Katalog

CUMHURÎYET/16 DIŞ HABERLER 12 MA YIS 1990 THEECONOMÎST, SOVYETLİDERİNtN 'GtTMESF İHTİMALİYLE İLGİLİ4 SENARYO GELİŞTİRDİ Batı'Gorbaçov'suzluğu'konuşuyor MlHAİL GORBAÇOV — Glasnost ve perestroykanın miman ve Batı'nın adeta 'umudu' durumundaki Sovyet lideri gidici mi? Ingiliz Sovyet uzmanlan ise bu senaryoların aksine olarak, Gorbaçov'un hâlâ alternatifsiz olduğunu kaydediyorlar. İngiliz uzmanlara göre geliştirilen senaryolar "hayal ürünü" ve NATO çıkışlı. EDİP EMtL ÖYMEN LONDRA — Sovyetler Biriiği Devlet Başkanı Mihail Gorbaçov'un, bir aşamada görevinden istifa edebileceği, ya da görev- den alınacağı şeklinde Batı'da bazı ciddi basın-yayın organlarında savunulan gorüş- ler, İngiliz Sovyet uzmanlan tarafından "ha- yal ürünü" olarak nitelendi. Uzmanlar, Gorbaçov'un karşı karşıya olduğu sorunlara rağmen muhaJifleri için dahi şimdilik alter- natifsiz görunduğunü kaydediyorlar. Haf- talık "Economist" dergisi de Gorbaçov ko- nusundaki tahmin ve senaryolara katıldı. "Gorbsçov'suz Hayat" başlıklı değerlendir- mesinde, "Gorbaçov'un nzası olmadan ya- pılacak bir değişiklik her şeyi allüst eder" dendi. "Economist" dergisi, Gorbaçov hakkın- da 4 olasılık sunuyor: (1) İstifa edebilir. An- cak yerini kimin alacağına karar vermeden istifa etmesi, bugüne kadarki çabalannı bo- şa çıkartmış olur. Yerini, bu durumda ki- me bırakabilir? Perestroykanın mimarların- dan ve kendisini Polrtburo'da surekli des- tekleyen Alexander Yakovlev ve Dışişleri Ba- kanı Eduard Şevardnad/e, iki olasılık. Ama Şeverdnadze Gürcu olduğu için her halde lider olamaz. (2) Ordu darbe yapabilir. 25 şubat günü Moskova'da demokrasi yanlısı gruplann yü- rüyüşü sırasında ordunun güç gösterisi yap- tığı ve Gorbaçov'a gözdağı verdiği, bazı Ba- tılı gözlemciler tarafından öne surülüyor. Kara Kuvvetleri Komutanı General Mihail Moseyev'in "reformculann orduyu ihmal ettiklerini" söylediği biliniyor. Bütün bun- lara rağmen ordudan bir darbe çok uzak olasılık. Ordu ülkeyi nasıl yöneteceğini bil- mez. Bir darbe, başka cumhuriyetlerin Bal- tıkhlar'a katılmasını hızlandınr. Ama ordu- nun siyasette daha ağırlıklı bir rol oynaması gerekirse bir isim var: Afganistan eski ko- mutanı, şimdi Kiev bölgesinden sorumlu olan General Boris Gromov. (3) Işçiler isyan edebilir ve muhafazakâr görüşlülerle ittifaka gidebilirler. Bu, tutar- lı gorünmekle birlikte, sonu felaketle bite- cek bir senaryo; planlı ekonomiye dönuş. muhalif görüşlere son anlamına geliyor. Pe- restroykarun fiyat artışlarına ve işsizliğe yol açacağı görüşü egemen çünkü. Bu görüşte olanlar arasında Içişleri Bakanı Vadim Ba- katin Ue muhalif görüşlü işçilerin lideri Ven- jamin Yarin var. Gorbaçov, Polonya'daki gi- bi toplumu derinden sarsıcı bir ekonomik önlemler paketi açamaz, çunkü halk des- teği az. Ama bir işçi isyanı, ülkeyi tam bir kargaşaya sokar. (4) Demokratik muhalefet hareketinin ge- lişmesi, Komünist Parti'ye alternatif olabilir mi? Sadece, ulkenin daha hızla parçalan- masına yol açar. Bu da siyasal özgürlüğe ve- nl?cek kaçınılmaz bedel olur. 'Economist" dergisinde bu konuda bir de yorum yayımlandı. "Batı, Gorbaçov'a gü- venmekte ne kadar yavaş davrandı. Şimdi de onun yerine bir alternatif düşünmeye ne kadar üşeniyor. Balı başkentlerinde 'Gor- baçov iktidarda kalsın' teranesi duyuluyor surekli" denen yorumda Sovyet ekonomi- sinin duraklama noktasına geldiği, Gorba- çov'un devlet başkanlığı gibi daha önce de- nenmemiş bir gücü elinde topladığı, silah- sızlanma konusunda ayak sürüdüğü, Al- manya'nın geleceğine karıstığı hatırlatıld). Yorumda; 1 Mayıs'ta Moskova'da halkın ale> r hte gösterisi ile karşılaşan Gorbaçov- dan "Batı, onu bir kurtancı olarak görii- yor, ama halk. ekonomi siyaseti iflas etmiş, hayatı Brejnev döneminden de zorlaştıran bir diktatör olarak goniyor" dendi. Ancak yorumda Gorbaçov'un henüz al- ternatifsiz olduğu da kaydedildi. Bu goruş, bazı İngiliz Sovyetologları tarafından da sa- vunuluyor. Londra İktisat Fakültesi (LSE) öğretim üyesi Dr. Dominick Lieven, Gor- baçov hakkındaki son söylentileri Cumhu- riyel için değerlendirirken "Polilburo'da bir darbe ile Gorbaçov'un uzaklaştınlması ola- sılığı çok az. Devlel başkanlığım yuklene- rek durumunu guçlendirdi. Ordu da onu uzaklaştırarak bir kazanç sağlayamaz. Or- du zaten böyle bir şeye kalkışırsa Sovyetler Biriiği ertesi gün parçalanır. Şimdi sonı su: Gorbaçov başta iken Sovyetler ne kadar da- yanacak?" dedi. Herald Tribune dahil bazı ciddi Batılı gazetelerde, Gorbaçov'a karşı bir girişim varmışçasına yazılan yorumlarm Bniksel'de NATO karargâhındaki söylenti- lerden kaynaklandığıru belirten Lieven, "Ba- tı, askeri darbeter karşısında heyecanlanır. Ama böyle bir hareket, Sovyet ordu gele- neginde voktur. Aynca Sovyetler Biriiği git- gide yönetilemez bir duruma geliyor. Ordu bu yükü taşımak islemez ve bu nedenle yö- nelimi eiine alamaz" dedi. Soylular Meclisi Öte yandan AA'nın haberine göre SSCB'de Rus aristokrasisinin geleneklerini yaşatmak için "Soylular Meclisi" adlı bir dernek kuruldu. Derneğin önceki gün Moskova'da, Krem- lin yakınlanndaki Zamenski KatedraJİ'nde yapılan kuruluş toplantısı sırasında, bina- nın önünde, çarlık ordusu askerlerijıin üni- formalarını giyen nöbetçilerin görev yaptı- ğı dikkat çekti. Çarlığın ulusal marşını söyleyerek ve çar- lık bayrağını göndere çekerek toplanan der- neğin başkanlığına Kiriloviç Galitsine seçil- di. Derneğin yönetim kurulu üyelerinin hep- sinin, devrim öncesi dönemde Rus toplu- munda önemli yerleri bulunan "soylu" Obdlentski, Edgrinski, Rajevski ve Orlov ai- lelerinden geldiği bildirildi. Toplantıya katılan bir Rus papazı, AFP muhabiriyle konuşurken "Bir agacın kök- leri, lopragın derinliklerine iniyorsa gunün birinde mutlaka yeniden filiz verir" dedi. ROMANYA Yönetimde parçalanmaUlusal Köylü Partisi, seçimlerin ertelenmemesini protesto amacıyla geçici yönetim organı Ulusal Birlik Konseyi'nden ayrıldı. ABD, bu ülkedeki büyükelçisini geri çağırdı. Geçici Devlet Başkanı Iliescu, göstericilerle bugün görüşüyor. Dış Haberler Servisi — Tarihinin ilk ser- best seçimlerine hazırlanan Romanya'da si- yasi çekişmeler giderek hızlanıyor. Yöne- timin muhalefete karşı tutumunu protesto eden Ulusal Köylu Partisi, geçici olarak yö- netimi üstlenen Ulusal Birlik Konseyi'nden çekildiğini açıkladı. ABD, Romanya'daki büyükelçisini "bilgi aimak" amacıyla geri çağırdı. Geçici Devlet Başkanı Ion Iliescu, Bükreş Üniversite Meydanı'nda eylemleri- ni sürdüren göstericilerle bugun görüşece- ğini bildirdi. Romanya'da 20 nisanda yapılacağı açık- lanan devlet başkanlığı ve parlamento se- çimlerine ilişkin olarak, muhalefet, seçim tarihinin değiştirilmesini ve devlet başkan- lığı seçimlerinin parlamento seçimlerinden sonra yapılmasını istemişti. Devlet başkan- lığı adaylanndan liberal partili Radu Cam- penau da bu amaçla adaylıktan çekilebile- ceğini söylemişti. Çavuşesku'nun devrilmesinden sonra yö- netimi üstlenen Ulusal Kurtuluş Cephesi (UKC) ile muhalefet partilerinin birlikte oluşturduklan geçici yönetim organı Ulu- sal Birlik Konseyi, dün toplanarak son ge- lişmeleri görüştü. Ulusal Köylü Partisi'nin başkan yardımcısı, toplantıda yaptığı ko- nuşmada, seçimlerin ertelenmesi yolunda- ki isteklerinin, Devlet Başkanı Iliescu tara- fından kabul edilmemesi nedeniyle, konsey- den çekildiklerini belirtti. Devlet Başkanlığı görevini geçici olarak sür- düren Iliescu, muhalefetin seçimlerin erte- lenmesi yolundaki isteğini, "küstahça ve- rilmiş bir muhtıra" olarak nitelendirmiş ve Romanya Parlamentosu'nda seçimlerin 20 mayısta yapılmasına ilişkin alınan karann uygulanacağını söylemişti. Romanya'da Iliescu karşıtı gösterilerle başlayan ve Ulusal Birlik Konseyi'nde par- çalanmaya yol açan gerginlik, Batı başkent- lerinde de yakından izleniyor. ABD, Ro- manya'daki büyükelçisini "bilgi aimak" amacıyla geri çağırdı. ABD Dışişleri Bakan- hğı sözcusü Margeral Tutttüier, Büyükel- çi Alan Green'in bu hafta içinde Washing- ton'a geleceğini, ancak 20 mayıstan önce geri döneceğini açıkladı. Tutwiller, karann Romanya seçim süre- cindeki dengesizlikierden ve seçimlerin adil olmayacağı konusundaki kaygılardan kay- naklandığını belirterek, "Seçimlere katılan bazı partiler, televiz>on ve radvoda kendi- lerine aynlan zamanı kullanamıyor, basın aracılığıyla kampanyalannı surdüremiyor- lar. Bu durum ABD'de kaygı yaratıyor" dedi. Bu arada Bükreş Üniversite Meydanı'nda Devlet Başkanı Ion Iliescu ve yönetim kar- şıtı gösteriler surüyor. Göstericiler, yöne- timin toptan istifasını isteyerek Romünizm aleyhtan sloganlar atıyorlar. Iliescu, önceki akşam yaptığı bir açıklamada, bugün gös- tericüerin temsilcileriyle görüşeceğini bildir- di. Iliescu açıklamasında göstericilerle "ken- di önerdiği koşullarda" görüşmek istediğini belirterek, göriişmenin pariamento binasın- da yapılmasını, görüşmenin filme alınma- masını istedi. Bükreş'te 20 gündür eylem yapan göste- riciler ise görüşmenin basına açık olmasın- da ve konuşmalann filme alınarak hiçbir kesintiye uğratılmadan televizyondan ya- yımlanmasında diretiyorlar. BÜKREŞ'TE GÖSTERİLER — Üniversite meydanında Iliescu yönetimini protesto eylemlerini sürdüren göslericiler, zaman zaman yere çokerek dentokralik sisteme geçilmesi için dua ediyorlar. (Fotoğraf: Vedat Yenerer) SOVYETLER BİRLİĞİ Baltık Doruğu bugün başlıyorLitvanya, Estonya, Letonya devlet başkanları, bağımsızlık çabalarının koordinasyonu için bugün Estonya'nın başkenti Tallinn'de bir araya geliyorlar. MOSKOVA (AA) — Sovyetler Birliği'- nin, 1939 )ilının Ağustos ayında Nazi Al- manyası'yla imzaladığı gizli protokol çer- çevesinde ilhak ettiği üç Baltık Cumhuri- yeti Estonya, Litvanya ve Letonya'nın li- derleri, bağımsızlık kazanma çabalarının koordinasyonu amacıyla ilk doruk toplan- tılannı bugün Estonya'nm başkenti Tal- linn'de yapacaklar. Estonya Parlamentosu Basın Merlcezi'n- den verilen bilgiye göre uç lider yarın Bal- tık cumhuriyetlerinin siyasi işbirliği örgü- tünü oluşturacak 'Baltık Konseyi'nin ku- ruluş anlaşmasını imzalayacaklar. Litvanya Devlet Başkanı Vitautas Lands- bergis, Estonya Devlet Başkanı Arnold Ru- itel ve Letonya Devlet Başkanı Anatoli Gor- bunov'un daha sonra ortak bir basın top- lantısı düzenlemeleri bekleniyor. Üç cumhuriyetin başbakanları geçen ay Vilnius'ta imzaladıklan bir anlaşmayla Bal- tık Ortak Pazarı kuracaklannı ilan etmiş- lerdi. Bu ekonomik işbirliği anlaşmasına, şimdi bir de siyasi dayanışma mekanizma- sı oluşturacak yeni bir anlaşmaıun eklen- mesi Moskova'yı oldukça rahatsız ediyor. SSCB Başkanı Mihail.Gorbaçov, Litvan- ya'nın bağımsızlık ilanından sonra Eston- ya ve Letonya liderlerini, bu cumhuriyeti izlememeleri için uyannış, aynca bağımsız- lık yolunda tek yanlı adımlardan kaçınma- ları halinde Moskova'nm kendilerine 'kon- federatif ilişkiler' biçiminde bazı ayncalık- lar sağlayabileceğini bildirmişti. Ancak hem Estonya'nın hem de Letonya'nın Gorba- çov'un gösterdiği yoldan gitmeyi reddede- rek Litvanya'mn safına geçraeleri Mosko- va'yı zor durumda bırakmış bulunuyor. Siyasi gözlemciler, Gorbaçov'un Baltık sorununun çözümü için bundan sonra da- ha ciddi çabalar göstermek zorunda kala- cağını belirtiyorlar. Öte yandan Litvanya Başbakaru Kasimi- era Prunskiene, Moskova'yı görüşmeye yö- neltmek için hükümetinin, 11 martta ba- ğımsızlık ilan edilmesinden sonra çıkanlan yasaları askıya almaya hazır olduğunu söyledi. Bonn'da Başbakan Helmut Kohl ve Dı- şişleri Bakanı Hans Dietrich Genscher'le' görüştükten sonra bir basın toplantısı ya- pan Prunskiene, askıya alınabilecek yasa- ların, ordu, sınırlar ve Komünist Parti'ye ilişkin olduğunu açıkladı. Başbakan Prunskiene, Vilnius'a dönü- şünden sonra, Moskova ile görüşmelerin açılması yolunda kendilerinin adım ataca- ğını söyledi. NATOZİRVESİ Cheney: Nükleer silahlar azalacakWASHINGTON (Ajanslar) — ABD Sa- vunma Bakanı Dick Cheney, NATO'nun stratejisinin yeniden gözden geçirilerek Av- rupa'daki nükleer silahların sayısının aza- lacağıru bildirdi. Cheney, Kanada'daki NA- TO nükleer planlama grubu toplantısından dönüşünde uçakta gazetecilere yaptığı açık- lamada, yaşlanan nükleer top mermilerinin 3atı Avrupa'dan çekilmesinin de "mümkün" olduğunu söyleyerek benzer iş- lemlerin daha önce de yapıldığını hatırlat- tı. Savunma Bakam, Varşova Paktı'nın ge- çerliliğini yitirmek üzere olmasının, Sovyet birliklerinin Doğu Avrupa'dan çekilmesi projelerinin ve Avrupa'daki konvansiyonel güçlerin azaltılması ile ilgili anlaşmaların, nükleer silahlann indirilmesini gündeme ge- tirdiğini kaydetti, Dick Cheney, "Mümkün olan en düşük nükleer silah düzeyine inmek istiyoruz. Ge- rekli olanın dışında nükleer silah tutmak istemiyoruz" şeklinde konuştu. Cheney, bununla birlikte bu konuda karar alınabil- mesi için gerekli olan NATO stratejisini gözden geçirme işleminin çok uzun bir za- man alacağım söyledi. ABD Savunma Ba- kanı, bu işlem sonucunda, "Avrupa'da geç- miste olduğundan daha az nnkleer silah gö- rülmesinin muhtemel olduğunu" belirterek buna rağmen savaşı caydıncı bir unsur ola- rak bir kısım nükleer silahın Avrupa'da kal- maya devam edeceğini kaydetti. Kanada'nın Kananaskis kentinde düzen- lenen ve önceki gün sona eren NATO Nük- leer Planlama Grubu toplantısında Hollan- da ve Almanya, 1600 adet nükleer top mer- misinin karşılıklı olarak ve süratle ortadan kaldırümasını onermişlerdi. lngıltere, bu öneriye bazı kısa menzilli, karada konuş- landınlmış nükleer silahlarını tutacağını söyleyerek çekince koymuş, ABD ise görüş bildirmemişti. ANKARA~ Butto, geliyorANKARA (Cumhnriyet Bii- rosu) — Hindistan ile Pakistan arasında Keşmir nedeniyle yasa- nan gerginlik, savaş olasıhğının da gündeme geldiği bir şekilde artarken, Pakistan Başbakaru Benazir Butlo'nun, üikesinin ko- nuya ilişkin görüşlerini bildir- mek için 16 mayısta Ankara'ya geleceği öğrenildi. Başbakan Butto'nun yapaca- ğı bu bir günlük ziyaret sırasın- da, haziranda Kahire'de yapıla- cak tslam Konferansı ÖrgUtü (İKÖ) toplantısında Türkiye'nin- Keşmır'e ilişkin desteğini isteye- ceği tahmin ediliyor. İKÖ'ye mensup diğer önde ge- len ülkelere yapacağı bir tur çer- çevesinde Türkiye'ye de gelecek olan Butto'nun bu ziyaretinden önce Hindistan Dışişleri Müste- şan Muchkund Dubej'in de An- kara'ya gelmesi dikkat çekti. tki ülke arasmdaki Siyasi tstişare Mekanizması çerçevesinde Dışiş- leri Bakanlığı Müsteşan Büyü- kelçi Tügay Özçeri'nin konuğu olarak önceki gun Türkiye'ye ge- len Dubey, temaslarını tamam- ladıktan sonra bugün Türkiye^ den ayrılacak. Dubey'in Anka- ra'da Büyükelçi özçeri ile yap- tığı görüşmelerde, üikesinin Kes- mir'e ilişkin pozisyonu üzerinde ağırlıklı olarak durduğu bildiri- liyor. Dışişleri Bakanlığı çevrelerin- den edinilen bilgiye göre Türki- ye, Pakistan ile olan yakın iliş- kileri ve Keşmir konusundaki geleneksel tutumu çerçevesinde bu konuda lslamabad'ı destek- liyor. 13 Mayıs Anneler Günü'dür. YKM'nin yıllardır gelenek haline gelen Anneler Ğünü Armağanı, 1990 yılında 90 talihliye Bedava Kıbns Seyahati... Uçakla gidiş-dönüş, konut fonlan, ayakbastı paraları, transferler, kahvaltı ve akşam yemekleri ile, Salamis Bay Oteli'nde bir hafta süreyle Kıbns'ta lüks bir tatil YKM'den... Çekiliş 12 Mayıs 19SH) Cumartesi akşamı kapanış saatinde, noter huzıırunda ve bizzat müsteriler tarafından mağazalanmızda yapılacaktır. Yeni Karamürsel Mağazalanyla A&D Reklam mensuplart veyakınlan çekilişe katüamazlar. Anneler Günü'nde 90TALİHLİYE BEDAVA . HBRB SEYAHATL. C YENİC KARAMÜRSEI "BüyükMagaza" Annenizin zevkine göre yüzlerce armağan...Yeni sezonun yepyeni çeşitleri... Herbiri diğerinden kaliteli binlerce seçenek YKM'de... Üstelik Bedava Kıbrıs Seyahati. YENİ KARAMÜRSEL MAĞ^ZALARI BEDAVA KIBRIS SEYAHATİ Adı/Soyadı; Adresi ; Tel. No. Bu kuponu vcya mağazamızdan edineceğiniz kuponu, aiışverişlerinizi takıbcn YKM Mağazaları ndaki şans kutulanna atıruz. Mağazalarunızın olmadığı yörelerden gelen müşteri talepleri üzerine, bu yü bir yenilik olarak ayrıca iki kişilik kontenjan ayrılmıştır Mağazalanmızın olmadığı yerlerdeki müşterilerimizin çekilişe katılabilmek için \-ukardaki kuponu kesip, zarfin üzerine "Kıbrıs Çeküişi" ibaresini de >'azarak, 12 Mayıs akşamına kadar Ankara-Kızılay veya İstanbul-Şişli şubelerimize ulaştırmalan gerekmektedir. ISTANBUL: Şijli • Beyoğlu - Fatih- Sultanhamım - Kadıköy - Osküdar- Pendik - B.Çekmece - Unkapanj • Yeni Levent - Sıracevızler/ANKARA: KızıJay - Ulus/İZMİR - BURSA - İZMİT-ADAPAZAJU • ADANA - MERSİN -GAZİANTEP- İSKENDERLN - KARAOENİZ EREĞLİ - SAMSUN-AYVALIK-EDREMİT-MALATYA-ELAZIĞ-KONYA - BAUKESİR - ANTAKYA- ANTALYA A&D