Katalog

CUMHURÎYET/2 OLAYLAR VE GÖRÜŞLER 7 NİSAN 1990 Sigaraya Karşı Gelisıııeler Sigaranın ve tutun uretiminin dunya çapında yasaklanmasının gundeme geldiği bir zamanda, ulkemızde gozlenen kayıtsızlık, gerçekten uzucudur. Kapalı yerlerde sigara içilmesine kimi kısıtlamalar getıren bir yasa onerisi ise bir yıla yakın sureden beri TBMM'de bekletilmektedir. Dr. ÖZEN AŞUT Iç Hastahklan ve Halk Sağlığı Uzmanı Son vıllarda sigara ya da tutun urünlerıyle ılgılı olarak >apüan araştınnalar, hıç kuşkuya yer bırak- mayacak bıçımde, sigaranın, ınsan yaşamı ıçın bı- lınen en buyuk "onlenebılir" tehdıdı oluşturduğunu orta) a ko)maktadır Bu alanda saptanmış olan sa- yısal verıler, gerçekten urkutucudur Gene hıç kuş- ku yoktur kı gonullu \e yasal denetımlen ıçeren uzun donemlı eğıtım etkınlıklerı ve başka çalışma- lar, salgına varan duzevde sıgara ıçılen bölgelerde; sigara tuketımıru azaltmakta, bu kategonrun dışın- da kalan ulkelerde ıse sigara ıçenlenn artmasını on- lemektedır Turkıye'de henuz yolun başındayız Llkemızde sıgara>la ılgılı venler çok sınırlı olduğundan, bu so- nına ılışkın gerçeklerı tam olarak bılememekteyız Ancak sıgaraya karşı ahnması gereken onlemler, artık ıvedı bir halk sağlığı sorunu çerçevesınde du- şunulmelıdır Salgın nasıl başladı? Yoğun sigara tuketımı, vuzyılımızın bir olgusu- dur Sigara ıçenlerdekı buyuk artış 2 Dunya Sa vaşı yıllannda gerçekleştı Çunku o yıllarda siga- ra, parasız ya da çok duşuk ederlerle dağıtılmıştı Anılan dönemde sıgaraya başlayan ınsanlar, gun- de 30'dan çok sigara ıçen ko>u tırjakılerın bırıncı kuşağını oluşturdular Bu kuşak 50 \e 60 >a;ına geldığınde, sıgaravla yakın ılışkısı artık kanıtlan- rnış olan akcığer kansen ve kalp hastaJıklarında pat- lama goruldu 1960-1985 yıllarını kapsayan bir araştırmanın \erılerıne gore bugün dünyada siga- ra tuketımı, her yıl yuzde 2 I oranında artmakta- dır Salgın nıtelığı kazanan bu hız, dunya nüfus ar- tışının ustundedır Sigaranın ınsan sağlığına kötu etkılen, yol açtı- ğı hastalık \e ölumlerle ılgılı venler, 1950'lenn son- lanndan başlayarak sağlık kurumlarında bınkme- ye başladı Her geçen gun, sıgaranın zararlarına ıhş- kın venı bılgıler elde edıldı Kısa bir yazıda, siga- ranın zararlarını tumuyle ele almamız olanaklı de ğıl Bu nedenle, yalruzca kunı çarpıcı örnekler ver- mekle yetıneceğız Sıgarayla çok yakın ılışkısı olan en önemlı ve ölumcul hastalıklardan bırı akcığer kansendır Ak- cığer kansen, dunyada kanser sıralamasında ıkın- cı >en almaktadır Turn dûnyada her >ıl bir mıl- >on venı "akcığer kansen" olgusu görülmektedır Dunya Sağlık Orgutu'nun bir raporuna gore (1985), tum akcığer kanserlerırun yuzde 9O'ı sıgarava bağ- lıdır Son 20 >ılda, sigara tuketımının hızla arttığı kımı ulkelerde, akcığer kansen hızı yuzde 100'un ustunde artmış, sigara tuketımının azaldığı İngil- tere'de ıse düşmüştur Sıgarayı bırakma, akcığer kanserı nskını azaltmakta, 20 yılın altında bir su- re ıçın sigara ıçıp bırakanlarda rısk, 10 yıl sonra hıç sigara ıçmemış ınsanlarla eşıtlenmektedır Hastalıldar... Ölumler... Başka bir önemlı hastahk, erken anı ölumlere >ol açabılen koroner kalp hastalığıdır Bir çalışmava göre sıgaraya bağlı yuksek ölum sayısının yarısı- nı, kalp-damar hastalıklan oluşturmaktadır 45 yaş altındakı erkeklerde görülen koroner ölumlerının en az yuzde 80'ı sıgaraya bağlıdır Sigara ıçme, 55 >aş altındakı enfarktuslerde ölum nskıru ıkı kat an tırmaktadır. Özetlersek sigara, koroner kalp has- talığının en önemlı "onlenebılir nsk etmenı"dır Sigaranın, bu ıkı hastalıktan başka, otekı kalp- damar hastalıklarında, kımı kanserlerde, kronık bronşıt ve anfizem gıbı pek çok hastalıkta da ke- sınJejmış sorumluluğu vardır Bundan dolayı siga- ra, dunyaya yılda 2 5 mılyon "onlenebılir olume" mal olmaktadır Sigara ıçen gebc kadmların bebeklerıyle ılgılı olunısuz sonuçlara ıse her gün yenılen eklenmek- tedır, kımı çalışanlara göre bu çocukların fmksel \e zıhınsel gelışımlerı 11 yaşına dek gecıkebılmek- tedır Son zamanlarda kadın tıryakılenn artması sonucu, akcığer kansen ve koroner kalp hastalığı gıbı erkeklerde daha çok goruien hastalıkJarda "cıns ayrımı" ortadan kalkmaktadır ö>le kı 1980'lerde, ABD'nın kımı bölgelerındekı kadın nü- fusta, akcığer kansen, meme kansennı geçerek bı- rıncı sıraya yıikselmıştır Dunya Sağlık Örgütü, ıkıncısı 31 Mayıs 1989'da gerçekleştınlen ve bun dan sonra her yıl düzerüenmesı planlanan "Dun- ya Sigara lçmeme Gunu"nde, kadın tıryakılere bu gerçeğı, "Kadın Tiryakıler: Sizin Içın Risk Daha Fazla!" belgısı>le anımsatmıştır Ya sigara içmejenler: Yakın zamanlara dek, edıl- gın sıgara ıçmenın (sıgara ıçılen ortamda bulunma), çocuklar uzenndekı etkısı bılınmekle bırlıkte, enş- kınlere zararları kesm olarak kanıtlanamamıştı Ama anık bu konuda da somut bılgıler elde edıl- rruştır Orneğın, araştırmalara göre çok sıgara ıçen «rkeklerın sıgara ıçmeven eşlerındekı akcığer kan serınden ölum oranı, eşlerı ve kendılerı hıç sıgara ıçmeven kadınlara gore uç kat fazladır Ve ABD'- de her yıl 5 bın kışı, edılgın sıgara ıçme sonucu ol- mektedır Işte bu gerçekler sonucunda, gelışmış ulkelerde sıgarava karşı kampan>alar bu>uk destek kazan- dı Çunku sıgara ıçme>enler, edılgın sıgara ıçme- nın sonuçları onava çıktıkça, >avaş )avaş antı- sıgara kampanvaların mılıtanı oldular Sıgara ıç- meyenler ne denlı mılıtanlaştıvsa, toplumsal alış- kanlıklar \e >asalar da o oranda değıştı Dun>ada savaşıra orneklerı* Kuşkusuz, sıgara- >a karşı \urutulen sa\aşım, gunumuzde, ancak ge hşmış ulkelerde başan şansı taşı>or Bu ulkeler once devlet desteklı kampanyalar başlattılar Bırçok ul kede, toplumsal baskılar sonucu, sıgara reklamı devletçe yasakiandı, sıgara paketJennın ustune uya rı etıketlerı kovma zorunluluğu getırıldı A\rupa Toplulugu da mayıs 1989'da avnı doğ- rultuda bir karar almış bulunuyor Avrıca, 1983'te gerçekleştınlen "Sıgara ve Sağlık 5. Dun>a Kon- feransı", lum sıgara ve tutun urunlerının, katran, nıkotın, karbon monoksıt mıktarlarını belırtır etı ket taşımasını, sıgaradakı zararlı maddeler ıçın ust sınırlar (orneğın katran ıçın 20 mg ) konmasını \e bu sınırlar ustunde zararlı katkı maddesı taşıyan sıgaralann dunya ölçegınde yasaklanmasını ongor muştur Gelışmış ulkelerde sıgara ıle sa\aşım toplumsal bir nıtelık kazarup sıgara ıçme oranlarında azalma- lar görulurken, gelışmekte olan ulkelerde sıgara tu ketımı hızla artmakta, hatta başka tutun urunlerı- nın ya>gın olarak kullanıldığı ulkelerde bıle sıga ra, >avaş>avaş egemen "tutun mamulu" durumu- na gelmektedır Bu ulkelerde sıgara ıçme alışkan lığı çok erken yaşlarda (ortalama 11 >aşında) ka zanılmaktadır Orneğın, Zambi>a'runbaşkentı Lu- aska'da, ortaöğrenımdekı erkek çocukların yüzde 4O'ı sıgara ıçmektedır Hındistan'da ıse sıgara tu- ketımı 1970-1980 arasında yuzde 400 artmıştır Bu hızlı artışın nedenı, kendı ulkelerındekı kısıtlama- lar yuzunden, son yıllarda gözlerını gelışmekte olan ulkelere çevıren uluslararası tutun şırketlerının yo- ğun ve acımasız kampanyalarıdır Dunya Sağlık Örgutu YUrütme Kurulu'nun ka- sım 1985 tanhlı raporuna göre sıgara uretıcılerı, >o- ğun propagandalarla. gelışmekte olan ulkelerde sı gara tuketırrunın artmasında rol oynarken, aynı za- manda, kendı ulkelennde yasal neder.lerle satacak lan yuksek katranlı ve nıkotınlı sıgaralan da bu ul- kelere satmaktadırlar Tum bu olumsuzluklar dolavısıyla gelışmekte olan ulkelerde sıgarayla ıhşkılı hastalıklann son >ıl larda çok arttığına dıkkat çekılmektedır Az gelış- mış ulkelerde yaygın olan bulaşıcı hastalıklar \e beslenme yetersızlığı henuz denetım altına alınma dan, buraîarda yakın bir gelecekte sıgara hastalık- lannda patlama olacağı, orneğın, 10 yıl ıçınde bir "akcığer kanserı salgını" beklendığı belırtılmekte- dır Bu nedenlerle, Dun>a Sağlık Orgulu, sıgara- >a ılışkın çalışma ve >a>ınlarda, ozelhkle 3 Dun- ya ulkelerıne >onelık tehlıkelere dıkkat çekerek uya- rı \e onerılerde bulunmaktadır Turki>e'de durum ve &onuç Turkıye'dekı durum, gelışmış ülkelerden çok, ge hşmekte olan ulkelere benzemektedır Gelışmış ul kelerde sıgara tekellenne karşı yurutulen savaşım yenı boyutlar kazanırken bızde sıgara dışalımı ser- best bırakılmış, özel sektöre sıgara uretımı ıznı ve- nlmış, basın >ayn organiarında özel sektörun ve \abanci sıgara şırketlerını, olçusuz kampanyaları na goz vumulmuştur Elımızde kesm sayısal verıler yok, ama tüm bu etmerüerın sonucunda, ulkemızde sıgara tuketımı- nın, ozellıkle >abancı sıgara kullanımının gozle gö- rulur bıçımde arttığını, gunluk yaşamımızda göz lu\oruz Karşı kampama ıse, yalnızca basmda yer alan kımı bılgılerden ve uzman göruşlennden oluş- maktadır Ayrıca, basında zaman zaman, "siga- ranın zararlı olmadığı" savlarıyla, sıgara ıçmeyı hoş goren, hatta ozendıren vazılar bıle yer almaktadır Sıgaranın ve tutun uretiminin dunja çapında va- saklanmasının gundeme geldığı bir zamanda, ul- kemızde gozlenen kayıtsızlık, gerçekten uzucudur Kapalı >erlerde sıgara içilmesine kımı kısıtlamalar getıren bir yasa önerısı ıse, bir yıla yakın süreden berı TBMM'de bekletılmektedır Sıgarava karşı ulke çapında etkılı bir savaşım programı planlavabılmek ıçın, sıgara tuketımını azaltabılen ülkelerden ve Dunya Sağlık Örgutü'n- den sayısız örnekler \e önenler elde etmek, onla- rın deneyımlennden yararlaıunak olanaklıdır Baş- langıç olarak, en ıvedı bıçımde, kamu ve özel ış- yerlennde, ozellıkle tum sağlık ve eğıtım kuruluş- lannda, kapalı yerlerde, taşıtlarda sıgara ıçılmesı tumuyle yasaklanmalı, yasağa uymayanlara yap- tırımlar uygulanmalıdır Ayrıca, orgun ve ya>gın eğıtım programlarında sıgara karşıtı eğıtıme mutlaka yer venlmelıdır Sı- gara paketlerı uzenne, taşıdıklan zararlı etken mık- tarlarını ve yol açabıleceklen sağlık sorunlannı be- lırtır uyanlar konması zorunlu kılınmalı, sıgara rek- lamlan tumuyle yasaklanmalıdır Asgan önlem, sı- gara ıçmevenlerın korunmasıdır Hedeflenmesı ge- reken asıl sonuç ıse, "sıgarasız toplnm"dur Kımı ulkeler şımdıden, "2000 vılına dek sigarasız bir toplum" belgısıyle bu hedefı somutlaştırmışlardır Dünya Sağlık Örgutu, yenı belgısıyle üryakılen uya- rıyor "Sigara ya da sağlık! Siz, sağlığı seçin..." EVET/HAYIR OKTflYAKBAL Zirveden Düşüş... Zırveymış, dorukmuş, büyüklerın bir araya gelmesı ımış, so- runlara üst duzeyde çozüm arayışı ımış' Bir sürü güzel söz 1 Çan- kaya'da oturan kışı muhalefet lıderlerını gorüşmeye çağırmış Gıtsınler mı gıtmesınler mı'' Her kafadan bir ses çıktı, gıtmelı- dırler, hayır gıtmemelıdırler Çankaya'dakını kım seçtı, Türk hal- kı mı, Turk halkının gerçek temsılcılen mı' Hayır Yuzde 12'lık bir halk desteğıne dayanan ANAP'lılar Oyleyse boyle bir kışıyle hangı sorun çozümlenır'? Bu kışı kendını cumhurbaşkanı olarak benımsetmekten başka ne ıster, ne özler? Ikı buyuk partının lı- derını ayağına kadar getırmekle kendısı açısından en büyük ba- şarıyı kazanmış olur' Öyle de oldu Bay Ozal, Inönu ıle Demırel'ı ne yaptı ettı Çan- kaya'ya çıkardı Karşısına oturttu Bir güzel söylev çektı Onerı- lerını sıraladı Onlara da kabul ettırdı Fotoğraflar çekıldı Fılm TV'de gösterıldı ANAP'lılar -sayıları günden gune azalmış olsa da gerıye kalan yuzde 12- 'Bak bızım başkanımızın yasallığını Inönü de Demırel de kabul ettıler ıstegıne uydular, sözünü dınledıler' dıye memnunluk duydular, koltuklan kabardı Ama so- nuç 9 Yok bir sonuç 1 Nıye gıttıler oyleyse Bay Özal'ı görmeye'' Bırı der kı 'Bu bir vatan sorunudur gıtmezsek görüşmezsek halk bıze ne derdı 7 ' Kımı der kı, 'Bakalım ne dıyecek bu kışı'' Daha ılk gûnden bellı değıl mıydı' Buyuk ıkı partının lıderıne neyın göruşülûp karara bağlanacağı onceden bıldırılemez mıydı 7 Bay Ozal 'Şu şu ko- nularda görüşlerınızı alacağım, bırlıkte bir karar vereceğız' de- dı mı' Hayır Bu üçlü, yok Akbulut'u unutmayalım, dortlü buluş- madan çıka çıka Bay Ozal'ın 'yasallaşması' çıktı Başka ne' Anadol'un dedığı doğrudur, bızde ıktıdar da yok, ana muha- lefet de yok Her şey boşlukta 1 Bunun çözümû nedır' Bir er- ken seçım mı' Böyle bir seçım neyı çözümler 7 Ben boyle bir seçımden de buyük bir yarar beklemıyorum Bu koşuilarda bu yasalarla, bu anayasa ıle yapılacak her seçım üç aşağı beş yu- karı aynı sonuçlara varacaktır Önce polıtıkacılarımızda lyı nıyet olmalı, kendılennden çok halkın yararı düşüncesı ağır basmalı Bakıyorsunuz, ortada sesı duyulan partıler, lıderler ve onlann tüm yandaşları yalnız kendılerının yararını kollayacak hesaplar ıçındedırter Mechste halkın büyük çoğunluğunun temsıl edılme- sını sağlayacak bir seçım yasası var mı' Yok Bakacaksınız yüzde 28 oranda oy alan bir partı, şu ya da bu, Meclıste üçte ıkı ço- ğunluğu elde etmış Haydı bir kez daha başlayacağız, 'azınlık ıktıdan' demeye' Ya da dörtte bir oranda oylarta ıkı üç partı Mec- lıse gelecek Yıne bir çıkmazda debelenıp duracağız Bir yıl geç- meden haydı yenıden erken seçıme1 Yunanıstan'da boyle oldu- ğunu görmuyor muyuz' Bir yılda bu kaçıncı seçım' Önce seçım yasasını düzenlemek gerekmez mı' Ulkede ne kadar değışık görüş ve düşünce varsa, hepsıne Meclıste temsıl edılme olanağını sağlamak Ulusal artıklı seçım yöntemı ben- ce en lyısı ıdı Bu yönteme göre yapılan 65 genel seçımınde De- mırel'ın partısı tek başına ıktıdar olmuştu Demek, halkta güven uyandırabılen bir sıyasal kuruluş ulusal artıklı yöntemle bıle ço- ğunluğu elde edebıhyor Edemezse, o zaman bellı yönde, bellı çızgıde bir ortaklık hukümetının kurulmasında ne sakınca var? Meclıstekı bütün partılerı kapsayan genış katılımlı bir yönetım halkımızda daha bir güven daha bir ınanırlık yaratmaz mı' Evet, bu Meclıse duşen gorev belkı başaracağı en önemlı görev, yenı bir seçım yasası hazırlamak olacaktır Kırnsenın dışlanma- yacağı, hıçbır partının yüzde yırmı otuz oranda cyla tek başına ıktıdara sahıp olamayacağı, ülke ıçınde etkın olan değışık gö- rüş ve duşüncelerın temsıl edılme olanağına kavuşturulacağı bir yasa Erken seçım gereklıdır ama yenı bir seçım yasası ıle Çankaya zırvesınden hıçbır yararlı sonuç elde edılemeyeceğı bellıydı Inönu ve Demırel bir kez daha ıvı nıyetlı davrandılar Ama unutulmamalı kı Cehenneme gıden yollar lyı nıyetlı taslarla do- şenmıştır' Boş bir söz değıl bu Çankaya zırvesınden tek kazançlı çıkan kışı, Bay Turgut Ozal olmuştur Kördüğumler olduğu gıbı duruyor Sorunlar kaskatılığını koruyor Zırve öncesı ıle sonrası arasında hıçbır olumlu değışme yok Tam tersıne son umutlar da ortadan kalkmış, yalnızca Bay Ozal'ın Çankaya konukluğu bıraz daha sağlamlaştırılmış Hepsı bu1 Bakan 9 ın Sözleri ve Gerçekler.^ Gunumuz ortamında okullara genel anlamda politika da 'politikacı' da giriyor. Tek yanlı ve yonlu gorevliler atanıyor, dinsel kokenden gelen 'oğretmenler' atanıyor. Yoneticiler bile o kaynaktan seciliyor. Sayıların (istatistiklerin) dili boyle! KEMAL ÜSTÜN Eğitimci Sayın Mülı Eğıtım Bakanı Akyol, öğretmen kökenlı bir bakandır Eğıtım-öğretımın geç- mışte kalan yıllarını, ozellıkle gunumuz orta- mını, dahası meslektaşlarının gıttıkçe ağırla şan sorunlannı yetennce anladığı ve bıldığı an- hşüıyor Çünkü kendısınden önce eöreve ge- len ANAP'lı üç bakandan farklı Oğretmen lere, öğrencılere ve sorunlanna bakışı, yak- laşımı partızanca değıl, daha sıcak ve daha ıç- tenlıklı Göreve başladığında yayımladığı genelge- dekı görüşlen, "1989-1992 tcra Plam"ndakı açıklamaları, ülke çapında değışık bölge \e yörelerde yaptığı öğretmen, öğrena ve ana- baba (velıler) toplantıianndakı söyledıklen, 8 Hanran 1989'da Ankara'da "Oğretmen Ve- tiştirme Danışma Kurulu" toplanüsına -benım gıbı- katılanlann ızlenımlerı hep olumlu Hep- sı, çok karmaşık ve sorunlu dumma düşürul- müş egitim duzeni mıze eğılebılecek, ışık tu- tabılecek bir bakan dedınebılıyor Cumhun- yet tanhımızın 50'yı aşan Mıllı Eğıtım bakan- lan arasında Türk eğıtımıne hızmet etmış, öğ- retmenlık mesleğım değerlendırmış olanların sayısı azdır Onlann adlan ve hızmetlen eğı- tım tanhımızde onurlu yerlerını almıştır, ya- şayanlann anılarında yaşamaktadır Mıllı eğıtıme ılışkın duygular, görüşler, du- şunceler ve önerılenmz sözde kalmayıp ger- çekleştığı ölçüde sız de -o sayısı az- yen gel- dıkçe saygı ıle anılan bakanlar arasına gıre- bılırsınız Ne yazık kı şımdılık, sözlenmzın tam tersı uygulamyor Olumlu duvgu ve dü- şüncelerle bakanlık görevınde kalabıhrsenız, yıne de sözlenruze uygun uygulama ummak- tayız Böylesı bir dılekten sonra emeklı bir eğıtım- cı olarak, mesleğımızın sayısı çok sorunlann- dan önemlı bulduğum kımılennı Sayın Ba- kan'a duyurmak, vurgulamak ıstıyorum Toplantılarda, demeçlerınızde "Okullara politika sokmam, oknllar politika alanı oe- gildır!" dıyorsunuz Doğru ve haklı bir ses- lenıştır bu Dahası "camiye, kışlaja" politi- ka, hele guncel politika, partızanlık gırmeme- lıdır elbet Ama -sızın de bıldığınız gıbı- gu- numuz ortamında okullara genel anlamda po- litika da 'politikacı' da gırıyor Tek yanlı ve yönlu görev lıler atanıyor, dinsel kokenden ge- len 'öğretmenler' atanıyor Yönetıcıler bıle o kaynaktan seçılıyor Sayılann (ıstatısuklenn) dılı böyle' Kımı okullarda, yurtlarda mescıtler açılı- >or Oğretmenevlennde mescıtler var. Top- luma, herkese açık camıler ya da bıreylerın kendı konutlan (evlen) ıbadet ıçın yeterlı de- ğıl mıdır 1 öğretım Bırlığı Yasası (Tevhid-i Tedrisat Kamınu) yakın yıllardan bu yana (kımı zaman kışısel kımı zaman partıcı çıkarlar açısından yorumlana yorumlana) anlarrunı yıtırdı "Oğ- retım Birliği" konusunda en duyarlı olması gereken bakanlık, "Mılli Eğılım Bakanlığı'- dır Bu yazıyı hazırlarken Sayın Akyol'un De- nızlı'de bir okulun açılış törenınde "Laiklik konnsunda taviz vermem" dedığı gazetelere yansıdı (18 3 1990, Cumhunyet). Halkımızın, emeklı ve çalışmakta olan öğretmenlenn, ozel- lıkle okul yönetıcılerının bu seslemşı duyma- lan ayn bir mutluluktur, dıyor sevınç duyu- yoruz Ama gerçekler böyle değıl Okullarımızda "Din Knlturu ve Ahlak" derslerı okutulmaktadır, hem de zorunlu bir ders olarak Musluman olmayan yabana öğ- rencıler ıçın bıle ! tlkokul çağındakı çocukla- ra "din knlturu" ve "ahlak" kavramı Ov- sa lıselerden Felsefe derslerı kaldınlmış "seç- meli ders" olmuş 1 Bu, eğıtım ve öğretım dü- zenımızdekı çelışkılerden bırı değıl mıdır 7 Din derslennın zorunlu oluşu 1982 Anaya- sası'yla başlar Ama mesleğı ve gönlü eğıtım- cılık olan Savın Akyol'un bu konudakı ger- çek göruşu nedır, açıklar mı 9 Hele ahlak de- dığımız yuce kavramın ılk ve orta öğretımde 'ders' dıye okutulup ezberletılmesını, 'not'la değerlendırılmesını nasıl yorumluyorsunuz 9 '\hlak'ın öğretmenı olur mu' (Bu ders ıçın dinsel kökenlıler 'ogretmen' dıye okullara atanmaktadırlar ) Ahlak, bir 'bılgı' bırıkımı mı 7 Yoksa; top- lumun değer yargılarından, ozellıkle yetışkın- lerın (yaşlı kuşaklann, ust yönetıcılerın) ya- şantı ve davranışlanndan kaynaklanan sılreklı ->aşam bovu- bir etkılenme bmkımı mıdır 9 Imam hatıp okullanmn adlan (bazı meslek okullannın adlanyla bırlıkte) önceden kurnaz- ca tasarlanan çalışma, yorum ve önenlerle ya- salaştınlarak "imam hatip liseleri"ne çevrıl- dı Bu tür 'lise'lenn çıkışblan (mezunlan) ön celen ılk ve orta öğretımdekı "Din Bılgısı" ve 'Ahlak' derslen öğretmenlıklerıne çok sa- >ida atandılar Sonradan bu dersJer "Din Kul- turu ve Ahlak" adıyla bırleştırılmek suretıy- le bir uzmanlık dalı gıbı dinsel kökenlılerın 'kadro' kaynağına dönuşturüldu ve sözü edı- len "liseliler" öbur lıse çıkışlılarla bırlıkte (kendı dallan doğrultusundakı yuksekokul ve ılahıyat fakultelennden başka) bütun fakül- telere, unıversıtelere gırme olanağı buldular ve de bütün ışlere, mesleklere, yönetıcıhkle- re Evet, "aydın din adamı ya da görevlisi yeöşürme" yenne dınsel kökene dayalı bir yö- netım bıçımıne doğru adımlar, adımlar "24 Kasım", Oğretmenler Ganu'dur Bu tarıh elbette anlamlıdır, yucedır Ancak öğ- retmenlığın meslek olmasının tanhsel kayna- ğı 16 Mart 1848'dır Gunumuz ortamında ne bu tanh anılmakta ne de öğretmen yetıştırme görevını ustlenen fakültelerce kutlanmaktadır 1990 yılının 16 Mart'ı geçıp gıttı 17 Nisan Köy Enstituleri'nın 50. yıldönumü gelmek üzere Bundan böyle Mıllı Eğıtım Bakanlı- ğı ıle TRT, ışbırlığı yaparak öğretmen yetış- tırmede buyuk anlamı ve değen olan bu ıkı kaynağı, Türk eğıtım tanhı apsından yıldö- nüinlennde anmaü, dıle getırradı ve sesını du- yoırmalıdır dıyoruz Çok yönlu, çok değerlı arkadaşımız, oğretmen ve avukat SITKI ŞAPLAK'ın ölumu hepımızı üzdu Aılesı ve dostlarına başsağlığı dılerız Arkadaşlan adına HASAN ESEN TJC İSTANBUL BÜYÜK ŞEHİR BELEDİYESİ İSKİ İSTANBUL SU VE KANALİZAŞYON İDARESİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ İÇ VE DIŞ İHALE DUYURUSU Aşağıda özellıklerı behnılen kapalı zarf ıle teklıf alma vöntetnındekı ıhale ıle ılgılenenler ıhale dosyasını ISKİ Genel Mudürlılgü Tıcareı Işlen Daıre BaşkanLğı nda görebılır ve dosya bedelını ISKİ Genel Vtudurluğu merkez vez ncsıne yatırarak alabılırler lstekklenn şannameye uygun hanrlayacakları kapalı teklıf mektuplannı ıhale tarıhınde saaı 11 00'e kadar ajağı da belırtüen adreste Genel Evrak MudurlüŞu ne gırış, tanh \e numarasını ıçeren alındı makbuzu karşılığında teslım etmelen gerekmektedır Teklıf zarflan saaı 14 00 te Ihale Komısjon Başkanlıjı nca açılacaktır İSKİ no Işin ıdı Keşıf bcdelı Ihale (anhı Geçıcı lemınalı Dosya bedriı T7541 T7534 \ "553 T7507 Duz pık manşon 250 KW Asenkron motor yıldız uçgcn volvencı, 250 k» kompanzas>on panosu 80 Kvar 1000 adet banyer, güvenhk levhası 2 Ad Forklıft alımı 128 <00 000 62 000 000 250 000 000 136 000 000 13 4 990 17 4 990 18 4 990 194990 6 42S 000 3 100 000 12 500 000 6800 000 50 000 20 000 75 000 40 000 Not 1- Postadakı gecıkmeler dıkkate alınmaz 2 İSKİ 2886 sayılı De\let Ihale Kanunu na tabı olmavip ıhalevı yapıpyapmamakca, dıledığıne kısmen \eya tamamen yapmakla, uygun bedeün tespıt ve takdırınde serbesttır ADRESİ İSKİ Genel Müdürlûğü Aksarav Meydanı 34410 Aksaray İSTANBUL TEL 588 38 00 (35 hat) TELEX 23 923 ISU TR FAX 588 38 83 ÖZEL BORA SURUCU KURSU Sürücü sertıfikası verılır Okıl Üsküdar Kozyatajh: Tarafeya: BostaMi 343 67 82 362 47 33 352 21 21 162 Ot 18 373 32 02 LISKUR•• •• •• SURUCU KURSU EHLİYETİNİZ Dilerseniz Taksitie Kadıköy: 33602 79 33602 06 Maltepe: 35224 21 TÜRK HAVA YOLLARININ MODERN AIRBUS SEFERLERİYLE EN EKONOMİK UÇUŞLAR NEWYORK • MOSKOVA • SINGAPUR • BOMBAY • DEIHİ • TRİPOÜ • KUALAIUMPUB • VEAVRUPA HERGUN DONYA SEYAHAT KAAN TURİZM TURİZM HAVACIUK LTO. SEYAHAT HAVACMJK LTD. CUMHURfmCAO 136/3 SELANtKCAD 53/6 ELMADAâ/tST KZlAy/ANKAM 1304701-2 • 13081 İ3 1185187*1185188 130Q2n«MBW«2*1307303 1259017*1256790 Foc 132 15 1« TV 28384 -22053 LONDRAOtel Rezervasyonlarınız Temin Edilir PazarGünleri Açığız YARGI ÖNÜNDE SAVUNMA Abdullah Baştürk 5000 hra (KDV ıçınde) Çağdaş Yaymları Türkocağı Cad 39-41 Cağaloğlu-htanbul Öderoeli gonderilınez. İngilizce dersi verilir. 7e/: 340 23 08 PENCERE 1913'ün Gündemi?.. Yıl 1913 Ikı yıl sonra Bırıncı Dunya Savası'na surukleneceğımızı kım- se bılmıyor Her kafadan bir ses cıkıyor Islamcılar Balkan Harbı yenılgısını şenatın dışlanmasına bağ- lıyorlar Sebılur Reşad dergısı veryansın edıyor Ey ummetı Mu- hammet tek kurtuluş yolu Muslumanlığa daha çok bağlanmaktır Turk Ocakları kaynıyor Turkçüler ne dıyor "Vatan ne Türkıyedır Türklere ne Turkıstan Vatan buyuk ve muebbet bir ülkedır Turan" Pekı Turan neresı9 Pek bılınmıyor Ancak sınırları belırsız Turan, "Kızıl Elma"d\r, mıllıyetçıler Tu- ran seferıne çıkmak ıçın can atıyorlar, Asya'da kurulacak Türk ımparatorluğunun duşlemlerı yüreklerı hoplatıyor, ruyalara gırı- yor Osmanlılık akımlan gucunden bir şey yrtırmış değıl Turk, Rum, Arap Ermenı, Kurtlerden oluşan çevreler kımlıklerını Osmanlı- lıkta arıyorlar — Ne din, ne mıllıyet, bız Osmanlıyız1 " 600 yıllık ımparatorluğu ayakta tutan Osmanlılık değıl mıydı9 Nıçın çeşıtlı halklar ve uluslar yıne bir arada kardeşçe yaşaya- masın1 ? Osmanlılık devletı ayakta tutmak ıçın yetennce bırleştı- rıcı ve butunleştırıcı bir dunyagorüşüydu saltanat, padışahlık ve , saray çevresınde toplanılmalıydı, ama Araplar "E\ Mühtedı', Kurt- ler 'Kurt Tealı", Ermenıler 'Taşnak", Rumlar' Etnıkı Eterya" der- neklerını kurmuşlar, ımparatorluğu yıkmaya çalışıyorlardı Aydınlar arasında Balkan Harbı yenılgısını dinsel bağnazlığa, bılımden yoksun oluşumuza, ekonomık yetersızlığımıze bağla- yanlar vardı ama, kım okur kım dınler Ikı temel ılke "laıklık" ve "cumhunyet" 1913'ün gundemınde yoktu Kım derdı kı bir yıl sonra Bırıncı Dunya Savaşı patlayacak, ıkı yıl sonra Osmanlı Imparatorluğu savaşa gırecek, on yıl sonra da cumhunyet ılan edılecek1 • Toplumlar kımı zaman tarıhın gerısınde kalıyoriar ıçe dönük tartışma ve kavgalarda ufuksuzluk ağır basıyor, fikırlenn men- zıllerı üç, beş on yıl otesıne bıle erışemıyor, şaşılası bir körlük salgınlaşıyor 1913'te kım "cumhunyef dıyebılırdı'? 'laıklık"\ kım ağzına ala- bılırdı' * Yıl 1990 Yıne tarıhın gerısınde kaldık Ikıncı Oünya Savaşı'ndan sonra kırk yıl toplum, komunızm umacısıyla korkutuldu Sıyasal rejımın duzenlenmesı, ulusal savunmanın mantığı, hu- kuk sıstemının oluşumu komunızm korkusuna gore ayarlandı Komünıst, sokağın köşesmden kıtabın sayfasından derneğın tüzüğünden, şıırın dızesınden, ışçının kasketının altından çıkı- verecek, elımızden evımızı, eşımızı, kızımızı, dınımızı, arabamı- zı, paramızı, malımızı, mülkumuzu alıverecek Korku, yıllar bo- yu devletın kurumlarından burokratın beynıne yurttaşın göze- neklerıne sızdı, güneşlı sokakta yururken bıle gölgemızden ürk- tük, komunızm bir gün kapımızı çalar dıye tır tır tıtredık Ne var kı artık dunyada bu tur çarpık yaklaşıma (ya da ruh hastalığına) yer yoktur Pekı, bız ne yapıyoruz' Doğu Avrupa Batı ıle butunleşırken Turkıye'de hâlâ cadı kazanlarını kaynatıyoruz komünıst avına çı- kıyoruz, yakalanan gızlı sol orgutlerı televızyonda sergılıyoruz, TBKP yonetıcılerı Nıhat Sargın ıle Haydar Kutlu kaç yıldan berı tutuklu olarak yargılanıyorlar'? * 1990 Meşrutıyet'tekı bütün sorunlar gundemde Kürtçulük, şenat- 91lık, Islamcılık, Türkçülük, Turancılık guncel, ama ne laıklıkte butünleşebıldık ne demokrasıde ne de cumhurıyetçılıkte 21'ıncı yüzyıla gırerken_yıne tarıhın gerısınde kaldık Trafik teröru tşte bu sefer cammızı aldı bızden Arkadaşımız, can dostumuz AHMET ŞAKİR YÖNETEVn yıtırdık Kehmelerle onu anlatmanın olanaksızlığı ıçınde, ÖLÜM ADIN KALLEŞ OLSTJN' dıvor, GUzellıklennle ınsan dolu sevdanla anılarımızda yaşayacaksın t.T.U. FlZtK MLHENDtSLlCtVDEJV Arkadaşlan adına SEBAHAT ÇELİK • Türkıye Yol Aynmında • Borsada KtTler Haraç Mczat • TBKP Nereve Gıdıyor^ • SHP, KımcKarfi"' • "Yenı Oiufvm" Oiuştvruluyor • tşycn Komueien • Beledıye-lş Dırenışı ır Öğntükien • Devnmcı Dırtnışçı Gençlık 9 Salöınlar Ktrşısında Dıretuş Mevalenmızı Guçlendınlım • Merkenleşme Sorunu • Lıselerde Devnma MucadeJe • Hıkaragua Sılatı ve Seçım • Baanın Doğu Almanya Senaryosu • SSCB de Çok Puvlıhğe Geçjyor • Doğu Avrupamn Kapıulızme Sunduğu Olanaklar • Dırenışın Baynmı Nevroz •dıen M kemalpaşa Cıd Y1U1nmpalasApt.N0 17/14 Aksarı> - IST Ç I K T I T U M B A Y I L E R D E Çin astrolojisine göre AT yılındayız... Bcmç Nisan sayısı bayiinizde... hedefAYUK »İY»*I DCROİ ÇIKTI BAYI VE KİTAPÇILARDA Isteme adresı Cemal Nadır Sok 17/84 Cağaloğlu/IST Halk Gerçeğı HG gerçeklerı yazacak HG halktan yana olacak 15 Nisan da tüm bayilerde Diş hekimi CANAN KOÇMAN Yenı açtığı muayenehanesınde hastalarını kabule basfadı Muayene saatlerı Her gun: 16.00-20.00 Cumartesi: 13.00-17.00 Istasyon Cad 52/6 Goztepe-lstanbul Tel 359 02 52 SAHİBİNDEN Kanlıca'da Boğaz manzaralı 670 m 2 arsa ıçınde 3 katlı satılık ev Müracaat 332 12 22