Katalog

24 KASIM 1990 EKONOMİ CUMHURİYET/13 9İE DOĞRUOIÖ KAVGASISERBEST PİYASADA DÖVİZ ABODolan Batı Aiıran Markı Isvvçre Frangı Hoflanda Flonnı Ingılız Steriını Fransa Frangı 100halyanüret S A Rryalı Avusturya Şıknı Ahş 2825 1905 2255 1685 5540 563 251 740 268 Sattj 2830 1910 2260 1690 5580 568 253 747 272 Dötnzkıt ($) tşlem yo« ALT1H GÛMÜŞ Cumhunytt Reşat 24 ayar altn 22 ayar Neak 900 ayar gumuş Vataftank Altını Zjtaat Altmı HalkAlhn MBankaa 1 Ons S Alıs 230 000 270 000 34 800 31 200 423 188 000 190 000 186 500 Satş 234 000 280 000 34 900 34 400 450 193 000 195 000 190500 TL Inttıtanta Ort Faa (%) 59 83 Reeskont oranı arttı • ANKARA (AA) — Reeskont ışlemlerinde uygulanacak iskonto oranı ile avans işlemlerinde uygulanacak faiz oranlan, dünden itibaren geçerli olmak üzere yukseltildi. Merkez Bankası'nın Resmi Gazete'de yer alan tebliğine göre vadesine en çok 3 ay kalan senetler karşıuğında yapılacak reeskont işlemlerinde uygulanacak iskonto oranı yüzde 43'ten yüzde 45'e çıktı. Aynı şekilde avans işlemlerinde uygulanacak faiz oranı da yılhk yüzde 48.25'ten yuzde 50.75'e ulaştı. Merkez Bankası'nın reeskont faiz oranını ytıkseltme kararı, önümüzdeki dönemde "fiyatların yukseüne eğilimine gireceği beklentisini kırmak ve gelecekteki fıyat artışlan karşısında TL'nin değerini dengelemek" amacım taşıyor. Izmir'de ekmege zam • lZMtR (Cumtauriyet Ege Bürosu) — Izmir'de ekmeğin pazar gunünden itibaren 700 liradan satılacağı açıklandı. lzmir Fınncılar Derneği Başkanj Necdet Durmuş, buğday fıyatlannın her hafta Toprak Mahsulleri Ofisi tarafından arttınldığını, zammın otomatiğe bağlandığını söyledi. Bu durumda ekmek zammını da "otomatiğe" bağlamak zorunda kaldıklarım beürten Durmuş, "Un, maya, buğday ve mazot fıyatları her hafta otomatik olarak artmaktadır. Bu durumda meslektaşlarımız günlük hammaddesini bile alamaz duruma gelmiştir. Sadece girdileri zamma yansıtıyoruz" dedi. Izmir'de 25 ekim tarihinde yapılan ayarlama üe 400 gram ekmek 600 liradan satılmaya başlanmıştı. Pazar gunünden itibaren geçerli olacak tarifede ise 380 gram ekmek 700 liraya satılacak. BP, 40 milyar harcayacak • İSTANBUL (AA) — British Petrol (BP) Turkiye'deki istasyonlannı yenilemek için 40 milyar lirabk bir proje başlattığını açıkladı. Açıklamada, geniş projenin dunyadakı 21.700 BP akaryakıt istasyonuna yenı görünum kazandıracağı kaydedılerek "Horizon projesi 600 milyon dolarlık bir yatınmdır. Yeni firma renkleri ve görsel stil, BP'ye ana şirketi düzeyinden satış noktasına kadar belirgin ve tutarh mesaj iletme olanağı verecektir. BP, Turkiye'nin tarihindeki en büyük değişım olan görunum yenileme projesi ocak 1991'de başlayacak ve 1 yıl gibi kısa bir sürede tamamlanacaktır" denildi. TÜSIAD'da 'koruına' kavgasıABDURRAHMAN YILDIRIM Uzakdoğu ülkelerinden ithal edilen ucuz tekstil ürünleri karşısında yükselen "damping" iddialarına ve "koruma" ıs- teğine Hazine'den sonra bir tepkı de sa- nayicilerden geldi. önceki gün yapılan TÜSÎAD Yüksek İstişare Konseyi toplantısında Halit Na- rin'in konuyu yeniden gündeme getirme- si sert tartışmalara yol açü.Rahmi Koç"- un, "Teksrilin korumava ihtivacı yok" sözlerine Halit Narin "Bizi aniamıyorsunuz" karşılığını vermesi top- lantıda gergin bir hava yarattı. Toplantının basına kapah tutulan bö- lümünde söz alan sanayiciler "dampin- ge karşı koruma" isteği karşısında ade- ta iki gnıba ayrıldılar. Eski TtSK Baş- kanı ve Tekstil Sanayicileri Sendikası Başkanı Halit Narin'in önculük ettiği "kornmacı gnıp" karşısında, gumrük duvarlarımn 19%'da sıfırlanacağı gönı- şunden hareket eden bir "yenilikçi gnıp" oluştu. TÜStAD toplantısında bu gru- bun önculuğünü Konsey Başkanı Rah- mi Koç cekti. Toplantıya katılanlardan edinilen bil- giye göre Halit Narin, Pakistan ve Hin- distan ile bazı Uzakdoğu ülkelerinden gelen tekstil ürünlerirün iç piyasayı bo- zacak fiyat düzeylerinde ithal edildiğini savundu ve "damping soraştnnnası Halit Narin: Pakistan ve Hindistan ile <m bazı Uzakdoğu "lj ülkelerinden gelen tekstil ürünleri iç piyasayı bozacak fiyat düzeylerinde ithal ediliyor. Soruşturma açılsın. Rahmi Koç: Tekstilin korumaya ihtiyacı yok. Pakistan'la rekabet edemiyorsak onun bir adım ilerisine geçerek, katma değeri yüksek ürünleri üretmeliyiz. açılmasını" ıstedi. Narin, dampingli bu ithalata karşı anti-damping yasasımn uy- gulanması gereknğini vurguladı. Tekstil sektörünun diğer temsilcisi Rıiştü Akın da Halit Narın'in yanında yer aldı, itha- latın getirdiği sorunlann tekstil sektörün- de "tehlikeli boyutlara vardıgını" söyle- di. Bu göruşun karşısında yer alan gru- bun yaklaşırru ise Konsey Başkanı Rah- mi Koç tarafından dile getirildi. Turki- ye'nin artık dunya ekonomisi ile enteg- rasyona gitüginin kabul edilmesi gerek- tiğini VTirguluyan Rahmi Koç şunlan söy- ledi: "Eğer biz Pakistan Ue rekabet ede- miyorsak onun bir adım ilerisine geçe- rek daha kaliteli ve katma değeri daha yüksek ürünlerittretmetiyiz.Daha basit işleri de onlara bırakmalıyız. Böylece bem rekabet giicümuz artacak, hem de döviz kazancımu yükselecektir." Rahmi Koç'un yanında yer alan bazı konuşmacılar da tekstilde zarar edenler olduğu gibi kâr edenlerin de bulundu- ğunu hatırlattılar. Sektörde herkesin za- rar etmediğini vurgulayan bu konuşma- cdar Halit Narın'e, "Geçnüşi savunuvor- sunuz. Hâlâ polisiye tedbirier istiyorsu- nuz. Bunn bırakmahsuuz" eleştirisini ge- tirdüer. Bu arada toplantı sonrasmda sonımu- zu yanıtlayan tshak Alaton, gümrükle- rin sıfırlanacağı 19% yılına kadar bazı sektörlerin sıkıntıya gireceğini belirterek şöyle konuştu: "Bu sıkıntı dünya şartlanm kabuUen- mekten geçiyor. Başka çaremiz de yok. Bunun alternatifi yok. Biz ekonomiyi polisiye tedbirierle yürutemeyecegimizi 50 yu uğraşükun sonra nihayet anladık." Enflasyon tartışması Toplantıda yapılan bir başka tartışma ise enflasyon üzerineydi. Bu tartışmayı başlatan Sakıp Sabancı'nın, "Türkiye'de iyi gelişmeler var. Her tarafta bir yaünm iıeyecam sarmış. Eğer bu, enflasyon sa- yesinde olduysa biz de enflasyonu kabul- lenelim. Enflasyonla >-aşama>< a auşalım, hayatımızın bir parcası olsun" dediği oğ- renildi. Bu göruşe ise lshak Alaton kar- şılık verdi ve şunlan söyledi: "Enflasyon yine de Türkiye'nin bir nnmarah soru- audur. Bu enflasyonu kısa vadede duşür- mek de mümkundür. Hedef de 19%'da gümruklerin tamamen kalkması ve enf- lasyonun sıfırianmasıdır. Bu hedef, bizi enflasyonu savunmaktan alıkoyar. Biz ancak enflasyonu ve gümrükleri sıfıria- yarak dunya ekonomisivle entegre ola- bUiriz." Alaton ayrıca toplantıda yaptığı ko- nuşmada yakın bir dönemde yapılabile- cek bir genel seçimde ortaya koalisyon hukumetinin çıkacağını savunarak mu- halefet liderlerinin de TÜSİAD'a davet edilerek yapılan çalışmalar hakkmda bil- gilendirilmelerinde fayda bulduğunu söyledi. Thatcher gitti, ya Thatcherizm?Onbir yılhk iktidarı fiilen son bulan Margaret Thatcher, yirminci yüzyıl lngilteresi'ndeki en önemli ekonomik toplumsal dönüşümlerden birinin mirnarı olarak tarihteki yerini aldı. Geriye bir soru bıraktı: "Thatcherizm, Thatcher ile birlikte ölecek mi?" AYŞEN GÜR Önceki gün, 11 yılhk iktidarı fiilen son bulan Margaret Thatcher, yirminci yüzyıl lngil- teresi'ndeki en önemli ekonomik-toplumsal dönüşüm- lerden birinin miman olarak ta- rihteki yerini aldı. 1979 yılında iktidara gelen Thatcher, savaş sonrası Avnı- pası'mn en "sosyal" devleti olan ülkesini hızla "özelleştire- rek", ekonominin her alamnda "serbesüigi" yerleştirmeye ca- lıştı. tşçi Partisi hukümetleri dö- neminde tngiltere'de oluşan toplumsal uzlaşma (sendikalar- özel sektör-devlet • işbirliği) Thatcher döneminde son buldu. Thatcher, 1979 mayısında, ikı petrol krizinden derin yara al- mış, devletin en büyük girişim- ci ve işveren olduğu, verimlilıği Batı Avrupa'nm en düşük dü- zeyinde seyreden ve "Avrupa'- nın tek az gelişmiş ülkesi" ola- rak adlandırılan bir Ingiltere'- nin başına geçti. O tarihten son- ra ise Thatcher lngilteresi'nde şunlar oldu: 1979-19S3: Thatcher ikti- dara gelir gelmez, en sıkı para politikalanru uygulayacağını, kamu harcamalarını kısarak enflasyonla savaşacağıru açıkla- dı. tşsizlik çığ gibi buyüdu. 1980'de 2 milyonun üzerine çı- kan işsiz sayısıyla 1935'in reko- ru kırıldı. Buna karşıhk döne- min Maliye Bakanı Sir Geoffrey Howe, ortalama gelir vergisini yüzde 33'ten 30'a, en üst vergi dilimini de yuzde 83'ten yuzde 60'a indırdi. 1981'de ülke dur- gunluğun ıçindeydi. Ancak, iş- sizliğin artmasıyla birlikte, ve- rimlilik de arttı. 1979-1982 ara- sında her çalışan İngilizin yarat- tığı katma değer, yılda yuzde 2 gibi Avrupa standartlanna gö- re başdöndurücü bir hızla yük- seldi. Seçim dönemi yaklaşırken Ulusal Sağlık Hizmetleri'nin ozelleştirilmesi çalışmaları ve gelir duzeyine bakılmaksızın her ıngiliz'den belli bir yerel vergi alınma- sını öngören çalışma, Thatcher'ın başansızlığını yenilgiye çevirdi. Thalcher'ın istifası kimi yurttaslarea sokaklarda şampanya pat- latılarak kutlandı. (Fotoğraf: Reuter) Thatcher faiz oranlannı duşür- meye başladı. "MoDetarist" po- litikaların yalnızca ekonomik değil, siyasal amaçla da uygula- nacağını gösteren bu taktik, 1987 seçimlerinde de kullanıla- caktı. Falkland savaşı ve tşçi Partisi'nin bölunmesi de buna eklenınce, Thatcher 1983'te er- ken seçimı kolayca kazandı. 19S3-1987: Bu dönem, özelleştirmenin parlak yıllany- dı. Ikinci iktidar dönemi boyun- ca Thatcher, hem işçi sendika- larmın gücünü kırmaya hem de işçilere "sendika yerine hisse sa- hibi olun" dnerek kamu sekto- runün ekonomideki varlığım azaltmaya girişti. llk ozelleştir- me 1982'de başlamıştı, ama en buyuğü ve en "pariağı", 1984 sonunda British Telecom hisse- lerinin satılmasıyla gerçekleşti- rildi. 1986'da işsiz ıngilizlerin sayısı yine 3 milyon civarınday- dı, ama enflasyon yüzde 3'e dü- şüriilmüştü. Bu arada Thatcher, belediyelere ait 1 milyon evi tak- sitle halka satmaya başlayarak "Sosyal demokrasi yerine mül- kiyet demokrasisi" olarak özet- lediği projesinde bir adım daha attı. 1987: Bu yıl, Thatcherizm'- in en parlak yıh, zirvesi ve aynı zamanda sonun başlangıcı oldu. Gelir vergisı oranlan Maliye Ba- kanı Nigel Lawson tarafından yine indirildi. Büyüme yüzde 4.5, enlasyon yüzde 4.2 olarak gerçekleşti. Üstelik işsizlik de yüzde 10.6'yadüştü. Sendikala- rın sesi soluğu da bir yıl süren ve 1985'te sona eren madenci grevinin yenilgisinden sonra ke- silmişti. Ancak bu kısa "tngiliz riiyası" 1987 ekimindeki borsa kriziyle son buldu. Arkasından Thatcher tepetaklak yuvarlan- maya başladı. Maliye Bakanı Lawson'ın, sterlini kontrol altı- na almak için Avrupa Para Sis- temi'ne girilmesi yolundaki ça- baları kendi kellesine mal oldu. 1979'da AT yanlısı demeçle- riyle İşçi Partisi'ni çileden çıkar- tan Thatcher, aslında aym tutu- munu surdürmesine karşın artık olaylann gerisinde kalmış ve Avrupa entegrasyonunun duş- mam olarak adım duyurmuştu. 1999 yıh geldi. Yine faiz oran- lannı aşağı çekerek ekonomiyi canlandırmak gerekiyordu. Çünkü 1991 ya da 1992'de se- çim vardı. Avrupa Para Siste- mi'ne Thatcher ancak yeni Ma- liye Bakanı Major ve Dışişleri Bakanı Hurd'ün baskılarıyla girmeyi kabul etti. Ama muci- ze için geç kahnm^a. Enflasyon yüzde 10.9, işsizlik yüzde 6, bü- yüme yüzde 0.5, dış tıcaret açı- ğı ilk dokuz ayda 15 milyar ster- lindi. En büyük başanlardan bi- ri olarak görulen halka ev satı- şmda silah geri tepti. Yüksek fa- iz nedeniyle taksitlerini ödeye- meyen yeni "mülk sahipleri", evlerini, gayri menkul piyasasın- daki durgunluk nedeniyle çok ucuza satmaya başladılar. Öte yandan, Ulusal Sağhk Hizmetleri'ni (NHS) özelleştir- me çalışmaları ve gelir duzeyi- ne bakılmaksızın her Ingilizden belli bir yerel vergi ahnmasını öngören "Poll Tax olayı" da, Thatcher'm sosyal politikalann- daki başarısızhğını tam bir ye- nilgıye çevirdi. Böylece Thatcher gitti. Geri- ye, Guardian gazetesinin salı günkü yorumundaki gerçek p»« yını görmek için beklemek kal- dı. "Thatcherizm, Thatcher Ue birlikte ölecek." Yılda 1 milyon otomobile doğru EStN SUNGUR Otomobil sanayicileri 1995 yıluıda 1 milyon adetlik paza- ra hazırlanıyor. Renault-Mais Genel Müdurü Ateş Ünal Er- zen, yurtiçi oto talebinin 1993'te 500 bin, 1995'te ise bir milyon adet olacağını tahmin ettiklerini söyledi. Türkiye'nin 1990'da talep patlaması gösteren otomobil pazarımn her geçen yıl biraz daha büyüyeceğini söyleyen Erzen, bu pazar- da ithalatın payı- nın aynı hızda artmayacağı gö- rüşünu savundu. 1991 yılında oto- mobil ithalatında daralma bekle- diklerini belirten Renault-Mais Genel Müdurü, e k o n o m i d e k i trend devam eder ve Körfez krizi nedeniyle Türki- ye'de ciddi bir bu- nalım yaşanmaz- sa yerli üretim kapasitesinin 6. plan hedeflerini 1993'e varmadan aşacağını öne sürdü. Erzen, 1990 yı- lında bilinçsizce yapıfan otomobil ithalatının tüketi- ciyi, yabana oto- Renault- Mais Genel Mndürü Erzen: "Yurtiçi oto talebi 1993'te 500 bin, 1995'te 1 milyon olur. Talep kolay ödeme sistemi ile desteklenmeli. Tüketici kredisi faiz oranlan düşürülmelü' Ünal Erzen, bu konuda en et- kin yol olan tüketici kredile- rinin faiz oranlannın düşürül- mesinin şart olduğunu belirt- ti. Erzen, yiirtdışında tüketi- ci kredilerinin bankalar dışın- da organize edikliğini hatırla- tarak Türkiye'de de sadece tü- ketici kredisi verecek özel ku- ruluşlann oluşturulması ge- rektiğini söyledi. 'Leasing'in de yaygınlaştınl- masının yararlı olacağını an- latan Erzen, otomobilden aü- nan vergilerin azaltılmasımn ta- lebi arttıracak di- ğer bir unsur ol- duğunu vurgula- dı. Otomobil uze- rinden 6 ayn ver- gi alındığını ha- tırlatan Ateş Ünal Erzen, "Beyaz eşya va da elbisede KDV dı- şında başka vergi yokken tıpkı on- İar gibi tuketim nudı olan otomo- bilde neden 6 ver- gi var, sormak lazım" diye ko- nuştu. mobillere karşı dikkatli olma- ya iteceğini belirterek önü- müzdeki dönemde talebin *yerli otomobilde yoğunlaşaca- ğı tahmininde bulundu. Bu yıl Doğu Avrupa ülke- lerinden dampingli fıyatlarla getirilen otomobillerin servis ve yedek parça yetersizliği, Ja- pon otomobülerinin ise yedek parçalanrun pahah olması ne- deniyle tuketicilerin başına büyük dert açacağıaı öne sü- ren Erzen, önümüzdeki yıl- dan itibaren yoğunlaşacak bu sıkınülann otomobil alacak olanlan ithal otolardan soğu- tacağım savundu. Yerli otomobil üretiminde istenen kapasitelere ulaşüması için talebin kolay ödeme sis- temleriyle desteklenmesi ge- rektiğini de anlatan Renault Mais Genel Müdurü Ateş Renault'nun 1991 yılbaşından itibaren üretim kapasitesini 100 bin adete çıkara- cağını bildiren Renault-Mais Genel Müdurü kapasite arttınmıru sağlayan 250 mil- yon dolarlık son yatınmımn tamamlandığını söyledi. Er- zen, Renault'nun bu yıl baş- ladığı ithalata 1991'de de de- vam edeceğini belirterek bu yıl iki bin olan ithalat rakarru- oın 5 bine kadar çıkarüacağı- m kaydetti. 1990 yılında 80 milyon dolarlık ihracat yap- tıklanm da hatırlatan Erzen, 1991'de yurtdışına 10 bin do- layında otomobil satacakları- m bildirdi. Renault, Afrika ül- kelerinin dışında Bulgaristan, Yugoslavya, Ispanya ve Porte- kiz'e ihracat yapıyor. Geçen ay da Sovyetler Birliği'ne 80 adetlik ilk parti ile ihracata başlayan Renault, bu ülkeye yıl sonuna kadar 420 adet otomobil satmayı^ planlı- yor. Opel-Vectra tesisini Özal açacak tZMİR (Cumhuriyet Ege Bürosu) —Opel Vectra'ların üretileceği General Motors te- sislerinin, Torbalı'da pazar gunü Cumhurbaşkam Turgut Ozal'm da katılacağı bir tö- renle açılacağı bildirildi. Ge- neral Motors (GM) Turkiye Murahhas Üyesi Zilad Y. Nashif ve Avrupa Bölümü Başkanı R.J. Eaton, Torbalı tesislerinin AT ve Avrupa Serbest Ticaret Bölgesi kap- samındaki ülkeler dışında GM Avrupa'nın yönetimin- deki ilk tesis olduğunu söyle- diler. Vectra'mn satış fiyatının ülkelere göre değiştiğirıi, çün- ku özelliklerinin farklı oldu- ğunu vurgulayan GM Avru- pa Başkanı Robert J. Eaton, teşvikler ve bunlann getir- diği vergi, gümrük duzenle- meleri konusundaki sorular üzerine de - şunlan söy- ledi:"ÖrneginAImanya'dan getirilen bir otomcbil için yüzde 31 gümrük, vergi söz konusu. Oysa Fransa'dan ge- tirilen için yuzde 16. Bunu na- sü açıklarsınız? İkisi de AT üyesi. Bu, haksız rekabet or- tamını doğuruyor." litre b Şımdi. Avrupa'nın ünlü Arslan'ı Peugeot'yu seçmek için, bir neden da- ha var Şımdı. ekonomik Peugeot'lar daha ekonomik, Peugeot'nun soylu çızgılerı daha çekıcı. 23 Kasım - 8 Aralık tanhleri arasında Intermotıv'e gelın, 1991 mo- del Peugeot 205 (Junıor, XL GR. GL) ya da 405 (GL, GL Break, GR, SR. SR Break)'ler arasından ıstedığınızı seçın, ilk 500 lıtre benzınınızi Intermotiv ödesin. PETROL OFİSl Fırsat büyük, zaman sınırlı. Acele edin! 1 500 litrelik miktar 19 Kasım 1990 tarihindeki benzin tiyatına göre hesaplanmıştır. Bu kampanya, Intermotiv/Petrol Ofisi işbirliğiyle gerçekleştırılmektedir. IMERMOTIYOTOMOTIV SANAfl VE TICARET A S Magazalar BuyuKoere Cac Nc 159 Tel (K I74 99 24j6hatl Faks ı'l 172 22 04 Bagdat Cad No 24 Kızt'topraK. Istanbb! Tel (1 3*6 20 14 FakS (1 346 69 6 7 CırrahCad No 12 Ç a a y a a r a Tel I4ı 127 68 28 29 Faks ı4) 127 70 71 Gazt Ekılvacı No 63 B Çankaya Izmır Tel (511 19 50 97 PEUGEOT. AVRUPA'NIN GÜÇLU ARSLAN'I.