Katalog

CUMHURİYET/14 DIŞ HABERLER 29 OCAK 1990 AZERBAYCAN'A DESTEKMtTtNGİ İstanbuPda ülkücü-polis kavgasıSişli'de MÇP tarafından düzenlenen ve Türkeş'in Ronuştuğu Azerbaycan'a destek mitingine 7-8 bin kişi katıldı. Mitingde Sovyet ve Amerikan bayrakları yakıldı. J\fl.iting sonrası Şişli'den Taksim'e yürüyüşe geçen ülkücüler, kendilerini önlemek isteyen polisle yer yer çatıştılar. İslamcı gruplann Taksim'de yapmak istediği mitinge de izin verilmedi. ESAT PALA VEDAT YENERER Azerbaycan olaylanyla "sahneye" çıkan ûlkücü gruplar, dün Istanbul'da 5.5 saat sü- ren bir miting ve gösteri yaptılar. MÇP Ge- nel Başkanı Alpaslan Türkeş'in de katıldı- ğı mitingden sonra Taksim'e yürüyen grup- lar, zaman zaman polisin müdahalesiyle karşılaştı, ancak gözaltına alınan olmadı. Miting ve yürüyüşte çok sayıda SSCB ve ABD bayrağı yakıldı. MÇP Istanbul il örgiltünce düzenlenen "Azerbaycan'a Destek" mitingi saat 13.00'te Şişli-Abide-i Hürriyet Meydanı'nda başladı. MÇP il örgütü temsilcileıi ile bazı Azeri soydaşlann yaptıklan konuşmalarda, yıllar- dan beri yok edilmek istenen Müslüman Türklere karşı son oyunun Azerbaycan'da oynandığı bildirildi. Bu arada, Azerbaycan ile Ermeniler arasında yıllardır süregelen ilişkiler hakkında bilgi verildi. Azerbaycan taribi kısaca.aktarıldı. Hükümetin, dış Türkler konusunda ve özellikle Azerbaycan Türkleri ile ilgili giri- şimierini ve açıklamalarını eleştiren konuş- macılar, hükümetin ve Cumhurbaşkanı Tnr- gut özal'ın ıstifasını istediler. Türk ve Azarbaycan bayraklarıyla dolan mitinge katılanların, "Ayasofya acılsın", "Başörtiiye uzanan eller kınlsın", "Başbug Türkeş", "Bozkurtlar Bakü"ye", "Ya Allah bismillab, Allahuekber", "Katil Gorbaçov", "Kanımız aksa da zafer İslamın", "İsbun ge- lecek, zulüm bitecek", "Kahrolsun komünistler" diye bağırdıkları gözlendi. Bu arada, dün Taksim Meydanı'nda İs- lamcı gruplann yapmayı planladıklan Azer- baycan olaylarını kınama mitingine valilikçe izin verilmedi. Taksim'de tbplanan gösteri- ciler polisin müdahalesiyle daha sonra Şiş- li'deki mitinge katıldı. Bu gruplann zaman zaman "Mücahil Erbakan" diye bağırdık- ları duyuldu. Azerbaycan'a destek mitingine katılanla- rın taşıdıkları döviz ve pankartlarda şu slo- ganlar yer alıyordu: "Katil Gorbacov'u deli eden bu ses, Kaf- kaslar'dan gelen Azerinin sesidir". "Can. Can, Can, Azerbaycan", "Mehmetçik, kar- deşin seni bekliyor", "Irak Türkleri Kültür ve Dayanışma Derneği", "Ermeniler Mos- kova'ya", "Elimizde Kuran, gönlümüzde iman, seninleyiz", "Ülkiicü, zincir ve kefep- çeden degil, AUahtan korkar-Bizim Ocak", "lçinde yoksa Moskofa karşı kin, bırak Türküm demeyi insan bile değilsin", "Çağ- nmız tslamda dirilişedir", "Önce kan, sonra can, sahipsiz mi Azerbaycan", "Insanlara' hürriyet, milliyetçilere istiklal", "Ermeni uşağı katil Gorbaçov", "Türkün, Türkten başka dostn yoktur", "1956 Macaristan, 1968 Çekoslovakya, 1979 Afganistan, 1990 Azerbaycan, ?", "Azerbaycan için ya is- tiklal ya ölüm. özümüz sizinle", "Ve zaman Başbug Türkeş'i haklı çıkardı", "Rehber Ku- ran, hedef Tnran". Öte yandan, saat 15.00 sıralarında miting alanına gelen MÇP Genel Başkanı Alpas- lan Türkeş, kalabalık arasından güçlükle kürsüye çıkabildi. Kalabalığın, "Başbug Türkeş', "Başbakan Türkeş" sloganlan ara- sında konuşmasına başlayan Alpaslan Türkeş, partisinin "dünyada banş, yurtta banş" siyaseti güttüğünü belirterek Azer- baycan olaylannın Sovyetler Birliği'nin iç sorunu olmadığını söyledi. Türkeş, "Azeri-Ermeni çatışmasırun Sov- yetler'in kışkırtmasıyla meydana geldiğine" değınerek, "Emperyalist Rus ordulan Azer- baycan'ı işgaİ ederek binlerce Azeriyi şehit etmişlerdir" dedi. Azerbaycan'daki işgalin bir an önce sona ermesini ve Azerilerin hür ve bağımsız yaşamalarına saygı gösterilmesini" isteyen Türkeş, "Azeri ka- •una elini bulanuş katillerin gercek yüzü bü- tün dünyaya anlatılmalıdır" diye konuştu. Alpaslan Türkeş, özetle şunları söyledi: "Sovyetler'in Azerilere karşı giriştigi kanh saldın payidar olamayacaktır. Dökülen ma- sum şehitlerimizin kanından Azerbaycan için kurtuluş şafagı sökecektir. İnşallah Azerbaycan da diğer milletJer gibi insan haklanna sahip olacak, hür >e bağımsız ola- "Azerbaycan'a destek" mitinginden sonra yürüyen göstericiler, Taksim meydanına girmek isteyjnce şişli ve Osmanbey'de polisin engellemesiyle karşılaştılar. Çoğunlukla sözlü uyanda bulunan güvenlik güçlerinin bir ara cop kullanması üzerine bazı göstericilerin "vnrun, vunın" diye bagırdıklan göhildü. (Fotograf: Ugur Saner) caktır. Şimdiden hür ve bağımsız Azerbay- can'ı selamlıyoruz." Türkeş'in konuşması zaman zaman "Bas- buğ Türkeş", "Başbakan Türkeş" slogan- larıyla kesildi. "Türk milliyetçilerinin bü>ük knrultayı- na hoş geldiniz" anonsuyla başlayan miting sonrasında, "Sessizce, Tiirklüğe yakışır bir şekilde dagılınması" istendi. Yapılan anonslara karşın, kalabalık bir kaç grup slogan atarak Şişli Abide-i Hür- riyet Caddesi'ne doğru yürümeye başladı. Çevrede geniş güvenlik önlemleri alan çe- vik kuvvet görevlilerinin cadde girişindeki Çağlayan kavşağında yolu kesmek istedik- leri, ancak grupların "etten duvan" delerek tekrar birleştikleri ve yürüyüşe geçtikleri gözlendi. Çeşitli sloganlar atan 2-3 bin ki- şilik grup, Şişli Camii önünde toplandı. Çe- vik Kuvvet Müdürü Necraettin Yıldırıra ve yardımcılarının ısrarlı "dağılın" uyarıları- na karşın, grup, yürümekte kararlı görü- nünce, polisin kortejin önündeki gruplara zor kullandığı ve dağıttığı görüldü. Bunun üzerine, kalabalığın, "Burası Türkiye, Mos- kova değil" diye bağırdığı ve polisi "yuhaladığı" dikkat çekti. Kalabalığı zor kullanarak dağıtmanın ha- vayı daha da gerginleştirdiğini gören Çevik Kuvvet Şube Müdürlüğü yetkilileri, korteji düzenleyen ve yönlendiren "iilkücülerle" ko- nuşarak Taksim'e kadar sessizce yürüyecek- lerine dair söz aldı. Gruplar, Şişli Camii önünden tercihli otobüs yoluna girdiler. Yo- lu kapatan "ülkücü" gruplar, "Çırpımrdı Karadeniz"i söyleyerek Osmanbey Kavşağı- na kadar geldi. Polisin bu kez burada Tak- sim'e giden yönü tamamen kapatıp önlem aldığı ve kalabalığı bu yöne salmadığı gö- rüldü. Ancak gruplann Taksim Meydanı 1 na gidip İstiklal Marşı söylemekte ısrar et- meleri üzerine çevik kuvvet yaklaşık bir saat Osmanbey üst geçit ve çevresinde ülkücü gruplarla "kovalamaca" oynadı. Çevik kuv- vet yetkililerinin ve kortej liderlerinin "yabştıncı" konuşmaları sonunda kalaba- lığın "sessizce" Taksim'e doğru "dağılmalanna" izin verildi. Yer yer slogan atarak yürüyen gruplar Taksim Meydanı'n- da tstiklal Marşı okuyarak dağıldılar. Bu arada bazı küçük gruplann da Sovyet ve ABD konsolosluklarına doğru yürüdükle- ri gözlendi. Ancak bu gruplar, polis tara- fından dağıtıldı. Olaylar sırasında gözaltı- na alınan olmadı. Azerbaycan olayları, Bursa, Adaria, Yoz- gat ve Erzurur./un Oltu ilçesinde de miting ve toplantılarla protesto edildi. Bursa'daki kınama mitingi siyasi göste- riye dönüştü. Mitinge katılan "ülkücü" ve "İslamcı" gruplar çeşitli sloganlar atıp tek- bir getirdiler. Mitinge ANAP dışındaki par- tiler ortak bir deklarasyonla katılırken DSP il başkanının isminin okunması sırasında "yuh" seslerinin yükselmesi üzerine DSP'Ii- ler mitingi terk ettiler. Bursa Uludağ Üni- versitesi'nde ülkücülerin duzenlediği protes- to gösterilerinde karşıt görüşlü öğrenciler arasında çıkan çatışmadan sonra gözaltına alınanların 52'si daha tutuklandı. Olayda tutuklananların sayısı 91'e yükseldi. Türkocağı Adana Şubesi'nin duzenledi- ği "Azerbaycan katliamını protesto" toplan- tısında da Milli Güvenlik Kurulu'nun he- men toplanarak "savaş karan" alması istendi. Sosyalist Parti Merkez Karar Kurulu'nun konuyla ilgili açıklamasında ise SSCB'nin Azerbaycan'a askeri müdahalesi ve kan dökmesi kınanarak bu durumun ."Malta- daki ABD-Sovyetler anlaşmasının açık bir sonucu oldugu" öne surüldu. AZERBAYCAN -Ermenisınırındayumuşama:i cumhuriyetin sınırındaki savaşçılar karşılıklı olarak geri çekiliyorlar. Boşalan bölge Sovyet birlikleri tarafından denetlenecek. Azerbaycan Komünist Partisi'nin yeni Sekreteri Muttalibov halka başsağlığı dileyerek birlik çağnsmda bulundu. Dış Haberİer Servlsi — Kafkasva'daki bunalımda hafifleme belirtileri görülmeye başladı. Azerbaycan'ın başkenti Bakü'de durumun sakin olduğu bildirilirken Azer- baycan - Ermenistan sınınndaki Azeri ve Ermeni savaşçılar dün geri çekilmeye baş- ladılar. Azerilerle Ermeniler geçen hafta ateşkes konusunda anlaşmışlardı. Azerbay- can Halk Cephesi tarafından önceki gün Moskova'ya yapılan görüşme önerisine Kremlin'den henüz yanıt gelmedi. Azerbay- can Komünist Partisi'nin yeni Genel Sek- DIŞBASIN Azerbaycan yeni krizlerin habercisi olabilir THE INDEPENDENT Tıpkı çarhğın son dönemlerinde olduğu gibi Ermeniler şirndi de Ruslann egemen- liğinden hoşnut değil, ancak Rus ordusu- nun yardımına da muhtaçlar. Moskova da bunun farkında. Ruslar, Azeriler ile en ufak bir çatışmanın, Sovyet topraklarında yeni bir Afganistan yaratacağının farkında. Bu- nun, önüne geçilemez bir biçimde Azerile- rin bağımsızlığına giden yolu açacağımn da... Ermeniler işte bu yüzden, Moskova 1 nın geçen yıl Ermenilere çok acı çektiren Azeri eylemlerini görmezlikten geldiği ka- naatinde! Azeriler demiryollannı kapatarak Ermenistan'a ikmali önlemişti. Azerbaycan'da geçen iki hafta içinde gördüklerimiz kötüydü. Ama bundan sonra göreceklerimizin başlangıcı olabilir. Azeriler durumu tabii farklı görüyor. Rus aydınlannın Hıristiyan Ermenilere daha ya- kınhk duyduğunu biliyorlar. Batı kamuo- yunun da bu yönde olduğunu biliyorlar. Azerbaycan'da sıkıntıya düşen Ermenilere gösterilen ilgiye esef ediyorlar. Ermenistan 1 dan 200 bin Azeri göçe zorlanırken sessiz kalınmasma esef ediyorlar. "Azeriler, Erme- nistan'dan gömlekleriyle kaçarken, Bakü 1 deki Ermeniler. işi aceleye getirmeden ay- nldılar, pahalı evlerini pahalı fiyatlara sattılar" diyorlar. Lenin'in federalizmi bugüne kadar başa- rıyla uygulandı. Ancak bugün tehlikesi de görülüyor. Yakın zamana kadar azınlıklar, polis gticü ile baskı altında tutuluyordu. Ay- nca kimse dev bir Sovyet yönetimine karşı çıkacak cesarette değildi, intihar gibi bir şey- di bu. Gorbaçov'un reformları halktaki bu yılgınlığı sildi süpürdü. Örneğin Ermenile- rin Dağlık Karabağ'ı istemeleri mümkün ol- du, hatta başanya bile ulaşabilecek bir is- tekti bu. Fethedilen bir imparatorlukta, hal- kın istekleri göz ardı edilirken, Gorbaçov 1 un reformlan, Rus olmayan miUetler üze- rinde müthiş etki yaptı. Sovyetler'de hiçbir cumhuriyet safkan değil. Hepsinin acı ha- tıraları var. Muazzam coğrafi bir bölgede milyonlarca insanı işin içine katacak bir an- laşmazlık olasılığı çok yüksek. Azerbaycan 1 da geçen iki hafta boyunca gördüklerimiz kötüydü, ama bundan sonra göreceklerimi- zin başlanguı olabilir. (27 Ocak) reteri Ayaz Niyarioğlu Muttalibov, halka başsağlığı dileyerek birlik çağnsmda bulun- du. AP'nin haberine göre Moskova Radyo- su dün Bakü'de yasamm normale dönmekte olduğunu bildirdi. AP muhabirinin telefon- POLONYA Polonya Komünist Partisi önceki gece Varşova'da loplantı halinde iken, binanın dışında toplanan bir grup gösterici komünizmi protesto etti. (Fotograf: RELTER) Komünist Parti, sahneden çekildiPolonya Birleşik Işçi Partisi (KP), önceki gün başlayan kongresinde adının ve programımn değiştirümesini ve yeni bir "sol parti" oluşturulmasını kararlaştırdı. BBC ve Reuters, KP'nin kendisini feshettiğini duyurdular. Dış Haberler Servisi — Polonya Komü- nist Partisi, adının ve programımn değişti- rümesini ve yeni bir sol partinin oluşturul- masını kararlaştırdı. Komünist Partisi'nin önceki gön başlayan tarihi kongresinde alı- nan karar uyannca, kongre askıya alına- rak, yeni partinin kurulması için çalışma- lara başlandı. BBC ve Reuters, KP'nin ken- disini feshettiğini duyurdular. Yeni kuru- lacak partiye katılmayacaklarını açıklayan bazı üyeler, "Polonya Cumhuriyeti Sosyal Demokratlar Birliği" adında yeni bir parti kurduklarıru bildirdilec. Polonya Birleşik İşçi Partisi (KP) Kong- resi, önceki gün Birinci Sekreter Mieczyslaw Rakowski'nin "sürpriz" olarak nitelendl- rilen konuşmasıyla açıldı. Rakouski, yeni oluşturulacak partide görev almayacağını açıklayarak liderlik kadrosunun "genç kuşağa" devredilmesini istedi. Rakovvski, Polonya Komünist Partisi'nin yeni bir kan değişikliğine ihtiyacı olduğunu, yeni oluş- turulacak partinin, KP'nin çöküşü anlamı- na gelmediğini de söyledi. Kongreye katılan 1600 delege, Rakows- ki'nin konuşmasından sonra önceki gece yanstna kadar, oluşturulması düşünülen ye- ni bir sol parti üzerinde tartıştılar. Azııüıkta kalan tutucu üyelerin karşı gkmalanna kar- şın Polonya Komünist Partisi, adını ve programını değiştirme kararı aldı. Komü- nist Parti Kongresi'nin de bu karar nede- niyle askıya alındığı belirtildi. Kararın duyulması ile birlikte KP'nin du- rumu hakkında çelişkili bilgiler gelmeye başladı. AP, kararın Komünist Parti'nin "biçim değiştirmesi" anlamına geldiğini be- lirtirken Reuters ve BBC, Polonya Komü- nist Partisi'nin kendisini feshettiğini bildir- diler. AP ve AFP'ye dayanarak haber veren AA, önceki gece alınan karar uyannca, yeni "sol parti"nin kurucu kongresinin yapıl- ması için çalışrnalara başlandığını kaydet- tiler. Bu arada, karara karşı çıkan bazı üye- lerin, dünkü toplantılara katılmadıkları ha- ber verildi. Komünist Partisi üyele'rinden ve Daya- nışma Sendikası lideri Lech Walesa tara- fından da desteklenen Tadeusz Fiszbach'- ın liderliğindeki sosyal demokrat grup, KP yerine kurulacak yeni partiye dahil olma- yacağım ve "Polonya Cumhuriyeti Sosyal Demokrat Birliği" adında ayrı bir parti ku- racağını bildirdi. Birçok milletvekilinin de aralannda bulunduğu 50 delege tarafından açıklanan yeni partinin kuruluş bildirisin- de, "halkın güvenini kazanamayacak bir partiden ayrılmanın" tercih edildiği be- lirtildi. 1980 ağustos ayında Gdansk Anlaşma- lan'na imza koyan 55 yaşındaki Fiszbach, Polonya Komünist Partisi içindeki reform- cuların lideri olarak tanımyor. Parti için- de reformcu olarak tanınan eski Gençlik ve Spor Bakanı Aleksander Kwasniewski ise yaptığı açıklamada, Fiszbach'ın girişimini "reformlara indirilmiş bir darbe" olarak nitelendirdi. Polonya Komünist Partisi'nin yeni adı- nın Sosyal Demokrat Parti veya Sosyalist Parti olması bekleniyor. Varşova'daki si- yasi gözlemciler, Fiszbach'ın girişimiyle, partinin yeni adının "Sosyal Demokrat Parti" olmasmın zorlaştığını belirtiyorlar. Askıya alınmasına ve yeni parti çahşmala- rına dönülmesine karşın, kongrenin bugün de çalışmalarına devam etmesi ve sonuç bil- dirgesinin bu akşam açıklanması bek- leniyor. da konuştuğu Erivanlı Ermeni liderlerden Rafael Popoyan ise Ermeni - Azeri sınırın- da karşılıklı geri çekilmenin olaysız cereyan ettiğini belirtti. Sovyet TASS Ajansı, Azeri ve Ermeni savaşçılarının çekildikleri bölge- lerin Sovyet birlikleri tarafından denetlene- ceğini haber verdi. So\ yetler Birliği Savunma Bakanı Dimitri Yazov, Sovyet birliklerinin Azerbaycan Halk Cephesi ile diğer gayri resmi örgütlerin "alt- yapısım yıkma" karannda olduğunu söyle- di. Ancak Cephe liderlerinden Hacızade, Bakü'den AP muhabirine telefonda yaptı- ğı açıklamada Halk Cephesi'nin bağımsız, ufak hücreleri sayesinde varlığını sürdürdü- ğünü ve öldürücü darbe yemediğini belirt- ti. AA'nın haberine göre Azerbaycan'da, 20 ocakta yapılan sabotaj sonucu hasar gören televizyon bu akşam, Azerbaycan Komünist Partisi'nin yeni Genel Sekreteri Ayaz Niya- zioğlu Muttalibov'un halkı birliğe çağıran konuşmasıyla yerüden yayına başladı. Mut- talibov, televizyon konuşmasında yaşanan trajedi dolayısıyla halka başsağlığı dilerken bu olayın "sommlulannın ortaya çıkanlma- sını ve cezalandınlmasınr" sağlamak arna- cıyla hem Komünist Partisi Merkez Komi- tesi hem de Azerbaycan Yüksek Sovyeti bünyesınde soruşturma komisyonlan kunıl- duğunu belirtti. Konuşmasında Azerbaycan halkmın di- line, gelenek ve göreneklerine bağlı yaşam biçimine yeniden hayat vermek için çalışa- cağı vaadinde bulunan Muttalibov, ayrıca Azerbaycan tarihinin karanlık noktalanna ışık tutulması için de elinden gelen çabayı göstereceğini vurguladı. Muttalibov, Azerbaycan'ı ekonomik açı- dan geliştirmek ve kalkındırmak amacıyla, başta yabancı ülkelerle ortak yatırımlar ol- mak üzere her alanda geniş çaplı bir eko- nomik atıhm başlatılacağım kaydetti. Bu arada Moskova Radyosu, Lenkeran kentinde, dün gece Sovyet birliklerinin kont- rolü ele geçirrnesine kadar kenti yönetmekte olan Halk Cephesi liderleri tutuklamrken Halk Cephesi örgütünün de "yasadışı" ilan edildiğini bildirdi. Resmi haber ajansı TASS, Lenkeran'da Halk Cephesi üyesi ol- duklan sanılan 80 kişinin tutuklandığını bil- dirmişti. Afganistan'da Sovyet yanlısı Kabil reji- mine karşı mücadele veren mücahitlerin li- derlerinden Ahmet Şah Mesut, Sovyetler Birliği'nin Ortaasya cumlıuriyetlerinde ya- şayan Müslümanlara "ayaklanma" çağrısın- da bulundu. Mesut, Pakistan'ın Peşaver kentinde AFP'ye önceki gün verdiği demeçte, "Amu- derya Irmağı'nın diğer kı>isında yaşayan Müslüman kardeşlerimizin. bagımsızlıkla- nnı mümkün olabildiği kadar çabuk elde edebilmeleri için, Sovyel egemenligine karşı savaş açmalannı diliyoruz" dedi. Yakın bir zamanda, yayınları SSCB'nin Tacikistan Cumhuriyeti'nden de dinlenebi- tecek bir radyo kurmak niyetinde oldukla- rını ifade eden Ahmet Şah Mesut, "Hindu- kuş Ajansı" adı verilen radyonun adının Af- ganistan'ın kuzeydoğusunda bulunan Hin- dukuş sıradağlanndan alındığını söyledi. Afganistan'da ortak noktaları "komü- nizm aleyhtarlıgı" oian mücahit gruplan arasında, bir Tacik olan 37 yaşındaki Me- sut'un liderliğindeki grup, rejime karşı en yoğun mücadeleyi veren gıuplar arasında bulunuyor. Mesut liderliğindeki mücahitler, Panşir Vadisi'nde mücadele ediyorlar.