Katalog

CUMHURİYET/12 DİZİ YAZI 27 TEMMUZ 1989 Genelkurmay'dan ÇankayaVa terfi Çankaya Krizleri 5 Umitsizliğe düştüğü zamanlar, alay tabldotunda hizmet goren ere "Bana bir ıhlamur getir oglum" diyen Gürsel, briçte, üç sanzatuya oyunu aJıp uç içeri girdiği zaman da "bana bir ıhlamur getir" der ve gitraeye hazırlanırdı. Kendisini bir Bergson hayranı olarak tanımlayan OrgeneraJ, hastalık nedeniyle ABD'ye gitmek dışında hiç dış geziye çıkmaraıjtır. Hakkında öykü ve fıkralar anlatılan halefi Orgeneral Cevdet Sunay ise ABD, Ingiltere, SSCB, Batı Aimanya, Fransa ve Iran dahil birçok ülkeyi ziyaret edecektir. Fakat iki orgeneralin de Adaiet Partisi'ne sıcak baktıklan, özellikle Gürsel'in bu partiyi "bir çocuk büyütur gibi itina ile ta doguşundan" kolladjğı, zaman zaman olçulu sertliklerden kaçınmamakla birlikte, 'bu partinin bir gün ilerici ve reformcn huviyet kazanabileceği ümidini yitirmediği bilinmektedir. Yoksa AP'nin bir basına, radikal subaylara karşı deyim yerindeyse paratonersiz yasayabilmesi raumkün görünmemektedir. özellikle 22 Şubat 1962 ve 2021 Mayıs 1963 askeri ayaklanmalarının yarattığı dalgalanmalardan sonra, 1965 seçimlerinden zaferle çıkan Söleyman Demirel ve partisine iktıdann teslım edılmesınde, Cumhurbaşkanı Gursel ve Genelkunnay Başkanı Sunay faktörleri de etkili olmuştur. İki orgeneralin bir başka benzeyen yanları 27 Mayıs 1960'ta darbe yapıldıktan hemen sonra eylemcı subaylara aktif destek vermeleridir. Sunay, 27 Mayısçılara bizzat katılmamakla birlikte, darbenin ön plana çıkardıgı bir komutandır. 27 Mayıstan önce Genelkurmay tkınci Başkanı olan Sunay'a darbe haj beri mayıs ayı içinde duyurulmus, eyleme ka"tılmak hususunda olumlu veya olumsuz bir görüş belirtmeyen Sunay, darbeyi "anlayışla" karşılamış ve 27 Mayıs günü Muzaffer Alankuş ile birlikte karargâha ilk gelen generaller arasında yer almıstır. Darbeden sonra, ağustos 1960'ta, ordu bunyesinde gerçekleştirilen tasfıye operasyonu ile yıldızı daha bir parlayan Sunay, Orgeneral Giimüşpala'nın yerine Genelkurmay Başkanı olunca, bir anda ordunun en yüksekrütbeli sözcüsü durumuna gelecektir. Ordunun o dönemdeki bir diğer sözcüsü de 'Kurmay Albay Talat Aydemir'dir Bir kariz^rnası olmayan, fakat subaylar arasında popü" laritesi arttıkça, yüksek komuta görevindeki ordu mensuplanna bile ustleri gibi davranabilen Kara Harp Okulu Komutanı Aydemir ve yakın silah arkadaşları, hiyerarşi dışı ey' lemlerinin cezasını pahalı ödemişler, 1963'tekı "2. ayaklanmaya katılan asken ögrencilenn de ordudan atılmalanna yol açmışlardı. Bedii Faik gibi tanınmış gazelecıler ile Prof. Cihat Abaoglu, Prof. Naci Şensoy. Prof. Lütfi Duran, Prof. Celal Sungur, Cemal Yıldı.nın gibi öğretim uyelerınin yer aJdıgı sivıl gruplann desteldedikJeri parlamentoyu kapatarak yepyeni bir düzenlemeye gitme dusüncesi, 1961 1965 döneminin korkulu ruyasıdır. Türkiye'nin bu rüyadan çabucak uyandınlmasında, en yüksek askeri makamda görevli Orgeneral Sunay'ın katkısı önemlidir. Bu ne"denledir ki, sağlık nedenleriyle Gürsel'in cumhurbaşkanlığı sona erdirilince, ordu, kendi adayının Genelkurmay Başkanı Orgeneral Cevdet Sunay olduğuna ">anlı olarak hem hıikümetin hem de rauhalefel partilerinin" dikkatinı çekecektir. Kolombiya Ürüversitesi (ABD) Ortadoğu Enstitusu Direktörü J.C. Hurewetz'in Middle East Politics: The Military Dimension (1968)'in Türk Genelkunnay Başkanhğı yayınlan arasında yayımlanan Turkçe baskısmda da (1980) açıkça söylendiği üzere, Orgeneral Cevdet Sunay Yüksek Askeri Şura'mn adayı olarak TBMM tarafından cumhurbaşkanı seçilmiştir. 1966 cumhurbaşkanı seçiminin çok kısa öyküsü budur. Gerçekte, Çankaya'da bir boşalma ihtimali başgösterdiğinde, butun gözlerin orduya çevrilmesi 1960'ların en onemli gerçeğidir denilebilir. Gürsel'in cumhurbaşkanhğı makamıru boşaltması gundeme gelınce, Sunay cumhurbaşkanı olacağı ıçin, Genelkurmayın başına kimin geçeceği sorunu ortaya çıkmış, hatta Başbakan Siileyman Demird, iç politikada havanın sertleşmesıyle ılgilı sorulara yanıt verdikten sonra darbe söylentilerini "mesnetsiz, asılsu, ttzerinde durmayınız" diye geçiştırmiştir. Oysa Hava Kuvvetlerinin alarm verdiği, Kara Kuvvetlerinde de alarm halı bulunduğu, iki kuvvet komutanı arasında (Orgeneral Irfao Tansel ve Orgeneral Cemal Tural) anlaşmazlık bulunduğu haberlerı basında bile yer alabılmektedir. Genelkurmay Başkanı Orgeneral Sunay, TBMMtarafından cumhurbaşkanlığına Yüksek Askeri Şura'mn adayı olarak seçilmişti Dr. Hikmet Özdemir'in araşıırması Çankaya'da bir boşalma ihtimali başgöstendiğinde, bütün gözlerin orduya çevrilmesi, 1960'ların en önemli gerçeğidir denilebilir. Sunay'ın cumhurbaşkanı seçildiği 28 Mart 1966 günlü birleşik oturumda ön ortada Orgeneral Cemal Tural almak üzere bütün kuvvet komutanlan, kendilerine aynlan yerde oturacak ve oy sayımı sırasında salon boşaldığında bile yerlerinden kıpırdamayacaklardır. Türkiye'nin 5. cumhurbaşkanı olarak yemin eden Orgeneral Sunay'ın, anayasada gösterilen yemin metnine "Allahtan bana yardımcı olmasını dilerim" diye ek yapmasiy "Yaşa, varoV sesleri ile tezahürat yapan bazı milletvekili ve senatörleri ağlatmıştır. Cevdet Sunay, Medis'in 28 Mart 1966 günlü birleşik oturumunda 5. cumhurbaşkanı seçilmişti. 1960da ordu bunyesinde gerçekleştirilen tasflye sonucu Sunay Genelkurmay Başkanı cHmuştu. letvekili ve senatörleri ağlatmıştır. Gürsel gibi Sunay'ı da "demokrasiye sadık ve âsık" bir general olarak tanımlayan Babıali'nin önde gelen gazetesi Hürriyet ile birlikte tanınmış gazeteci ve başyazarların yeni cumhurbaşkanı Sunay hakkındaki yorumları ayru dogrultudadır. Çetin Altan, "Sayın Sanay'a butun gerçek vaunperverlerin yardıma olmalan kutsal bir memleket aorevidir" diye yazmakta, Nadir INadı, "kendisını cumhurbaşkanlıgı gorevine cağıran guç, 27 Mayısın ta keodisidir" dernektedır Naim Tirali'ye göre, "ordunun politika uzerindeki etkisi, partilerin tartışmalar içinde bulunmalan ve kalkınmak zorunda olan Turkiye'nin sıra daglar gibi sorunlan Sayın Cevdet Sunay'ın cumhurbaşkaoiıgını adeta zonınla kılmıştır." En ilginç yorum, herhalde Yön'de yapılanıdır: "Sunay, doğrusu fazla hazır olmadıgı guç bir görevle karşı karştyadır. Bir surii edebiyatın altında yatan katı gerçek, Türkiye'nin bir devrim ve karşıdevrim kanşıidıgj içinde bulundugudur. Karşıdevrim oy çoğunluğunu sagla>arak iktidara gelmiştir. Fakat kuvvet dengesi, devrimci guçleri bir çırpıda tasfheye eiverişli degildir. Devrimci guçlerin hiç degilse bir kısmı ile uzlaşma, zaman kazanma ve yan >ollardan dolaşma caresizligi içindedir. Ama bu hesaph tutıım bareketin derin anlamını zerrece deitiştirmiş degildir. Devrimci guçier ise Türkjye'nin üç cumhurbaşkanı 19 Mayıs 1964 günu, gösteriteri ızliyorlar. 0 tarihte hastalığı gözte görülur bir hale gelen Güfsel'ın sagJ* nedenleriyle cumhurbaşkanlıgı sona erdirilecekti. karşı guçlerin iktidanna ragmen, kilit noktaBu komutanlar arasında Genelkurmay Yeni ları elleıinde tutarak, devrim gernisini fazla 637 Kara Kuvvetleri Komutanı Cemal Tural' vunma BakanlığVmn elıne geçmesinden itiba Toplam üye sayısı 532 Başkanı Tural'dan başka Kara Kuvvetleri Ye hasara uğratmadan yurutmevi denemektedirın 2021 Mayıs 1963 Askeri Ayaklanması'na ren ilk kısmını kapsamını isteyen bir muhtı Katılanlar 461 ni Komutanı Korgeneral Refik Ydmaz, De ler." katılan Harp Okulu öğrencilennin affı ıçin dö rayı butün parti başkanlanna vermişlerdir. Cevdet Sunay 11 niz Kuvvetleri Komutanı Oramiral Necdet nemin Milli Savunma Bakanı Ahmet TopafoğKuvvet ve ordu komutanlan ise basına sız Alpaslan Türkeş "Bu ber iki taraf için de uzun vadede sürlu'na gönderdiği ve her nasılsa basına sızdırı dırılan mektuplarla bir rastlantı olarak hep Boş 47 Uran, Hava Kuvvetleri Komutanı Orgeneral durulmesi çok guç bir dengedir. Sunay'ı, boyle Âday göstenlmedikleri halde Celal Bayar'a Irfan Tansel ve 15 kadar general bulunmaklan mektubu da Başakan Demırel ve Orgene AP'li hukumetlerin döneminde görüş bildirguç ve çekismelerle dolu bir gorev beklemekral Tural'ı guç durumda bırakmıştır. me alışkanlıklarını gelenek halinde sürdüre 5, Turhan Dilligil'e 2, tsmet tnonu, Ali Fuat tadır. tedir." Başgil, Kasım Gülek, Sadettin Bilgiç, Celal Kara Kuvvetleri Komutanı'nın devlete karşı ceklerdir. Aynca 30 kadar general daha tören için Doğan Avcıoğlu'nun da aralannda yer alErtug'a l'er oy verilmiştır. özelhkle 3. Cumgelenlerin affedilmelerinı isteyen mektubu, SiAP (Adaiet Partisi), CHP (Cumhuriyet TBMM'ye gelmişlerdir. Sunay'ın cumhurbaş dığı sivil ve asker kökenli bir grubun tutukhurbaşkanı Celal Bayar ile AP'lı Turhan Dillahlı Kuvvetler ust kademelerinde "isabetli" Halk Partisi), YTP (Yeru Turkiye Partisi) ve kanı seçildiği 28 Mart 1966 günlü birleşik otubulunmamış, eski harbiyelilerce de şiddetli TİP (Türkiye Işçi Partisi) Grup Baskanı Ve ligil'e verilen oylar sernbolik de olsa tartısma rumda da aynı durum tekrarlanacak, ön or lanmalarına gerekçe gösterilen 9 Mart 1971 tepkıyle karşılanmıştır. Orgeneralin, parla killeri ile Kontenjan Grubundan Amil Artuş, yaratmıştır. AP'liler, Celal Bayar'a verilen tada Orgeneral Cemal Tural olmak üzere bü Hareketi'nin dayandığı ittifak temeli, 1966 mentonun gorev alanına giren bir konuya ka Milli Birlik Grubundan Fahri Özdilek, Bağım oyların karışıklık çıkarmak amacıyla TlP'li tün kuvvet komutanlan, kendilerine aynlan ilkbaharında Yön'de yayımlanan bu imzasız yorum ile acık bir şekilde ilan edilmektedir. nşması kadar, bu davranışm bir Meclis araş sız Senatör Ferit AJpiskender ve bagımsız mil lerce kullanılmış olduğunu iddia etmişlerdır. yerde oturacak ve oy sayımı sırasında salon Cumhurbaşkanı Sunay'm, 9 Martçılarla 12 tırmasma konu edilmesini, "sakıncah" bula letvekili Mehmet Ali Arsan'ın ortak önergeGenelkurmay Başkanhğı görevinden ayrıboşaldığında bile yerlerinden kıpırdamaya Martçıların ıktidar mücadelesinde kilit adam rak bazı tabii senatörlerin parti baskanlanna sinde, kontenjan senatöru ve genelkurmay es lıp Cumhuriyet Senatosu'nda vemin ederek olarak ağırlığını ikinciler lehine koyması, bibaşvurmaları da anlamlıdır. Milli Birlik Gru ki başkanı Orgeneral Cevdet Sunay, CKMP'ü kontenjan senatorlüğune başlayan Orgeneral caklardır. rincilerin önemli adamları görünen Faruk bu uyelerinden Sıtkı Ulay, Mucip Atakiı ve üyelerin önergesınde de parti genel başkanı ve Sunay'ı, başta Orgeneral Cemal Tural olmak Turkiye'nin 5. cumhurbaşkanı olarak ye Gıırler ve Muhsin Batur'u bir süre için etkiMuzaffer Yurdakuler, Orgeneral Tural'ın 27 Mayısçılarm 14'ler kanadmdan emeklı uzere bir heyet halinde silah arkadaşları Ge min eden Orgeneral Sunay'm, anayasada gösmektubu hakkında Meclis araştırması açıldı Kurmay AlbayAlpaslan Tiırkeş cumhurbaş nel Kurul kapısına kadar uğurlamışlar ve son terilen yemin metnine "Allahtan bana yar sizleştirince, "sol" cunta hayal oluvermişti. ğı takdirde bunun sakıncalı olabileceğmi, kanı adayı gosterilmişlerdir. Oylama sonucu ra da kendilerine aynlan locada töreni izle dıma olmasını dilerim" diye ek yapması, "yaaraştırma gerekliyse bu mektubun Milli Samişlerdir. şa, varoJ" sesleri ile tezahürat yapan bazı rnilşöyledir: SİRECKK ONDOKUZ MAYIS ÜNİVERSİTESİ REKTÖRLÜGÜ'NDEN Ondokuz Mayıs Universıtesı Fen Bılırr.lerı Enstıtusu'nün aşağıda belırtılen anabılım dallarına 19891990 oğretım yılı kış yarıyılında sınavla yüksek lısans ve doktora oğrencısı alınacaklır ANABİLİM DAL1 Yl'KSEX LİS4NS DOKTORA Fızık 8 5 Kimya 10 8 BiycJojı 7 2 Matematık 6 2 Çevre Muhendıshğı 6 fstalıslık 6 Tarla Bııkıleri 4 4 Bahçe Bıtkileri 2 2 Zooteknı 4 1 Tarım Urunlerı Teknolojısı 4 Su Urunlen 4 Tanmsal Vlekanızasyon 2 Bıtkı Koruma 2 Toprak I ADAV KAVDI İÇİN GEREkLI BELGELER YIKSEK LİSANS İÇİV: a) Adayın Yüksek Lısans öğrenımmı gormek ıstedığı anabılım dalını belırtecejı bir dılekçe, b) Lısans dıploması, çıkış belgesı ıe>a bunların noıerden onajlı orne^ı, c) Lısans öğrenimine aıt transkrıpt, d) Onaylı nufus cüzdanı orneğı, e) 4,5 x 6 boyuıunda 2 adcı fotoğraf DOKTORA İÇİN: a) ^dayın doktora öğrenımını gormek ıstedığı anabılım dalını ve sınava gırmek ıstedığı >abano dıhnt belıneceğı bir dılekçe. b) Yüksek lısans dıploması, çıkış belgesı ve>a bunların noterden onaylı orne|ı. c) Yüksek lısans ve lısans oğrenımıne aıt transkrıpt, d) Onaylı nufus cuzdanı örnejı. e) 4,5 x 6 boyutunda 2 adet fotojraf BAŞVHRU Iscckfı adaylann 15 Eylul 1989 Cuma gunu mesai bitımine kadar gerekh belgelerle birlikte Fen Bıhmlen Ensııtusu Mudurluğu'ne başvurmalan gerekmekıedır BAŞVURL1 ADRESİ: Ondokuz Mayıs Unıversıtesı Fen Bıhmlen Ensıııusu. Kurupelıı/SAMSUN SINAV PROCRAMI: Doktora Vabancı Dıl Sınavı 18 Eylul 1989 Pa7artesı gunu saat 14 OO'te, Doktora ve Yuksek Lısans gırış Bılım Sınavı 19 Eylul 1989 Salı gunu saaı 14 00 te FenEdcbnaı rakulıcsınde vapılacaktır Basın 27092 DUYURU BankaSigorta İşçileri Sendikası BASİSEN'in III. Olağan Genel Kurulu, 2821 sayılı kanun ve ana tüzüğümüz uyarınca aşağıdaki gündem maddelerini görüşmek üzere İstanbul, Beyoğlu Yeşilçam Sokak No: 5 Emek Sıneması'nda 1820 Ağustos 1989 tarihleri arasında yapılacak olan genel kurulumuz, 18.8.1989 Cuma günü saat 14.OO'te başlayacaktır. Çoğunluk sağlanamadığı takdirde ikinci toplantının, 2527 Ağustos 1989 tarihleri arasında aynı yer ve saatte yapılacağı sayın delegelere ve ilgililere duyurulur. A1NMA İlerici arkadaşımız ÜMİT T4ŞIYICTyı ölümünün 1. yıldönümünde özlemle anıyoruz. AİLESİ, DOST VE ARKADAŞLARI ADESA DİLEK TAŞIYICI TEŞEKKÜR Canımız dünyaya geldı Dojumda yardımlarıoı götdu&umuz, Numune Hastanesı doğum servisınden değeriı: BANKASİGORTA İŞÇİLERİ SENDİKASI BASİSEN YÖNETİM KURULU GÜNDEM: 1 Yoklama, 2 Genel Kurul Başkanlık Dıvanı seçımi, 3 Saygı duruşu, 4 Genel Başkanın açış konuşması, 5 Konuklann konuşması, 6 Yönetım Kurulu Çalışma Raporu ile Malı Rapor ve Denetleme Kurulu Raporu'nun okunması ve görüşulmesı 7 Yönetim ve Denetleme kurullarının ıbrası, 8 Tuzük ve tadıl taslağının gorüşmeye açdması ve gorüşulüp onaylanması, 9 Üçüncü Donem Tahmını Butçesının göruşulup, karara bağlanması, 10 Genel Başkan, Yonetım, Denetleme ve Dısıplın kurulları uye adayları ile Turklş Genel Kurul Delege adaylarının tespıtı, 11 Seçımler. Opr. Dr. MİTHAT AYIRTM4N Opr. Dr. SLHENDAN TURKME> Dr. OYA BARAN Dr. BİROL VLRAL Hemiire NECLA PEKİNCAN, Hemşıre NİLGUN ASLAN, Hemşıre E M İ \ E ŞEN. Personelden AVŞE EKİNCİ v e Değeriı dostumuz, eşsız ınsan YILMAZ ÇETİN'e Teşekkur etmeyı borç bılırız SEV tM RAFET ÖZSOY