Katalog

CUMHURİYET/2 OLAYLAR VE GÖRÜŞLER 23 EKİM 1990 Başkanh Hükümet'e Bakııı! Bizim Cumhurbaşkanının versiyonunu Başkanh Hukumet saymak, bizzat Başkanh Hukumet sistemıne ve oteki çağdaş "Devletin Siyasal Örgutlenmesi" orneklerine de bır ıftıradır. Prof. BAHRI SAVCI Bızım Cumhurbaşkanı, Turkı>e'ye çok ganp bır sıstem yerleştırraek ıstıyor Turkıye'nın, 114 yıl önce yonelıp, "Kuvay-ı Mıllıyeyı amıl, Irade-ı Mıllıyeyı hâkım" kılma devrımcılen>le de, u>- gulamını gelıştırme çığırına gırdığı "Parlamen ter Sıstem"ın ıçıne, demokrasının organlanm- kurumlarım, değerkrını-yontem ve geleneklerı- nı hıçe sayan bır "tek"ın egemenlığını otunmava uğraşıyor Buna, başta Amenkalı dostlanmız, kımı profesdr-duşunur ve vazanmız da, "Bu bır 'Baş- kanlı Hukumet' denemesıdır, Ortaasya Anadolu'da kurduğumuz 'Devlet Yapısı' gele- neklerımıze de u>gundur" dı>orlar Bu sıstemı alava alan kımı duşunur ve avdın- laruruzda, buna, "Başkancı Hukumet" dıyerek, uygulamın, demokrası dışılığı ıle de gırgır geçı- yorlar tyı de, bu gıdışattakı vahametı duşunme za- manı geldı Bır sabah, radyodan, asker marşla rı dınleyerek, savaş ıçınde olduğumuzu öğrene- bılırız Bu 'tek' ıstencın uluslararası "Polıtık Ba şan"sı olarak' Tekel sistemi bu! Demokrasımızdekı "•yonetıcı Istenç" - "Sevk ve Idare Istencı" - "Egemenlığın Yurutme Yet- kısı", bır tek terım ıle "Egemen Devlet Isten- cı", bır "tek"ın bıreysel, kışısel, oznel varlığında toplanıp-bırıktınlıp, yalnız oradan, yalnız ora ca ve başka hıçbır devlet organınca, hıçbır ana yasal otorıtece, demokrasının hıçbır konsensus yaratıcısı öğesınce ortaklaşmadan, onlann ışbır- İığıne bağlanmadan, başıboş olarak kulJanılma sıstemı, ulkenın başta ANAP olmak uzere, öte- kı demokratık dınamıklerınce durdurulmazsa, Turkıye, tajınması gerekmez ağırlıkta bır sava- şın yalazlannı soluma>a zorunlu kalır (Burada, BM Guvenlık Kurulu'nun, butun dunvayı bağ layan ve uvelerın guçlerı>le, karşılaşacakları teh lıkenın vahamet derecesıyle, jeopolıtıklerının "nezaketı" ıle orantılı \e dengelı onlemlerıne, butun yetkılı organların ve dınamıklerın konsen- süsu ıle bağlı kalmak ayn bır konudur ) Evet, ışte, Turkıye'>ı, böyle tehlıkelere, ulu orta açık bırakacak olan, yukardan bır etkı ve egemenlık aJtına alıcı bır "Tekel" sıstemı kuşat- maktadır Ve bu da, "Amerıka'dakı Başkanh Huku- met'tır, onun erdemlerıne sahıptır" denerek, al- benılı gostenlmek ıstenmektgdır Başkanh Hukumetın, Turkıye'ye yaramazlı- ğı soylenıp duruyor O>ledırde Burada bız ek olarak şunu da behrtmek ıstıyoruz Bızım Cumhurbaşkanının versiyonunu Baş- kanh Hukumet saymak, bizzat Başkanh Huku- met sistemıne ve otekı çağdaş "Devletin Sı>asal Örgutlenmesi" orneklerine de bır ıftıradır Hatta, bızım versıyon, "Başkancı" bır sıstem bıle değıldır Çunku, ıçınde bır başkan olan her- hangı bır demokratık kuruluşta, (bu, bır Avcı- lar Derneğı bıle olabılır) Başkan otontesmde, de- mokratık volla gehş ve oluşuma vanş vardır \v- cılar Derneğı'nde bıle, "Başkan", demokratık yonteme uymakla, demokratık esprı gostermek le, yurutme uygulamalarını demokratık ıçerık ıçınde yaçmakla bağlıdır Gucunun sınırı vardır, e>lemlennın denetımı vardır, eylemlennı, "ış bırlığı" ıçınde gerçekleştırme geleneğı- zorunluluğu vardır Bızım versıyonda ıse, gehş yöntemı başta ol- mak uzere "Başkan"ı demokratıze eden, onu, demokrası ıçre kılan butun bu oğelerın hıçbırısı yoktur Yalmzca, "Bır"ın, yalnızca "Tek"m, bıreysel kışısel-oznel değerlendırmesı, bunu, ka- rara ulaştırması, bunu da eyleme vurması sera- zathğı vardır Bu, "fîılı ıküdar temerkuzu"dur, demokratık devlet sıstemlen ıçınde bır yere otur- tulması olanaksız bır alaturka totalıtaryanızm- otorıtaryanızmdır Bu versıyon, bır "demokra- tık hukumet etme" bıçımı, hatta bır demokra- tık 'hukumet' bıle değıldır Bir karşılaştırma Şövle bır karşılaştırma yapalım Bızım versı- >onun, çağdaş devletin örgutlenme sıstemleny le çelışkısı hemen belırecektır A- Meclis Hukumeti (Konvansiyonel Huku- met) Sistemınde: Hukumet, Meclısın buyruğun- dadır Meclısın bır ış ajanı, daha doğru de>ımıv le, Meclısın komısı (commıs) dır Yurutme ışle- rını yapar, ama bu onun anayasal hakkı değıl dır Yurutmenın sahıbı yme Meclıstır Hukumet yurutmeyı yaparken, her yonden, yurutmenm asıl sahıbı olan Meclıse bağlıdır Ondan yön ve doğrultu alır, yetkı alır Âdeta, Meclıse sorum- lu bıle değıldır Çunku sorumlu olunca, krmı hakları ve yetkılerı de olacaktır, kı, bunlarla Meclısı etkıleverek kendını savunma olanağı bu- lacaktır O>sa kı böyle bır olanağı olmaz, ola- maz Mechs, hukumeti sorumlu kılma surecı kul- lanmadan ona egemendır Bızım Cumhurbaşkanının "hukumet etme", versıyonunda, bunlar yoktur Mechsçe yurutme- ye memur kılınmamıştır Meclıse bağlı değıldır Meclısın egemenlığı altında da değıldır Meclıs- ten dışarda bır fenoma'dır, oyle kı, Meclısten yon ve doğrultu almasının tersıne, fiılıyatta (ger çekler olgusunda) Meclıse yon ve doğrultu ver mektedır Yanı, bızım versıyon, devletin orgut lenme bıçımlennden olan bu orneğm dışındadır B- Pariamenter Sistemde (Yanı, XIII yuzyıl- da Ingıltere'de bıçımını almaya başlayıp Avru- pa'va yayılmış olan sistemde) Yurutme yetkı- sıne anayasal bır hak olarak sahıp olan huku- met, seçım utkusunu kazanan partı onderhğının Meclis ıçındekı bır uzvudur Mechsle her konu- da sıkı bır ılışkısı vardır Meclıse karşı kesın ve gerçek bır sorumluluğu vardır Bu ılışkı ve so- rumluluk dolayısı ıle Mechsle sıkı -surekh bır ış- bırlığı ıçınde çalışır Meclıste, mutlaka muhale- fet (muhalefetler) de bulunacağına gore, bu ış- bırhğı, ayrıca, muhalefet ıle de ışbırhğını gerek- tınr Burada, muhalefetle ışbırhğı nasıl olur dıye şa- şırmayahm, çağdaş demokrası "çoğunluk >öne- tır, muhalefet, cedel açar-ıtıraz eder, yanı mu- halefet eder" donemını gerıde bırakmıştır, bır "konsensus demokrasısı" duzeyıne erışmıştır Buna göre "karar", temelde, yıne, çoğunlu- ğun ıstencı eksenındedır Ama çoğunluk, muha- lefetle, Meclis ıçınde ve dışında surekh bır ılışkı ıçındedır, muhalefetle surekh bır tartışma- muzakere meşveret ıçındedır Bunlarla, muha- lefetın o konudakı eğıhmını-beklentısını-ozlemmı ozumser, onları, kendı yönetıcı ıstencı ıçıne sm- dırır Böylece, karar, çoğunluğun haşın sultası olarak değıl, bır konsensus olarak çıkar Bızımkının modelınde, bunların hıçbırı yok Bır kez hukukça, partı ıle de Meclis ıle de bır ıhntısı olmadığı halde, sankı partının Mechs ıçın- dekı uzvu ımış gıbı, sankı partının ulke ıçınde de sorumlu sahıbı ımış gıbı "Hukumet edıyor" Aynca, bu yakıştırma nıtelem ıle, hukumet eder- ken, "Kabıne"yı de, "Mechs"ı de boşlayıp, ter- sıne, onlara "tahakkum" edıyor Hele, muha- lefet ıle en yaşamsal konularda bıle "Konsen- sus ışbırlığı"ne tenezzul etmıyor Parlamenta- rızmın ruhu olan "denge"yı ne Partı ıle, ne Mec- hs ıle ne de muhalefetle gereklı göruyor, huku- meti, buna "teşvık etmıyor" kı, parlamentanzm- de, Cumhurbaşkanının temel ışlevı budur, o bu- nu yapmıyor, çunku konsensus demokrasısınden haberı yok Başkanh Hukumet Sistemınde: E\et, bu sistem- de, hukumet, tek başına "Başkandadır" Kabı- ne, bır hukumet değıldır, yurutmenm sahıbı olan, hukumet etmenın-polıtıka çızmenın yetkı- lısı olan başkanm, sekreterler heyetıdır Buna, kabıne bıle denmez "Karar", onların değıldır Başkanındır Onlar, sankı, bu kez, başkanın ko- mısıdırler Fakat tu sekreterler, başkanın hukumet etme ışlevının "ortak-yardımcı"larıdır, her alanda, pohtıka yapmada, "karar ınşasında" rol sahı- bıdırler, "ışbırlıkçı"dırler Bu durumları dola- yısı ıle artık, komı olmaktan çıkmışlardır, "Po lıtıka çızme ışlevı"nın, etkılı-eylemsel öğesı ol- muşlardır, onurlu kışıhkler olarak Bızım versıyonda, Cumhurbaşkanı, hukukça, "Yurutme lktıdarı"nın sahıbı-sorumlusu- yetkıhsı değıldır, fakat eylemsel olarak hem yu- rutmenın hem de yasamanın "Patron"udur, us- telık, egemenlığın yasama ve yurutme yetkılerı alanlannın asıl sahıbı olan organlan, kendı bı- reysel ıstencıne "ram ederek" Artık pohtıka yapmada, karar ınşasında, ışbırhkçıhk kuralı ve kuramı ıle "muhalefetle konsensus" arama ku- ralı ve kuramı söz konusu değıldır Göruluyor kı, bu model, mechs hukumetınm, parlamentanzmın demokrası ıçenğıne sığmadığı gıbı, he\es edılen başkanh hukumet sıstemının de modelıne-estetığıne de sığmamaktadır Onun bu hevesıne yardımcı olmamak ıçın, bu başkanh hukumet deformasyonuna, başkanh sıstem ta- nısı koymak, bizzat, bu sısteme haksızhktır Modelin gerçek tanısı Çağdaş konsensus demokrasısının, "devletin siyasal örgutlenme" örneklennden hıçbınne sığ- mayan bu deformas>onun gerçek tanısı nedır1 * Anayasalarımızın doğal geleneğı olarak, Tur- kıye'nm malı olmuş olan parlamentarızm ıçıne, bır hukuk-sıyasa yetkısızlığının "hâkımıyet-ı şah- sıye"sını oturtmak Hanı, şu yetmış yıl önce kaldırdığımız "bıreysel-kışısel-ındı sulta egemen- lığı"nı, bu kez, pariamenter yapı ıçınde canlan- dırmak' HESAPLASMA BURHANARPAD Maçka Savaşı!ı Maçka Kışlası'nı ele geçırmek ıçın kımı çıkar çevrelerının yaptığı saldırı gerçekten bır savaş gorunumunde Borsacıla- rın bır sure once kışla camlarını kırıp zorla gırme gırışımı ıçın savaş sozunu rahatça kullanabılırız Durum böylesıne duşun- durucu ve uzüntu verıcı de dıyebılırız Mımarlar Odası Istanbul Anakent Şubesı Başkanlığı'nın bu konuda yaptığı basın açıklaması, konunun ıçyuzunu ve kımı tyı nıyetlı gırışımlerı gozler onune sermektedır Bır bolumu- nü olduğu gıbı aktarıyorum "Savunulan yalnızca Maçka Kışlası değıl, tumuyle ünıver- sıtemızın ve ulusumuzun onurudur Borsanın ITU Maçka bınasını sıyası ıktıdarın yasadışı uy- gulamalarına dayanıp oldubıttıye getırerek gasp etme -gırı- şımlenne karşı, ITÜ Hukuk BürosuYıun aldığı tedbır kararı- nın kaldırılması ıstemı bağımsız yargı tarafırtdan reddedılmış, duruşma sonunda "bu ulkede halen hâkımlerın var olduğu" ıfade edılmıştır Sevda Tepesı ıle başlayan Anayasa Mahkemesf nın kara- rını gecıktırerek Boğaz'ın tahnbıne yol açan sureçte kazıklı yollarla, Tarlabaşı yıkımları ve Taşkışla davasında bılım adam- larına "vatan haını' suçlamalarıyla doğal, kulturel moral de- ğerlerın deformasyonuna neden olan son yılların vahşı uy- gulamaları, bugun anılan kararla anımsanmak zorundadır Bugun sıradan bır kıracının bıle oturduğu daırenın satıl- ması halınde zorla çıkartılamadığı bır ortamda, ünıversıtenın fıılı kullanımında olan Maçka Kışlası'nın bu yontemlerle ele geçırılmeye çalışılması, bılım kuruluşlarının ıçıne ıtılmek ıs- tenen haysıyetsızlığın açık gostergesıdır Savunulan yalnızca Maçka Kışlası ve Taşkışla değıl, tumuy- le unıversıtelerımızın ve ulusumuzun onurudur Maçka Kışlası nın borsaya devredılmek ıstenmesı ıle ılgılı gelışmeler, kulturel değerlerın korunması açısından hukuka ve bağımsız yargı organlanna guven sorununu yenıden gün- deme getırırken dığer yandan ıdarı tasarrufların denetlenmesı konusundakı hukuk kurallarının, evrensel kulturel değerler ıçın sınanmasını getırerek ornek oluşturacaktır" Basın açıklamasında belırtıldığı gıbı savaş bıtmemıstır Ko- layca bıteceğe de benzememektedır Ne var kı çıkarcılann bu savaşı kazanma olanağı gıttıkçe enmektedır Bağımsız yar- gıcın verdığı karar açık ve kesmdır Basın açıklamasında be- lırttığı uzere mımarlık kuruluşları ayrı ayrı dava açmışlardır Bunlan şoyle sıralayabılırız Bağımsız yargının bugun verdığı karar ve bu kararın yol açacağı gelışmelerle oluşacak ornek, gelecek kuşakların bı- lınçlerınde belırleyıcı olacaktır Unutulmaması gereken dığer bır nokta da Taşkısla'ya <jö- nuk taleplerın hâlâ gelıştırılmeye calışılmasıdır ITU'nın Idare Mahkemesı'nde actığı davaya paralel olarak yukandakı değerlendırmeler ışığında Maden Muhendıslerı Odası, Inşaat Muhendıslerı Odası Ist Şubesı ve Mımarlar Odası Ist Şubesı de Idare Mahkemesı'nde ayrı ayrı dava aç- mışlardır • TMMOB Gemı Muhendıslerı Odası • TMMOB Elektrık Muhendıslerı Odası Istanbul Şubesı • TMMOB Mımarlar Odası Istanbul Şubesı • TMMOB Insaat Muhendıslerı Odası Istanbul Şubesı (Arkası V Sayfadaj Ders Kitabı Yanks Kaldırmaz Özel admış gibi "ders kitabı" sozcuklerinin ilk harflerini buyuk yazan MEB, bu kitapları gozden geçirmeli ve hiç değilse gelecek ders yılı, bunları yanhşlardan, tutarsızlıklardan kurtararak okutmalıdır. Içerikle bırlıkte dıl ve yazım yonunden tutarlı kıtaplarla yapılacak Turkçe dersleri, çocuklarımıza guzel ve doğru Turkçeyi oğretmekte yararlı bir araç olabilir. ALİ PÜSKÜLLÜOĞLU Mıllı Eğıtım Bakanhğı, ılkokulların uç sı- nıfında okutulmak uzere Turkçe ders kitap- ları yayımlamıştı Geçen ders yılında okutu- lan bu kıtaplar, ıçenk, dıl ve yazım >önlerın- den, başta öğretmenler olmak uzere herkes- çe eleştırılmıştı Gerçekten de söz konusu ders kıtaplarımn, uzennde duruiması gere- ken pek çok >anhşlan,;utarsızhkları vardı Umulur kı bunlar, bu ders ytbnda yanhşlar- dan, tutarsızlıklardan kurtarılmış olarak su- nulsun öğrencılere. Ama MEB, eleştınlerden yararlanma >oluna hıç gıtmemış, kıtaplar, bu ders yılında da olduğu gıbı okutuluyor Kım ne derse desın, kışı, anadılının ınce- lıklerını kuçuk yaşta kavramaya başlar Onun ıçın, ılkokullarda Turkçe öğretımının çok sağlam olması gerektığme manıyorum MEB de bunun böyle olması gerektığını çok ıyı bılır Turkçe öğretımının amacı da sanınm budur Öyleyken böyle ders kıtaplarırun oku- tulması anlaşılır gıbı değıl Dizgi yanlışlan bile... Bakanlık, bu yıl da ılkokulların dördun- cü ve beşıncı sınıflarında okutulmak üzere Turkçe ders kıtaplan yayımladı Yazık kı bu kıtaplar da ötekıler gıbı "sayısız" denebı- lecek denlı çok yanlışla, tutarsızhkla dolu Kımler hazırhyor bu kitapları'' Neden yan- lışsız olmalarına, tutarlı olmalarına çalışıl- mıyor' Bunca yanlışla dolu de"s kitabı olur mu1 Turkçeye gönul vermış bırı olarak uzulmeden edemıyorsunuz Ders kitabı yanlış kaldırmaz Ders kıta- bında dızgı yanlışı bıle bulunmamalıdır "Çığ"e "pışmemış" dedıkten sonra "çığ tanesı" yazabılen bır Turkçe ders kitabı olur mu 1 Mıllı Eğıtım Bakanhğı'nın yanlışsız ders kitabı hazırlayamamasına şaşmamak elde değıl Bunca yanlışla dolu ders kıtaplarını okutmasına şaşmamak da öyle Ancak bu ulkede şaşılacak öyle çok şey varken bunu olağan karşılamak gerekıyor belkı Ama ben >ıne de bu durumu ortaya ko>Tnak, eğı- tımımıze yardımcı olmaktır dıye duşunuyo- rum Onun ıçın, MEB'nın bu yıl yayımla- dığı ılkokul Turkçe ders kıtaplannda sapta- dığım yanlışlan, tutarsızlıkları özetleyerek sunacağım Belkı göz önune alınır umuduyla Sözcuklen tanımlamanın, açık'lamanın yöntemı vardır Sözluklerde bu uygulanır Herkesın sözlukçu olması beklenemez Şu var kı bır sözcuğu tanımlamak, açıkla- mak da kolay bır ış değıldır Yanlışhğa dıiş- memek ıçtn, en doğru yol, bır sözlüğe bak- mak, tahimda ondan yararlanmaktır tlko- kul Tılrkçe ders kıtaplannı hazırlayanlar bu yola hemen hemen hıç başvurmuyorlar Sözcuklen kendılerıne göre tanımlamaya, açıklamaya uğraşıyorlar Bunun ıçın de yön- temh ve doğru bır tanımdan uzak duşuyor- lar Her ıkı ders kıtabında da bol örneğı var bunun Ben burada bırkaçını vereceğım (Örneklerı oldukları gıbı aktanyorum ) "merhamet: Uzuntu duymak, acımak" "emanet: Bır şeyı, bırıne veya bır yere ko- runması ıçın bırakmak" "işman El, göz veya baş ıle ışaret etmek" "arıza: Bozulmak, ışlemez duruma gel- mek" "bağımsızlık: Davranış, tutum ve gınşım- lerını herhangı bır gucun etkısınde kahna- dan duzenleyen" "dıllere destan olmak: Bır olay veya nı- tehğm halk arasında yayılması" Dılbılgısınde sözcuk tıiru olan "ad" ("ısım") sözcuğunun tanımı ıse şoyle yapıl- mış "Varhklara ad olan kelımelere ısım de- nır" (Yanı "ada ad denır" gıbı bır şey!) Yalnız bunlar mı? Yukardakı sözcuklerın nasıl tanımlanma- sı gerektığını açıklamak yazıyı uzatmak olur Bunlar ıçın sözluklere bakmak ye- terhdır Söz konusu kıtaplardakı yanlışlar yalnız bu turden olsa Kıtaplara ahnan metınler- de, hazırlayıcıların açıklamalarında, soru- larında da anlatım ve tumce bozukluklan var Bırkaç tane olsa "Gozden kaçmıştır", dıye duşunulebılır Nıtekım, dızgı yanhşla- rı da oldukça çok, ama onlann ılerde du- zeltılmesı olanak ıçınde. Anlatım ve tümce bozukluklannın duzeltılebılmesı ıse bunla- rın ayrımsanmasına bağlıdır Bunların ne tur dıl yanlışlan olduklarını şu ömeklerde görebıhrız "Turk bıhm adamlarımızdan, Ibnı Sına hakkmda bılgı toplayınız" "Okuduğunuz şunn bırmcı mısralannda- kı ısımlerın durumunu ınceleyehm" "Hayat bırçok şeylenn bırleşmesınden oluşuyordu" Yazım yanlışlanna gelince... tlkokul Turkçe ders kıtaplannın geçen yıl yayımlanan dordunde ne tur yazım yanlışı varsa, bu yıl yayımlanan ıkı kıtapta da o tur yanlışlar surup gıdıyor Hem de artarak İnanın kı bu kitapları hazırlayanlar, bıleşık ve ayn yazılması gereken "de"len, "da"lan, "mı"len, "kı"lerı bıle bıhnıyor Duzeltmen- lerı de bılmıyor kı oylece kalmışlar Inanı- hr gıbı değıl' Ama gerçek Üstehk, "de"nın "te" bıçımınde yazıldjğı da görulüyor, hem de kımı zaman kendıpden öncekı sözcuğe bırıştınlmış olarak, "hıçte", "bılıpte" gıbı Bıleşık yazılması gereken "bırkaç", "bır- çok", "hıçbır" gıbı sözcukler ayrı yazıhyor bu kıtaplarda, ayn yazılması gereken "bır şey", "her şey", "her bır" gıbılerı de ınatla bıleşık yazıhyor Bunca yıllık Gazıantep bı- leşığım yenı TDK'nın tmlâ Kılavuzu ayır- mış, "Gazı Antep" bıçımıne sokmuştu MEB de bu kentımızın adını "Gazı antep" yapmış Kım bılır daha ne bıçıme gırecek"' Oysa yenı TDK'nın bıle yer adlarıyla ılgılı kuralı şöyle "Ikı veya daha çok kehmeden yapümış Turkçe ver adları (ıl, şehır, köy vb) bıtışık yazılır " Gerçı kendısı bu kurala uy- muyor ama, MEB de büsbutun uymuyor Şırnak ve Batman ıllennın yer almadığı Turkıye hantasında bıle kımı ılımızı bu ku- rala aykırı olarak ayırmış MEB'nın ılkokul Turkçe ders kıtaplann- da öyle çok yazım yanlışı var kı İnanın abartmıyorum, onlan burada gosterebılme- yı ısterdım Eylem kök ve gövdelerının ya- zıhşından, kesme ımının kullanılışından tu tun, ıkılemelenn, özel adlara gelen çoğul ek- lerının yazıhşına, nıspet "ı"sının, duzeltme ımının kullanılışından sayılann yazıyla ya- zıhşına, buyuk ve kuçuk harflerın (Onlar "buyuk temel harf", "kuçuk temel harf' dı- yor nedense) kullanıldığı yerlere değın ak- lınıza ne gelırse. Hepsınde yanlışhk, tutar- sızlık var Turkçeyi öğretmek ıçın hazırla- nan ders kıtaplannın böylesıne yanlışlarla dolu olması, ınsana umutsuzluk venyor Sonuç Özel admış gıbı "ders kitabı" sozcukle- rinin ılk harflerını buyuk yazan MEB, bu kitapları gozden geçirmeli ve hıç değilse ge- lecek ders yılı, bunlan yanhşlardan, tutar- sızlıklardan kurtararak okutmahdır Içerikle bırhkte dıl ve yazım yonunden tutarlı kıtap- larla yapılacak Turkçe derslen, çocukları- mıza guzel ve doğru Turkçeyi oğretmekte yararlı bır araç olabılır PENCERE Lordun Karısı?..Içkı ıcın "şışede durduğu gıbı durmaz" derler, para da ıç- kıye benzer "kasada durduğu gıbı durmaz", ınsanoğlunun aklını başından alır 21'ıncı yuzyıla 10 kala, Turkıye'nın yenı zengınınde parr deve yukuyle vagon dolusu, ama komprador kulturunde tatı su ruzgârı esıyor sanat, bılım, endustrı hak getıre' Yenı zen- gın ne yapsın' Hanım, Kapalıçarşı'da dolaşıyor, feslı sakallı, goğsu murassa cerçevesı altın yaldızlı paşa fotoğrafı arıyor, salonunun duvarına asacak, gelene gıdene — Pasa dedem' Yenı zengının bıleğı guçlu, gozukara Bır kuşakta kupünü doldurmak kolay mı9 Çoluk çocuk Avrupa'da okuyor, yon- tulacaklar, uçuncü kuşakta da ıncelecekler Iyı guzel de basta Babıâlı basını, hepımız bu ruzgâra ken- dımızı kaptırmış gorunuyoruz, uydurma "asalet" merakı ga- zetelerın başlıklarına bıle sınıyor, ANAP'takı son olaylardan sonra Ozal Mesut Yılmaz'ı eşıyle bırlıkte koşke çağırdı ya, çok satışlı bır gazetede kocaman başlık "Leydıler barıştı" Turgut Ozal'ın refıkasıyla Mesut Yılmaz'ın hanımı Çanka- ya'da buluşmuşlar, barışmışlar "Leydı" ne demek^ * En kısa tanımıyla Lordun karısı1 Pekı, lord ne demek? Toprak ağası1 Batı da "anstokrası" var, bır sınıfı vurguluyor, feodal donem- de ekonomı tarıma dayanıyor, toprağı elınde tutan kışı siya- sal ıktıdarı da elınde tutuyor dın bu duzenın ıdeolojısı, kılıse butun Hırıstıyanların kutuğunu tutuyor, toprak sahıbı topra- ğında calıştırdığı yarı-kole durumundakı koyluye soyluluk tas- lıyor krala bağlanıyor "Arıstokrası"de kımının rutbesı daha buyuk, kımının daha kuçuk, markı, kont, vıkont, baron sa- hıp bulunduğu toprakların adıyla anılıyor, Ingıltere'de bunla- ra lord denıyor, lordun karısı da leydı oluyor Osmanlı'da boyle şey yok Nasıl olsun kı1 Bır kez bızde camı var kılıse değıl Kılısede papaz her Hı- rıstıyanı vaftız eder, soyuyla sopuyla kutuğe yazar Bızde Al- lah ne verdıyse ımam nıkâhı Hırıstıyan karısını boşayamaz, ya da bosamak ıçın akla karayı seçer, Müsluman "boş ol>" dedı mı evlıhğe nokta konur Musalla taşında ımam, öluyu babasının değıl, anasının adıyla vurgular Padışahın kafası kızdı mı toprak sahıbını boğdurup nesı var nesı yoksa el ko- yar Bızde değıl anstokrası 1935'te yasası çıkıncaya kadar yurttaşın soyadı bıle yoktu Pekı, leydı nereden çıkıyor'? "Leydı" kımı zaman "centılmen"\n dışılı gıbı "kıbar kadın" anlamında da kullanılıyor, ama bu kez ış oyle değıl, siyasal ıktıdarda kım makam koltuk sahıbı, cumhurbaşkanı, başba- kan, bakan olursa karısı Babıâlı basınında "leydı" Ismet Paşa'nın eşı Mevhıbe Hanım, Menderes'ın eşı Be- rın Hanım, Suleyman Bey'ın eşı Nazmıye Hanım "leydı" de- ğıldı, bu moda yenı çıktı, kultür yozlaşmasıyla bırlıkte kımlı- ğımızın yok olması olgusunu yaşıyoruz Ozentı, yaşam bıçı- mıne donuştu Para, mutlu azınlığı çıldırttı Gorgusuzluk kol gezıyor Koksuz zengınlık yaratıcılıktan uzaklaştıkça taklrtçı- lığın gucu ağır bssıyor Arıstokrasıyı hıçbır zaman yaşama- mış bır ulkede yenı yetme burjuvazı kendısıne soy sop arar- ken gulunç durumlara duşüyor Doğada yabanarmudu aşılanıp ehlıleştırılır, ahlatlık bır yaz- 'gı değıldır, ama uygarlık ve ınsanlıkla gorgusüzluğu bırbırı- ne karıştırmaktan sakınalım Turkıye'de ıktıdar koltuğuna otu- ran her polıtıkacının karısına ' leydı" dıye seslenırsek leydı- nın kocası kendısını lord sanmaya başlar. • Malatya'dakı toprak ağası lorda benzemez Hem oğretmen çocuğu Turgut Bey de lord halı var mı' Kılık kıyafet boy bos onemlı değıl cuma namazını camıde kılan cumhurbaşkanı- nın kansı nasıl leydı olur canım 9 X Sevgılı Oğlum GÖKHAN Yıllar geçse de her zaman daha çok aramızdasın BABAN OZK4N SUBAŞAT VERSO YAYINCILIK A.Ş. ORIANA FALLACI DOĞMAMIŞ ÇOCUĞA MEKTUP Çeviren: PINAR KÜR G 10. Basfa DAĞITIM ' ADAŞ • CEMMAY • ARKADAŞ • TEKİN • İLERİ • DOST • İMGE i • CUMHURİYET KİTAP KULÜBÜ i DUYURU 1 10 1990 tarıhınde kurulusunu tamamladığımız TEN SIGORTA ACENTELIĞI LTD ŞTI unvanlı sırketımız tum sıgorta hızmetlerıyle Halaskargazı Cad Kucukbahce Sok Samanyolu Iş Merkezı No 1 Kat 5 adresınde faalıyetını surdurecektır. Tel 151 81 66 Fax 144 14 05 Sıcıl No 268770 -216352 PACT24-28Ekim 1990 TÜYM> ISTANBUL SERGİ SARAYI T E P E B A Ş I • I S T A N B U L Zıyaret Saatlerı Hergun 11 00-20 00 I 90 5. İÇKİ, GIDA VE AMBALAJ FUARI Yeniliğe açık tüm meslek mensupları, içkif gıda urunleri ve bunlan koruyan albenısını arttıran hercınster> ambaiaj malzemelen ıle ambalajlama sıstemlerındeki en son yenılıklerın ve gelışmelerın tanıtıldığı 5. Içkı, Gıda ve Ambaiaj Fuarı'na mutlaka zaman ayırın. 25 EKİM 1990 PANEL PROGRAMI tm D M N I TOVAF A i Hc A m b ^ 4 D«ral*l /CEM OFSCT MATSAACIUH SAM A > 14 00-14 10 V* 1 } <onu>mosj ProfDr MtHMtTOLUÇ 14 10-14 25 Amıpo Tooiuluğundan Ambalo CUIDEN TARHAN TSE Ambalaı Aravjrrra Cel jörme ve Orey Mernezı Mudurd 14 30-15 10 Vnbo*3/rfo Avrvpa Topkjluğu Standa âızmyor Po-Oıkas ve Ambalaj Normkmnda Htkienei Ceby^eter Muh D r TMARIOJHN Avrupa Sjodardirtsyon Komıt» 1 Bo*un- 15 10-1530 ARA 15 30-18 00 PANEL Avrupa Taptukiğu e Butunteyb mek ç Jurkrrt Amboki} Sonov* nde Yap imos Prof Dr MCHMET OlUÇ (Başkar) PANEUN YtRİ TUYAP b jrtoul aergı Saray Toplantı Şjtonu ÇTepeba} OKTAY EXJRAN Ztr- Ofset Matoaac (ıh Sanayı A Ş Ycnebm K U J U Bajkan Ambaia Settorjru Cti f rme Pottıkomtz Ne 0WW«(>r" ISMAIL T ALTltAR Kartonsan Katon Sa^av> A Ş G«ne Mudur Uı*av>m Tarkyede Kanon Lf e*fnt nf Ambosat Sartav»r > e £rxfen ERCİN CORK Tyrtoye Şje ve Cam FaDrkalan A.Ş Plan ama ve Ekonorr lı A. aîüTnala Mudı-r Yard'^cıa Dun^ado ve Turkye de Corr AmbolaKİak Gefışmeier ALİ RIZA TANIŞMAN Ozter Plasük Dunya ve 4 ruoa Tookıiuğunöak. CehynderĞen Ptost* Ambo <% n Etkıtenmes ve Çevre Sonjilan SUAT BAYCH tCrnya y Muh UNILEVER GORL-BL Martrta a Ho-dmg A.Ş A-rbala Ce* jt Tn« Serv s Muduru ArOoto Scnoy wtzr> Owv^u AToGTnenn A'rbofot Sanoy m zde Bekienecei Etk «en 4c/ riik D<yvı nde Mrmau Gereken Tedbırier 9 AfiANT MAKtNA SANAri • AKSE MAKİNE SAMAY VE T ^ARET • ANB AMBALAJ MALZEMtLER SA NAVİ VE TCARET A Ş • ANO AMBALA^ AO( KOMANDT ŞtRKETt • AhE^ TEKNIK TtCARE' • APOLON PAZ TC PEHM1 BAGC • AT^J (ITALVA • AUTOVAC i TA VA • AvtRY DATENDBUCK S^STEME GmbH [fEOERA ALMANYA CjMHURlvET • AVA AMBALAJ • 8AND T CO USA • BARSİS AMBA LAJ PAKEF EME E E'KETLEME SIS~İV ER 5AN VE T C A.Ş • BER^CUGNAN B C NE UX BE Ç KA • BI2ERBA vVERKE VVLHELM KRAUFumOH FEDERAL ALMANYA CüMHüR YET1 • BUN^A FA~IM BA HARAT VE GIOA TICABET • CALEDON A TALVA • CAVTAŞ 0U2 CAM VE CAM AMSAL4- PA2APLA MAAŞ »CERTUS F C D£PAL ALMAfJYA CUVHJRYET1 • CHANG V H PR NT NG MACH NERY 0 "D TAYVAN • C >-AN VIAK NA SANAV E TICARE T AŞ • CMR COS*=1UZONE MACCHIME REGG ATfl C TA^VA »COMARME MARCMETT FA SPA ITALYA) • ÇAĞ3AŞ MAK NE SANAV MEHMET <ARACA • DAflBO NATURRE N A JSTfi A STA**S T flCK. AVUSTUR V A) • D£M FRANSA • DtREN AMBAlAu A Ş • DEĞIHMEN SANAV MALZ^VELER O Ş TIC LTD ŞT| «DIMAltTALVA • DO6OY EDERAL ALMA** YA CUMMURIYET NGILTERE • DOGAN MIROAVAT MAXNE 1CABET ,/E SANAV A.Ş • OOL MAK DO- LUM MAK NELER PASLANMAZ ÇEL K MAMCLLEP SANAVI VE TICARET A Ş • OOM NO AMjET *D NGILT£fi£ • O J ' K O PACKAG NG SRAIL • ELBA BANT SANAV .E T1CARET A_Ş • ELEKTROMAG MAK NE SANAY VE TICARET LTD ŞT • EKMAK ENDUSTH VE MAKİNA SANAV) TİCARET • ERÇEM SlGNOOE ÇEMBERLEME SANAVItfETICARET A Ş • ES SCHAFER F6DERAL ALMANVA CLMHüRlYETlt » ET VE BALtC KUPUMJ GENEL MUDURLUGU • £TA ET1KETLEME TEKN K ARAÇLAR A.Ş • EUROST RAP TALVA) • FEPOR rS VAUHM VE AMBALAJ SAMAV A Ş • FERM AMBALAJ VE HCARET A Ş • f AC TA VA • FT GROUP SrL [ITA VA • FROM MOLOİNG ^VT HRACAT PAZARLAVA • GJHL & SCME BLER ETKETT1ER SVSTEME GrrbH l MAKO FED€RAL ALMANVA CUMHURrYETl • HAŞME' 1CARE PA2ARLAMA (FEOERAL ALMANVA CUMHüRlVET » * MESSTEC G KO5>A2ARLAMA • rtERA (FEOERAL ALMAN C U ü E T • Ha VVDRKS MACAfllSTAN)» *ÎC SENSOB MESSTEChN K GmD" cçDERAL ALMAN' LER MAK NA SANAV VE TCARET L MPED Ş RKETİ • INTRALOX USA • fl AN E BALAJ SAN VE T>C A Ş • Ş6İR SENTET K DOKJMASAN A Ş | jACK SMrTH N 1 IAKINALAR> SANA' .LYA • GOK "'HA: EOERAL ALMANV ıPACAT THALA NVA METAL | G 'A CUMMUR VET|) •IKET BASt v^ AM- JS'R ES NC TA' «AN •"jlFFVPACKAGNGCO L~D (INCCTRE • JLI^GHElNR CH FED€RA^ AL VANVA CUMHUR YE T • KAYA^AF SAN Vc TtC KOLL ŞT MLsTArA KAYA E ORTAKLAP PlAST K PASLANMAZ A UV NYüMDAN MAM JL MA^AT fMALAT HRACA T DAH Ll TICARET TAAHHJ X IŞLER Vt TOPTAN SATŞ «KA-AK OERE ŞARAPLAR • KENTTUR MUHEND SLIK VE P AZARLAMA A Ş • KETT LABORA TOR ES JAPONYA) • KER M ÇELK MAMUtLERI İMALAT VE TCARET AŞ • KOPPENS MA5CHNCN FABRIEK BV MOLLANDA • KOROZO AMBALAJ SANAV VE "HCARET AŞ • KULP MAK NE • KJTMAN GtDA SAN ve TIC A Ş • KLTUPAK AMBALAJ SANAV VE TICARET LİM TED Ş(RK£Tî • LEISTER SVİÇ RE • MARKEM CONTINENTA EUROPE RV USA • MARSH STENCHL MACHiNE COMPANY LJSA • MC GRAVV HILLINC USA • M EDVVAflDS NGlLTEREl • MEOA (ITALVA • MERŞET AMBALAJ SAN A Ş • MErPACK GrnbH FEDCRAL ALMANYA CUMHCRfVETi • MOOERN PLAST1CS NTERNATOr^AL USA • MOPAŞ MUMESSILJK ORGANCASVON PAZARLAMA SAN v£ T C A Ş • MR FEDERAL ALMANVA CJMHURFVET • VU TVAC PACKAG NG MACHINES F C D£RAL ALMANVA CUVHURtVETl • NE^TEC TH MON RANSA • NITTO 3E C uW N BELÇ »CA • N^PA PA/*ERS FACTDRV NV REG V HAZA MACA R-STAN • ORCAN AVBALAJ SANAV A Ş • ON-=1SAN AMBALA- MAK NELER SANAV »0NSELMAS SAS KAĞr VE VAPŞT RICI BANT T|CAR£~ A.Ş • OZAPTAŞ AMBA.AJ MAKlNELER SANAV IHRACAT VE TtC LTD $ T I • OZERC€h D LAST K • OZMAK VAK JM L AMSALAJ SANAV • PAK FDRM O'OMA TİK PAKETLEME VE AMBA.AJ MAK flALARI SAN VE VC L"O ŞT • PAK SAM MAKfNA SANAYI VE T CARET LTD ŞT • »AP RUS KAGr SANAV .E TCARE" 1 " ANON M Ş RKETİ • PASLODE CORPOflATlON USA) • PUAŞER P^ASİK Ş£R T ÇEMBER VE A M 3 A L A J L A M A SANAY A Ş • ^ORCAN MOOERN BüRO MALZEMEtER SANAYİ VE TlCARr' A.Ş • PPEPACKING TALYA • «EED ALTOVATK: PACKAGE MAC M NERY CO L~D TAVVANJ • RLHLE (FEDEPAL ALMANYA CUMHJR VET • SAL*UK AMBALAJ SANA V VE T1CAR6T A Ş • SERPACK tSPANVA • SLAT SpA (FTALYA • S AT STREÇ MAK NE SoA TALVA) • SGNOOE CORPORATON (USA • STANOART İST1F MAKINALAR TtC VE SAN A Ş • STRAPACK COR PORATION (JAPONYA] • STRAPEX (İSVİÇRE) • TEKEL TUTUN TUTüN MAMULLEHİ TUZ VE ALKOL iŞc GN MUOURLÜĞU • TKVEŞL MAK NA SANAY VE TtCARET A.Ş • TUflKlVE SUT ENOUSTfl S KURU MU • TURK ~U8ORG B F?A ^E MALT SAfJAYİ A.Ş • TOVE L SpA TALVA • ULAK AMBALAJ VALZEME LER SANAV) VE TCAflET AŞ • JMROVA CHEMCAL JSA • V DEO ET NK JET USA • VVE8ER IUSA • W PAK F NLANOfYA • VAZtO VAK N£ SANAV » vc KEN G DA SA.VAY ^E T CAPE"' LTD Ş't • VEOU SH tiG INDUS"P? A CC LTD TAYVAN • V LDZ ZARF KAG T BAS M SAN VE TtC A Ş • BAK KAL MARKET O6RGIS) Seçkın Fuarlar Seçkın Zıyaretçıler