Katalog

CUMHURÎYET/14 DIŞ HABERLER 2 MART 1990 Gündemde Kafkasya sorunu var JL üksek Sovyet, Kafkasya'daki durumun normale döndürülmesi yolundaki görüşmelere dün yeniden başladı. 12 maddeli bir tasarının ele alındığı Yüksek Sovyet'te, Kafkasya'da olağanüstü durumun kaldırılması ve Bakü'de yönetimin Bakanlar Kurulu'na bırakılması tartışılıyor. Dış Haberier Servisi Sovyetler Bırliği'nin sürekli parlamentosu niteliğindeki Yüksek Sovyet'in çahşmalan süruyor. Yüksek Sovyet, önceki gun "toprak yasası" uzerindeki çalışmalannı tamamladıktan sonra dün de Kafkasya'daki durumun normalleştirilmesi konusunu görüşmeye başladı. AA'nın Moskova kaynakh haberine göre, Kafkasya'daki dunımla ilgili oturum, "kapalı" olarak yapüıyor. Görüşmelerde özellikle Azerbaycan mületvekillerinin, Bakü'ye Sovyet müdahalesini kınadıklan haber veriliyor. Yüksek Sovyet'in konuyla ilgili olarak 19 şubatta başladığı görüşmeler, Azerbaycan milletvekillerinin, Savunma Bakaru Dmitri Yazov'un, Bakü'ye yapılan askeri rnüdahalenin sorumluluğunu kabul etmemesi uzerine oturumu terk etmeleri sonucu yanda kesilmişti. Sovyetler Birliği Devlet Başkanı Mihail Gorbaçov'un, söz konusu oturumda yaptığı konuşmada, Yüksek Sovyet'in Karabağ konusunda geçen yıl kasun ayında aldığı karardan geriye dönuş olarnayacağını soylediği bildirilmişti. 28 Kasun 1989'da alınan bu karar uyannca, Yüksek Sovyet. dağlık Karabağ bölgesinin Azerbaycan Cumhuriyeti'nin egemenliği altında bulunduğunu vurgularnıştı. Sovyetler Bırüği'nın sürekli parlamentosu Yüksek Sovyet, Kafkasya'daki durumun normalleştirilmesini görüşürken, Yüksek Sovyet'teki Azeri Milletvekili Altay Zaidov, "Kafkasya koousundaki karar tasansından memnunuz" dedi. Zaidov, AFFye yaptığı açıklamada, Yüksek Sovyet'in dün basına kapalı olarak yapılan oturumunda, basta Azerbaycan'ın başkenti Bakü'de, butun yönetimi bakanlar kuruluna bırakmak için olağanüstü durumun kaldırılması olmak uzere 12 maddeli bir tasarının ele ahnacağmı söyledi. Hazırlanan tasarıda, 13 ocakta meydana gelen olayların siyasi açıdan değerlendirilmesi yolunda bir madde bulunduğunu ifade eden Zardov, tasarıya Sovyet askerlerinin 19 ocaktaki müdahalelerinin de aynı açıdan değerlendirilmesi yolunda bir madde eklenmesi şartı ile Azeri milletvekillerinin tasarıyı kabul edebileceklerini kaydetti. Zaidov, Yüksek Sovyet tarafından hazırlanan tasarıda, aynca 13 ocakta meydana gelen olayların soruşturulması için bir komisyon kurulması, cumhuriyetin yönetiminin Bakanlar Kurulu'na verilmesi için askerlerin çekilmesinin de yer aldığını belirtti. Zaidov, "Azeri heyeti, Yüksek Sovyet'in lasansuıın icerigindtn memnundur. Bu metnin değiştirilmesini istemiyoruz. KGB ve Içişleri Bakanlığı gibi devlet organlannın, benzer Azerbaycan organlan ile çalışmasını istiyonız" dedi. Bu arada, önceki gün Yüksek Sovyet'te kabul edilen toprak yasasına ilişkin tartışmalar da sürüyor. Ekonomik gözlemciler, yasanın, Sovyeüer Birliği'nde özel mülkiyete geçişin ilk işareti olduğunu belirtiyorlar. Yasa ile birlikte yabancılann Sovyetler Birliği'nde toprak işletmelerine ilişkin kısıtlamaların da kaldınldığı bildiriliyor. Nisan ayı sonuna kadar sürecek Yüksek Sovyerçaüşmalaruıda, bu hafta içüıde Merkez Komitesi toplantısında kabul edilen mülkiyete ilişkin tasanmn da yeniden ele alınması bekleniyor. Yüksek Sovyet, önceki hafta, bazı maddelerinin anlaşılır olrnadığı için mülkiyet tasansım bir komisyona göndermişti. Ajanslar, tasarının, komisyonda yeniden duzenlenerek önümüzdeki birkaç gun içinde Yüksek Sovyet'e sunulacağını belirtiyorlar. Moskova'dan gjlen haberlerde, Yüksek Sovyet toplantısında, ayrıca cumhuriyetlerin Sovyetler Birliği'nden aynlmasının koşullarını belirleyen tasarının da birkaç gün içinde gundeme almacağı belirtiliyor. Diplomatik kaynaklar, Litvanya ve Moldavya secimlerinde halk cephelerinin kazandığı başarının da Yüksek Sovyet toplantısında söz konusu edildiğini, bu nedenle birlikten aynlma koşullannı belirleyen yasa tasansının, "uygulamayı zoriasüna" nitelikte değişikliğe uğrayabilecegini kaydediyorlar. SOVYETLER BİRLİĞ1 konusunda duyulan kaygılan gjdermeye çalıştı. SSCB'yi oluşturan cumhuriyetlerin en büytlğli olan Rusya Federasyonu'nun Devlet Başkanı ve SBKP Politburo üyesi Vitali Vorotnikov da "Sovietskaya Rossia" gazetesine verdiği demeçte, başkanlık sisteminin ülkede "devlet aygıtınıo etkili bir biçimde çalışmasını saglayacagım" söyledi. Vorotnikov, başkanhk sisteminin "R»ttya Federasyonu'nun çıkarlanna da uygan olduğunu" bildirdi. Bu arada Sovyetler Birliği Adalet Bakanı Venyamin Yakovlev'in önceki gece televizyonda yayımlanan demecinde, SSCB'nin devlet başkanlıgı makamı olan "PreıMynm"un varlıgımn geçen yıl ilkbaharda yapılan seçimler sonucunda Halk Temsilcileri Kongresi'nin oluşturulmaayla sona erdiğini söylemesi dikkat çeti. Yakovlev, bu nedenle Mihail Gorbacov* un, bugün "devlet başkanı defil, yalnızca Yüksek Sovyrt'in başkanı" olduğunu bildirdi. Başkanlık tartışıhyor Sovyetler Birliği'nin sürekli parlamentosu Yüksek Sovyet'in ülkede başkanlık sistemine geçilmesıni kabul edişiyle başlayan tartışmalar devam ederken, Adalet Bakanı Venyamin Yakovlev Sovyet TVsinde yayımlanan demecinde, yeni sistemde Devlet Başkanı'nın üstlenmesi istenen geniş yetkiler Devlet başkanını halk seçecek Dış Haberier Servisi Macarıstan'da, devlet başkanının halk tarafından secilmesi kararlaştmldı. Macaristan parlamemosun da dün yapılan oylamada, başkanın halk tarafuıdan seçümesine ilişkin bir tasan, oylanarak kabul edildi. Macaristan paıiamentosunun dün yaptıgı oturumda, devlet başkanının parlamento tarafından değil, halk tarafından secilmesi yolundaki bir oneri tanışıldı. Yapılan oylamada, öneri oy çokluğuyla kabul edildi. Macarıstan'da mevcut sistemde, devlet başkanı parlamento tarafından seçiliyor. Doğu Bloku'nda liberalizme kapılarını ilk açan ülkelerden biri olan Macaristan'da, seçimler 25 mart tarihinde yapılacak. Şimdiki parlamento, sonradan Macaristan Sosyalist Partisi adını almış olan Kornünıst Parti'nin uyelerinden oluşuyor. Seçimlere kadar ülkeyi yönetecek olan Sosyalist Partisi'yi, seçimlerde güçlü bir muhalefet bekliyor. Parlamentoda dün yapılan oturumda, ülkedeki aznüıklann haklanna ilişkin yeni bir düzenleme de kabul edildi. Buna göre başta Çingeneler ve Yahudiler olmak üzere ülkede yaşayan bütün azınlık grupları, mecliste temsil edilebilecekler. Macaristan parlamentosu, aynca ordunun adının değiştirilmesini de kararlaştırdı. "Macaristan Halk Ordusu"nun, adındaki 'halk' sözcuğu atılarak, "Macaristan Ordusa" haline getirildi. Parlamento dün egitim konusunu da göriişerek yeni duzenlemelere gitme karan aldı. Eğitim yasasında yapılan değişikliklerle, üniversitelere daha fazla özerklik verildi. Değişiklik uyannca, üniversitelerin yanı sıra kolej ve özel okullar da daha fazla özerkliğe kavusacaklar. MACARİSTAN MOSKOVA MOSKOVA (AA) Sovyetler Birliği lideri Mihail Gorbaçov'un, Baltık cumhuriyetlerinin bağunsızlığı konusunda görüşme•ier yapılmasım sağlayacak bir komisyon oluşturulması yolundaki bir öneriyi reddettiği bildirildi. Moskova radyosunun tnterfaks servisince' verilen habere göre Gorbaçov'un, salı günü Baltık cumhuriyetlerinin milletvekilleri ve bir grup muhalif yüksek Sovyet üyesiyle yaptığı görüşmenin aynntılan dün açıklandı. Görüşmeyle ilgili bilgileri basına açıklayan Litvanya Başbakan Yardımcısı Kazimira Prunskene, bu görüşmenin hem baltık milletvekillerinin hem de Gorbaçov'un karşılıklı isteklerinin bir sonucu olduğunu bildirdi. Prunskene'mn verdiği bilgiye göre Sovyet lideri Gorbaçov göruşme sırasında, Baltık milletvekillerine sınırlı ölçüde güvenceler vermesine karşın bağımsızlık konusunu göruşecek komisyon kurmayı reddetti. Gorbaçov'un, Baltık cumhuriyetleri parlamentolannın aldıklan, bu cumhuriyetlerin SSCB tarafından ilhak edilmeleriyle sonuçlanan 1939 tarihli gizli Nazi Sovyet paktını tüm sonuçlarıyla birlikte hukuk dışı ve geçersiz sayma karar larının göruşme konusu olabileceğini söyledigi belirtildi. Gorbaçov, ^bağımsızhk komisyonunu' reddetti EALMANYA YAL1V1Z RESMt ŞEHİTLER Çln Halk Cnmhuriveli'nin başkenti Pekin'de geçen yıl | haziran ayuıdaki ola>larda olen askerierin anısına dikilen beykeller bıiyuk lepki gordü. ' 4 ve 5 haziran günleri Tienanmen Meydanı'nda demokrasi isteyen gostericilerin uzerine . ateş açdması ve yuzlerce kişinin olürnüyle sonuçlanan olaylarda haj^tlannı kaybeden sivillere hiç deginilmeyen resmi açıklamalarda "14 askerin şehit oldngu" kaydediliyor. Yönetimin. bu olaylar sırasında ölen askerlerin her biri için bir bust \aplırması ve sivilleri "unutması" Batı'da tepkijle karşılanırken, askeri muzede sergilenen bustleri az sayıda kişinin ziyaret ettiği bildiriliyor. (Fotoğraf: Reuter) POLONYA Kohl'den yeni öneri BONÎS (AA) Federal Almanya Başbakam Hdmut Kohl. dün iki Almanya' nın birleşmesi için F. Alman anayasasının bir rnaddesinden yararlanılabileceğini söyledi. Kohl, Bonn'da düzenlediği basın toplantısında, anayasanın 23. maddesinden hareket edilerek D. Almanya ile F.Almanyatopraklarının birleşebileceğini belirtti. Söz konusu anayasa maddesi, Almanya'nın herhangi bir bölgesinin, kendi istegi uzerine, bir başka bolgeyle derhal ve otomatik olarak birleşmesine imkân sağhyor. F. Alman Anayasası 'nın 23. maddesi uyannca SaarandEyaleti 1 Ocak 1957'de,bölgede yapılan halkoylaması sonucu F. Almanya Cumhuriyeti'nedahiledilrnişti. Karar, parlamento tarafından da onaylanmıştı. Kohl, basın toplantısında, iki Almanya'nın birleşmesinin, Federal Almanya'nın Demokratik Almanya'yı ilhakı şeklinde değerlendirilmemesi gerektiğini söyledi. Federal Almanya Başbakanı Helmut Kohl, ülkesinin bu konuda tedbirli ve aşamalı olarak hareket edeceğini de kaydetti. Kohl.muhalefetintepkisineyolaçmamak için şimdiye kadar anayasanın 23. maddesinden yararlanılabileceğini gundeme getirmemışti. F.Almanya muhalefeti, Kohl'u D. Almanya'yı "uyntmak" istemekle suçluyor. Kohl, "Birleşik Almanya hedefine bir aa evvel ulaşmakistiyoruz, ancak bndddibirşekilde yapılmaltdır" dedi. tki Almanya'nın birleşmesiyle ilgili bir takvim belirlenmesine de karşı çıkan Helmut Kohl, Federal Almanya'da aralık ayında yapılması planlanan genel seçimlerin ne olursa olsun yapılacağım belirtti. Walesa orduyu uyardı E ALMANDİE WELTGAZETEStRAŞYAZARIRÜHL'DENtLGİNÇ VARŞOVA (AA) Dayanışma Sendikası liden Lech VVblesa, ülkede reform öncesi yaşananlann bir kez daha tekrarlanmaması için orduyu uyararak Polonya'daki reformlara hız kazandırılması amacıyla Silahlı Kuvvetler'de yeniden yapılanmaya gidilmesi cağnsında bulundu. Polonya Haber Ajansı'nın (PAP) haberine göre ülkenin kuzeyindeki Gdansk Tersanesi'nde çok sayıda ordu mensubuna hitaben "Şu anda Polonya'da yapılanlar gelip geçici değildir ve geriye hiçbir donuş olmayacaktır. Çeşitli güçler reformlan frenleyebilir, ancak durduracak gücu bulaıîıayacaklar" şeklınde konuşan Walesa, ordunun sorunlarına yeni bir yaklaşımla bakılması gerektiğini belirtti ve ordunun >ıeniden yapılanması işinin, mesleği askerlik olanlara duştuğünu kaydetti. Ülkenin dört bir yanından gelen ordu mensuplanna yaptığı konuşmada, ordunun hiçbir parti ya da sendikanın amaçlarma alet edilemeyeceğini, ulusun hizmetini yapması gerektiğini söyleyen Walesa, "Sizin katkınız bulunmadıkça, reformlannuz eksik ve sakat olacaktır" şeklinde konustu. Türkiye, Sovyetler'i zorlasın' Daha önce Federal Almanya Savunma Bakanlığı Müsteşarlığı görevinde de bulunan Dr. Lothar Rühl, "Türkiye'nin, müttefiklerinin desteğini alarak Sovyetler Birliği'nden güneyde ve Kafkasya'daki güçlerini indirmesini istemesi gerekir" dedi. ANKARA (Cumhuriyet Burosa) Federal Almanya'nın muhafazakâr Die Welt gazetesinin başyazarlanndan ve Savunma Bakanlığı efcki müsteşarlanndan Dr. Lothar Rühl, "Türkiye'nin, müttefiklerinin desteğini alarak Sovyetler Birliği'nden guneyde ve trans Kafkasya'daki güçlerini indirmesini istemesi gerektiğini" so> ledı. Ruhl, silahsızlanma sürecinde dikkatlerın daha çok "mcrkeze" çevrili olduğunu, oysa 'kanallarla ilgili sonınlan* da bulunduğunu söyledi. Gerek Balkanlar'daki durum, gerekse Ortadoğu'daki gerginlikler nedeniyle güney kanattaki siyasi riskin kuzey kanada oranla daha fazla olduğunu söyledi. Lothar Rühl, merkezi Ankara'da bulunan Dış Politika Enstitusu'nde önceki akşam üst duzey askeri ve Dışişleri yetkilileri, emekli büyukelçiler ve oğretim uyelerinin katıldığı bir seminerde "Almanyalann birleşmesi" konusunda konuştu. Rühl, daha çok Sovyetler Birligi'ndeki degişim sureci ve Almanyalann birleşmesinin Orta ve Batı Avrupa üzerindeki etkilerinde yoğunlaşan konuşmasında şu temel teze yer verdi: "Yetmişli yıllann ortasında başlayan ekonomik çokuntünun kaçınılmaz sonucu olarak Sovetler Birliği 801i yıllarda reform arayışlan içinde girdi. Askeri güç bazına otortulan Brejne> döneminin sona ermesiyle bu ülke Avrupa'dan stratejik geri çekilişine başladı. Ancak bu geri çekilişinde global guvenlik çıkarlan çerçevesinde birleşik Almanya ile bir tur ortaklık istemektedir. Alraanya da böyle bir ortaklığa açık göriınüyor. Ama tabii ki bu bir ittifak olamaz." Daha sonra çeşitli sorulan yanıtlayan Dr. Rühl, emekli Büyukelçi Osman Okay'm, "Almanya'nın birieşmesinin Türkiye'nin cıkarlannı nasıl etkileyeceğine" iişkin bir sorusuna karşılık olarak "Türkiye, Doğu Avrupa'ya ihracat yapmak ve bunun finansmanını Avrupa bankacılık sisteminden sagiamak konusunda mukemmd bir konumda bulunuyor" dedi. Lothar Rühl, Doğu Avrupa'nm tüketim malzeme gereksinimlerinin sadece Batı Avrupa ve ABD tarafından karşılanamayacağını anlattı. Bu nedenle Tüık girişimcilerinin Doğu pazarlannda rekabete girmekte atak olmaları gerektiğini belirten Rühl, siyasi ve askeri guvenlik alanında Türkiye'yi de etkileyecek olası gelişmeler konusunda şunları söyledi: "Almanya, merkezi bir güç olarak Orta Avrupa'da coğrafi ve ekonomik açıdan üstün bir ülke konumundadır. Türkiye de jeopolitik gucunden kaynaklanan stratejik konumunu surdürmektedir. Ve evet, siz Kafkasya'da neler olacağından özel olarak etkilenirsiniz. Bunun, Turkiye'nin giıvenliği için bir tebdit olup olmayacağını ise bilmiyorum. Ancak Ermenistan'ın TürViye'ye bir askeri tehdit oluşturacağını sanmıyorum. Türkiye'nin de trans Kafkasya'daki dtıruma kanşmak isteyeceğini duşunmuyorum. Bundan bir kazancı olmayacaktır. Öte yandan askeri guçler kalite açısından ojmasa da sayıca ve aynlan kaynaklar açısından ciddi bir aıalma gosterecek ve bu AKKUM çerçevesinde gerçekleşecek. AKKUM'un bir parçası olan Turkiye'nin çıkan, müttefiklerinin de desteğini alarak Sovyetler Birliği'nden güneyde ve trans Kafkasya'daki güçlerini azaltmasını istemesidir. Türkiye, ittifak içinde dikkatleri Guneydoğu Avrupa1 ya çekmek için sesini yukselnnelidir. Ancak bunu yaparken engelleyici değil, esnek ve yapıcı olmalıdır. Askeri açıdan kuzey kanadın, Norveç ve tskandinavya'nın sorunlannın çözuraü, Sovyetler Birİiği'nin bolgedeki deniz gücü ve NATO karşısındaki temel askeri stralejisi nedeniyle daha guçtür. Ancak güney kanattaki siyasi risk daha vüksektir. Balkanlar'daki ve OrUdoğu'daki siyasi riskin artması nedeniyle butun dikkat güneydeki kargaşaya çevrilmelidir. Çunku Sovyet Rus tmparatorluğu'ndaki kanşıklıklann Batı'ya en çok yaklaştığı nokla bu bolgedir." GÖRÜŞ: GALERİ •ATÖLYE SANAT GALERİLER! PERA 146 97 38132 64 26 .^' SANAT GALEFSSİ URART AYŞE MÜFİDE AKSOY HEYKEL ve DESEN SERGİSİ 2 MART31 MART Rumeti Cad. No. 81 Bılgehan Kat. 5 Osmanbey Tefc 146 70 25 Güngör Arıbal resim sergisi 20 şubat 16 mart 1990 ligunlcrı 11 001S.30 GALERİ BEYTEM 8fyT£V KOLEKSIYONUNDAN NAIF RESİM (CUMAU) GAIERISI YaSAR TGflLERlSl SANKT « Vahdet'i Vücut» Mehmet Aksoy Heykcl Sergisi 1 Mart 31 Mart 1990 Abdi ipekçi Cad. 18/2 Nişantaşt 141 21 83 MEHMET ARPACIK 16 Şubat 17 Mart BbyOkdcre Cjd. B«yt*m Han Şljli 131 23 00 ™"<m SANFA SANAT GALERİSİ Heykel Sergisi 21 Şubat13 Mart JMTekstilbahk Sanat Galerisi AEDPA TUĞRUL SELÇUK DERISHOVV IHLAMUR Ihlamur Cad Yeşılçımen Sok No 91 Beşıktaş/IST 159 72 55 »DEŞTEK NASİP İYEM Pışırılmış Toprak ve Resım Sergisi 14 Subat5 Mart Husrev GereO€ Cad 126 Tes«ıkıye Meyaanı 136 12 79 Sanat Galerisi REASÜRANS HOCAAÜRIZA HAÜL PAŞA NAZMt ZİYA FEYHAMAN İ. ÇALLI H.AVNİ LİFİJ RUHİ A.SAMİ BOYAR MÜFİDE KADRİ ŞAKAYIK SOK. 45 TEŞVİKİYE 148 31 65 39USTADAN K İBRAHİM ÇALLI ŞEVKEO DAfi İLHAMİ DEMİRCİ EROLDERAN ŞÜKRİYE DİKMEN ORHAN ERSOY B.R. EYUPOGLU LEYLA GAMSIZ CAHİT GÜRAYDIN RAMUŞ İPEK M.AÜ LAG4 A.MERİÇ ADALI SAİM ÖZEREN \ levent sanat \/galerisi DİLEK ISIKSEL Resim Sergisi 1 Mart25 Mart '90 SüHin Sok. No: 14 Levent 170 03 62 315 Marf90 23 Şubat14 Mart '90 lıttklal Cad. Pafabahçe Yanı. Tertcoı ÇıkmaiL TapıKur Han No 273* Btyoğhı 144 96 33 BUNYAMIN GZCULTEKÎN GORBON SANAT GALERÎSr 2.2.199025.3.1990 DERİMOD KÜLTÜR MERKEZİ K a z l ı ç e ş m e 5 8 2 8 4 0 0 S a h ı l y o l u , B e s k a r d e ş l e r I S T A N B U L D u r a k . İBRAHİM ÇlFTÇİOĞLU RESİM SERGİSİ 8 Şubat 3 Mart 1990 ^ A ERENKOY «8 «9 6 ÇERÇEVELENMEMİŞ BİR ESER HENÛZ BİTMEMİŞTİR CRAVÜRLERLE YÜZYIL DEVRİM ERBİL 17 Şubat 18 Mart 1990 BE N\DAM Moda Cedttesı 220/226 81300 ModaISTANBDL Tel (1) 346 97 14 (11 345 89 43 SERGİ (SÜREKLİ AÇIKTIR) GALERİ ÇERÇEVE GALIPOEDE CAD DMARCI SOK N0 5 80050 TÛNEL IST 151 26 51 Pazor dohl hergün oçığız f A L O $AYDIN AYAN HEYKEL Ecce Homo Albümü SERGİSİ Özgün BaskıAlbum Pnntıng 15 ŞUBAT / 10 MAKT Şon Snemo» Aıko$' 132 59 59 26 Şubat15 MarT90 AIAlORK KOLTÜR MERKEZİ TAKSİM4STÂNBUL