş tehlikesi or- tadan kalkacaktır. Saddam'uı bu gelişmeyi, Irak kamu- oyuna bır zafer olarak takdim edece- ğine kuşku yoktur. Keza Arap dunyası da bu sonucu Saddam'ın bir zaferi ola- rak değerlendirecektir. Gerçekleşme aşamasına gelen bu se- naryoyu Türkıye'nin de gozardı etme- mesi lazımdır. Açıklamalanru ve hazır- lıklarını buna göre yapmasında yarar vardır. Yok eğer Saddam, izah ettiğim bu se- naryo içindeki rolunu almaz, sozunu ettigimiz öneriyi ileri surmez ise o za- man savaş kaçınılmaz olacaktır. ceğini belirtiyorlar. tlk 10-15 gun yoğun bom- bardıman dönemi olacak. Bundan sonra de- nizden çıkarma ve kara harekâtı gelecek. Uz- manlar ABD'nin 10-20 bin dolayında kayıp vereceğini tahmin ediyor. Bu kaybın 150O-3O00'i ölu olacak. Irak'ın kayıplannm ise çok daha fazla olacağı büdiriliyor. Gunde binlerce çıkış yapan yuzlerce uçak Kuvyet'teki 500 bin kişilik Irak ordusunu gece gunduz bombalayacak B-52 bombardıman uçaklan, Irak siperlerinin uzerine 900 kilo- luk bombalardan binlerce atacak. Kuveyı'teki Irak ordusunun iaşe yollan kesilmeye çalışı- lacak. Irak'ın silah fabrikalan, silah depolan, fü- ze merkezleri, demiryollan imha edilecek. Havaalanlan kuUamlamaz hale getirilecek. Karayolları, boru hatlan, rafineriler ve labo- ratuvarlar imha edilecek. Uzmanlar, Irak ordusunun şimdiye kadar böyle bir bombardımana maruz kalmadığı- nı, Iran-lrak savaşı sırasında Iran uçakları- nın havada çok ender gorülduğunu belirti- yorlar. Amerikalı uzmanlar, Irak askerleri- nin böylesıne yoğun bir bombardımana uzun sure dayanacağını tahmin etmiyorla'-. Kara harekâtı Bombardıman aşamasından sonra sıra ka- ra harekâtına gelecek. Yuzlerce savaş hdikop- ten ile alçaktan uçan A-10 uçaklan (tank ka- tüi) tarafmdan desteklenen nrhh birlikler sal- dırıya geçecek. Bu arada Irak birlikleri de- nizden de bombardıman edilecek. Savaşın en kanlı safhasının da bu olacağı büdiriliyor. Çunku buyük hava desteğine ve bombardı- mana karşın, son safhada asıl iş piyadeye dü- şecek. KÖRFEZ ~ \abancılar tahliye ediliyor Hükumetin vatandaşlarına yaptıkları uyarılar, her ülkenin tehlikeye yakınlığı oranına göre yumuşak ya da sert oluyor. LEFKOŞA (AA) — Cenevrel deki Baker-Aziz göruşmesinin başarısızlıkla sonuçlanmasımn ardından, bölgede bulunan ya- bancılann tahliyesine ve gaz maskesi dağıtımına hız verildi. Tehlike bölgesinde sayılan Or- tadoğu ve Yakındoğu ulkelerin- de, 4-5 milyon yabanonın bu- lunduğu sarulıyor. Bunlardan 3.5 milyonunu Asyalılar, 1 mil» yonunu Araplar, lSO.OOO'ini Av- rupalı, Amerikalı ve Avustralya- lılar oluşturuyor. Bölgede Avrupah ve Ameri- kahlann en yoğun bulunduğu ülke ise İsrail. Bu ulkede çok sa- yıda Batüı, çift pasaport taşıyor. Hukümetlerin vatandaşlanna bölge ulkelerini terk etmeleri için yaptıklan uyanlar, her ül- kenin tehlikeye yakınlığı oranı- na gore yumuşak ya da sert olu- yor. Bağdat'taki temsilciliklerin birço»u ya kapatıldığı ya da per- sonel sayısı en alt düzeye indi- rildiği için uyarılar komşu ülke- lerdeki yabana uyruklulara ya- pılıyor. Bu ulkeler arasında tehlike açısından Körfez ulkeleri yani Suudi Arabistan (Özelhkle do- ğu ve kuzeyi), Bahreyn, Katar, BAE ile Irak'ın en çok tehdit et- tiği İsrail ve Ürdun ilk sırada yer alıyorlar. Savaş çıktığı takdirde, yabana ulkelerdekı buyukelçiliklerine ve vatandaşlarına karşı şiddet ey- lemlerinde bulunulmasından en- dişe eden ABD, Bağdat'a yakın olduğu gerekçesıyle Sudan, Pa- kistan, hatta Morıtanya gibi ül- kelerdeki dıplomatik personeli en az duzeye ındiriyor ve ailele- rini tahliye ediyor. Arjantın, Şıli, Ispanya da 15 ocaktan önce vatandaşlânru teh- likeli bölge dışına çıkarmak için ozel uçak seferleri düzenlediler. Buyuk Tayvan şirketleri de S.Arabistan'ın doğusunda çalı- şan Tayvanlılan ve ailelerini özel uçaklarla tahliye etti. Japonya da İsrail'de bulunan 250 vatandaşını ayın 13 ve 14'unde otobuslerle Mısır'a gö- turmeye hazırlanıyor. BM kuruluşu da Körfez böl- gesindeki ulkelerle israil ve Ür- dun'deki görevhierıni ve ailele- .rini tahliye etmeye hazırlanıyor. Lubnan'daki BM Banş Gü- cu'ne bağlı askerlenn, çoğu ts- raıl'de yaşayan aileleri de Kıb- rıs'a gonderiliyor. Diğer Avrupa, Amerika ülke- leriyle Avustralya da vatandaş- larına potansiyel tehlike arz eden ülkelerı 15 ocaktan önce terk etme >a da en azından ai- lelerini gonderme tavsiyesinde bulundular. Batıh ulkeler, bolgedeki va tandaşlannıu guvenliğini sağla- mak için çeşitli önlemlere baş- v ururken Körfez'de göçmen iş- çı olarak çalışan 1.5-2 milyon dolayında Asyalı ve Mısırlı için hıçbir şey yapılmıyor. Çoğunluğu Hintli, Endonez- yalı, Filipinli \e Mısırhlardan oluşan bu grup için ülkelerı ınaddi kaynaklannın yetersızli- ğı dolayısıyla tahliye girişimin- de bulunamıyor.