Katalog

16 EYLÜL 1989 CUMHURİYET/9 Anadilinde çocuk olmak cüneyt grcayurek araştırdı,yazdL.. TURKİYE DEKİ DARBELER VE GİZLİ SERVİSLER B4BIALİ üzerinde BİR ARDIÇKUŞU Hangidil özgürleştîrir? Gazetemizde yayımlanan "Anadilinde Çocuk Olmak" başlıklıdiziröportaj, yabancı dil konusuyla ilgili birtaröşma başlatmıştır. Doç. Dr. Onur B. Kula'nın yaasını aşağıda bulacaksınız. DARBELER VE GIZLI SERVİSLER Dördüncü basımı çıktı Cün?yt KADIN SURETLERİ Acılar, anüar, sevdalar, düş kınklıkları, beklentiier umutlar, pişmanlıldar, "eşeklikler", güzellikler, çirkinlikler, hoşluklar, "rezillikler" getiren on bir kadın. Çuvaldızı önce kendine batırmaktan hiç çekinmeyen bir yazardan. On bir ayn surette, on bir ayn insan ve yazann ta kendisi... 2.BASKI! (1. baskı onbeş günde tükejıdi) ONUR B. KULA ~~ Türk eğkimöğretim sistemi açmazda. Doğal ilke gereği her sorun, çözümünün ipuçlannı içinde barındınr, çözüme ilişkin taıtışmayı özendirir. Açmazdan kurtulmanın olası yolları konusunda kafa yoruluyor. Fakat köktenci ve kalıcı çözümler yerine, görece kolay çözümler öneriliyor. Yabancı dilde eğitim önerisi de bu kolay çözüm önerilerinden biri. Her ulkenin eğitiınöğretim sistemi bunalım dönemi yaşamıştır, yaşar. Bunalım, salt Türkiye'ye özgü değil. Fakat bunalımı aşmada kullanılan kolaycı yaklaşım galiba Türkiye'ye özgü. Son günlerde "yabancı dilde egitim" kalıcı çözüm olarak gösterümekte, "yabaocı düde egitim" lngilizcenin ders dili olması anlamında kullanılıyor. lngilizcenin uluslararası düzeyde yaygın kullanımı ve karar alma süreçlerini belirleyenlerin bu egilime sıcak bakışı, yaklaşırru özendiriyor. Bu iki ana etken işlevciyararcı arayışı yaygınlaştınyor. Işlevci ve yararcı tutumun çıkış noktası şu olabilir: tngilizce uluslararası iletişimi sağlayan dildir. tngilizce ders dili olursa bilimsel, teknolojik, ekonomik ve siyasal bulgu ve gelişmeleri daha çabuk ulkemize aktanr, gelişme sürecimızı hızlandınrız. Üstelik şoven düşünce ve duygularumzı da aşarız. Çekici bir yaklaşım!.. Çekici fakat aynı zamanda yamltıcı. Dile ilişkin her öneri kültürbüim, dilbilim ve eğitbilim açısından düşünülmek zorunda. önerinin yanıltıa oluşu bu bağıntının gözetilraesinden kaynaklanıyor. Yabancı dille veya dilde eğitim önerisi irdelenirken özellikle üç kavram görmezlikten gelineroez: Dü, kültür, eğitim. Bu kavram uçlüsü temelinde düşüncelerimi somutlaştırmaya ve B.U. Öğretim üyesi Doç. Dr. Cem Alptekin'in 17 Ağustos 1989 tarihli Cumhuriyet'te çıkan yazısında öne sürdüğü savlara deştirel yakiaşmaya çalışacağım. yaklaşımı doğrultusunda bu kavramlann içeriğini ve bu içeriklerin aktarım yöntemlerini saptar. Bu açıklamalar ışığında "Ders dili Tiirkçe tni, tngilizce mi olsun?" sorusuna yanıt, ülkenin koşullan, olanaklan, gelişim egüimİeri bağlamında bulunabilir. "Öğrencilerin daha elkin biçimde yabancı dil ögrenebümeleri için tngilizce ders dili olmahdır" savı öznel bir istem oimaktan öte bir anlam taşımaz. 5. Ders dilini belirleme, toplumun geleceği ve evrensel uygarlık içinde alacağı yer açısından yaşamsal önemdedir. Bilindiği üzere yeni bulgular ve kuramlar, geliştirildikleri dilin araçlan ve olanaklan kullanılarak adlandınlırlar. Bulgu ve kuramlar, dili geliştirdikleri gibi, o dilin evrensel saygınlığııu da arttınrlar. Yabancı dille eğitim savını uygarhk yanşı veya öbür uygarlıklann düzeyine ulaşma çabası açısından da düşünmek gerek. Sorunun kultür boyutuna gelince. özellikle son yirmi yılda dilbüime yeni bir kavram doğdu ve yerlesti: "Dil külrörü." Dil kültürii kavramını açımlamak için dil ve kültür kavramlannı irdelemek eerekivor. Dilin inceliklerini tanımadan dile karşı duyarlı davranmak 6lanaklı değil. Demek ki yabancı dilde eğitim, doğası gereği dil kültürünün bütün ısterlerine uygun duşmez. Bu olumsuzluk öğrenciyi kullandığı ders kitaplanmn, müzik, film ve moda dilinin kalıp söyleyişlerini edinmeye yöneltir (lnstitut für Deutsche Sprache, 1985). Böylece öğrenme yeteneği azalır, düşünce yoksullaşır ve sonunda dilsel yaratıcıhk körelir. Dilsel yaratıcılığm, insanın insanlığını gerçekleştirmesi açısından onemi bilinmektedir. Eğitim izlencelerinin getireceği sınırlamalardan dolayı öğrenci, öğrenim gördüğü yabancı dilin iletişim aracı olarak kullanıldığı "doğal dil ve kültür ortamT'ndaki güncel oluşumlan çoğunca zamanında öğrenemez. Güncel oluşum ve olguların somutlaşması için şu örnek verilebilir. 80*11 yıllann ilk yansında Türkiye'de izlenen ekonomi politikası sonucu "bankerler" türedi. Ban BÜTÜN KİTAPÇILARDA Bilgi Ysyınevi, Meşrutiyet Cad. 46/AAnkara Telf: 131 81 2 2 131 16 65 Bilgi Dağrtım: Babıâli Cad. 19/2 İstanbul Telf: 522 52 01 servislerin darbelerle iç içeliğini" anlatmak amacıyla yazdı: DARBELER VE GİZLİ SERVİSLER. Arcayürek, "olayların içinde yaşayan, artık bir çeşit görgü tanığına dönüşen elliye yakın yetkiliyle görüşmeler" yaptı. 19501988 arasında gizli servislerin MİT'in, CIA'nın "içimizdeki" rolünü anlatmaya çalıştı. Arcayürek, "öğrenemediğimiz,... bizden sakladıkları, kimbilir daha hangi bilinmeyen olaylar, karanlık kuytu bir köşede gizle.niyor" derken, 1988'deki MİT öyküsünün karanlık, karmaşık yanlarına da ışık tutuyor. KDV dahil 12000 lira A r c a y ü r e k, "gizii İSLAM TEKSAS'ta... (tzlenimler II) "El Muhabbetül İslâmî..." "Paldır Kültür" "Tarih bir İptilâdır Derunumda" "tlmi Siyaset" "Veziri Âzam Turgut Paşa Meselesi" "Gayri İslâmî Muhaberat" Tekmili bu kitapta!... 2. BASKI (tükenmek üzere) Sayın Öğretmenler Sayın Veliler Viyana Coğrafya Enstitusü tarafindan büyuk özenle hazırlanmış olan ve basımı Turkiye'de gerçekleştirilen, öğrencinin güvenli kaynağı. • DOĞRU SÖYLEYENİ DOKUZ KÖYDEN... (îzlenimler) ATLASLAR 71 ili kapsayan Türkiye Atlası ekiyle ( ek atlas ücretsizdir,) TÜRKİYE'DE TÜM KİTAPÇILARA DAĞITILMIŞTIR. "Ardıç'ın kültür birikimine, yazarlığına kimsenin diyeceği bir söz bulunamaz. Herkes böyle acı biberli yemeklerden hoşlanmıyormuş. Ne yapalım? Bu lokantanın aşçısı da o. Beğenmiyorsanız, yemek yiyecek başka yer çok." (Tuğrul Şavkay, Hürriyet) 3. BASKI İLK ATLAS PBOF IAIK İMİİI OlüfSİ BÜYÜK ATLAS ARDIÇKOLİKLERE "EXCLUSİVE" Yakında... ŞENGÜL HAMAMI (Belden aşağı yazılar) "...Abüü... Masaçyapam mı abüüü?" 1ANAAT PEtEk YAVtNCIlK * S KVUAT. maClMtfNCIlK \ 5 Çukurova Üniversitesi Alman Dili Eğitimi Anabilim Dalı Başkanı Doç. Dr. OnurB. Kula'ya göre, öğrenimin anadilin dışında bir başka dilleyapılması, kamuoyunun geniş tabanlı demokratik denetim olanaklarını azaltır. Doç. Dr. Cem Alptekin, Amerika ve Kanada'da gerçekleştirilen araştırma ve uygulamalan anıyor ve şu saptamayı yapıyor: "Tüm ba çalışmalar, yabancı dilin etkin bir biçimde öğrenilmesinin, bu diHn işiencesini oluşturan derslerden biri olma durumundan çıkıp işlenceyi oluşturan içerik derslerinin dili olması durumunda gerçekleşebileceğini göstermektedir." (Cumhuriyet, 17 Ağustos 1989). Bu savın eleştirel değerlendirimi birkaç noktanın altımn çizilmesini zorunlu kıüyor: 1. Eğitbilimsel açıdan "icerikli ders", "içeriksiz ders" aynmı yapılamaz. Her derste belli içeriklerin öğrenciye kazandmlması amaçlanır. "Yabancı dil, içerikli dersİerin, anadili içeriksiz derslerin dili olmab" savını bilimsel gerçeklere dayandırmak olanaksız. 2. Yabancı dilin, lngilizcenin etkin biçimde öğrenilebilmesi için ders dili olması gerektiği savı. Bu savı pek çok yönden irdelemek olanaklı. Ancak ben şu saptama ile yetineceğim. Hiçbir bağımsız ülke, herhangi bir yabancı dili öğretebilmek için, o dili ders dili yapmaz. 3. Amerika ve Kanada belirgin çokuluslu, klasik göç ülkeleridir. tngilizce ülke duzeyinde tek geçerli iletişim dili. Etnik göçmen kümelerin toplumsal yaşamın isterlerini yerine getirebilmeleri ve karar alma süreçlerine katılabilmeleri için tngilizce öğrenmeleri zorunlu. O nedenle bu ülkelerin özgün koşulları, gereksinimleri ve yönelimleri doğrultusunda geliştirdikleri bulgular ve verilerin Türkiye'nin koşullarma, gereksinimlerine ve yönelimlerine her açıdan tam denk düşeceklerini savlamak bilimsellikle zor bağdaşır. 4. Doç. Dr. Cem Alptekin aynı yazısında, "Yabancı dille efitimin yabancı dil öğreniminin etkin biçimde gerçekleşmesine" olanak sağlayacağı kanısını dile getiriyor ve "yabancı dille egitimin zararlanndan dem vurmak, şoven duygulan gıdıklamaklan öte geçentcz" diyor. Eğitimöğretim dizgeleri oluşturulurken gereksinimlerden, olanaklardan, yonelimlerden ve ideallerden yola çıkılarak amaçlar belirlenir. Doğaldır, bu kavramların içeriği sürekli yeniden belirlenir. Bütün ülkelerin eğitim dizgelerinin bu ilkeler ışıgında oluşturulduğu bilinir. Ancak her ülke özgün kerler yüksek faiz karşıhğı halkın birikimlerini topladılar. Sonunda battılar, sözlerini yerine getiremediler, ama "bankerzedeleri" yarattılar. Türkçeye güncel bir kültürem (kültürbirim) kazandırdılar. Türk toplumunun o dönemdeki ekonomik gidişini ki bu kültüre ve dolayısıyla dile yansır; çünkü olgular adlandırümak zorunda yaşamayan veya yazılı belgelerden f izleme> enler, bu kavramı dilsel boyutta özümleyemezler. Benzer durumlar bütün diller için geçerlidir. Pek çok karmaşık etmenin etkileşim seyri dilsel edinimi, dil edim ve edinimi beliıler. Vygotski "Düşünce ve Dil" adlı yapıtında dil edinimi sürecini üç aşamada inceler. Uzatmamak için kaba hatları ile yazıyorum: 1 Basit sözcükler aşaraası (04), 2Günlük sözcükler veya kavramlar aşaması (412), 3 Bilimsel kavramlar aşaması. Yabancı dilde öğretim, okul öğretim dizgesinin bütün aşamalarında uygulandığı zaman, çocuk sadece "basit sözcükler aşamasını" Türkçe'de, anadilinde yaşamış olacaktır. Kavram niteliğindeki sözcukleri ise öğretim gördüğü yabancı dilde. Konunun bir başka boyutu okutsal öğrenme veya okul yoluyla öğretimde dilsel gelişme. Okul öğretirai, okulun kunımlaşması, kültürü koruması, taşıması, aktarması ve geliştinnesi bakımından bireyleşme ve toplumsallaşma süreci açısından yaşamsal önemdedir. Bu özelliği ile okul, dili etkiler, onu kültürelleştirir. O nedenle okul, dil kültürünün oluştuğu ve geliştiği kurumlann başmda gelir. Öğretimin anadilin dışında bir başka dilde yapılması kamuoyunun geniş tabanlı demokratik denetim olanaklarını azaltır. Denetimin seçkinlere bırakılmasına yol açar. Kısa erimli büyük başan beklentısi ve yararcı bakışın yarattığı sabırsızlık ve heyecan, sorunu karmaşıklaştınyor, eğitim çıkmazına köktenci çözüm bulunmasının zorunlu ve ivedi olduğu gerçejüni gölgeliyor. Soruniarı çözmeden, zorlukları aşmadan gelişme olmaz. Türkçeyi bilinçu' uğraş alanlanndan uzaklaştırmaya yönelik önlem ve uyguiamalar istemek, Türkçe'nin ve Türkçe ile duşünen ve iletişim kuran insanlann yetkinleşmesıni zorlaştırmaktan öte anlam taşımaz. İLK ATLAS: Komisyon 3.500 TL. ORTA ATLAS: Komisyon 7.700 TL. • BÜYÜK ATLAS: Prof. F.Sabri Duran 22.000 TL. •kitapçılarda... kitap kulübünüzde. ALTIN KİTAPLAR Cağaloğlu İst. 526 80 12 522 40 45 Piyertoti Caddesı 79 Çemberirfas İstanbul WOODY ALLEN YQ00W M3JJA NOODY ALLEN DER6IS MUZIR ETKILER (The Side Effects) Tam metin, eksiksiz çeviri "Üniversiteye Hazırlık'ta "FİNAL"le çalışmanın tüm arkadaşlanma yararh olacağına inanıyorum." H.ELÇİN YILDIRIM (ÖSS TÜRKİYE BİRİNCİSİ) ^ « j UYARI: Bu kitap sağkğuııza zarar verebilir. Çünku soluğunuzu kesecek turde gülme krizlerine yol açabilir, ÜNİVERSİTE ADAYLARI oaranti eden w İLK"vemTEK" dergi ALTIN KİTAPLAR 522 40 45 526 80 12 'Başarnıası için O'na destek verin... Sağlam bir temel kazandırın!" Çocuklarınız yeni ders yılında da evrensel bir kaynaktan yararlanmalı, Temel Britcmnica fasikülleri her pazartesi çıkıyor. ÖSS ÖYS "1989'da hangi fakülte kaç puanda kaldı?" EKİ İ l i 2. SAYISI ÇIKTI... BRITANNICA TEMEL ECITIMVEKLITIR ANSIKLfM>EDISI TEMEL Fakültelerin taban puonlon ve puon kortındon örneklere bakorak kaç soru ile hangi fokültelere girebileceğinizi hesaplayın gazete bavılerinde Büyük finaVe siz de "FİNAU'k hmrlanın