Katalog

18 MA YIS 1990 EKONOMİ CUMHURİYET/13 Hazine borçlanması • ANKARA (AA) — Merkez Bankası verilerine göre dün yapılan ihalede 9 ay vadeli Hazine bonosunun yıllık ortalama faizi yüzde 47.91 oldu. 9 ay vadeli bono faizi en son 18 nisanda yapılan ihalede yüzde 47.92 olarak gerçekleşmişti. Hazine, dun 250 milyar İira tutarında bono satışa çıkardı. Iznıir Tîcaret Odası'nda olay • tZMİR (Cumhuriyel Ege Bttrosu) — Izmir Ticaret Odası'nda tam bir yönetim sancısı yaşanıyor. Önceki akşam basına kapalı olarak yapılan olağanüstü meclis toplantısında, Yönetim Kurulu Başkanı Halit Şarlak sert bir dille deştirildi. Önümüzdeki toplantıda "guven oylaması"na gidilmesi bekJeniyor. Bazı çalışanlann emekliye ayrılması, yerlerinin değiştirilmesi tepkiyle karşılandı. Önceki akşam basına kapalı olarak yapılan toplantıda, sekreteri kendisine danışılmadan emekli edilen Meclis Başkanı Tekin Çullu görevini vekili Mizyal Akımsar'a bıraktıktan sonra söz alarak "Benim 18 yıldır kızım gibi gorev yapan sekreterim benim fikrim alınmadan görevden alınmıştır" dedi. Emlak vergisi • ANKARA (ANKA) — Maliye ve Gümriik Bakanlığı, emlak vergisi beyanname verme süresini bir ay uzattı. Mükellefler 29 haziran günü mesai saati sonuna kadar beyanname verebilecekler. Beyanname verme süresi 31 mayısta sona eriyordu. Et boykotuna temkinli destek Tüketiciyi Koruma Birliği Vakfı, et boykotuna "bu seferlik" destek kararı verdi. Vakıf Başkanı Dündar Soyer, Türkiye'detüketicilerin "uyanış dönemi" yaşadıklarını belirterek eylemlerde konunun derinlemesine incelenmesi gerektiğini dile getirdi. ruma derneklerinin yanı sıra Turk-tş, Turkiye Yardımsevenler Derneği, SHP Konak Merkez İl- çe Örgütü Tüketici Komitesi, Turk Kadınlar Birliği temsilcilerinin ka- tıldığı toplantıda gerçekleştirilecek eylemin "boylcot" ya da "direniş" ölarakmıadlandmlacağıvehangi tarihte yapüacağı konusunda tar- tışma çıkn. Eylemin boykot ola- rak adlandırıldığım ve tarihin de 21 mayıs olarak zaten saptandığını belinen Istanbul'daki Tuketicile- ri Koruma Derneği Başkanı Meta- met Barak, tartışmalar üzerine toplantıyı terk etti. Böylece tüke- tici kuruluşlann Türkiye çapında birleşmesi \e onak hareket ederek tZMİR (Cumhuriyel Ege Büro- su) — Tüketiciyi Koruma Birliği Vakfı, et boykotuna "bu seferiik" destek kararı verdi. Türkiye'de tü- keticilerin "uyanış dönemi" yaşa- dıklarını belirten Tüketiciyi Koru- ma Birliği Vakfı Başkanı Dündar Soyer, ancak gerçekleştirilen ey- lemlerde konunun daha derinle- mesine incelenmesi gerektiğini dile getirdi. Soyer, Türkiye'de et fiyat- lannda yaşanan hızlı artışlann so- rumluluğunun sadece iıretici ve besicilere yüklenemeyeceğini belir- terek sorunun hükümetin uygula- dığı "yanlış politikalardan" kay- naklandığını vurguladı. Istanbul \e Izmir tüketiciyi ko- belli ilkeler etrafında toplanması amaayla İzmir'de gerçekleştirilen ilk toplantıda bölunme başlamış oldu. Barak'ın tutumu toplantıya katılan diğer kuruluşlann temsil- cileri tarafından sert bir dille eleş- tirildi. Barak ise toplantının "antidemokratik" olduğunu soy- ledi. Toplantıda konuşan Tüketiciyi Koruma Birliği Vakfı Başkanı Dündar Soyer, Türkiye'de son dö- nemde onemli değışimlerin yaşan- dığını,, AKağa Termik Santralı için gerçekleştirilen insan zinciri eyle- miyle yurttaşların kendi sorunla- r;na sahip çıktıklarını belirtti. Ko- lalı içeceklere karşı gerçekleştiri- len eylemin de Türkiye'de tüketi- ci hareketi açısından büyük onem taşıdığını belirten Dündar Soyer, şunları söyledi: "Tüketici haklannı yalnız ve yalnız tüketiciler koruyabilir. Dev- letten, urelicilerden insaf bekle- mek >f anlıştır. Türkiye ekonomi- sinde tekelleşrae yaşanmaktadır. Fiyal artışlarının en biiyuk nede- ni de bu. Serbest piyasa ekonomisi kavramını dejenere ederek başıboş bırakılmış piyasalarda at koştu- ranlara karşı devleti göreve çağı- nyoruz. Türkiye'de bir an önce bir antitröst yasası çıkanlmalıdır. Ar- dından tüketiciyi konıyacak yasa- lar uygulamaya konulmalıdır." Et boykotunu da "bu seferlik" destekleyeceklerini açıklayan Dun- dar Soyer, "Ancak bu tür eylem- lerde sorunun temeline inilmelidir. Türkiye'de hayvancılık guç du- rumda. Yem fiyatlan hızla artıyor. Hayvan sayısı da ciddi boyutta azalıyor. Et fiyatlanndaki artışın gerçek nedeni hükümelin uygula- dığı yanlış ekonomi politikasıdır. Bunun ortaya konması gerek" di- ye konuştu. Toplantıya katılanlar astrono- mik fiyat artışlarının yaşandığı birçok unine karşı eylemlerin gün- deme geleceğini belirtirken İzmit Tüketiciyi Koruma Derneğı Baş- Ersin Salmaru "Türkiye ile birlikte daha iyi bir Avrupa'ya" Reklamcılara evsahipliğiEkonomi Servisi — Avrupa Reklam Ajanslan Birliği'nin (EA- AA) İstanbul'da düzenlediği kon- ferans dün Tarabya Oteli'nde baş- ladı. Turk konuşmacılar Türkiye1 nin Avrupa ile bütünleşmesi uze- rinde durdu. Açılış konuşmasını yapan Reklamcılar Derneği Baş- kanı Ersin Salman, dinleyicileri "Daha iyi bir Avrupa için Türki- ye ile birlikte" sözleriyle karşıla- dı. Dışişleri Bakanı Ali Bozer ve konferansa katılan Avrupalı rek- lamcıların, Türkiye'nin dış politi- kasını anlatırken Türklerin Batı- lılaşmayı çok uzun bir süre önce seçmiş olduğunu vurguladı. Avru- pa'nın geleceğinin, kültur zengin- liği ve kultür çeşıtliliğinde yattığını belirten Bozer, AT ile Türkiye iliş- BOZER — "Batılı- SALMAN — "Tür- AKSOY — "Sıra laşmayı çok önce kiye ile daha iyi bir reklamın gücünü seçtik." Avrupa'ya. kesfetmekte." kilerini özetledi. Konferansta "Daha iyi bir ya- şam için reklamcılık" başlığı al- tında bir konuşma yapan Rekla- mevi'nin sahiplerinden Atilla Ak- soy da son 10 yılda Turk reklam- cılığının gosterdiğı büyük gelişme- yi vurguladı. Son yıllarda hem ürun hem marka hem reklam ve- ren hem de ajans sayısında buyük bir patlama olduğunu belirten Aksoy, "Türkiye reklamcılıgı keş-' fetti. Şimdi sıra reklamın gücünü keşfelmesine geldi" dedi. Konuşmasının son bolümünde sosyal reklam konusunda ve rek- lamın iki yönlü bir iletişim oldu- ğuna değinen Aksoy, "Daha iyi bir yaşam sadece daha gelişmiş bulaşık makineleri degildir. Daha az trafik kazası. daha az çevre kir- liligi. çevresine daha saygılı yeni bir nesil demektir. Ancak bu ko- nuda henüz ortada insanlarla di- yalog kuran hiçbir elkili faallyet yok" dedi. Konferansın ilk gününde Türki- ye'yi tanıtan bir mültivizyon gös- terisi de düzenlendi. kanı Reynur Coşkun da daha et- kin olabilmek için tüketici örgüt- lerinin birlikte hareket etmesi ge- rektiğini vurguladı. Toplantıyı terk eden Istanbul- daki Tüketicileri Koruma Derne- ği'nin Başkanı Mehmet Barak ise Türkiye'de tükel: cilerin sınırsız bi- çimde sömuruldüğunu belivterek "Kendi haklan için mücadtle et- meyen insanlar özgür olamazlar" dedi. Tüketiciler Birliği Vakfı, tartış- malı toplantı sonrasında aldığı ka- rarla et boykotunun başlama ta- rihi olarak 21 mayısın kabul edil- mesini kararlaştırdı. Eskişehir Ka- saplar Derneği Başkanı Cemal Şe- noglu da 21 mayıstan itibaren Es- kişehirlileri et boykotuna katılma- ya çağırdı. Turk-tş Genel Sekre- teri ve Tek Gıda-tş Sendikası Ge- nel Başkanı Orhan Balta da aynı çağrıvı ışçilere yaptı. Türkiye Ziraat Odaları Birliği et boykotuna karşı çıktı. UBA'- nın haberine gore TZOB Başka- nı Ostnan Özbek, et fiyatlarının yukselmesine yem fiyatlarına ya- pılan zamlar ve kredi faizlerinin yüksekliğinin neden olduğunu söyledi. Özbek, Semra Özal'ın hayvan üreticisinin durumunu bil- mediğı için et boykotunu destek- lediğini öne surdü. Öte yandan Türkiye Esnaf ve Sanatkârlar Konfederasyonu'na bağlı bazı federasyon ve dernek başkanlan, Anadolu'da et boyko- tunun tutmayacağını savundular. ANKA'nın haberine göre Konya, Amasya, Tatvan, Bitlis ve Bingol esnaf ve sanatkârlar dernekleri bulundukları bölgelerde etin bü- yük şehirlerdeki kadar pahalı ol- madığını belirttiler. Bu arada Şan- lıurfa'nın Ceylanpınar ilçesinde kasaplann et kesimini durdurarak işyerlerini kapattıkları bildiriliyor. UBA'nın haberine göre halen gö- turu usnlde vergiye tabi olan ka- saplann, Ceylanpınar Mal Mü- durluğü tarafından gerçek usulde vergilendirilmek istenmesi, kasap- lann kararı protesto ederek işyer- lerini kapatmalanna yol açtı. 21. Yüzyıla erken uçunj STANDARTLARI DAHA BELİRLIYOR. Düşük ilk yatınm maliyeti. Ekonomik yakıt harcama. Sessi2 kalkış ve iniş. Sessiz yolculuk. Yolcunun seçimine göre ikili ya da üçlü koltuklarda konforlu uçuş. Ve... MD-90'ı 21. Yüzyıla ulaştıran. son derece gelişmiş pilot kabini. Teslimi 1990'lann ortasında başlayacak çift motorlu xMD-90, MD-80'lerle uyumluluk da dahil, pek çok üstiinlüğe sahip. MD-90 herkesi memnun etmek için tasarlandı. Yolculardan havayolu şirketi yatırımcılarına kadar, herkesi memnun etmek için... Kayıtsız şartsız. EKONOMİ NOTLARI OSMAN ULAGAY Sorunlar ve Çözümler (2): Ali Tigrel'in Görüşleri Hazine yetkililerinin borçlanma yoluyia kamu finansmanını sür- dürmenin sakıncalarını belirten ve kalıcı çözümün vergi gelirle- rinin arttınlmasından geçtiğini vurgulayan görüşlerini geçen ya- zımda aktarmiştım. DFT Müsteşarı Sayın Ali Tigrel'in görüşleri- ni de aynı noktadan başlayarak aktarmaya çalışacağım. Sayın Tigrel, "İlave kamu harcama programlarının borçlanma yoluyia finanse edilmesi. faiz ödemeierının artmasına ve dola- yısıyla konsolide bütçe üzerinde baskıya yol açmaktadır" der- ken Hazine yetkililerinin görüşlerini paylaşmış oluyor. Faiz öde- melerinin bütçe harcamaları içindeki payının 1983'te yüzde 8'den 1989'da yüzde 23'e yükseldiğini kaydeden Tigrel şöyle devam ediyor: "Takdir edersiniz ki bu durum bütçe aracılıgıyla yürütü- len ve DPT'nin yakından izlemek zorunda olduğu bazı ekono- mik ve sosyal programların sınırlanmasına ve hatta aksaması- na yol açmaktadır" (1) O halde çözüm nedir? Türkiye'de vergi gelirlerinin GSMH'ye oranının OECD ortala- malarının çok altında kaldığını, OECO ortalaması yüzde 38 iken Türkiye'deki oranın yüzde 24 dolayında bulunduğunu belirten Tigrel şöyle dıyor "Önümüzdeki yıllarda kamu harcama programlarının, kamu gelirierinin arttırılması yoluyia finanse edilmesine çalışılmalıdır. Tabii bu arada vergi idaresinin etkınliğini daha da arttırarak ver- gi kayıp ve kaçaklannın önlenmesi ve vergi sisteminde geni> yer tutan muafıyet ve ıstisnaların genel makro hedefler çerçevesin- de gözden geçirilerek kamu gelirlerinin arttırılması önem taşı- maktadır" Ali Tigrel, kamu açıklarının istenılen ölçülerde azaltılamama- sının, özel sektörün yatınm amacıyla kullanabileceği fonları da daraltmakta olduğunu ve finansman maliyetini-faizleri yukarı çe- kerek arttırdığını belırttikten sonra şu ilginç gözlemi yapıyor: "Son yıllarda görduğümüz ve belki biraz da sevinerek karşı- ladığımız cari ışlemler hesabı fazlası dıkkate alındığında, özel kesimın hem kamu açığını hem de dış fazlayı finanse etmesi an- cak özel kesım yatırımlarının kısılmasıyla mümkün olabilir. Bu da 6. plan çerçevesinde istenmedığine göre kamu açıklarının azaltıimasının önemi kendiliğinden ortaya çıkmaktadır. Bir baş- ka deyişle önümüzdeki dönemde maliye polıtıkalarının önemi daha da artacaktır" Sayın Tigrel'in de vurguladığı gibi. 6. Plan'ın temel öncelikle- rinden birı, "kamunun imalat sanayiınden çekilmesiyle doğan boşluğun özel imalat sanayii tarafından doldurulması"dır. Ayrı- ca bu yatırımterın öncelikle ıhracat potansiyeli olan alanlarda ya- pılması öngörülmüştür. Peklyi, ama bu nasıl sağlanacaktır? Sayın Tigrel'e göre özel kesim yatırımlarının artması için ön- koşullardan biri yurtiçi tasarruf oranının arttırılması ve kamu açık- larının azaltılması. ihracata yönelik özel sanayi yatırımlarının ger- çekleşmesi açısından ise dövız kuru politikasının önemini vur- gulayan Tigrel şöyle diyor: "Döviz kurunun yurtiçi fiyat artışlanna gerekli ölçüde intibakt- na ımkân vermeyerek enflasyon bir süre kontrol altında tutula- bilir. Ancak bu politikanın kalıcı olması mümkün degildir. Döviz kurunun düşük tutulmasıyla ihracata yönelik sektörlerde yatırım- lar yapılmayacak, ihracat ve döviz kazandıncı ışlemler gerileme gösterecek, bu ise ekonomınin ithal talebinin yeterince karşıla- namamasına yol açacaktır. ithalattaki tıkanıklığın toplam arzı kı- sıtlaması sonucu fiyatlar yenıden artış trendıne girecektir." Dünyada imalat sanayiinın hammaddeye dayalı sanayilerden yüksek teknolojiye dayalı sektörlerle makıne sanayilerine doğ- ru yönelmekte olduğunu; teknolojinin. eğıtimin ve çevre bilinci- nin büyük önem kaznndığını vurgulayan Tigrel, Türkiye'nin bu gelişime ayak uydurabılmek için sorunlara "uzun vadeli bir ba- kış açısıyla" yaklaşmak zorunda olduğunu belirtiyor ve bu çer- çevede şu önerileri dile getiriyor: *• AT'ye tam üyelik öncelikli alternatif olmalıdır. • Türkiye, hammadde ve emek yoğun geleneksel sanayilerr sûrdûrürken esnek üretim modeline sahip, bilgi ve beceri yo- ğunluğu yüksek sanayilerde belirli bir seviyeye erişebılmelidir. • Bunun için insan gücü eğitimi, araştırma-geliştirme ve tek- nolojinin bir bütün olarak ele alındığı etkili bir teknoloji politika- sı geliştirilmelidir. • Özellikle teknolojik gelişmeyi ve sanayileşmeyi yönlendir- mek için kamuca sağlanan destekler, değişen şartlara uygun şe- kilde devam etmelidir. • Giderek artan uluslararası rekabet, verimlilik, ölçek ekono- misi ve teknoloji seçimi yönlerinden çok iyi hazırlanmış yatınm projelerinı gerektirrnekledır. Bu nedenle proje bazında seçiciiik özel bir önem kazanmaktadır. • Daha dengelı bir sanayi yapısına ulaşmak üzere küçük ve orta sanayınin desteklenmesıne devam edılmelıdir. • Özel sektör, araştırma-geliştirmeye daha fazla kaynak ayır- malı. yabancı sermaye ile ortaklıklar kurarak rekabet gücünü ge- liştirmelidir. • Sanayileşmede rekabet gücü - çevre korumacılığı dengesi- ne özen gösterilmelidir. (1) Bu yazıda Sayın Tigrel'in görüşleri özetlenirken büyük öl- çüde 24 Mart 1990 günü Ankara Sanayi Odası'nda yaptığı ko- nuşmanın metnınden yararlanıldı Halka açılacak şirketlerin net ksrları (milyon TL) 1987 1988 1989 TeksOI Bankası A.Ş. Tam Sıgorta A.Ş Emek Stgorta A Ş 1.141 695 3 5.326 955 82 7.534 2.009 806 Halka açılmaya hız Tekstilbank, Tam Şigorta ve Emek Sigorta 23 mayıstan itibaren İMKB'nin ikinci pazarında işlem görecek. tSTÂNBUL (AA) — Tekstil- bank ile Hür Holding kuıuluşu olan Tam Sigorta ve İktisat Ban- kası'nın bir kuruluşu olan Emek Sigorta, sermayelerinin yüzde 15'ini halka açıyor. Bu şirketlerin hisseleri 23 Ma- yıs 1990 tarihinden itibaren İMKB'nin 2. Pazar'ında işlem gö- recek. 1000 İira nominal değerde- ki bu hisselerden Tekstilbank AŞ hisseleri 6.750 İira, Tam Sigorta A.Ş. hisseleri 7.000 İira ve Emek Sigorta A.Ş. hisseleri de 4.500 li- radan aşağı olmamak uzere, bor- sada oluşacak fiyattan işlem gö- recek. Bu arada, İMKB Günlük Bül- teni'nde, Tekstilbank'ın satışa çı- kardığı hisse senetlerinin, 1989 yüı temettü kuponlarının kesilmiş ol- duğu ve Tekstilbank'ın sermayesi- ni 40 milyar liraya çıkarma işİemi tamamlanıncaya kadar rüçhan hakkmın da bulunmadığı bildiril- di. İMKB Bülteni'nde diğer iki şir- kete ilişkin ise şu bilgilere yer ve- rildi:' "Emek Sigorta'nın bu yıl içinde yapılan genel kurulda alı- nan karara göre 1989 yılından yüzde 20 temettü ödemesi ve ser- mayenin 5.5 milyara yükseltilme- si nedeni ile satışa sunulacak his- se senetlerinin 1989 yılı temettü kuponlanna ve sermayenin arttı- nlması ile ilgili bedelsiz hisse al- ma olanağı bulunuyor. Eraek Si- gorta'nın satışa sunulacak hisse senetlerinin üzerinde yüzde 3.77 temettü kuponu bulunmaktadır!' KISA KISA • INTERBANK'ın 3 ayda bir düzenlediği yöneticiler toplantısında konuşan Genel Müdür Melih Araz, 9O'lı yıllarda ancak cesur kararlar alabilen bankalann hızla değişen koşullara uyum göstererek başarıh olabileceklerini belirtti. Toplanfva katılan Bankalar Birliği Genel Sekreteri Üstün Sanver de vaptığı konuşmada, sımrlı kaynaklardan tasarruf edilebilmesi için buyük teknoloji yatırımı gerektiren konularda sektorun işbirliği ve ortak yatınm yollarını araması gerektiğini söyledi. • GARANTİ BANKAS1 taşıt, tarım araçlan, ozel meslek, konui bakım-onarım, uydu anteni, kat kaloriferi ve pansiyon kredisi gibi çeşitli alanlarda bireysel kredi veriyor. "Gülümseyin... Krediniz var" mesajıyla kampanya başlatan banka, kredi kullanan herkese bir yıllık yaşam sıgortası, krediyi kanutunun ihtiyacı için kuilananlara da konut sigortası yapıyor. Krediler, çeşitlerine göre 1, 2 ve 4 yıl vadeyle veriliyor. • GYİAD (Genç Yönetici ve İşadamları Derneği) Olağan Genel Kurulu, 14 mayıs pazartesi günu Bizimtepe'de toplandı. Genel kurul sonunda yapılan seçimlerde Fatih Karamacı yeniden GYİAD Genel Başkanlığı'na seçildi.