Katalog

21 MART 1989 DIŞ HABERLER CUMHURİYET/3 Ermenistan'da 24 nisan tatil MOSKOVA (AA) Sovyetler Birliği'nin Ermenistan Cumhuriyeti hükümeti, 24 Nisan'ı 1915'te gerçekleştirildiği iddia edilen sözde Ermeni soykırımım anmak için tatil ilan ettiklerini açıkladı. Erivan Radyosu'ndan dün verilen haberde, "Ermenistan Bakanlar Konseyi, 24 Nisan'ı Ermeni soykırımım anma giinü olarak tatil ilan etmeye karar verdi" denildi. Ermenistan'da, sözde Ermeni soykırımım anmak için tatil ilammn, geçen kasım ayında, "Osmanlı Türkiyesi'nde gerçekleştirilen 1915 Ermeni soykırımı" olarak nitelenen olayların kınanmasım ungören bir yasanın çıkarılmasından sonraki adım olduğu kaydedildi. Tfeltsin yine olay' olclıı Komünist Parti'nin eski Moskova şefinin "çok partili sistemi" savunan propaganda konuşmaları ve önceki gün Moskova'da kendisini destekleyen gösteriler yapılması, dikkatleri seçimlere 5 gün kala Yeltsin'in üzerine topladı. Partinin tutucu üyeleri, Yeltsin hakkında soruşturma açılması için bastırıyorlar. Dış Haberler Servisi Sovyetler Birliği'nde 26 mart gunü yapılacak Halk Temsilcileri Meclisi seçimleri oncesinde siyasi hava iyice "ısınırken", pazar günü Moskova adayı radikal reformcu Boris Yeltsin lehinde yapılan gösteriler havayı gerginleştirdi. Komünist Parti yayın organı Pravda'da yayımlanan bir haberde de aralarında Devlet Başkanı Mihail Gorbaçov'un da bulunduğu pek çok Politbüro üyesinin, Merkez Komitede adaylıkları için "oybirliği" sağlayamadıkları belirtildi. Komünist Parti'nin Moskova örgütu şefı iken 1987 yılında görevden alınan radikal reformcu Boris Yeltsin'in, propaganda konuşmalannda parti çizgisine ve yasalara aykın unsurlar bulunduğu yolundaki iddialara, pazar günü Yeltsin taraftarlannın Moskova'daki gösterileri de eklenince tüm gözler Merkez Komite'nin bu "tartışmah" uyesine çevrildi. Boris Yeltsin'in, konuşmalannda "çok partili sisleraden" yana bir tavır almasının, mevcut yasaları karşısına almak suçundan hakkında soruşturma açılmasına neden olabileceği kaydediliyor. Bu arada AP'nin haberine göre Komünist Partisi yayın organı Pravda'da önceki gün yer alan bir haberde, çok sayıda Politbüro üyesinin Halk Temsilcileri Meclisi üyeliği seçiminde "oybirliği" sağlayamadıkları kaydedildi. Haberde Devlet Başkanı Mihail Gorbaçov'un bile geçen perşembe günü yapıian ve 641 Merkez Komite üyesinin katıldığı oylamada 12 aleyhte oy aldığı, en fazla aleyhte oyun ise Politbüro'nun muhafazakâr olarak tanınan üyesi İgor Ligaçev'e çıktığı bildirildi. Ligaçev'e 78 "ret" oyu çıkarken, partinin ideoloğu Vadim Medvedev'e 22, Gorbaçov'un en yakın danışmam olarak bilinen AJeksandr Yakovlev'e de 59 aleyhte oy verildi. Bilindiği gibi 26 mart günü yapılacak seçimlerde Halk Temsilcileri Meclisi'nin 2 bin 250 üyesi belirlenmiş olacak. Bu 2 bin 250 üye üç adet 750 kişilik gruptan oluşuyor. Ilk grupta 15 Sovyet cumhuriyeti ve özerk bölgelerin adayları, ikinci grupta ülke çapında nüfusa gore belirlenmiş seçim bölgelerinin adaylan, son grup'a da Komünist Partisi ve ona bağlı gençlik örgütleri, sendikalar gibi kuruluşlardan gelen adaylar bulunuyor. Son grubun 100 adayı, geçen hafta Merkez Komite tarafından oylandı ve meclis üyelikleri de kesinleşti. Öte yandan AA'nın haberine göre, Sovyetler Birliği'nın Özbekıstan Cumhuriyeti'nde önceki gün, Özbek dilinin resmi dil ilan edilmesi istemiyle, biıılerce kişı gösteri yaptı. özbek haber ajansı ÖZTAG'ın yetkilisi Yuri Kruzilin, Reuters'e verdiği bilgide, birkaç bin kisinin Taşkent'teki hükümet binasının önunde toplandıklannı, özbekistan'ın yeni Cumhurbaşkanı Mirzalim İbragimov'un göstericilere hitap ettiğini söyledi. Kruzilin'e göre. İbragimov, özbek dilinin resmi dil olup olamayacağını incelemek için bir komisyon oluşturulduğunu belirterek, halktan, sorunun nasıl çözüleceği konusunda kendilerine öneriler getirmesini istedi. Gösterinin olaysız geçtiğini söyleyen Kruzilin, göstericilerin çoğunun öğrenciler olduğunu belirtti. Radikal reformcu liderin seçim konuşmaları parti içinde tepkilere yol açtı 4 DUN1ADA BUGUN Şantaj Politikası AUSIRMEN ORHANGAZİKERAMETKÖY ilkyaz değil de, sanki yazın ta kendisi... Güneş ısıtmaktan öte terletiyor; şeftaliler, elmalar çiçeğe durmuş, erikler çoktan çiçeklenmiş bile. Doğa canlanmaya başlamış Kurbağalar, coşkularını koro halinde vıraklamaya dönüştürmek için gecenin inmesini, çimenlerin, duvarların üstüne gölgeleri yansıtan dolunayın çıkmasını bekleyecektir. Samı Bey'in evinin önündeki sazlıkta karamekeler gölde nazlı nazlı salınıyor ve Mehçure Hanım'ın koyduğu "mahalle efradını avlama yasağı"nın keyiini çıkarıyorlar. Ve biz llıcagöl'e çıkan yolda, Kerametköy'den Kadır Efendi'yle söyleşiyoruz. Dırekler diktiler ne zamandır, ama elektrik gelmedi, diyor ve sonra ekliyor: 5 milyon gerekiyor dediler, 2.5 milyon katılma payı istediler. Eee? Olur dedik, ama yine de gelmedi. Neden? Neden olacak, burada yeterince ANAP'lı yokmuş. Gerçekten, Orhangazi ile İznik arasmdaki Kerametköy'de "yeterince!" ANAP'lı yok. Nitekim son referandumda Özal'ın istediği doğrultuda çıkan oy oranı yüzde 15'i bile bulmamış. Böyle olunca da şantaj politikası yürürlüğe konmuş, köye götürülecek olan hızmetler aksatılmaya başlanmış. Şantaj, Özal polıtikasının temel öğelerinden bin. Genel seçimlerde "sonra 12 Eylül öncesine dönersiniz ha!" biçiminde somutlaşan şantaj yöntemi, bir sene sonra etkinliğini yitirdi. Son referandumda İse Sayın Özal ağlamsık bir bicemle, şantajı acındırmayla karıştırarak ve karşıtlarının hızmete hazır olmadıkları ızlenimini uyandıran şaşkınlıklarından yararlanarak, oyiarının daha da düşmesini önledi. Ama artık. bı> yöntemin de pek tutmayacağı, seçmenin kendisine acımayana, acımayacağını herkes görüyor. Bilmiyoruz Sayın Özal, gelişen kampanyasının sonlarına doğru yine aynı yolu tutup acındırma yöntemini bir kez daha uygular mı? Uygularsa da pek etkili olacagını sanmam. Şeftali ve elma ağaçiarını budayan usta zeytinci: Bu erkek dalları şu düzeyden aşağıda bırakmayın diyor ve sonra erkek dalın hangısı olduğunu gösteriyor Bu sırada köylüsü kendısıne takılıyor, Sen erkek dalları bırak da bu seçimde Özal't ne yapacağız onu söyle. Devireceğız diyor bizimki, elinde makas çalışırken. Öbürü hoşnut: Yaşa, başka türlü konuşsaydın sana diyeceklerim vardı. Dur ikı güne kadar bıtıreyım de şu "Turgut Nereden Koşuyor"u vereyim oku. Ben çoktan okudum diyor zeytinci. Emin Çolaşan'ın kaleminden Turgut'un öyküsü gazetenin girmediğı köylere kadar yayılmış. Turgut'un nereden koştuğunu artık bilmeyen kalmamtş. Nereye koşacağını ise Sayın Özal TV'deki ilk konuşmasında belli ettı. Turgut, iyice batmamak için, cankurtaran simidi olarak yine şantaj politıkasına koşuyor. İlk televizyon konuşmasında Başbakan, yerel yonetimlerin yine de merkezı otonteyle işbirliği yapmak zorunda olduğunu belirttikten sonra, bunların aynı partilerden olmaması halinde iyi anlaşamadıklannı, uyum sağlayamadıklannı, dotayısıyla hizmetin aksadığını ileri sürdü. Kısacası Özal, yerel yonetimlerin ANAP'lı olmamaları halinde hizmetin gitmeyeceginı açıkça söylemiş oldu. Bu çırkin, hem de çok çirkin bir şantaj politikasıdır. Şantaj ne denli çirkin olursa olsun, ne yazık ki iç politikada da. dış politikada da zaman zaman kullanılmış, hatta kimi kez başarılı sonuç bile verniştir. Ama şantaj politikası ancak bu yönteme basvuran kişi ya da kuruluşun güçlü olduğu izlenimini yaratabilmesi halinde etkili olmuştur. Enflasyonun dızgınlerini kaçırmış, ekonominln direksiyonunu tuta*mayan, partisi içindeki çatlakların büyümesini engelleyemeyen, doğru dürüst yasa çıkarmasını beceremeyen, kanun gücundekı kararnamelerine güvenenleri perişan eden, her işlemi yasallık duvarına çarpıp parça parça olan, Türkiye'de laikliği allak bullak eden ve önce karar verdiği türban referandumundan gen çark etmek durumunda kalan Özal'ın şantaj yoluyia yerel seçimlerde oyunu arttırıp, Çankaya'yatırmanma politikası başarılı olamayacak ve silah geri tepecek gibi görünüyor. 1989 yerel seçımlennde Özal'ın büyük bozgununu hafifietebilecek tek etken, gerçekte onun tek alternatifi olan sosyal demokrat cephenin yanlışları olabilir. Bu cephenin çoğunluk kanadının durmuş, oturmuş, güçlü, devleti yönetmeye hazır, etkili bir muhalefet görüntüsünü yeterince verememiş olma beceriksizliği, azınlık kanadının ise bazı yetenek ve becerilerine karşın kendi kişisei yanlışları sonunda, tarihi mısyonunu tamamlamış bir kişinin hırsının peşinden sürüklenirken, Özal'ın oyununa gelmiş olmalarını görmemekteki aymazlıklan bozgunu yine de önleyemeyecek, olsa olsa bir derece hafifletebılecektir. Yoksa Özal1 ın kendı politikası ve kendi becerisiyle bozgunu önleme olanağı kalmamıştır. IsmiL, Filistin üslerine saldırdı ŞATL'RA / LÜBNAN (A A) tsrail savaş uçakları, Lübnan'ın Suriye kontrolü altındaki Bekaa Vad'ısi'nde bulunan Filistin kamplarını diin bombaladılar. Saldırıda 6 Filistinli öldü, 19 Filistinli de yaralandı. Çok sayıda savaş uçağınm Bar Elias ve Rayak yakmlarındaki Filistin kamplarını bombaladığı, kamplarda bulunan uçaksavar bataryalannın da uçakları uzaktaştırmak için ateş açtıkları bildirildi. îsrail ordu sözcusü, Kudüs'te yaptığı açıklamada saldırıyı doğruladı. Yeltsiı yaahsı gösteri Boris Yeltsin'ı destekleyen bir grup Moskovalı göstericı, pazar günü Moskova belediye binası önunde toplanarak eskı parti şefinin adaylığının "sabote edilmek istendiğini" öne surdüler. Göstericiler Kremlin'e yürumek ısterken güvenlik kuvvetlennin engellemesiyle karşılaşarak dağıldılar. (Fotoğraf: AP) Fransa'da belediye seçimlerinin ikinci turu sona erdi Rocard yerini sağlamlaştırdı suıı, Mitterrand'ın kazandığı başkanlık seçiminden on ay sonra, 30 binin üzerinde nüfusu olan kentlerde 66'dan 78'e çıkardı. Komünisüer 5 büyük belediye yitirirken, sağ muhalefet kontrol altında tuttuğu Strasbourg, Orleans, Mulhouse, Nantes, Dunkerque, Beziers, Brest ve Quiempers gibi kentleri sosyalistlere kaptırdı. Fransız seçmen, bir yıl içinde sekizinci kez sandık başına gitti. Önümüzdeki mayıs ayında var, ancak Avrupa Parlamentosu seçimlerini bir yana bırakırsak, Fransa seçimler dizisini tamamladı sayılabilir. Önümüzdeki üç yıllık bir dönem boyunca Fransa'da yeni seçim yok. Bu durum, ülusal mecliste nisbi çoğunluğa sahip sosyalist hukumet için oldukça önemli bir süre. Birçok gözlemci, 1988 başkanlık seçimlerinden sonra, parlamento, il genel meclisi, Yeni Kaledonya'nın geleceği için referandum ve nihayet belediye seçimlerini kayıp vermeden atlatan Başbakan Michel Rocard'ın nihayet öngördüğü programının istediği gibi uygulamaya koyulacağını tahmin ediyor. Başkanlık seçimleri oncesinde, çift kutuplu Fransız politik yelpazesinin yeniden biçimlendirilmesi, özellikle sol aday Mitterrand'ca gündeme getirilmişti. Ancak seçim sistemi ve seçmenin alışkanlıkları, bu tür gırişimleri güçleştiriyordu. Öte yandan Michel Rocard ve Sosyalist Parti içindeki yandaşlannın, iktidarı merkez açma ve Komünist Parti'nin ipoteğinden kurtarma yanlısı oldukları biliniyor. Sosyalist Parti'nin büyük kentlerde sahip olduğu belediye başkanlıklarının sayısını 66'dan 78'e çıkartması ve Fransa'daki geleneğin tersine yerel seçimden kazançlı çıkması Başbakan Rocard'a güvenoyu gibi değerlendiriliyor. SABETAY VAROL PARİS Fransa'da, iktidar partisinin belediye seçimlerinden zararlı çıkması, bu ülke politik geleneğinin bir parçasıydı. Yerel seçimin geçen pazar yapılan ikinci turu bu geleneği yıktı. Sosyalist Parti, sahip olduğu belediye sayı Koskotas skandahnda yeniperde UNANISTAN Devlet Bakam Kutsogeorgas'ın hviçre'de 2 milyon dolarhk banka hesabına ilişkin belge/erın yarın açıklanması bekleniyor. STELYO BERBERAKİS ATİNA Yunanistan'daki skandal olayları için sorumlu gösterilen PASOK hükümetinin hafta içinde yeni suçlamalara hedef olması bekleniyor. Geçen hafta içinde kendisine yöneltilen suçlamalann "onurkıncı" olduğu gerekçesiyle devlet bakanlığı ve başbakan > ardırncılığından istifa eden Agamemnon Kutsogeorgas'ın, lsviçre bankalarında 2 milyon dolar hesabı olduğu öne sürülüyor. Ülkedeki skandal olaylarırun başaktörü bankacı Yeorgios Koskotas'ın, sahibi olduğu Girit Bankası'ndaki yolsuzluklannı örtbas etmek amacıyla geçen ağustos ayında adaiet bakanı görevinde bulunan Kutsogeorgas'a 2 milyon dolar rüşvet verdiği yolundaki iddialann belgelerle kanıtlanması söz konusu. Pazar günkü 'Kathimerini' gazetesi, Kutsogeorgas'ın Koskotas'tan rüşvet aldığının belgelerle kanıtlandığını ve adı açıklanmayan bir yargıç tarafından Başbakan Andreas Papandreu'ya bilgi verildiğini yazdı. Papandreu ile Kutsogeorgas arasında geçen elektrikli bir tartışmadan sonra istifa etmek zorunda kalan Kutsogeorgas hakkında, lsviçre bankasındaki hesabında bulundurduğu döviz miktarı, İsviçre bankasının müdürünün Yunan Merkez Bankası'na bu hesaplar için gönderdiği rapor ve Kutsogeorgas'ın Koskotas ile yaptığı anlaşma metinlerinin hafta içinde açıklanması ve Atina'daki siyasi gerginliği daha da arttırması bekleniyor. Öte yandan Amerika'da tutuklu bulunan Yeorgios Koskotas Amerikan ABC TV'sine verdiği özel demecinde, Papandreu'nun kendisiyle bir dizi anlaşma yaptığı ve yaklaşık 60 milyar lira (5 milyar drahmi) rüşvet aldığı yolundaki iddiaları yineledi. Koskotas, aynca Papandreu ile sık sık telefonda göruştüğünü ve bu telefon görüşmelerinin birini de kayıt ettiğini söyledi. Jaruzelski: Tarihi fırsat var VARŞOVA (AA) Polonya Komünist Partisi lideri Wojciech Jaruzelski, ülkede sosyalist bir parlamenter demokrasi kurmak için ellerinde tarihi bir fırsat bulunduğunu söyledi. Jaruzelski, Katowice'deki Komünist Partisi toplantısında yaptığı konuşmada, Komünist Parti'nin, muhalefetin ikidarı ele geçirme girişimlerine karşı hazırlıklı olmasım da istedL Siyasi gruplar arasmdaki rekabetin sağlıklı olabileceğini söyleyen Jaruzelski, buna rağmen, partinin siyasi sistemi, kamu düzenini, devlet kurumlarmı ve ekonomiyi zayıflatmaya çahşan çevrelere karşı tetikte olması gerektiğini kaydetti. Aşırı sağın seçim zaferi milliyetçi Cumhuriyetçi tttifak Partisi'nin cumhurbaşkanlığı adayı Alfredo Crisüani oyların en az yüzde 54'ünü aldı. Seçim sırasında 3 'ü gazeteci 32 kişi öldürüldü. Dış Haberler Servisi Orta Amerika ulkesi El Salvador'da önceki gün yapılan cumhurbaşkanlığı seçimini aşırı sağcı aday Alfredo Cristiani kazandı. El Salvador'da yıllardır süren iç savaş sırasında binlerce insanın öldurülmesinden sorumlu tutulan yarı askeri sağcı orgüt "Öliim Mangalan" ile yakından ilişkili olduğu öne surülen aşırı sağcı Cumhuriyetçi Milliyetçi Parti'nin adayı Cristıaru, sonucu "kesin bir zafer" olarak niteledi. BBC radyosunun haberine göre Cristiani, oylann yüzde 54'ünü elde etti. Seçhn gunü gerillalarla hükümet güçleri arasında çıkan çatışmalarda 29 kişi ölürken, biri Hollandalı 3 gazeteci de askerler tarafından öldürüldü. Cumhuriyetçi Milliyetçi lttifak (ARENA) tarafından yapılan açıklamada, adaylan Cristiani'nin oylann yüzde 50'den fazlasını elde ettiği bildirildi. Bu sonuç ARENA'nın seçimdeki en büyük rakibi Hıristiyan Demokrat Parti tarafından da kabul edildi. Ke X SALVADOR LüBNAN Kanserde veni tedavi yöntemi PITTSBURC (AA) Kanser hastalığım tedavide yeni bir yöntem geliştirilmekte olduğu açıklandı. ABD'nin Pennsylvania eyaletindeki Pittsburg kenti Presbiteryen Oniversitesi Hastanesi'nde geçen hazirandan bu yana deneme niteliğinde uygulanan yeni yöntem, hastanın kanserli organı çıkarılarak yerine sağlam organ nakli şeklinde özetleniyor. Üniversite hastanesinde son olarak 40 yaşında Diana Mannock adında bir kadımn bu yöntemle kanseri yendiği öğrenildi. Hastane kaynakları, 12 ocakta hastaneye getirilen ve safra kesesi kanalında belirlenen ameliyat edilmesi mümkün olmayan habis bir tümör nedeniyle ölüme mahkum olan kadına karaciğer, pankreas, onikiparmak barsağı ve bağırsak bölümlerınden ıkısinin nakledildiğini bildirdiler. Kanlı seçim El Salvador'da önceki gün yapılan cumhurbaşkanlığı seçimini boykot eden solcu geriHaların saldınları seçmenlere ve hükümet güçlerine zor anlar yaşattı. Fotoğrafta, gerillalar tarafından yaralanan bir hükümet askeri ve onun başında bekleyen arkadaşları görülüyor. (Fotoğraf: AP) israil havadan öliim yağdırdı tsrail savaş uçakları Lübnan'ın Suriye askerlerinin denetimindeki bölgede bulunan Filistin mevzilerini bombaladı, saldırıda en az 15 kişi öldü. İstihbarat servisleri tarafından İsrail hükümeüne sunulan raporda " FKÖ'yle görüşmekten başka alternatif bulunmuyor" denildi. Dıs Haberler Servisi İsrail savaş uçakları dun Lübnan'ın Suriye askerlerinin denetimindeki bölgede bulunan Filistin mevzilerini bombaladı. Bombalanan binaların enkazından 15 ceset çıkarıldı, ancak ölü şayısının artmasından kaygı duyuluyor. îsrail istihbarat servisleri FKÖ'yle göriışmenin kaçımlmaz olduğunu söyledi. İsrail Savunma Bakam tshak Rabin, hava saldınsının Filistinlilerin İsrail'e karşı çeşitli saldınlanna misilleme olduğunu açıkladı. Lübnan'ın başkenti Beyrut'ta, Hıristiyan ve Müslüman milisler arasmdaki çatışmalar da dün yeniden şiddetlendi. Ajanslar, Beyrut yakınındaki dağlık arazide ağır toplarla tanklann kullamldığı çatışmalarda en az 3 kişinin öldüğünü, 9 kişinin de yaralandığını bildirdi. İsrail istihbarat kuruluşlan tarafından hükümete sunulan gizli raporda, "FKÖ ile görüşmekten başka alternatif bulunmuyor" denildiği bildirildi. tsrail'in dış istihbarattan sorumlu kuruluşu MOSSAD, iç istihbarat kunıluşu Sbin Bet ile askeri istihbarat örgütü arasında biı görüş birliğinin bulunduğu ve bu uç kuruluş tarafından hazırlanan gizli raporun geçen çarşamba günu kabineye sunulduğu dünkü gazetelerde yer aldı.Gazeteler, raporda, FKÖ ile görüşme yolunda ciddi adımlar atılmaması durumunda, Batı Şeria ve Gazze Şeridi'nde Filistin ayaklanmasının durmayacağını ve ayaklanmanın yıllarca sürebileceğinin belirtildiğini yazdılar. İstihbarat kuruluşlarmın raporunda, adeta Başbakan tzak Şamir'i yalanlarcasına, işgal topraklarında, FKÖ'den bağımsız ciddi hiçbir liderliğin bulunmadığı ve bu örgütün siyasi gerçekçilik y V <nünde adım attığı kaydedildi. sin resmi sonuçlar henüz açıklanmadı. 5 yıllık cumhurbaşkanlığı süresi 1 haziranda dolan Hıristiyan Demokrat Jose Napoleon Duarte'den görevi devralacak olan Cristiani, serbest piyasa politikalannı ve devletin ekonomiye müdahalesinin azalulmasını savunuyor. Cristiani, gerillalar silahlarını bırakmazlarsa, solcu Farabundo Marti Ulusal Kurtulnş Cephesi' ne karşı mücadeleyi hızlandıracağı vaadinde de bulunmuştu. El Salvador Genelkurmay Başkanı Emilio Ponce önceki gün yaptığı açıklamada, hükümet güçlerinin 23 gerillayı öldürdüğünü öne sürdü. El Salvador cumhurbaşkanlığı seçimi sonuçlan ABDE1 Salvador ilişkilerinde yeni bir dönemin başlangıcına işaret ediyor. Bilindiği gibi siyasi yelpazenin merkezinde bulunan Hıristiyan Demokrat Parti'nin lideri Jose Napoleon Duarte, ABD'nin Orta Amerika'daki en önemli müttefiklerinden biriydi ve ABD, seçim kampanyası sırasında ARENA'ya karşı Hıristiyan Demokratları desteklemişti. 9 yıldır süren ve 70 bin cana mal olan iç savaş sırasında ABD'nin El Salvador'a yaptığı ekonomik ve askeri yardımın tutarı 3.5 milyar doları buluyor. Çirfde ücret sistemi değişmelidir Dış Haberler Servisi Çin Halk Cumhuriyeti'nde uygulanan ekonomik reformlar sonucu yaşam standartlarının genelde yükselrnesine karşın geçen yıl şehir nüfusunun yüzde 35'inin yaşam standartlannda gerileme görülduğü bildiriliyor. Halkın enflasyon ve resmi yolsuzluk olaylanndan hoşnutsuz olduğu, hükümetin de geçen yıl ülke çapında 100 fabrikada düzenlenen grevlerden tedirgin olduğu belirtiliyor. Çinli yetkililer ve sendika liderleri böylesine kritik bir ortamda görüşme masasına oturdular. Amerikan Newsweek Dergisi, Çin İşçi Sendikaları Federasyonu Genel Sekreteri 58 yaşındaki Chen Ji ile Pekin'de bir söyleşi yaptı. Söyleşinin geniş bir özetini sunuyoruz: Çin'de uygulanan ekonomik reformlann işciler için kabullenilmesi giiç yönleri neler? Reformlardan once bugünkü durumu hayal etmek bile işciler için çok zordu. O sıralarda siyahbeyaz bir televizyonu olan kişi zengin sayılırdı; bugun ise r renkli televiz> onunuz yoksa fakir Newsweek Dergisi Çinli sendika lideri ile görüştü: Çin Parlamentosu Güney Kore'de kaza SEUL (AA) Güney Kore'de ABD ile yapılan ortak askeri tatbikatta bir Amerikan helikopteri, başkent Seul'ün 400 kilometre güneydoğusundaki Pohang yakınlarmda bir dağlık bölgeye düştü. Yetkililer, deniz tatbıkatı sırasında düşen helikopterdeki 15 yarahdan bazılarının durumunun ağır olduğunu ve ölü şayısının artabileceğini açıkladılar. işçi Sendikaları Federasyonu Genel Sekreteri Chen Ji'ye göre işçilerin kazancı fabrikanın verimliliği ile bağlantıh olmalı. Teşvik sistemi geliştirilmeli, yetenek ödüllendirilmeli ve iflaslara izin verilmelidir. kabul ediliyorsunuz. Ama şimdi de enflasyon halkın alım gücünü etkiliyor. Işçiler huzursuz, hükümet de bunun farkında. Bunun yanı sıra bazı reformlar kafalarda kanşıklık yaratıyor. Biz sosyalizmi şöyle düşünürdük: Herkesin bir işi olacak ve kimse aç kalmayacak. Üç kişinin yapacağı işi bes kişi yapardı ve üç kişinin yiyeceğini de beş kişi bölüşürdü, bunu sosyalizm sanırdık. Değişen nedir? Şimdi sosyalizmin bir emtia ekonomisi yaratması gerektiğini düşünüyoruz. Ama eşitlikçi^bir toplumuz ve yaşam boyu bir işi garanti eden "demir pirinç tası" diyebileceğimiz bir sistem halen geçerli. Bu zararlı bir uygulama. İşciler bu sistemi ortadan kaldırmak için harcanan çabalar hakkında ne düşıiniiyor? Kazanümış haklan saklı kalmak uzere yenilerini elde etmek istiyorlar. Değişmesi gereken çok şey var. Ücret sistemi değişmeli ve işçilerin kazancı fabrikanın verimliliği ile bağlantıh olmalıdır. Teşvik sistemi desteklenmeli iflaslara izin verilmeli ve yaratıcılık, yetenek ödüllendirilmeli. Bu, kuşkusuz bizim verimlilik temeline dayanmayan ve yaşamboyu iş garantisi tanıyan tutumumuzla çelişiyor. İşciler günlıik zonınlu ihtiyaçlannı karşılamak için ne kadar harcama yapıvorlar? Konut kiralan çok ucuz, ama işciler kazançlarının tahminen yüzde 70 ya da 80'ini yiyecek ve giyinmeye harcıyorlar. Bugiin Çin'de sendikalann rolii nedir? Komünist Partisi'ni mi, fabrika yonelimini mi, yoksa işçileri mi temsil ediyorsunuz? Emtia ekonomisi ve urün artışını sağlamak için her şeyi destekliyoruz. İşçilerin çıkarlannı etkileyen sorunlara hükümetin uygun çözümler getirmesini de istiyoruz. Örneğin fiyatlar yükseldiği zaman devletin fıyat sübvansiyonuna gitmesi gereklidir. Aslında, işçilerin, işletmelerin ve yöneticilerin çıkan aynıdır. Verimliliğin artması herkesin yaranna olacaktır. Anlaşmazlık zamanlarında sendika, işçileri temsil eder. Grevleri cesaretlendirmiyoruz, sorunlan görüşmeler yoluyia çozümlemekten yanayız. Grevler devlet için de işletme ve işçi için de kötüdür. Ülkemizin sosyal istikrarı nı da zedeler. Grevler hâlâ görülüyor, ancak bunlar fabrika yöneticilerinin iyi niteliklere sahip olmamasından kaynaklanıyor. Yöneticilerin gelirleri ile işçilerinki arasmdaki farklılık çok büyük. Grevlerin çoğunun makul nedenleri var. Sözleşme sislemine göre yöneticilerin işçilerden daha fazia kazanmalan gerekir değil mi? Kuşkusuz, yöneticiler daha fazla kazanabilirler, ama kiralanan işletmelerin bazılannda yöneticiler kârın tümünü alıyorlar, işçilere hiçbir şey bırakmıyorlar. Bu kötüdür, ancak yasalanmız henüz tamamlanmış değil. Çin enflasyon sorununa bir çöziim bulamadığı takdirde grevlerin yaygınlaşacağını soyleyebilir miyiz? Çin'de sosyal amaçlı grev yok, enflasyon ya da hükümetin izlediği politika nedeniyle greve gidilmiyor. Enfiasyon olabilir ama dukkânlarda satın alabileceğiniz mal da var. Çin'deki grevler özel sorunlardan ortaya çıkıyor. Dış Haberler Servisi Çinin parlamentosu durumundaki Çin Hatk Kongresi'nin yıllık olağan toplantısı dün Başbakan Li Peng'in konuşmasıyla açıldj. Çin Konatinist Partisi'nden temsilcilerin çoğunlukta olduğu kongrede Li Peng, daha çok çalışraa ve disiplin çağrısında bulundu. Başkent Pekin'de 2 bin delegenin katıldığı toplantıda Başbakan Li, hükümetin ve halkın zihinsel olarak "birkaç yıl daha kemerleri sıkmaya hazır olması gerektiğini" söyledi. Ülkedeki ekonomik sorunlar Üzerinde konuşmasında uzun uzadıya duran Başbakan Li, bu sorunların "çabuk sonuç almakta fazla sabırsız olmak"tan ileri geldiğini söyledi. "Çoğu zaman nüfusumozun ne kadar çok, kaynaklanmızm nispeten az ve ekonomimizin dengcsiz bir biçimde gefi^oiş nnutuyonız"* dedi.