Katalog
Yayınlar
- Anneler Günü
- Atatürk Kitapları
- Babalar Günü
- Bilgisayar
- Bilim Teknik
- Cumhuriyet
- Cumhuriyet 19 Mayıs
- Cumhuriyet 23 Nisan
- Cumhuriyet Akademi
- Cumhuriyet Akdeniz
- Cumhuriyet Alışveriş
- Cumhuriyet Almanya
- Cumhuriyet Anadolu
- Cumhuriyet Ankara
- Cumhuriyet Büyük Taaruz
- Cumhuriyet Cumartesi
- Cumhuriyet Çevre
- Cumhuriyet Ege
- Cumhuriyet Eğitim
- Cumhuriyet Emlak
- Cumhuriyet Enerji
- Cumhuriyet Festival
- Cumhuriyet Gezi
- Cumhuriyet Gurme
- Cumhuriyet Haftasonu
- Cumhuriyet İzmir
- Cumhuriyet Le Monde Diplomatique
- Cumhuriyet Marmara
- Cumhuriyet Okulöncesi alışveriş
- Cumhuriyet Oto
- Cumhuriyet Özel Ekler
- Cumhuriyet Pazar
- Cumhuriyet Sağlıklı Beslenme
- Cumhuriyet Sokak
- Cumhuriyet Spor
- Cumhuriyet Strateji
- Cumhuriyet Tarım
- Cumhuriyet Yılbaşı
- Çerçeve Eki
- Çocuk Kitap
- Dergi Eki
- Ekonomi Eki
- Eskişehir
- Evleniyoruz
- Güney Dogu
- Kitap Eki
- Özel Ekler
- Özel Okullar
- Sevgililer Günü
- Siyaset Eki
- Sürdürülebilir yaşam
- Turizm Eki
- Yerel Yönetimler
Yıllar
- 2024
- 2023
- 2022
- 2021
- 2020
- 2019
- 2018
- 2017
- 2016
- 2015
- 2014
- 2013
- 2012
- 2011
- 2010
- 2009
- 2008
- 2007
- 2006
- 2005
- 2004
- 2003
- 2002
- 2001
- 2000
- 1999
- 1998
- 1997
- 1996
- 1995
- 1994
- 1993
- 1992
- 1991
- 1990
- 1989
- 1988
- 1987
- 1986
- 1985
- 1984
- 1983
- 1982
- 1981
- 1980
- 1979
- 1978
- 1977
- 1976
- 1975
- 1974
- 1973
- 1972
- 1971
- 1970
- 1969
- 1968
- 1967
- 1966
- 1965
- 1964
- 1963
- 1962
- 1961
- 1960
- 1959
- 1958
- 1957
- 1956
- 1955
- 1954
- 1953
- 1952
- 1951
- 1950
- 1949
- 1948
- 1947
- 1946
- 1945
- 1944
- 1943
- 1942
- 1941
- 1940
- 1939
- 1938
- 1937
- 1936
- 1935
- 1934
- 1933
- 1932
- 1931
- 1930
Abonelerimiz Orijinal Sayfayı Giriş Yapıp Okuyabilir
Üye Olup Tüm Arşivi Okumak İstiyorum
Sayfayı Satın Almak İstiyorum
11 HAZİRAN 1990 EKONOMİ CUMHURİYET/13
Enerji-köprü
senetleri
• ANKARA (ANKA) —
Türkiye Elektrik Kurumu
(TEK) ile Boğaziçi ve Fatih
köprülerinin gelirlerine
endeksli (B) tertibi gelir
ortaklığı senetlerinin birinci
dönem gelir payı ödemesine
12 haziran salı gunü
başlanıyor. Kamu Ortaklığı
Idaresi'nden yapılan
açıklamaya göre söz konusu
senetlerin birinci dönem
gelir payı yuzde 25.62
olarak belirlendi. Buna göre
100 bin liralık kupürlere 24
bin 620, 500 bin liralık
olanlara 123 bin 100, 1
milyon liralık kupürlere 246
bin 200, 5 milyon liralıklara
1 milyon 231 bin ve 10
milyon liralık olanlara da 2
milyon 462 bin Hra gelir
payı ödenecek.
Özal ASİAD'da
konuşacak
• ANKARA (ANKA) —
Cumhurbaşkanı Turgut
özal, başkent
toplantılarının
sekizincisinde "2000'li
yıllara doğru Türkiye"yi
anlatacak. Ankara Sanayici
ve lşadamları Derneği
tarafından duzenlenen
başkent toplantılarının
sekizincisi 25 haziran
pazartesi günü Ankara
Hilton Oteü'nde yapılacak.
Cumhurbaşkanı Turgut
özal, toplantıda yapacağı
konuşmada, "2000'li yıllara
doğru Türkiye" konusunu
anlatacak. özal, aynca
toplantıya katılanların
sorularını da yanıtlayacak.
Üçlü reçete
kaldınlacak
• ANKARA (ANKA) —
Maliye ve Gümrük Bakanı
Adnan Kahveci, yeni bir
beyanname sistemi getirerek
üçlü reçete uygulamasına
son vereceklerini bildirdi.
Bakan Kahveci, Ankara
Tabip Odası ile Ankara
Eczacı Odası yetkililerini
kabul ederek çeşitli
sorunlara ilişkin talepleri
dinledi. Ankara Tabip
Odası'ndan yapılan
açıklamaya göre görüşmede
özel çalışan hekimlerin üçlü
reçete kullanma
zorunluluğunun bürokrasiyi
arttırdığı yolundaki
şikâyetleri dinleyen Kahveci,
bu uygulamanın
kaldırılacağını söyledi.
Para arzı
artıyor
• ANKARA (ANKA) —
Para arzı (M3), U-18 mayıs
günleri arasında 1 trilyon
43 milyar lira gibi büyük
bir artışla 59 trilyon 256
milyar lira dtiıeyine
yükseldi. Para ara bir
önceki hafta da 479 milyar
liralık artışla 58 trilyon 213
milyar lira olmuştu. Para
arzında geçen yılın sonuna
göre artış ise 18 mayısta 7
trilyon 423 milyar lira
düzeyine ulaştı. Para
arzındaki artış buyuk
ölçüde dolaşımdaki para ve
vadesiz ticari mevduattan
kaynaklandı. Dolaşımdaki
para U-18 mayıs gunleri
arasındaki haftada 891
milyar lira artarak 9 trilyon
714 milyar lira düzeyine
ulaştı. Vadesiz ticari
mevduat da 453 milyar lira
artışla 6 trilyon 980 milyar
lira düzeyine yükseldi. Para
arzının en önemli
bölümünü oluşturan vadeli
tasarruf mevduatı 187
milyar lira artarak 28
trilyon 890 milyar lira
olurken vadesiz tasarruf
mevduatı 185 milyar lira
azalarak 5 trilyon 716
milyar lira düzeyine
gerıledi.
Girişimcilere
bedava hizmet
• ANKARA (AA) —
Türkiye Odalar ve Borsalar
Birliği (TOBB) ile ABD
hükümetinin 3. Dünya
ülkelerinin kalkınması için
ayırdığı fonları kullanan
Uluslararası Kalkmma
Ajansı (AID) arasında
yapılan bir anlaşmayla,
Türk girişimcilere iki yıl
boyunca yatırım, teknik
bilgi, uzman, ihracat ve
ithalat konusunda bedava
hizmet sunulacak.
Atillâ Sönmez
Pekin'de
• ANKARA (Cumhuriyet
Bürosu) — Dünya
Bankası'nın Pekin bürosu
şefliğine bir Türk atandı.
Bu göreve getirilen Atillâ
Sönmez'in 1972 yılında
Dünya Bankası'na katıldığı
ve bu çerçevede ilk görevi
olarak Doğu Afrika'ya
yönelik programlar
bölümunde çahştığı
belirtiliyor. Sönmez,
bankaya katılmadan once
Türkiye'de ekonomik
planlama alanında faaliyet
gösterdi ve bu konuda
öğretim üyeliği yaptı.
Buğday için dış kredi alındı
uli
Toprak Mahsulleri Ofisi destekleme alımlarından
/doğan 2 trilyon liralık kaynak açığını karşılamak için
_ uluslararası bankalardan kredi kullanmaya başladı.r
Açığın yarısı dış kaynaklardankarşılanacak. TMO
Genel Müdürü Özgüneş, dış kredinin daha düşük
maliyeti olduğunu söyledi.
/ Bu yıl için 2.8 milyon tonu buğday olmak üzere
^ / toplam 3.6 milyon ton hububat alımı programlandı.
\ i Hububat ahmları 450 merkez aracılığıyla yürütülecek
•Komşu ülkelerin gereksinimi için 300 bin ton buğday
ve aynı miktarda arpa ihracatı yapılacak. 800 bin ton
dolayında da bakliyat ihracatı gerçekleştirilecek.
ANKARA (Cumhuriyet Buro-
su) — Toprak Mahsulleri Ofisi, bu
yılki 2 trilyon liralık kaynak ihti-
yacırun yaklaşık yansını dış kre-
diyle sağlayacak. TMO, destekle-
me ahmlan için uluslararası ban-
kalardan kredi kullanmaya
başladı.
Toprak Mahsulleri Ofisi Genel
Müdürü Ahmet Özgüneş, Cum-
huriyet'in sorularını yanıtlarken,
dış kredmin daha düşük maliyet-
li olması nedeniyle tercih edildi-
ğini bildirdi. özgüneş, bu yılki fi-
nansman gereksiniminin bir bölu-
münün karşılanması için Citi-
bank'ın önderliğindeki bankalar
grubundan 1 yıl vadeli 100 milyon
dolarlık kredi sağlandığını belirt-
ti ve "Bu kredinin, kur farkları
dahil ofise muhtemel > ıllık mali-
yeti yuzde 35-40 dola>ında. Mer-
kez Bankası'ndan kredi kullanma-
mız durumunda maliyet yuzde 54
olacaktı. Bu nedenle, dtş kredi ter-
cih edilir nitelikte" dedi.
2 trilyonun
yarısı dışandan
özgüneş, 2 trilyon liralık fi-
nansman gereksiniminin yaklaşık
yarısırun dış kaynaklardan sağlan-
masının programlandığını, bunun
gerçekleştirilmesi için kredi görüş-
melerinin sürdürüldüğünü ve tem-
muz ortasma kadar anlaşmalann
ımzalanacağım söyledi.
TMO Genel Müdürü, yurtiçi
kaynakların harekete geçirilmesi
için de çalışmalar yurüttuklerinı
belirterek sözlerini şöyle sürdürdu:
"250 milyar liralık finansman
bonosu ihracı için hazırlıklanmı-
n tamamladık. Yuksek Planlama
Kurulu'ndan karar çıknktan sonra
iç piyasadan borçlanacağız. Aynca
buğda> fiyatlanna endeksli gelir
ortaklığı senedi çıkartma yonun-
de haarlıklanmız var. Bunu 1990
yılının finansman akımı içinde
programhunadık, ancak çalışma-
lanmız tamamlanırsa bu yıl ihraç
edebiliriz. Bu gelir ortaklığı senet-
lerinin getirisi buğda) fiyalına en-
deksli olacak. Özellikle buğda)
çiftçisinden talep gelmesini bekli-
yoruz."
Özgüneş, ofisin anonim şirket
statüsüne kavuşturulması çalışma-
lannın tamamlandığını, böylece
uluslararası alanddki saygınlığımn
arttırılacağıru, Türkiye Kalkınma
Bankası'ndan yatınm kredisi ala-
bilmesi yolunun açılacağını
söyledi.
TMO Genel Müdürü, bu yıl 2.8
milyon tonu buğday olmak uzere
Dış ticarette büyük açık
Geçen yılın ilk 3 ayına göre açık °/o242 oranında arttı
ANKARA (ANKA) — Dış ticaretteki
olumsuz gelişme mart ayında daha da belir-
ginleşti ve dış ticaret açığında da bir patla-
ma oldu. Yılın ilk üç ayında dış ticaret açığı
geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 241.6
orarunda artarak 1 milyar 759 milyon dola-
ra çıktı. Türkiye'nin ilk üç aylık toplam ih-
racatı 2 milyar 971 milyon dolar, ithalatı ise
4 milyar 730 milyon dolar olarak gerçekleş-
ti.Devlet tstaüstik Enstıtüsü mart ayı ihra-
cat ve ithalat bilgilerini açıkladı. Buna göre
mart ayında Türkiye'nin ihracatı geçen yılın
mart ayına göre yüzde 9.2 orarunda gerileye-
rek 985 milyon dolar oldu. İhracat 1989 yılı
mart ayında 1 milyar 85 milyon dolar olarak
gerçekleşmişti. Mart ayında ihracat, 998 mil-
yon dolar olduğu geçen ocak ayı ile 988 mil-
yon dolar olduğu şubat ayına gore de gerile-
di.
Mart ayında ihracattaki bu gerilemeye rağ-
men ithalat yılbaşından beri kazandığı artış
ivmesini sürdürdu. İthalat mart ayında geçen
yılın aynı ayına gore yüzde 41.8 oranında ar-
tarak 1 milyar 714 milyon dolara fırladı. Ge-
çen yılın mart ayında Türkiye 1 milyar 209
milyon dolarlık ithalat gerçekleştirmişti.
lthalattaki artış ve ihracattaki bu azalış so-
nucu geçen yıl mart ayında 124 milyon do-
lar olan aylık dış ticaret açığı yuzde 487.9 ora-
nında artarak 729 milyon dolara sıçradı. Bu
gelişme karşısında geçen yılın mart ayında
yuzde 89.7 olan ihracatın ithalatı karşılama
oranı bu yılın mart ayında yüzde 57.5'e ka-
dar duştü.
DİE'nin açıklamasına göre Türkiye'nin yı-
hn ilk uç ayındaki ihracatı 2 milyar 971 mil-
yon dolar oldu. İhracattaki artış geçen yılın
aynı dönemine göre yuzde 6 olarak gerçek-
leşti. 1989 yılının ilk üç ayında toplam 2 mil-
yar 803 milyon dolarlık ihracat gerçekleşti-
rilmişti. Mart ayı ihracatında yaşanan geri-
lemeye rağmen ilk üç aylık toplam ihracatta
görülen artış, ihracatm ocak ayında yuzde 29,
şubat ayında ise yüzde 4.3 orarunda artma-
sından kaynaklandı.
Yıhn ilk üç ayında Türkiye'nin toplam it-
halatı ise bir önceki yılın aynı dönemine gö-
re yuzde 42.6 oranında artarak 4 milyar 730
milyon dolar oldu. Geçen yıl bu dönemde
Türkiye 3 milyar 318 milyon dolarlık ithalat
yapmıştı.
BiR MESLEK' BANKA MÜFETTİSLİĞİ
toplam 3.6 milyon ton hububat
ahmının programlandığını, alım-
ların 450 merkez aracılığıyla yu-
rütulduğünü belirtti. Özgüneş, bu
yıl özel olarak buğday ithal ya da
ihraç programlarırun bulunmadı-
ğını, ancak komşu ülkelerin gerek-
sinimi için 300 bin ton dolayında
buğday, aynı miktarda da arpa ih-
raç edebileceklerinı belirtti. TMO
Genel Müdürü, 800 bin ton dola-
yında da bakliyat ihracının hedef-
lendiğini açıkladı.
Alım politikası
Özgüneş, bu yılki alım politika-
sı ve fiyat beklentileri konusunda
da şu bilgiyi verdi:
"Bilindiği gibi, kademeli fiyat
•ygulaması>la alımlara başladık.
Bu yıl, tahılda nurmal, baklagil-
lerde 'i>i' bir yıldayız. Peşin öde-
me sistemi u>gulamamız nedeni>-
le mal gelişinin hızla artacağını
tahmin edhoruz. Bizim için ne ka-
dar az mal alırsak o kadar iyi olur.
Bu, tûccann talebinin artması de-
mektir. Bu yıl, tuccar talebinde
belli bir artış var, bizim fiyat du-
zeyimizin biraz da uzerine çıkabi-
lirler. Gelecege donuk (ahminle-
rimiz, liiccann mal ahmının ken-
di yaranna olduğunu ortaya koyu-
yor. Çiftçi de elindeki malın na-
kit ihtiyacını karşılayacak bolumü
kadannı satarsa dogru davranmış
olur."
özgüneş, ofisin halen 85 milyar
lira olan odenmiş sermayesinin 2
trilyon liraya çıkanlması gerekti-
ğıni sözlerine ekledi.
Ve kadınlar kaleyi fethettiBankalarda erkeklere
mahsus son kale
"teftiş kurulları"ydı.
Kadınlar bu kaleyi de
fethetti. Bu işe
alınmamaları için
kadmların başvuru
formlan ortadan yok
edilir, geç kalmış gibi
gösteriBrdi. Şimdi...
ESER ATİLLÂ'
"Bankalarda bayanlann gire-
mediği, sadece erkeklere mahsus
son kale, teftiş kursllarıydı. Şim-
di o da elden gilti.
Çok eski bir meslek olan ban-
ka müfettişliği şimdilerde bayaıı-
lara da kapılanm açtı. Ve böylece
teftiş kurullarında erkek egemen-
liği son bulurken bayanlar için ye-
ni bir meslek daha doğmuş oldu.
Emlak Bankası Teftiş Kurulu'nda
çalışan yaklaşık 30-35 banka mu-
fettişiyle mesleği ve mesleğin na-
sıl kabuk değiştirdığini konuşuyo-
ruz. Toplam 98 kişiden oluşan
Emlak Bankası Teftiş Kurulu'nda
şu anda 6 tane de bayan hizmet
veriyor. Z. Rezzan Giizey, Filiz
Atakan, Özlem Mersinoğlu, Nil
Arca, Nuran Yılmaz ve Ferda Öz-
hırk'le konuşurken erkek meslek-
taşları bayanlarm bu mesleğe so-
yunmalanndan hoşnut oldukları-
nı dıle getiriyorlar.
"Bir zamanlar, ki bu zamanlar
pek de uzun yıllar önceye dayan-
mı>or, bayanlann bu mesleğe gir-
meleri istenmezdi. Burası bir ka-
levdi, erkeklerden başkası alın-
mazdı. Hatta birkaç >ıl önce, bi-
ze başvuran bayanlan almamak
için gönderdikleri muracaat form-
lan kaybolmuş >a da başvuru ta-
tşte Emlak Bankası'nın öncu kadın müfettişleri: Giizey, Atakan, Mersinlioğlu, Arca, Yılmaz ve Öztürk.
rihinden once gelmiş olsa bile ge-
cikmiş gibi gösterildi. Amaç ka-
dınlan bu ka|e>e sokmamaktı."
Bu sözler tabii ki erkek banka
müfettişlerine ait. Bu mesleğin en
buyuk ayrıcalığı, kişilerin çalışa-
cağı meslektaşlarını kendilerinin
seçmesi. Dolayısıyla erkekler er-
kekleri seçiyor, bayanlara rağbet
etmiyorlardı. Ama gelin gorün ki
zaman değişti. Peki bayanlar ne-
den istenmezdi? Ve şimdilerde ne-
den aranır oldular?
İlk sorunun yanıtını Emlak
Bankası'mn bayan banka müfet-
tişi 2. Rezzan Güzey'den alıyoruz:
"Bu meslekte 6 ay Anadolu turu
var. 6 ay bo>unca Anadolu'nun
çeşitli bölgelerindeki şubeler do-
laşılıyor. Kadınlann bazen de tek
başına buralara gitmesi sakıncalı
gönıluvordu. Hem sonra evlenir
de vazgeçersen. Bir de bu korku
var."
Ikinci sorunun yanıtını Teftiş
Kurulu Başkanı Fatih Cenikli ve-
riyor: "Artık teftiş kurullannın
içerigi değişti. Eskiden sadece de-
netleyen, olumlu >-a da olurasuz
raporlar yazan banka müfettisle-
rinden soz edilirken şimdilerde
eğitici, yol gösterici mufettişten
soz edilir oldu. Ve ben eğitim ola-
yında ba>-anlann psikolojik guciı-
nun daha etkili olduğuna inanıyo-
nım. Aynca sektordeki bayan ora-
nına da bakınca, bayanlann bu
mesieğe istenmesi çok dogal."
Banka mufettişlerinın tanımını,
Cenikli, bankada tum gorevlerin
kanunlara uyup u\Tnadığının ken-
di elemanlarının gözuyle yapılma-
sı olarak ozetliyor. Yani bir iç de-
netûn. BankaJarı müfettişlerin
yonlendırdiğini soyleyen Cenikli,
"Banka politikalarının vonlendi-
rilmesi, yapılan işlerin ve eleman-
lann denetlenmesi bizim işimiz.
Yolsuzluk, usulsuzluk gibi işleri
bizler inceler ve sonuca vardınnz.
Bir mufettiş, bir kişinin bankacı-
lık gorevini sona da erdirebilir. O
nedenle çok dikkatli olmalıdır.
Her onerinin bir gerekçesi, her
eleştirinin de bir dayanağı
olmalıdır" diyor.
Teftiş kurullan yonetıci kadro-
lann fıdanhğı olarak tanımlaruyor
ve iyi bankacıların büyük bir bö-
lümünün teftiş kurullarından gel-
diği belirtiliyor.
özellikle ekonomi, işletme ve
hukuk kökenü eğitim alması ge-
reken bir banka mufettişinin taşı-
ması gereken ozellikleri Cenikli
şöyle sıralıyor:
"Kiiltürel ve mesleki açıdan iyi
eğitim görmıiş olmalı. Gittiği yer-
lerde genel mudürluğu temsil et-
tiği için dış görunuşu. da>ranışla-
rıyla temsil yeteneğinin guçlu ol-
ması gerekir. Analitik kafaya sa-
hip olmak, tepeden bakıp yanlış-
lıklar nerelerde bunlann görebil-
raek lazım. Gozlem giıcü, çozüm
onerebilmek için yaratıcı olmak
şart."
EKONOMİ NOTLARI
OSMAN ULAGAY
Türkiye'de Verginin
Biraz Acı Gerçekleri
"Bu yaz sıcağında vergiden başka konu bulamadın mı?"
diye düşünenler varsa bir açıdan onlara hak vermemek el-
de değil. Ne var ki konu ekonomi olunca, üstelik geçen haf-
ta yapılan vergi sempozyumu gibi bilgi alışverışı sağlayan bir
olay gündeme gelınce, yaz sıcağında vergiden söz etmek de
gerekebiliyor. Mazeretimi yetersiz bulanlara ay sonunda uzun
bir izne çıkacağımı müjdeleyebilinm.
Mülkiyeliler Birliği İstanbul Şubesi'nin düzenlediği "Türk
Vergi Sistemi ve Ekonomi Üzerindeki Etkileri" konulu sem-
pozyumunda ilginç görüşler ve rakamlar ortaya kondu, kay-
da deger tartışmalar yapıldı. Bu yazıda bunlann bazılannı sıze
aktarmaya çalışacağım.
Sempozyumun açılış oturumunda konuşan Maliye ve
Gümrük Bakanı Sayın Adnan Kahveci, bütçe açıklarının 30
yıl daha devam edeceğini belirterek enflasyonla kalkınma
yöntemine devam etme niyetinde olduklarını açıklarken DYP
milletvekili, eski Gelirler Genel Müdürü Aykon Doğan ilginç
rakamlarla açık finansman • enflasyon ilişkisıni ortaya koy-
du. Aykon Doğan'ın verilerine göre konsolıde bütçe harca-
malannın (borç ana para ödemeleri dahil) vergi gelirleriyle
karşılanabilen bölümü giderek azalıyor, açık finansman ge-
reği büyürken enflasyon da artıyordu. Aykon Doğan'ın veri-
lerinden şöyle bir tablo çıkıyordu:
Venjl GeHri/Koosollde Enflasym
Bitçe Harcamalan Oram
1976
1978
1980
1983
1984
1987
1988
1989
%81.8
705
686
72.0
55.4
49i)
A7B
49.0
418
103.7
2ao
sai
395
645
63.3
Bu verıler, konsolide bütçe harcamalannın vergi gelirleriyle
karşılanabilen bölümünün yüzde 82'lerden yüzde 49'lara
düşmüş olmasıyla enflasyon arasında bir ilişkı olabıleceğıni
düşündürüyordu gerçekten. Sayın Aykon Doğan'ın da belırt-
tiği gibi zaten bugün ekonomi bürokrasisınin üst katlarında
da bu konuda bir görüş birliği var gibiydi. DPT'den Hazine
1
ye kadar pek çok kilit noktada, sorunun köklü çözümünün
kamu gelııierini, yani vergi gelirlerini arttırmaktan geçtiği ifade
ediliyordu.
Pekiyi, ama vergi gelirleri neden yetersiz kalmıştı?
Bunun çok önemli nedenlerinden biri, 1980'den, özellikle
de 1983'ten sonra iktidar mevkiini işgaJ edenlerin sermaye-
yi vergilendirmemek konusundaki kararlı tutumlanydı. Mali-
ye Bakanlığı Gelirler Genel Müdürlüğü Daire Başkanı Nev-
zat Saygılıoğlu'nun sempozyuma sunduğu teblığde yer alan
veriler bu açıdan çarpıcıydı. Sayın Saygılıoğlu'nun verileri-
ne göre yalnızca son dört yılda Kurumlar Vergisı mükellefle-
rine uygulanan istısnaların başlıcaları şöyle bir tablo oluştu-
ruyordu: (Rakamlar milyar TL)
JstHna/İıtdirl. Tûrû 1986 1987 19M 1989
Risturn kazançlan
Sanayı ürünü ihracı
Tarım ürünü ihracı
Turizm ıstisnası
Yatırım ındıhmı
Finansman fonu
Dığer ındınmler
TOPLAM INDIRIM
528
137.5
14.8
7.1
99.7
12.6
268.3
592.8
30.2
199.1
34.4
29.6
322.7
5&3
975.9
1.6472
141.8
6594
25.4
54.7
671.7
316.6
1.4045
3.274.1
235.7
1553.6
29.0
693
1.185S
121.6
1 286.7
4.481.8
Bu tabloda da görüleceğı gibi 1986 yılında 600 milyar TL
dplayında olan ıstisnaların toplamı 1989 yılında 4 5 trilyon TL'yı
buluyordu. Gene Sayın Saygılıoğlu'nun verilerine göre bu is-
tisnalar nedeniyle Kurumlar vergısi'nin efektif oranının na-
sıl nominal oran olan yüzde 49.5'ten yüzde 21lere düştüğü
de şöyle ortaya konuluyordu:
İndüncesi Knnım Tahakkuk Eden Efektif Vergi
kazancı (1) Kurumlar Verglsl (2) Oram
Yıllar (Milyar TL.) (Mlyar TL) (2/1)
1986
1987
1988
1989
2 544.9
4.411.8
7.175.4
10.614.8
5995
1.201.3
1568.2
2.239.8
%23.5
%27.2
%218
%211
Bu tabloda görülduğü gibi 1989 yılında uygulanan istısna-
ların tutarı tahakkuk eden Kurumlar Vergisi'nin iki katına çı-
kıyordu.
Kurumlaşmış sermayeye sağlanan bu büyük avantajlar
acaba Türkiye'de buyük bir üretken yatınm patlaması sağla-
mış, imalat sanayiinde bir yatırım atılımı gerçekleştirmiş
miydi?
Prof. Sevim Görgün'ün sempozyuma sunduğu bildıri, bu
amacın da gerçekleşmediğini, tersine gerek kamuda gerekse
özel sektörde imalat sanayii yatırımlarının toplam yatırımlar-
daki payının 1983-89 döneminde önemli ölçüde gerilediğini
ortaya koyuyordu.
Türkiye çapında 'büyük' sayılabilecek sermayeyi kapsayan
Kurumlar Vergısi cephesınde durum buydu. Kurumlar Ver-
gisi ödeyen şirket ortaklarının aynca vergiye tabi olmadığı da
düşünulduğunde büyük sermaye için durum daha açık ola-
rak ortaya çıkıyordu.
Öte yandan belki de daha büyük vergi kaçağımn kururrv
laşmamış kesimde, çok daha fazla kişiyi barındıran iş sahip-
leri ve serbest gelir sahipleri kesimınde olduğu ılerı sürülü-
yordu. Bu kesimi kapsayacak biçimde vergi ağının yaygın-
laştırılması ise politik bakımdan riskli bir konuydu. Bu konu-
ya bundan sonraki bir yazımda döneceğim.
MANAGEMENT
DEVELOPMENT
AND
TRAINING
PROGRAMMES
IN İSTANBUL
JULY-DECEMBER 1990
PRESENTATION SKILLS VVORKSHOP
SUPPORTING THE COMPUTER SYSTEMS END USER
CUSTOMER CONTACT SKILLS
THE MANAGEMENT COURSE
PRESENTATION SH^LLS VVORKSHOP
EXPORT RNANCE POR SALES REPRESENTATIVES
CREATIVE THINKING
D
ROBLEM SOLVING
26-28
16-19
24-26
12-16
21-23
21-23
17-19
SEPT
OCT
OCT
NOV
NOV
NOV
DEC
M«lTS>SrEMSLTO IN C(M)«RAT1ON WTTH MEMt
ANAFFIlHTlOFMA\V,EMEVTCENTREELROPt BRfSSH S
TEL 1 Î 4 4 3 4 2 - 1 3 4 22 2 3 FAX 131 2 9 0 8
?LE \SE NOTE SPEC1M. OBCODMS ARE AV A1LABLE FOB
7 *EEKS1\ ADVASCt
SATILIK
KARAVAN TİPİ CADIR
Tel:520 8887"
Diüıyanın en iyi m-m
yaa tnaldnalan seriâ / M
9y
İnterkom servis süvencesindeİnterkom A.Ş. bir Siskom Şirketler Grubu w kurulufudur.
TRIUMPH-ADLER
Türkiye Distribütörû
•••
Kominikasyon Sistemleri a.ş.
Merkez: Ankara Bölge Müdürlüğü: Bursa Bölge Müdürlüğü:
Ergenekon Cad. Şctat tş Merkezi Kat. A Ahmet Rasim Sok. No: 11 Fevzi Çakmak Cad. Bcy Han. No: 69/10
80250 Feriköy - Istanbul Tel. 131 33 77/4 Hat 06680 Çankaya-Ankara 16050 Bursa
Fax: 147 11 03 Tlx 26902 sism tr. Tel: 140 79 00/4 Hat Fax: 138 OT
1
39 Tel: 145 235 - 149 478 Fax: 150 332