Katalog

CUMHURİYET/12 EKONOMİ 75 NİSAN 1990 DÖVİZ KURLARI 18 NİSAN 1990 Dövizin Cinsı 1 ABD Doları 1 B.AIman Markı 1 Avustralya Ooları 1 Avusturya Şilini 1 Belçika Frangı 1 Danimarka Kronu 1 Fin Markkası 1 Fransız Frangı 1 Hollanda Florini 1 jsveç Kronu 1 isyiçre Frangı 100 İtalyan Liretı 1 Japon Yeni 1 Kuveyt Dinarı 1 Sterlin 1 S.Arabtstan Riyali Döviz Alış 2505.98 1492.19 1917.08 212.14 72.12 391.56 628.69 444.05 1325.91 410.21 1679.83 203.06 15.69 8526.63 4082.74 668.21 Döviz Satış 2511.00 1495.18 1920.92 212.57 72.27 392.34 629.95 444.94 1328.57 411.03 1683.20 203.47 15.72 8543.72 4090.92 669.55 Efektif Alış 2503.47 1490.70 1884.49 211.93 70.90 387.64 618.00 443.61 1324.58 406.11 1678.15 199.61 15.53 8381.68 4078.66 656.85 Efektif Satış 2518.53 1499.67 1926.68 213.21 72.49 393.52 631.84 446.27 1332.56 412.26 1688.25 204.08 15.77 8569.35 4103.19 671.56 ÇAPRAZ KURLAR S 1.6793 B.AIman Markı S 5.6434 Fransız Frangı S 1.8900 Hollanda Florini $ 1.4918 isvkjre Frangı $ 1234.08 İtalyan Liretı $ 159.72 Japon Yeni $ 3.7502 S. Arabistan Riyali £ 1.6291 $ ALTIN 6ÜMÜŞ Cumtıuriyet Reşat 24 ayar altın 22 ayar bılezik 18 ayar altın 900 ayar gümûş Vakıfbank Altını Ziraat Altını M Bankası 1 Ons S Alrş 203 000 235 000 30 380 27100 22 785 432 176 000 175 500 374.000 Satış 206 000 245 000 30.430 29 800 22.825 450 177.000 177.000 374.475 TL Intertanta Or. Fao tt>) = 49 90 SERBEST PİYASADA DÖVİZ ABD Doları 3atı Alman Markı ısviçre Frangı Hollanda Florini Ingiliz Stertinı Franso Frangı A.Şılını 100 İtalyan üret S.A.Rıyalı Alış 2510 1493 1675 1325 4090 443 210 201 666 Satış 2515 1498 1680 1330 4130 447 213 203 670 Dövız Int. ($) = 2511.00 B0RSADA Akçimento Aiarko HoKiıng Anadolu Cam Arçel* Bagfaş Bolu Cımentc Brtsa Çelık Halat Çimsa Çukurova E Deva HokJıng Döktaş Ecz Yatınm Ege Bıracılık Ege Gübre ENKA Holdıng Ertğlı 0 Ç Good Year Gübre Fab Guney Bımctlık Hektaş Izmır D C Imcam Kartonsan Kav Kepe* Elektrik Koç Holdıng Koc Yatınm Kordsa Koruma Tarım Kiytaş Makına Tatom Marei MensucatS Metaş Nasaş Olmuksa Otosan Pınar Süt flabak Sarkuysan Srtaş Öncekj se- areiopan. T Iş Bank (B) T Iş Bank (C) T Sıemens T. S<se Cam T.Sınaı K B. T.Demir Wk. Yasaş Yapı K Ban 7800 31000 12250 22500 8100 13000 14250 14000 19000 24000 28000 14250 25000 21500 47» 9000 11750 11000 1950 11000 12000 2450 18750 11500 23000 15250 335O0 13750 9300 8900 16500 19250 5100 6200 2300 2650 7600 14250 7000 6800 26500 12500 18750 15250 3350 28500 11250 3900 9500 5400 6000 İKİNCİ PAZAR ŞLEMLER 17 NİSAN 1990 Bugünkü endüs* 7500 31500 12000 22000 8100 13250 14500 14000 19500 24000 270O0 14250 27500 21500 4500 8500 11750 11000 1900 10750 11250 2500 18500 11250 22000 15250 34000 13250 9200 8800 17750 19000 5100 6200 2200 2650 | 73O0I 13500 | 7000! 6400 26500 12500 185O0 14750 3300 28500 10000 3800 9500 6300 5800 Bugûnmj | Bugûilaj m yüte» napanış 7800 33500 12250 22500 8300 14000 15500 14500 20000 24000 28500 14500 27500 22000 4700 8500 11750 11000 1950 11000 12000 2550 18500 11500 22500 15250 34000 13500 9500 9000 17750 20250 5200 6300 2350 2700 7500 14000 7200 6600 27500 125O0 19000 15500 3350 28500 10750 3900 9700 6600 6000 7700 33500 12000 22000 8200 13750 15250 14500 19750 24000 28500 14500 27500 21500 4500 8500 11750 11000 1950 11000 12000 2550 18500 11250 22500 15250 34000 13500 9300 8900 17750 20250 5200 5200 2300 2650 7300 13750 7200 6500 27500 12500 18500 15000 3350 28500 10250 3900 9700 6600 6000 tşlem rnıkian 54937 5850 4245 23250 64606 12 680 77799 38520 13000 196550 33500 3100 5830 13100 23200 7800 877400 12050 119065 10000 12870 17066 700 21250 2500 54000 716 12150 26245 24900 18350 60405 6700 18600 447875 29300 12550 12500 27450 21900 29703 5200 27112 10100 8080 1600 14750 20800 28600 41125 63300 En ;ok 502 yapılan fiy 7600 31500 12000 22500 6100 13500 15000 14250 19750 24000 27500 14250 27500 21500 4600 8500 11750 11000 1950 11000 12000 2500 18500 11250 22500 15250 34000 13500 9300 8800 17750 20000 5200 6200 2300 2650 7400 13750 7000 6400 270O0 12500 18500 15000 3350 28500 10000 3850 9600 6600 5900 Agırkklı ori fiy 7664 32500 12011 22431 8134 13536 15058 14267 19718 24000 27821 14322 27500 21600 4572 8500 11750 11000 1937 10994 11648 2505 18500 11317 22291 15250 34000 13495 9324 8857 17750 19974 5180 6203 2290 2653 7376 13764 7033 6465 27026 12500 18620 15087 3332 28500 10150 3834 9625 6539 5937 AfcDTekstll Aksa Doğusan finanstenk Gentaş Gorbon Işıl Iktsat Fin. Kır. Intema Mar Martı 0 Netbank Net Hotdıng Okan Tekstl PEG Profilo Pınar Ent Et Pınar Un Polylen Söksa TTuborg Yûnsa 5700 23500 10750 7300 8500 14500 2050 12250 5400 5300 8100 2900 8600 1500 7200 6000 16000 6300 5000 5600 22000 10250 7400 8500 13500 2000 12000 5100 5500 8900 2950 9000 1500 7200 6000 16250 5800 4700 5700 23000 10750 7400 8700 135O0 2050 12250 5100 5800 8900 2950 9400 1550 7400 6000 16750 5800 4900 5600 22000 10750 7400 8500 13500 2050 12250 5100 5800 8900 2950 9400 1550 7400 6000 16500 5800 4900 2100 800 33800 14000 10400 200 31200 13000 2000 29000 51800 1000 23400 42800 1900 400 9100 1000 140900 5600 23000 10500 7400 8500 13500 2050 12250 5100 5800 6900 2950 9400 1500 7200 6000 16250 5800 4700 5644 22750 10483 7400 8508 13500 2033 12188 5100 5738 8900 2950 9190 1510 7266 6000 16383 5800 4763 tşlem miktan:.. İMKB (Mteksl:.. ....3.111.476.6 Iston hacmi: 31.S32.057.8S0 3244.96 (Dünki: 3249.28) Sizte*me saytsı: 2061 NOT DEFTERİ • Eczacıbaşı Yatınm hoMing genel kurulunda kayıtJı sermaye tavanı 25 milyar lıraya yükselüklı ve 1989 yılı için kârından yüzde 45 temettü dağıtılması karartaştırıidı, Şirket yıl içinde yüzde 200 bedelsiz sermaye arttırımına gidecek.9 YATIRIM FONLARI 17 NİSAN 1990 KaMm W ş tariU Ç*>s feğeri Dünki doşori Bugûnkû Deftim Iş Yatınm-1 Iş Yatınm-2 İş Yatmm-3 Iş Yatmm-4 jnErlon-1 lrtterfon-2 jnterfon-3 interfon-4 Iktısat Yat-1 Iktsat Yat-2 İktsat Dolar Fon Iktısat Mar* Fon Iktsat Atılım Fon Garanti YaOnm-1 GaranD Yatınm-2 Garanti Yatınm-3 Esbank Fon-1 Esbank Fon-2 YKB Yat. Fonu YKB Sektör Fon YKB Hısse Fon YKB Kamu Fon YKB ükıt Fon YKBKarma Fon YKBOovcFon Vakıf Fon-1 Vaiof Fon-2 \fekJf Fon-3 Vakıf Hisse Fon Vakıf Dünya Fon Dışbank Mavı Fon Dıstank Beyaz Fon Tütün Fon Mitsuı Fon-1 Mıtsuı Fon-2 Rnans Fon-1 Rnans Fbn-2 Rnans Fon-3 Rnans Hısse Fon Ziraat Fon-1 Ziraat Fon-2 Ziraat Fon-3 Halk Fon-1 Halk Fon-2 Pamuk Fon Emlak Fon importon Sümer fon Töbank Fon Denızbank Fon 130757 14 03B9 09.10.89 170130 14.1287 Z7.Q2.89 07.0BJ9 10.02.89 06.02.89 28.02.89 11.12.89 22.1087 10.0089 12.02.90 1611B7 31.10.89 0211.87 07.03.88 07.03.88 07.03.88 07.0088 070088 02.01.89 09.05,88 2404.89 iaiQ89 220090 26.0390 2806.88 1004.89 040788 150788 201059 200359 20.0759 18.12.89 20.0090 0910,89 14.0290 14.0230 011139 080130 02.0130 22.0190 02 02.90 120290 28.0390 160490 10500 20.000 10000 iaooo 10.661 9960 9359 11200 9.764 9506 9596 9890 10.000 9976 4731 10.437 10319 10.000 10477 9785 9.713 9795 9693 9528 9.294 10.000 48 279 10.444 9994 9574 10.057 20558 11021 40.000 10.000 9.946 9.956 10.428 9958 10.100 10.000 10.000 11097 10.357 10724 10000 10086 10405 100O0 10808 48316 33422 12 796 11.047 37.106 31714 16524 15.131 32.147 27.107 12 659 12.424 11676 36588 17557 11317 37324 12 222 35.402 27999 52176 27544 23.782 27388 13.449 27.582 72.344 13038 9673 10.130 25264 32 948 26722 100.743 12.361 16584 14.101 12045 10.078 13.712 10569 10.837 14.236 11.356 14148 11137 10961 11327 10184 10808 48067 33.428 12512 11.061 37.169 31.752 16544 15.149 32 210 27.152 12 683 12.451 11.701 36332 17572 11034 37.467 12.269 35441 28.031 52.107 27574 20811 28.017 13.444 27616 72.428 1O055 9.658 10172 25 286 32 978 26.753 100.822 12 374 16605 14119 12.059 10.080 10764 10.592 10552 14013 11068 14.162 11.151 11001 11341 10.197 10822 0.11 0.02 013 0.13 0.17 012 012 012 0.20 017 019 0.22 0.21 0.12 0.09 0.15 038 038 011 011 •0.13 0.11 0.12 0.10 -004 012 0.12 0.13 -0.16 041 009 009 012 0.08 011 013 013 012 0.02 038 022 014 054 011 0.10 0.13 0.36 012 013 0.13 Çimento sözleşmesi îmzalandıÖzel sektör çimento fabrikalarında çalışan yaklaşık 10 bin işçinin toplusözleşmeleri bağıtlandı. 22 özel çimento fabrikasında çalışanlara 1. yıl yüzde 100 artı 675 bin lira, 2. yıl yüzde 60 artı 255 bin lira zam yapıldı. Böylece ücretj eskiden 400 bin olan bir işçinin brüt çıplak ücreti 1 milyon 475 bin liraya çıktı. Dün sabaha karşı biten görüşmeler sırasında, Çimse-îş, 1. yıl için yüzde 100 artı 300 bin lira istedi; ancak sonunda işverenin önerisi kabul edildi. Buna karşılık işveren, ayda 150 bin lira giyim ve izln yardımı yapmayı önerdi, böylece toplusözleşme bağıtlandı. İşçilere bayram öncesinde 1.5 milyon lira avans ödenecek. Çimşe-İş Başkanı Tamer Eralan: "Bu sözleşme günümüz şartlarına göre Türkiye'de çalışanlar yararına en üstün hak ve imkânları sağlıyor." İşveren Sendikası Başkam Mesut Erez: "İşverenler artık işçisini korumayı şiar edinmiştir. Ülkeyi çimentosuz bırakmamak için sözleşmeyi imzaladık" ANKARA (Cumhuriyet Büro- su) — özel sektör çiraento fabri- kalarında çalışan yaklaşık 10 bin işçinin toplusözleşmesi yüzde 268 zam oranı ile bağıtlandı. 22 özel çimento fabrikasında çalışan işçi- lerin brüt 400 bin liralık ücretle- rine 1. yıl için yüzde 100 aıtı 675 bin lira, 2. yıl için ise yüzde 60 artı 255 bin lira zam yapıldı. Çimse-Iş Sendikası ile Çimen- to Müstahsilleri İşverenler Sendi- kası arasında önceki gün uzun gö- rüşmeler yapıldı. Grev erteleme- si sonrası taraflan önceki gün öğ- leden sonra görüşraeye çağıran Çalışma ve Sosyal Güvenlik Ba- kanı tmren Ayknl'un bu daveti- ne, toplu pazarlığı sürdüren taraf- lar katılmadılar. önceki gün sa- bah başlayan görüşmeler dün sa- baha karşı sonuçlandı. Taraflann önceki sabah başlattıklan toplan- tıya saat 16.30 sıralarında ara ve- rildi. Çimse-lş Sendikası, Demir- yol-tş Sendikası Toplantı Salonu'nda Başkanlar Kurulu üyeleri ile görüşerek işverenlerin son önerilerini irdelediler. Daha sonra Çimse-lş yetkilileri, işveren sendikası yöneticileriyle birlikte iftar yemeği yediler ve saat 20.00'den başlayarak yeniden gö- rüşmeye geçtiler. Görüşmeler sı- rasında, işveren kanadı 1. yıl için yüzde 100 artı 675 bin lira ücret zammı önerdi. Bu zam önerisi, 120 mîlyar lîralık hisse satıldı Kamu Ortaklığı Idaresi tarafından yürütülen özelleştirme programının ikinci safhası sonunda toplam 120.1 milyarlık Çukurova ve Kepez Elektrik hissesi satıldı. Ekonomi Servisi — Kamu Or- taklığı tdaresi (KOt) tarafından yürütülen özelleştirme programı- nın ikinci safhasında yer alan Çu- kurova Elektrik ve Kepez Elektrik hisselerinin satışı sona erdi. tki gün süren satış sonucunda toplam 120.1 milyar liralık Çukurova ve Kepez Elektrik hissesi satıldı. Türkiye Iş Bankası'nın Türkiye çapındaki 472 şubesi ve yurtdışın- daki 4 temsilciliği kanalıyla yürü- tülen satışlann ikinci gunünde 5 bin 668 tasarrufçu 24.2 milyarlık Çukurova Elektrik, 2 bin 451 ta- sarrufçu ise 6.8 milyar liralık Ke- pez Elektrik hissesi satın aldı. Böylece iki gün süren sauş so- nunda toplam 30 bin 454 kişiye 120.1 milyar liralık hisse senedi satılmış oldu. Öte yandan, İMKB'nin dünkü seansında Çukurova ve Kepez Elektrik hisselerinin fiyatlarında değişiklik olmadı. Dünkü işlem- ler sonunda Çukurova Elektrik 24.000, Kepez Elektrik ise 15.250 liradan kapandı. Borsa sigortalandı lstanbul Menkul Kıymetler Borsası Başkanı Yaman Törüner, dün akşam yaptığı bir açıklama- da, ÎMKB'nin sigorta güvencesi altına alındığını belirtti. Törüner, borsadaki hisse senedi işlemleri takas ve saklama merkezleri için Başak Sigorta ile bir "şemsiye sigorta" anlaşması yapıldığını söyledi. Yaman Törüner, borsa- nın sigortalanmasıyla ilgili olarak Ingiliz Lloyds şirketinden bir uz- man heyetin çalışmalannı tamanı- ladığını ve bu heyetin hazırladığı rapora göre sigorta işlemlerinin Başak Sigorta tarafından yapıldı- ğını ifade etti. ÇimentodayenifiyatlartZMİR (Curahuriyet Ege Bürosu) — Özel sektördeki çimento grevinin sona ermesiyle birlikte çimento fiyatları yeniden belirlendi. tstanbul'da kurulu çimento fabrikaiarının belirledikleri yeni fiyatlara göre dökme çimentonun tonu 160 bin, torbah çimentonun 170 bin lira oldu. öte yandan Batı Anadolu Çimento Fabrikası murahhas azası Şinasi Ertan, Cumhuriyet'e yaptığı açıklamada, kendilerinin de tonu 180 bin liradan çimento vermeye başladıklarını söyledi. Çimento işverenleri, grevin sona ermesini, yaimzca işçiyle olan anlaşraazlığın bitmesi nedeniyle değil, "artık rahatça hesap kitap yapabilecekleri" için de sevinçle karşıladılar. Şinasi Ertan bu konuda şu görüşleri dile getirdi: "tşçi maliyetleri olası besaplaria önceden belirlenmişti. Ton basına 30 bin liralık bir raaliyet karşımıza eıkıyor. Ama önemli degil. Artık hesabımızı kitabımızı ona göre yapabilecegiz." Ertan, önceki gün piyasaya olası hesaplarla tonu 180 bin liradan çimento vermeye başladıklarını, ancak son hesapla bunu 10 bin lira kadar indireceklerini belirtti. dün sabaha karşı 05.00 sıraların- da yeniden Çimse-lş Başkanlar Kurulu'na götürüldü. Çimse-lş Başkanlar Kurulu, yüzde 100 ar- tı 675 bin liralık zammın, yüzde 100 artı 800 bin liraya çıkarüma- sını istediler. Ancak bu öneri iş- veren tarafınca benimsenmedi. Bu öneriye karşılık işverenler, ay- da 150 bin lira "giyim ve inn" pa- rası verilmesini masaya getirdiler. Çimse-lş'in bu öneriyi kabul et- mesi üzerine, toplusözleşme ba- ğıtlandı. Çimse-îş Sendikası ile Çimen- to Müstahsilleri İşverenler Sendi- kası arasında bağıtlanan ve 1 Ocak 1990'dan itibaren 2 yıl ge- çerli olacak toplusözleşmeye gö- re ücret zammı ve diğer sosyal yardımlar şöyle belirlendi: Ücret zammı: 1. yıl yüzde 100 artı 675 bin lira. Brüt çıplak üc- ret 1 milyon 475 bin liraya, net çıplak ücret de 950 bin lira dolay- larında gelecek; 2. yıl yüzde 60 artı 255 bin lira, brüt çıplak üc- ret 2 milyon 615 bin liraya çıkacak. Yakacak yardımı: 1. yıl 900 bin, 2. yıl 1 milyon lira. Tahsfl ve kitap: tlkokul için 1. yıl 100, ikinci yıl 100 bin lira, or- taokul için 1. yıl 200, 2. yıl 200 bin lira, yüksekokul için 1. yıl 500, 2. yıl 500 bin lira. Bayram yardımı: Ramazan Bayramı 1. yıl 300, 2. yü 300 bin, Kurban Bayramı 1. yıl 400, 2. yıl 400 bin lira. Çocuk yardımı: Çocuk başına ayda 10 bin lira. Evlenme yardunı: 1. yıl 1 mil- yon, 2. yıl 1 milyon lira. Öiünı yardımı: İşçinin ölümü için 1. yıl 1 milyon, 2. yıl 1 mil- yon. İşçinin iş kazasında ölümü için 1. yıl 5 milyon, 2. yıl 5 mil- yon, işçinin yakınlannın ölümün- de 1. yıl 300 bin, 2. yü 300 bin. Dogum yardımı: 1. yıl 300, 2. yıl 300 bin. Dogal afet yardımı: 1 milyon li- raya kadar. Ayakkabı yardımı: 1. yıl 75, 2. yıl 100 bin lira. Elbise ve yıllık izin yardımı: 1. yıl ayda 150 bin, 2. yü ayda 165 bin lira. tşçi ve işveren tarafmın yaptı- ğı anlaşmaya göre işçilere Rama- zan Bayramı öncesinde 1.5 mil- yon lira avans ödenecek. Çimento Müstahsilleri Sendi- kası Başkanı Mesut Erez ile Çimse-lş Sendikası Genel Başka- nı Tamer Eralan, dün düzenledik- leri ortak basın toplantısında, gü- nün şartlarına göre sözleşmenin, Türkiye'de çalışanlar yaranna en üstün hak ve imkânları sağlayan bir sözleşme olarak değerlendiri- leceğini belirterek şöyle dediler: "Bngüne kadar ban; icinde öz- veriyle çalışan işçüerimizin sağla- nan bu üstün imkânlardan sonra huzur içinde ve daha büyük bir şevk ve gayretle çalışmalanm sür- dürecekleriııe ve ulusal kalkınma- mıza üstün katkıda bulunacakla- nna inanamız tamdır." tşveren sendikası Başkanı Me- sut Erez de, bütün çimento fab- rikalarında aynı anda greve gidil- mesine dünyada ilk kez rastlandı- ğını belirterek, "İşverenler artık işçisini korumayı şiar edinmiştir. Grevin işçiye, işverene ve ülkeye yaran yoktur. İşçiyi parasız. ül- keyi cimencosuz bırakmamak için grev erteleme karannın ardından üç gün sonra toplusozleşmeyi imzaladık" diye konuştu. Çimse-lş Sendikası yetkilileri, özel sektöre ait çimento fabrika- larında sözleşme imzaJadıktan sonra dün Çalışma Bakanı lmren Aykut ve Kamu-lş yetkilileriyle ayn ayn görüştüler. Kamu-lş Ge- nel Sekreteri Naci önsal, toplan- tı sonrası bir soru üzerine özei sek- tör işyerlerinde kabul edilen ücret arüşı rakamlanna çıkamayacakla- rını söyledi. Taraflann bugün 14.00'te tekrar bir araya gelecek- leri bUdirildi. öte yandan Cumhuriyet Ege Bürosu'nun bildirdiğine göre 20 gün süren grevin, toplusözleşme görüşmeleri anlaşma aşamasm- dayken Bakanlar Kurulu'nca er- telenmesinin getirdiği endişe dün sabaha karşı dağüdı. Batı Anado- lu Çimento Fabrikası Murahhas üyesi Şinasi Ertan, "Çok memnu- num, öncdikle işcilerimize verilen haklar çok iyi. " dedi. Bankaların 1989 yıllık gelir-gider durumu (milyar TL) Faiz GeKri (net) Faiz Gefirieri Faiz GkJcrteri Komisyonlar (net) Ahnan Komisyontar Verilen Komisyonlar Kambiyo Kârlan (net) Kârlar Zararlar Takipteki Kredüer Kafşîiığı Diğer Geiirier (net) Getiner Sderier Kâr Veıgi karşıiıjı Mtfint •MUIın 839.9 9.763.0 8.923.1 334.7 377.4 42.7 146.6 463.4 316.9 450.0 -390.3 1.678.7 2.069.2 481.0 faj Baakalan 1.083.4 9.056.2 7.972.8 781.7 822.6 40.9 245.6 1.777.7 1.532.1 198.6 -856.3 1.718.4 2.574.7 1.055.7 T a t m tafcafen 359.1 1.222.8 863.7 51.9 62.4 10.5 7.0 •95.0 88.0 38.9 -139.0 187.3 326.3 240.0 Mn.Toı. Tabaacı tariurtar 158.2 657.4 499.3 52.3 55.8 3.5 37.3 66.6 29.3 22.9 -136.8 63.7 200.5 880 Tootm 2.440.6 20.699.4 18.258.8 1,220.9 1.818 2 97.6 436.4 2.402,6 1.966.3 710 4 -1.522,5 3.648.0 5 170.5 1.8646 388.0 SMMİ(U) 2.585.7 12.171.5 9.585.8 1.221.6 1.315.9 94.2 6.8 1.751.9 1.745.1 684.9 -1.579.8 1.551.2 3.130.9 1.549.4 200.4 AOÇ grevi sona erdi Baııkacılarm kârı bankacılık dısındanEkonomi Servisi — Bankalar 89'u hafif atlattılar. Üstlendikle- ri yüksek faizden dolayı yaygm bir şekilde kâr azalması beklenen bankacılık sektörünün geçen yıl toplam kânnı yüzde 20.3 arttırdiğı belirlendi. Bankaların kânyla bir- likte ödeyecekleri verginin de bu yü arttığı ve 1988"deki yüzde 12.9 düzeyinden 1989'da yüzde 20.8'e yükseldiği görüldü. Hazine ve Dış Ticaret Müste- şarlığı'nın verilerine göre tüm bankacılık sektörünün 1989'daki kân 1 trilyon 864.6 milyar lira ol- du. Bir önceki yüa göre yüzde 20.3 artış kaydeden bu kânn oluşma- sında kambiyo kârlanmn 6.8 mil- yardan 436.4 milyara yükseknesi ile diğer faiz dışı gelirlerin yüzde 135 artışı etkiü oldu. Yüksek mev- duat faizi politikasmdan dolayı bankaların faiz gelirlerinde geçen yü yüzde 5.6 azalma meydana gel- di. Bankalar verdikleri krediler- den, takipteki kredilerden ve diğer faiz gelirlerinden 20 trilyon 699.4 milyar lira faiz geliri elde ederken, bunun sadece yüzde 11.7'si ora- nındaki 2 trilyon 440.5 milyar li- rayı "net faiz geliri" olarak bilan- çolanna yazabildiler. Sağlanan fa- iz gelirlerinin yüzde 82.2'si olan 18 trilyon 258.8 milyar lirayı faiz ola- rak geri ödemek zorunda kaldüar. Bankalar 1988 yılında ise sagla- Tüm bankacılık sektörünün 1989 kârı, önceki yıla göre yüzde 20.3 artış kaydederek 1 trilyon 864.6 milyar lira oldu. Bukârda, kambiyo kârlanmn 64 kat, diğer faiz dışı gelirlerin yüzde 135 artması etkili oldu. dıkları faiz gelirlerinin yüzde 21.2'sini "kâr-ıarar" bilançolan- nın "net faiz geliri" hanesine yaz- mayı başarmışlardı. Geçen yıl özel mevduat banka- lan kamu mevduat bankalanndan biraz daha iyi bir yü geçirdiler. özel bankaların kâr artışı yüzde 19.5 olurken, yüksek faizin öncü- sü kamu bankalannın kâr artışı- nın yüzde 9.3'te kaldığı gözlendi. Geçen yü en çok kâr artışım ise kalkınma ve yatırım bankalan yüzde 210 ile gerçekleştirdiler. Ya- bancı bankalar ise kötü bir yılı ge- ride bıraktüar. Bu bankalarda yüzde 281ik bir kâr azalması mey- dana geldi. özel fınans kurumlarının ise geçen yıl 23 milyar 53 milyon lira kâr ettikleri belirlendi. Üç özel Fı- nans kurumunun bu kâruıa kar- şılık ödeyecekleri vergi, resim, harç ve primler ise 4 müyar 11 mil- yon lira Ue yüzde 17.3'te kalıyor. özel fınans kurumlanrun 188 mil- yar 606 milyon liralık toplam ge- İirlerine karşılık 165 milyar 553 milyon liralık toplam giderleri bu- lunuyor. Aktifler toplamı 938 mil- yar 526 milyon liraya varan özel fınans kurumiannın 11 milyar 395 milyon lira tahsili gecikmiş ala- cakları bulunuyor. ANKARA (Cumhuriyet Büro- su) — Tanm-lş Sendikası'ıun üç aydır grev sürdürdüğü Atatürk Orman Çiftliği'nde çalışan yakla- şık 400 işçinin toplusözleşmesi dün imzalandı. Tarım İşletmele- ri Genel Müdürlüğü (TİGEM) sözleşmesinde de ücret ve sosyal yardımlarda büyük ölçüde ilke anlaşmasına varıldığı, sözleşme- nin bugün büyük bir olasüıkla im- zaldnacağı bildirildı. Tanm-lş Sendikası'nın 16 ocaktan bu yana grev sürdürdü- ğü AOÇ'da dün toplusözleşme bağıtlandı. 1 Ağustos 1989'dan geçerli olacak sözleşme uyarınca birinci yıl ilk altı ay için işçilerin ortalam 7 bin 500 lira olan yev- miyelerine 800 lira iyileştirme ya- püdıktan sonra aylık yüzde 80 artı 10 bin lira olacak. Birinci yıl ikin- ci altı ay için ücretlere ayda yüz- de 40 artı 70 bin lira zam öngö- rüldü. İkinci yıl birinci altı ay zammı yüzde 33.8, ikinci altı ay zammı da yüzde 20 olarak belir- lendi. Sözleşmeye göre, birinci yıl için ücretlere ortalama yüzde 160 oranında zam yapılmış olacak. Sosyal yardım paketi birinci yıl ayda 100 bin, ikinci yıl da ayda 200 bin lira olarak belirlendi. İş- çilerin yevmiyelerine her kıdem yı- lı için 100 lira zam yapılacak. Ay- nca 70 kişi dolayında olduğu be- lirtilen vasıflı işçilere de 1500 lira ek yevmiye ödenecek. AOÇ işve- reninin, ba>Tam öncesi işçilere bir avans vermesi bekleniyor. TİGEM sözleşmesi Tanm-İş Sendikası ile kamu iş- veren sendikası TÜHİS yetkilile- ri yeni sözleşme için dün birara- ya geldiler. Görüşmede, TİGEM'- de ortalama yevmiye olan 7 bin 800 liraya önce 2 bin lira iyileştir- me yapılması, 9 bin 800 liraya çı- kanlan yevmiyenin üzerine birinci yıl ilk altı ay için ayda yüzde 80 artı 10 bin, ikinci altı ay için ise yüzde 40 artı 70 bin lira, ikinci yü birinci altı ay için yüzde 33.8, ikinci altı ay için ise yüzde 20 ort- nında zam yapılması üzerinde il- ke kararına vanldı. Görüşmeler- de, 10 bin 600 TİGEM işçisi ara- sında 3 bin kişiyi kapsayan mev- simlik işçilerin de, ücretlerine bi- rinci yıl ilk altı ay için yüzde 80 artı 40 bin lira, ikinci altı ay içir? ise yüzde 40 artı 70 bin lira, ikin- ci yıl birinci altı ay için yüzde 33.8 ikinci altı ay için ise yüzde 20 ora- nında zam yapılması konusunda da görüş birlığine vanldı. Varılan ilke anlaşmasına göre, kadrolu TİGEM işçilerınin birinci altı ay içinde yevmiyeleri yaklaşık 18 bin 100 lira dolaylarına gele- cek. Kadrolu işçilere ise, her yü için yevmiyelerine 100 lira kıdem zammı ödenecek. Sosyal yardım paketi de birinci yıl ayda 100 bin, ikinci yıl ise ayda 120 bin lira ola- cak. Yemek yardımı her gün için birinci yılda 1500, ikinci yüda 1800 lira olarak saptandı. Ziraat işçileriyle uğraşan işçile- rin çalışma saatleri için 48 saat Üzerinde anlaşma sağlandı. An- cak, sözleşmenin bağıtlanmasın- da çıkan pürüzün hayvancılık ve koyunculuk bölümlerinde çalışan işçilerin çalışma saatlerinde oldu- ğu belirtiliyor. Tanm-lş Sendika- sı, bu bölümlerde çalışan yakla- şık 500 kadar işçinin fazla çalış- ma saatleri için yevmiyenin yüz- de 35'i kadar fazla mesai tutarı ödenmesini istiyor. Buna karşılık, kamu işveren sendikası TÜHİS, yüzde oranında fazla mesai yeri- ne, sözleşmeye sabit bir ödeme konulmasını öneriyor. TÜHİS ve Tanm-lş bugün sabah biraraya gelerek, bu konuya çözüm bulur- larsa toplusözleşme bağıtlanmış olacak. Schweppess işçilerinin 13 aydır sürdürdükleri grev önceki gün varılan anlaşmayla sona er- di. Doğu Avrupada özel mülkiyete dönüşEkonomi Servisi — Doğu Av- rupa'da karmaşık biçimde süren reforrnların en önemli anahtarı, hiç kuşkusuz, insanların yaşamı- ru baştan sona değiştinnesi bek- lenen "özel mülkiyete geri dönüş" çabaları. The Economist dergisine göre bu dönüşüm, tarih- sel açıdah, İkinci Dünya Savaşı sonrası Batı Avrupa'da yaşanan toparlanma dönemi kadar önemli bir adım sayıhyor. Bu reforma kı- saca "özelleştirme" deniliyor, ama terimin anlamı, Batı'da on yüdır süren uygulamadan çok da- ha farklı. Çünkü Doğu Avrupa'- da özelleştirme, mülkiyet biçimi- nin kökten değişmesi anlamına geliyor. Bu alanda eski Doğu Bloku'- nun en "ileri" iki ülkesi Macaris- tan ve Polonya. Onları Çekoslo- vakya izliyor. Romanya ve Bul- garistan, henüz siyasal değişimi tamamlamadıklanndan, "kapiu- lizmin restorasyonu"nu ciddi bi- çimde tartışmıyorlar. Dogu Al- manya'da bu sorun, Alman bir- liğiyle çözümlenecek. Sovyetler Biriigi ise bu konudaki gelişme- leri, bir laboraîuvar gibi gördü- ğü Polonya ve Macaristan'da dik- katle izliyor. Polonya ve MacaristaiıHa sa- nayinin yüzde 9O'ı devietin eîin- de. 16i ülkede de sermaye piyasa- sı, borsa, modern bir bankacılık sistemi, hepsinden önenüisi de bir özel sermaye yok. Bu nedenle /Doğu ^ / Avrupa'daki ^ ^ reformlann en y önemli anahtarı, hiç kuşkusuz insanlann yaşamı bütünüyle değiştirmesi beklenen özel mülkiyete geri dönüş çabaları. The Economist dergisine göre bu dönüşüm, tarihsel açıdan, İkinci Dünya Savaşı sonrası Batı Avrupa'da yaşanan toparlanma dönemi kadar önemli bir adım sayıhyor. özel mülkiyete geçiş süreci, ikti- darı elinde tutanlann üstünde an- laştıklan bir konu olmasına rağ- men, sayısız belirsizlik ve zorluk içeriyor. özelleştirmenin en "hızlı" yo- lu, kamu mülkiyetindeki her şe- yi, eğer varsa, savaş öncesindeki eski sahiplerine geri vermek ya da yabancı sermayeye satmak. An- cak iki ülkede de bu yöntemler çoğunluk tarafından pek hoş kar- şılanmıyor. Özellikle Polonya'da Batı Alman sermayesinin girişim- leri büyük bir kuşkuyla izleniyor. Öte yandan Doğu Avrupa'da Polonya'da Gdansk kentindeki Lenin Tersanesi, özelleştirme programında "pilot" şirketlerden biri. Tersanenin yabancı sermayeye satılmasına işçiler karşı çıkıyor. kapitalizm merakla ve umutla beklenmesine rağmen, flzel mül- kiyet konusundaki kuşkular sa- nıldığından daha da fazla. Polon- yalı bir yetkilinin söylediği gibi "komünizmi hâlfl ynreklerinde yaşatanlar" özelleştirme progra- mından ürküyor. Ürkenlerin ba- şında da, kamu mülkiyetindeki kuruluşları biraz da kendi malı sayan, özelleştirmeyle birlikte ay- rıcalıklarının elinden gideceğine inanan işçiler geliyor. 1981'den sonra Polonya'dfi fabrikalarda yeniden canlanan "işçi komitele- ri", özel mülkiyete geçişten son- ra, sahip oldukları yönetim ayrı- calıklarını yitireceklerini düşüne- rek özelleştirmenin "halklaş- tırma" biçiminde uygulanması gerektiğini Ueri sürüyor. Bu yüz- den özel mülkiyet konusunda Da- yanışma Sendikası içinde de güçlü bir muhaiefet var. Özelleştirmenin nasıl gercekleş- tirileceği konusundaki tartışmalar Polonya'da da, Macaristan'da da sürüyor. Macaristan'da devlete ait şirketlerin ücte ikisi işyeri kon- seylerince yönetüiyor. 1988'den beri bu konseyiere şirketlerin belli bir bölümünü satma yetkisi tanın- mış. Uygulamaya göre konseyler, şirketin yüzde 2O'sini bir yatmnı- cıya satabiliyorlar. Böylece işye- ri konseyi kendiliğinden bir yöne- tim kuruluna dönüşüyor ve elin- deki hisseleri kullanabiliyor. Şu anda Macaristan'da bu durumda 1600 şirketin olduğu biliniyor. Ancak burada da en büyük so- run, şirket hisseleri ne değer biçil- mesi konusunda yaşanıyor. Bir sermaye piyasasına sahip olma- yan Macaristan ya da Polonya'- da devlet kuruluşlannın değerinin nasıl hesap edileceği bilinmiyor. Gerçi Price Waterhouse, Arthur Andersen gibi danışmanlık şirket- lerinin Macaristan için yaptığı ça- lışmalar var; ancak hata ya da yolsuzluk endişesi sürüyor. Bu konudaki Uginç bir örnek, Budapeşte'deki ünlü Foram ve Hyatt otellerini de içine alan, ül- kenin en büyük otel zinciri Hnn- gar (Magjar) Otelleri'mn satılışı sırasında yaşandı. Quintns adııı- daki küçük bir İsveçli firma, bü- yük bir Amerikan otel zincirine satmak uzere, bu kuruluşların ya- nsını 110 milyon dolara satın al- dı. Ancak otelkrden birinin bile değerinin 60 milyon dolar oldu- ğuna karar verilince, büyük bir skandal patlak verdi ve sonunda mahkeme, satışı iptal etti. Yabancı sermaye, daha sonra fiyatlandırma konusunda bir so- runla karşılaşmamak için Doğu Avrupa'da yatınmlannı ikinci el- den yapmayı tercih ediyor. Macaristan'nın önde gelen si- yasi partisi Demokratik Fornm, özelleştirmenin halklaştırma biçi- minde yapılması gerektiğini savu- nuyor. Polonya'da da çeşitli görüşler tartışüıyor. Mah'ye Bakanı Stefan Kavalek, şirketlerin yüzde 10'unun yabancı sermayeye satıl- masını, ama şirket yönetiminin yabancı ortağa bırakılmasını isti- yor. Bir başka görilş, tüm hisse- lerin çalışanlara satüması yolun- da. Ancak bunun da bir sermaye piyasası yaratamayacağı bilini- yor.