Katalog

CUMHURÎYET/2 OLAYLAR YE GÖRÜŞLER 24 EKİM 1990 Körfez'de Her Şey Kolav. Aııia Doğa İle Savaş... Çıkacak bir sıcak savaşta çöldeki mücadele, eğitim ve silahtan çok, iklim ve doğa koşullarma bağımh olacaktır. Gerçek odur ki Amerikan ve öbür ülke askerleri Irak ordusundan önce çöl ve doğa şartları ile savaşmak zorunda kalacaklardır. MUSTAFA KATIRCIOĞLU Emekli Korgeneral Gorbaçov'un o ünlü "glastnost, perestroyka" kavramlarından sonra Doğu'da rejimleri alt üsı edici depremler yaşanarak başdöndürücü bir hız- la Batıhlaşma ve demokratikleşme surecine gi- rişilmiş, Doğu-Batı yakınlaşması gerçekleşmiş, iki blok arasında süregelen soğuk savaş sona ermiş... Bu yeni yapılaşmada, Türkiye'nin artık stra- tejik değerini yitirdiği savını ileri sürenler olmuşsa da gerçekte Türkiye'nin jeopolitik ve jeostrate- jik değerinin sadece Avrupa ile olan siyasi orga- nizasyonundan değil, Batı-Doğu, Kuze>-Guney kesitindeki köpru işlevinden ve coğrafi konu- mundan kaynaklandığı son Körfez bunalımı ile bir kez daha kanıtlanmıştır. İki liderin Malta randevusundan sonra, dun- ya haritasının yeniden şekillenmeye başladığı şu dönemde, Ortadoğu'nun Körfez çevresinde dün- ya ölçeğinde ve patlama noktasına gelmiş bir bu- nalım yaşanmaktadır. Aslında her iki oluşumun perde arkasında, ya- ni Batı-Doğu yakınlaşması ile Ortadoğu Körfez bunahmında süper devletlerin aynı gudüsel te- mele dayalı ortak çıkarlan yatmaktadır. Çünkü, çekirdek ve konvansiyonel silahlardaki indirim ve Doğu-Batı arasındaki yumuşamadan sonra dünya silah pazannın ^033'üne sahip ABD ile V«27'sine sahip Sovyet Rusya'nın kısa zaman- da savaş sanayiinden barış sanayiine geçmeleri ya da mevcut sanayii söndürmeleri olanaksız ol- duğundan, yeni egemenlik sahalarında, klasik si- lahları daha yoğun bir tarzda kullanmaları ve pa- zarlamaları kendileri için zorunlu ve gerekli ha- le gelmişti. Ustaca hazırlanmış ve son Helsinki randevu- su ile de onaylanmış olan bu senaryo; altında zengin petrol rezervleri, üzerinde yapay mozaik devletçikler ve vatansız milletlerin (Filistin) ol- duğu bir yörede (Ortadoğu) uygulama alanına konmuştur. Saddam, sinsi ve dolayh stratejilere alet edile- rek Kuveyt'i işgal etmesine göz yumulmuş ve bu suretle Körfez senaryosunun dunya kamuoyun- da \e BM'de siyasi ve hukuki gerekçesinin tesci- li de sağlanmışUr. Şu anda Irak"a karşı BM kararlarına uygun olarak bunalım yönetim yelpazesinin ambargo dahil polkik-diplomatik-ekonomik-psikolojik yaptınmlan butun şiddeti ile uygulanmaktadır. Savaş ile bunalım arasındaki mesafe gun gün da- ralmaktadır. Yelpazenin son halkasını oluşturan 'askeri opsiyon" son sözu soyleme noktasında- dır. Turkiye, etrafında yeni dengeler kurulurken bu bunalım çemberinin dar harekât marjından ve kıskacından sıcak savaşa girmeden sıyrılmak zo- rundadır. Tabii ki bu arada, oz çıkarlan ile bol- ge çıkarlan arasında denge kurarak seçenek çö- zumler uretmekten de geri kalmamalıdır. Tasarlanan Körfez senaryosu, işlevini başarı ile surdürmektedir. Başta ABD olmak uzere, süper ulkelerin silah fabrikaları için altın yumurtlayan tavuk durumuna gelmiştir. Doğa ile mi savaşılacak? Şu anda Türkiye dahıl etki \e ilgi alanı için- deki bütun ulkeler (Suudi Arabistan, BAE, Ür- dün, Israil, Suriye vb.), birbiri ile yarışırcasına milyarlarca dolarlık silah siparişine angaje ola- rak kaynaklannın buyuk bir bölümünü yeniden- savaş ekonomisine tahsis etmişlerdir. Tüm barışçıl önlemlere karşın şu ya da bu şe- kilde bir 'askeri opsiyon' kaçınümaz olursa; çölde nasıl savaşılacaktır? Bunun teknik ve taktik ku- rallan hakkında bilgilenmek güncellik kazan- mıştır. Once şu gerçeği kabul etmek gerekir. Çıkacak bir savaşta Irak-Kuveyt, Suudi toprakları uzerin- de bizzat çarpışılacak 'harekât alanı' Turkiye, Su- rive, Iran, Urdun, Israil gibi çevre ülkeleri "etkı alanı" olarak savaşın tum olumsuz koşullarını, oncesinde, surdurülmesinde \e sonrasında. bu- tun şiddeti ile yaşaşacaUardsr. Saddarrûn aniden lran'a yanaşarak 8 yıl su- reyle uğruna sa\aştıklarından bir anda \azgeçip, gunevdeki yeni düşmana konsantre olması cid- dı endişeler yaratmakta, her an sıcak bir savaşa hazır olmavı gerektirmektedir. Bir savaşta, kara bırliklerinin satıh harekâtı ge- nelde Arap yarımadasının büyuk kısmında Çöl Savaşı şeklinde surdürulecektir. Amerikan bir- Hkleri 1942-43'teki Kuzey Afrika harekâtından sonra bir col savaşı vaşamamışlardır. Korfez'e an- eaje olmuş obür ulke birlıkleri de avnı durum- dadır. Ancak Ortadoğu'daki savaşta düşman ka- dar tehlikeli olan çol \e çevre koşullarını en kısa zamanda oğrenmek zorunluluğu vardır. Aniden çıkan şıddetli çöl fırtınaları. kum bu- lutları oluşturarak malzemenin aşmmasma, gö- ruşun yok olmasına, çok yuksek sıcaklık ise tank ve topçunun atış kabiliyetıne engel olacaktır. Çö- lun ısı dalgaları optik goruşu korletecek, optik yanılgılar yüzunden tank komutanlarının kendi akaryakıt tankerlerinden bedevi evlerine kadar her şeye ateş ettikleri gözlenebilecektir. Savaşta sistemin en hassas ve önemli öğesi hiç şuphesiz insandır, askerin kendisidir. İnsanoğlu genelde vücut ısısının (37CC ) uzerindeki sıcak- lıklarda veterlı görev yapamaz, üzerinde savaşı- lacak harekât alanının yaz aylarındaki sıcakhğı 59Co 'ye kadar çıkmakta, gece dahi 39Cc 'den aşa- ğı duşmemektedir. Bu aylarda sıcaklık 40C° ci- varında seyretmektedir. Çolde yaşamın birinci kuralı çok miktarda su içmektir. Bu miktar günluk kişi başına 23 lt. (22 kg)'dır; ki bu ağırlık bir askerin beraberinde ta- şıyamayacağı kadar fazladır. Bu lojistik bir so- runu beraber getirecek. Çok miktarda su tankerlerine gereksinim ola- caktır. Komutanlar birliklerini gundüz ve uzun intikallerden kaçınmak durumunda kalacaklar- dır. Guneşe karşı onlem almak çok önem kazana- caktır. Çolde deneyim kazanmış Irak askerleri- nin alınan fazla ısının dehidrasyonu (vücuttaki su kaybı) hızlandırdığı gerçeğinden hareketle kol- lannı dahi sıvamaktan kaçındıklan gorulecektir. Saddam'ın kimyasal silah kullanma tehdidini ima etmesi maske ve koruyucu giysi gereksini- mini beraberinde getirmektedir. Bir koruyucu giysi yaklaşık 7 KgMır. Ve ortalama 10 saat su- reyle etkili koruma sağlamaktadır. Çölde bu giy- silerin sıcaklık ve ağırlık nedenı ile en çok 1 saat gi\ilebileceği unutulmamalıdır. Atropin gibi ko- ruyucu ilaçlann sıcak çarpması (şok) rıskıni art- tırabileceği göz önune ahnmahdır. Hardal \e benzeri gazlar, çol yuzeyi üzerinde haftalarca kalabilecek, toz bulutları ile canlı can- sız, temas ettiği bütun nesneleri kirletebilecek- tir. Boyle bir gaz saldmsından sonra dekontami- nasyon (temizleme) bölgedeki kuvvetler için bu- yuk bir su sorunu yaratacaktır. Yalnız su değil çöldeiıer şeyin daha fazlasına ihtiyaç olacaktır. Daha fazla akaryakıt, daha fazla bakım, daha fazla zaman gibi... Irak savaşında, Kuveyt tankerlerine eskortluk eden Amerikan savaş gemileri ile helikopterleri çölden yayılan çok ınce kum bulutları yuzünden buyuk borunlarla karşı karşıya kalmışlardır. Bu ince kumlar gemilerde ve helikopterlerde normal- den uç kat fazla aşınmaya neden olmuştur. Çolde hareket eden tanklar için de benzer so- runlar mevcuttur. Tankların da her gün temiz- lenmesi ve bakımının yapılması gerekecektir. Ba- kımdan yoksun zırhh birliklerin çolde kullanıl- masmın bir intihar olacağı bilinmelidir. Çölde kuma saplanmış bir tankın ancak uç tankla kur- tarılabileceği unutulmamalıdır. Birleşik kuvvetler için gece harekâtı iyi bir za- manlama olabilir. Amerikan tanklarının üstun gece göruş yetenekleri ve çöldeki yuksek ısı, ge- ce harekâtını avantajh duruma getirebilir. Ancak bu taktiğin, Irak komutanlan için ye- ni olduğunu soylemek zordur. İran-Irak savaşın- da da çarpışmaların çoğu gece cereyan etmiş, günduzleri hazırlık ve dinleme ile geçmiştir. Sonuç Bölgeye sevk edilen ABD askerlerinin çöl ko- şullanndaki savaşa tamamen yabancı olduğu söy- İenemez. Son iki yıldır, her Amerikan Hava Kuv- veti birliği Koliforniya, Mojave çölündeki eğitim merkezinde çöl eğitimine tabi tutulmaya başlan- mıştır. Eğitim merkezinin coğrafi yapısı, sıcaklık ve susuzluk hemen hemen Ortadoğu'dakinin ben- zeridir. Amerikan deniz piyadeleri 29 Palms De- niz Piyade Üssu'nde, hava indirme ve kara bir- likleri ile müşterek harekât (integrasyon) için eği- tilmişlerdir. Türkiye dahil, öbur ulkelerin silahlı kuvvetleri için aynı şeyi soylemek zordur. Çıkacak bir sıcak savaşta çöldeki mücadele, eğitim ve silahtan çok, ıklim ve doğa koşullan- na bağırnlı olacaktır. Gerçek odur ki Amerikan ve öbur ulke askerleri Irak ordusundan önce, çöl ve doğa şartları ile savaşmak zorunda kalacak- lardır. EVET/HAYIR OKTMAKBAL Sovyetler'de Genel Durum Arbat Sokağı dünyaca ünlü bir yer: Bir iki km. uzunluğun- da... Puşkin'in evi burada. Çarlık zamanında da gözde bir yermiş. Zenginlerin konakları hep bu sokaktaymış. Glasnost açılımından bu yana bir çeşit sanat merkezi, daha doğrusu bir özgürlük aianı, bir Hyde Park... Bir şarkıcı, almış gitannı eline, tutturmuş bir türkü: 'Politbüro' sözleri ikide bir geçiyor. Başına toplaşanlar gülü- yorlar. Belli ki ünlü Politbüro ile eğleniyor! Arbat Sokağı'nda resim sergileri, karikatürler, kuklalar, bebekler. Amerikalı sa- nıp sesleniyorlar dört yandan. Genç satıcılar, kızlar, delikan- lılar. Bir zamanlar sesleri çıkmayan bir gençlik kabından bo- şanmış. Yalnız gençler mi? Yirmi iki yıl, on iki yıl önceki gelişlerım- de Sovyet rejimini öve öve bitiremeyenler, şımdi yüzde yüz ters görüşler belirtiyorlar. İnsan bu denlı geriye dönüşe şa- şırıyor. Sorası geliyor kişinin, ne oldu dabu denli değiştiniz?" Yanıtların ne olacağı önceden belli. Ne yapalım, susmak zo- rundaydık, yoksa başımıza iş açardık! Oysa on, on beş yıl önce de sesini özgürce yüksettenler vardı. 1968'de bir Taş- kent gecesini anımsıyorum. Sanatın, sanatçının belirlı yollar- dayürümesini, partinin çizgisinden şaşmamasını isteyenlere karşı bir Yevtuşenko "yarın çocuklarımız bizden hesap so- racaktır, neden sustunuz diye" demişti. Arbat Sokağı'nda dolaşıyoruz. 'Politbüro 1 şarkısının soz- lerini merak ediyorum, ama kime sormalı? istanbul'a dönün- ce masamda bir kitap buldum: 'Glasnost Fıkraları.' Sovyet ülkesinde uzun süre yaşamış Gültekin Kabukçu halkın dilin- (Arkası 19. Sayfada) Sevgili - AYDEV Seni unutmadık. AYDIN BORAIS - SILA J FEYZA - ÎBRAHİM ÇEVAR ÇAĞIRIYORUZ İnsan Hakiarı Demeği Istanbul Şubesi'nde ölûm cezalarının kaldırılması için bir komisyon kurduk. Anneleri, babaları, eşleri, kardeşleri, bu konuda duyarlılık göstermek isteyen herkesi elinde belge ve bilgi olanları HİÇBİR AYRIM GÖZETMEKSİZIN bize katılmaya çağırıyoruz. • 26 Ekim Cuma günü saat 12.00'de Sultanahmet Meydanı'nda ölüm cezalarıyla ilgili basın açıklaması yapılacak. İHD İstanbul Şubesi Asmalı Mescit Jurnal Sokak 4/4 Canımız, kardeşimiz AYDIN sevginle, dostluğunla, kfvganla yaşıyorsun. SEMRA - SEDAT KEStM Rıza ZELYUT Öz Kaynaklarına Göre ALEVİLİK „• Bırıncı elden bılgı sahibı blmaklçın kaçırılmaz bir fırsat Rıza Zelyut'un kltabı. ' ' * •Nokta • Zelyut Alevı telsefesını. kültürünü. tarihinı "mıhtan bir Alevı savunusuyla" ıç içe anlatıyor •Tempo • Tarıhı belge AlevilHc Bildirgesi'nın son seklı ve son ımzalarla. • Dört ayda 4 baskı dağıtıcı ve kitapçılarda. Anadotu Kültürü Yayınlan Nufus cüzdanımı kaybettim. Hukumsuzdur. ÇtĞDEM DÜSDAR Askeri kimliğimi kaybettim. Hukumsuzdur. NURAS ALTAN PENCERE Özal'a Hakaret... Ahmet Fılmer, Bodrum'da Yeşiller Partisi üyesı, bir resto- ran işletiyor. Başına ne işler gelmiş!.. Turgut Özal 1988'de Mekke'ye gitmişti. O sırada Başba- kandı. Gazetelerde ıhramlı fotoğrafları çıktı. Ahmet Filmer bunlardan birıni kesmiş, işyerinin duvarına asmış, altına da "yorum yok" diye yazmış. Savcılık bunu suç sayıyor; Türk Ceza Kanunu'nun 158'inci maddesine dayanarak dava açıyor. Konu: Cumhurbaşkanı- na gıyabında hakaret. İstem, üç yıla kadar hapıs. Ne var ki dünya küçüldü, gezegenimiz avuç içı kadar ol- • du; Ahmet Fılmer'in davasını Alman Yeşilleri ele alıyoriar; olay Federal Almanya Parlamentosu'na yansıyor; Yeşil Milletve- kili Bayan Eid hükümete soruyor: "... bugünlerde Türkiye'de mahkemeye çıkartıian T.C. vatan-, daşı ve restoran sahibı Ahmet Fılmer'in, Türkiye'nin Cumhur- başkanı Turgut Özal ve eşi Semra'nın Mekke'de hac ziyareti. sırasında çekilen bir resmini Bodrum'daki banna asıp altına 'yorum yok' yazdığı için savcılıkça hakkında Türkiye Cum- • hurbaşkanı'na gıyapta hakaret' etmekle suçlanmasına ilişkin Federal Hükümet'in görüşleri nelerdir?" 24 Temmuz 1990 günü, Müsteşar Dr. Sudhoff, Federal Hü- kümet adına soruyu yanıtlıyor: "Bay Filmer'in eylemi Federal yasalara ve Almanya'daki ada- : tef ve hukuk anlayışlanna tars duşmemektedir. Bu tür eylem- '• ler yasalanmızca düşünce özgürlüğunün temel ilkelerınce ko- runmaktadır. Siyasal temel haklann yeniden sağlanması ve in- san haklarının Türkiye'de Avrupa ölçütlerine getirilmesi gere- ' ği Federal Hükümetimizin Türkiye'nin üst düzeyde yetkili kişi- leriyle yapılan her temasta dile getirılmektedir." ' Yeşiller Milletvekili Eid soruyor: "Suçlamanın ağırlığından dolayı Türk Ceza Kanunu'nun 158'incı maddesine göre üç yıt hapis cezası tehdidi altındaki Türkiye )*eşıller Partisi Merkez Yönetim Kurulu üyesı Ahmet Fil- mer'in davasına gözlemci olarak katılmak için Federal Hükü- met Türkiye'deki Büyükelçiliğıne talimat vermeyi düşünüyor mu?" Dr. Sudhoff, Federal Hükümet adma yanıtlıyor. "Ankara Büyüketçiliğimiz ve İzmir Başkonsolosluğumuz bu davayı gözlemeye devam edeceklerdir. Ancak bilinmelidir ki Bay Filmer T.C. vatandaşı olduğu için müdahale olanağımız kışıtlıdır." İster gülün, ister öfkelenin, ister "Vah Türkiyem" diye dö-. vünün, olay bu!.. 27 Ekim 1989'da bu köşede bir yazı yayımlandı. Olacakla- rı haber verıyordu: "Eskiden (1950lerde) 'gözünün üstünde kaşın var' desen - cumhurbaşkanına hakaret' diye yorumlayan savcılar çıkabi- liyordu. ileri geri birkaç söz, devletin başına karşı 'edep ve hür- mete münafi' görülüyordu. 196Vden bu yana yasa değişti. Sı- radan yurttaşa saygı neyse, Çankayadakine o duzeyde dav- ranmak yeter, artar. Birkaç gün sonra ANAP'ın cumhurbaşkanı torenle Çanka- yaya oturacak. Her 10yurttaştan 8'ibunuiçıne sindıremiyor. '. Özal da 'tarafsız cumhurbaşkanı' olamayacağını hem söylü- yor hem de her davranışıyla vurguluyor. Ola ki o günden son- • ra burnundan soluyan yurttaş kendinden geçebihr. kahvede, meyhanede, lokantada kendinı tutamayabilir" Dediğimız çıktı. 3 Kasım 1989'aa yine bu köşede "Varan Bir" başlığı altın- da yayımlanan yazıda ılk davanın haberi veriliyordu. Istan- bul'da müteahhit Abdülkadır Bey eşıyle bir lokantada yemek -yerken televizyonda haberler başlamış, Özal'ın cumhurbaş- kanı seçildiğini duyan Abdülkadır Bey "Ben seni tammıyorum" deyınce; yüru karakola. oradan savcılığa ve yargıç önüne... Siftah Abdülkadır Bey'te... >•»*•.»"<. ' * . • • ! • • - ' Ardından basın davalan başladı; 158'inci madde işletiliyor; çoğu zaman "yukandan" emirle kovuşturmalar açılıyor; olay artık adliyede bir sorundur. * Özal, Çankaya'da anayasayı açıkça çiğniyor; bu kanunsuz- luğu ıçine sindiremeyen yurttaş tepkisini dile getirince ko- vuşturmaya uğruyor. Hem de 19'uncu yüzyılda İtalyan kralı için çıkarılan ceza maddesi. 21'inci yüzyıla 10 kala Türkiye 1 de Özal'ı korumak için kullanılıyor. Olacak şey mi? Ünlü tasarımcılann özel kreasyonlan... Komple mutfak ve banyo takımları... Mutfaklara ve banyolara yeni bir soluk. yeni bir canlılık kazandırmak için her türlu aksesuar ve dekoratif elemanlar.. Ulkemizin en buyuk ve en ünlü ureticı- lerinin en seçkin uygulamaları, uluslararası marka ve kuruluşlarla birlikte bir sektor kapsamı içinde hepsi birarada.. Üstelik, süper bir prezantasyon kalitesı. olağanüstü katılım kapsamı ve klasında... Gezmesı. görmesı bile insanı heye- canlandıran bir başka dünya... MUTFAK 9.İstanbul,Uluslararası Mutfak,BanyoveAksesuarlan Fuarı Yuvasını yepyeni yapmak isteyeıüer... Yaşam alanını günün koşullan- na göre daha zevkle yaşarur yapmayı düşleyenler... Yeni bir yuva, ye- ni bir yaşam tarzı özleyenler... Ve ofisler, oteller, moteller, diğer işyer- leri için... Her türlü mobilya, dekorasyon malzemeleri, dekoratif eşya ve ev giydiren tekstil ürünleri... Her zevke ve ortama uygun aydınlat- raa elemanlan... Süper bir prezantasyon kalitesi, olağanüstü katılım kapsamı ve klasında... Hepsi en büyük ve cn ünlü üreticileri ile birara- da-. Üaelik, Türkiye'deki tek amaca uygun ve her türlü modem altya- pıya sahip, dünya standartlanndaki tek özel füar merkezinde... • 14.lstanbul# Mobilya, Dekorasyon ve Halı Fuan GOMVEHnON&EXHBITIONCEMTER İ A&D