Katalog

13 KASIM 1989+ + + + HABERLERİN DEVAMI CUMHURİYET/19 Türkiye Bundan Daha Geriye Götürülemez! (Baştarafı 1. Sayfada) Yeni bir yüzyılın eşığindeyız; herkesin ağzında demokrasi; Avrupa Topluluğu'na girmekten söz ediliyor. Ama hâlâ deWef film yakabiliyor bu ülkede. Bu tür ilkelliklerden ne zaman kurtulacağız? Beyoğlu Adliyesi'nde yakılan filmler neden "sakıncalı", neden "müstehcen"di, bir yana bırakıyoruz. Burada vurgulamak istediğımiz, çağdaşlıktan nasibini almamış olan bir zihniyettir. Ülkemizde daha önce sanatsal değeri olan filmler de yakıldı. Bunun gibi hamur yapılarak, yakılarak imha edilen kitaplar tonlarca ağırlığa ulaştı. Düşünce, yaratıcılık hâlâ yasaklarla çevrilı. Demir parmaklık arkasında yatan bir dolu düşünce suçlusu var. Komünist ya da İslamcı oldukları için yurttaşlannı hapse atabilen bizimkinden başka bir demokrasi yok Batı'da. Dipten gelen demokrasi dalgasının Avrupa'da duvarlan yıktığı bir dönem yaşanıyor. Tarihin akışı öylesine hıziandı kı... Ama ne yazık ki btzim ıçin zaman sanki durmuş gibi. Yüksek duvarlarla çevnli taştan avlularda filmler yakabiliyoruz cayır cayır... Beğenmediğımiz düşüncelerin sahiplerini hâlâ tıkabıliyoruz hapislere... Gözü dönmüş kimı yobaz takımı, üniversitede sınıf basıp profesör tartaklayabıliyor; sergi basıp yapıtları tahrip edebilme gücünü kendınde görebiliyor. İlkellikler diz boyu. Türkiye'nin işi zor. Ama her şeye karşın yine de karamsarlığa gerek yok. Demokrasi rüzgârlarının estiği bir dünyada, Türkiye'yi bundan daha geri bir noktaya götürmeye kimsenin gücü yetmez. (Boftorafı 1. Sayfada) leri ortaya çıkarmıştır. önce günümüzde otoriter tek parti yönetimine dayanan sosyalizm modeli çözulmektedir. Başka bir deyişle MarksizmLeninizm'in Leninist ayağı sahneyi terk etmektedir. Lenin'in partisini kurarken günumuzdeki komünist partilerinı öngörmediği, aynca bu partinin Stalin tarafından çarpıüldı|ı haklı olarak öne sürulebilir. Ama gerçek şu ki kitleler 21. yuzyıla girerken artık 'öncu partinin' sonu geltnez önderlığinde yaşamak istemiyorlar. 1989, bir başka gelişmeyi daha simgeliyor: Avrupa, 1945'ten bu yana içınde yaşadığı istikrar dönemini de soğuk savaşla birlikte geride bırakmaktadır. Kurulmakta olan yeni ve daha özgür dünyada bazı istikrarsızlıkların da gundeme gelebileceğı anlaşıhyor. Televizyon ekranlarında gunlerdir Doğu ve Batı Almanya'da yaşanan mutluluğu, sevinci, Berlin Duvan'nın delınmesini izliyoruz. Doğu ile Batı'yı ayıran çizginin kalkmaya başlaması buyük bir coşku ile kutlanıyor. Bu coşku ve heyecan havası içinde bazı sorunlan gözden kaçırmamak gerekıyor. Sovyetler Birliği, Doğu Avrupa'da köklu reformlar yapılmasına karşı olmadtğını göstermiştir. Hatta Demokratik Alman hukümetinin bu konuda dunyada şaşkınlık yaratan atılımlarında, Sovyet lideri Mihail Gorbaçov'un Demokratik Almanya Devlet Başkanı Egon Krenz'e yaptığı telkinlerin önemli rol oynadığı söylenmektedir. Ancak Moskova, Demokratik Almanya'nm Varşova Paktı'ndan çıkmasına ve ikı Almanya'nın birleşmesine bu aşamada karşı olduğunu açıklamıştır. SSCB Dışişleri Bakanlığı Sozcüsü Gennady Gerasimov, geçen hafta yaptığı açıklamada, "Askeri bloklar dağılmadığı sıirece, iki Almanya'nın birleşmesini duşunmek beyinsel bir cimnastik olmaktan öteye gitmez" şeklinde konuşmuştur. SSCB Komünıst Partisi Sözcusü Nikolay Şislin'in iki hafta önce, Amerikan ABC Televizyonu'na verdiği demeçte "Macaristan Varşova Paktı'ndan çıkmak isterse buna kanşmayız" şeklindeki açıklaması ise kısa süre sonra K o munist Partisi'nin Uluslararası Daire Başkanı Valentin Falin tarafından düzeltilmış ve Falin, Unutulmaz yıl: 1989 "Bu aşamada tarafsızhk söz konusu olamaz" demiştir. "Le Monde" gazetesi, 9 kasım tarihh Pravda'nın, eskı Başkan Carter'ın Ulusal Guvenlik Daruşmanı Zbıgniew Brzezinsky ile yapılan bir mulakata geniş yer verdiğint bildiriyor. Brzezinsky, şiddetli komünizm aleyhtarı olup, Sovyetler Birliği'ne hiçbir zaman sempati ile bakmamış bir politikacıdır. Buna karşın Pravda, mulakata geniş yer ayırıyor. Çunkü Brzezinsky 'Avrupa'da bir istikrar sistemi kurulmasını' öneriyor. Bu sistem içınde iki blok, birbirlerirun sorunlanna karşı daha anlayışlı davranacak ve Orta Avrupa'daki iç değişimlerin, ABD tarafından istismar edilebilecek dış politika değişimlerine donuşmemesı sağlanacaktır. Dr. Henry Kissinger, bu yıl başlannda buna benzer bir öneride bulunarak, ABD ile SSCB'nin anlaşmalarını ve Washington'un Varşova Paktı ıçindeki gelişmeleri Moskova aleyhinde kullanmayacağına ilişkın guvence vermesini istemışti. Kıssinger'ın önerisi '2. Yalta Anlaşması' diye eleştirilmişti. Ancak Moskova'nın gerek Kissinger gerekse Brzezinsky'nin önerisine yatkın olduğu anlaşıhyor. Guvenlik sorunu Moskova için son derece önemlidir. Demokratik Almanya'nın kaybı ise SSCB'nin guvenlik kuşağında çok buyuk bir gedik açar. Ya iki Almanya'nın tarafsızlaştırılarak birleşmesi? Aslında SSCB 1952'de iki Almanya'nın tarafsızlaştırılarak genel seçimlerle birleşmesini önermiş, bu öneri Batılılar tarafından reddedilmişti. Federal Almanya 1954 ekiminde NATO'ya alınmış, bunun uzerine 1955 mayısında Varşova Paktı kurulmuştu. Günümüzde ise Moskova'nın henüz bu çözüme hazır olmadığı anlaşıhyor. Aynca tarafsızlığın silahlardan annmak anlamına gelmediğini unutmamak gerekir. 80 milyonluk birleşmiş bir Almanya, Orta Avrupa'yı ekonomik açıdan kolayca etki alanına alacaktır. Bu Almanya'nın, gayri safı rnilli hasılası, Ingiltere ile Fransa'nınkilerinin toplamına eşit olacak, askeri gucü ve siyasal ağırlığı da ekonomik kudreti ile orantılı bulunacaktır. Böylece Avrupa'daki stratejik denge tümüyle değişecektir. Bu olgu, Sovyetler Birliği'rü ol duğu kadar Batılıları ve ABD'yı de tedirgin eder. Nitekım Berlin Duvan'nın açılması karşısında Bush yönetimınin temkınli tepkı gösıermesi ilginçtir. Dışişleri Bakanı James Baker, Berlin Duvan'nın açılması ile ilgili olarak ABC Televizyonu'na verdiği demeçte, gelişmelerin umulandan da hızlı gerçekleştiğini soyleyerek Avrupa ıçın istikrar onermiştır. Özetle, ABD \e Batılı hukumetler yıllarca özgurluk çağnsında bulunarak Avrupa'da statukonun değışmesini istemişlerdir. Ancak bu değişıklik gundeme gelince, aslında çıkarlannın Sovyetler Birliği ile aynı doğrultuda, yani statukonun devamında olduğunu fark etmışlerdir. 1989, bu çelişkinin açıkça ortaya çıktığı yıl olarak da herhalde tarihe geçecektir. Berliırde vurun duvara GÜNER YÜREKLtK BATI BERLİN Berlin tarı hi gunlenni yaşamaya devaın edivor. On binlerin katıldığı kitlesel mitinglerle sabahlara kadar süren \e tum kentı ayağa kaldıran '68 öğrenci hareketleri sırasında bile Berlin böyle gunler yaşamamıştı. Sayılan kestirmenin imkânı yok. Caddelerde yüz binler dolaşıyor. Ouraklarda. banka onlerinde bekleşen binlerce ınsan... Kent merkezınde binlerce insanı bir araya getiren "küçük" konserler veriliyor. Rock grupları, gitarlarıyla halk şarkıcılan, spontan konserler veriyorlar ve eğlenen, buyuk bir bayram havası yaşayan ınsanlar şampanyalar patlatıyorlar, dans ediyorlar, havai fişekler atıyorlar ve sanki büyük bir halk devrimini kutluyorlar. "Vunın duvara" hareketi tüm hızıyla suruyor. Insanlar duvan resmen hatıra eşyasına dönüştürdu. Caddelerde ınsanlar oluk oluk akıyor, her yerde kuyruk var. Demokratik Alman vatandaşlarına yuzer mark "hoşgeldin'1 parası dağıtan banka ve postanelerin önlerindeki uzun kuyruklar bir öte sokağın köşebaşına dek uzanıyor Polıs guçleri surekli alarmda ve hoparlörlerle halka çeşitlı uyarılarda bulunuyorlar. Sadece cumartesı gunu Batı Berlin'ı zıyaret eden Doğulu vatandaşların sayısı 800 bıni buldu. Dun de bir o kadar daha "komşu" ziyareti gerçekleşti. Batı Berlin'e gelenler sadece Doğu Berlınlıler değıl, Demokratik Almanya'nın dört bir yöresinden ınsanlar kalkan sınırları aşıp Batı Berlin'e akın ediyorlar. 2 milyonluk Batı Berlin şu gunlerde nüfusunun neredeyse ikı mislini banndırıyor. Geceyi Batı Berlin'de geçirmek isteyen ziyaretçilere bir yer bulabilmek için radyo, TV, polis, ıtfaiye; tüm güçler seferber oldu. Bu arada Demokratik Alman haber ajansı bir açıklama yaptı ve son iki gunde 3.7 milyon vatandaşa Batı'ya geçebilmesi için vize verildiğini bildirdi. ni sınır geçiş kapısında oyulan duvar önünde ilk kez bir kentin iki ayrı büyükşehir belediye başkanları bir araya geldiler ve el sıkışarak bırbirlerini selamladılar. Daha sonra Doğu Berlin Büyükşehir Belecfıye Başkanı Krack bir soru uzerine, "Saımorum yakında Batı Berlinlilerin Dogu'va geçişleri de kolaylaştınlacaktır" dedi. Batılılar Doğu Berlin'e geçebilmek için hâlâ 25 mark döviz ödemek zorundalar. Batı Berlin Belediye Başkanı Momper de belediyeler arası ilişkilerin çok iyiye gittiğinı söyledi. Değerli hoşgeldin armağanı Batı Berlin e geçen Doğu Berlınlıler'ı en sevındıren şeylerden bıri de bir süpermarket tarafından dağıtılan ufak yemek paketlerı oldu. DuvarlaraTheWall' diye seslendiler DENİZ İNCEDİKEN B.BERLİN Berlin 24 saat kaynamaya devam ediyor. Kentte yaşanan bu tarihi olayın kalıcılaştırılması için, resmen olmasa bile Berlinliler daha şimdiden ünlü Brandenburg Kapısı'na giden 17 Temmuz Caddesi'nin ismini 9 Kasım Caddesi olarak değiştirdiler. Duvarda gezdik uzerine gedik açılıyor. Ve açılan bu deliklerden yüz binlerce Doğu Alman Batı'ya akmayı sürdürüyor. Berlin Duvan'nda açılan en "anlamlı" deliklerden biri de Postdamm'da açılan delik. Dün açılan delikten içeriye bir anda binlerce insan doluştu. Diğer yandan binlerce kişi bu tarihi olayı kaçırmamak için cumartesi gecesi saatlerce duvann önünde bekledi. Duvann önüne yığılan insanlar gecenin soğuğuna aldırmadan saatlerce şarkılar söylediler.Kompresörlü çekiç seslerine tempo tuttular. Gece boyunca duvar dibinde bekleşen insanlar, "duvar yikılmalı" diye bağınrken, duvann ardından yaklaşan çekiç seslerine bis, bis, bıs diye karşıhk verdiler. İki Berlin arasındaki çift dikiş duvann yalnızca belli noktalarda da olsa delinmesi uzun sürduğunden sabırsulanan Batı'dakiler "yanbma geiettm mi, yardıma geldim mi" diye bağrıştılar. Bu arada duvar dibinde bekleşenleri coşturmak için Hamburg'dan gelen 1620 yaşlarındaki bir grup genç, gitarlarıyla Pink Floyd'un "The Wall" şarkısını, Beatles'ın "Yesterday" şarkısını söylediler. Aynca, NeoNazizm karşıtı şarkılar söylendi. Berlin'de şimdı herkes du Doğu gibi kokuyor Mntanız' • Ouvar kalktı, doğulu batılı ayrımı kaimadı. (Fotoğraf AP) Tüm Batı Berlin artık Doğu Berlin gibi kokmaya başladı. Doğu Berlin'e geçen turistler bilirler, buradan geçer geçmez burnunuzda düşuk oktanlı benzin yakan Demokratik Alman otomobillerinin, örneğin "Trabil'lerin çıkardığı kötu koku gelir. Binlerce "Trabi"nin doldurduğu Batı Berlin'de de şimdi aynı koku burunlara çarpıyor ve insan kendini bir ara Doğu'da hissediyor. Özel olarak Demokratik Alman vatandaşlan için düzenlenen bazı kitlesel etkinliklerle kutlamalar dun doruk noktaya ulaştı. Berlin Flarmoni Orkestrası Barenboim yönetiminde özel bir konser verdi. Ünlü Deutschlandhalle buyük salonunda dev bir pop rock konseri gerçekleştirildi. Alman Devlet Operası Mozart'ın "Sihirli Flut"u ile komşu ziyaretçîleri ağırladı. Tüm bu etkinliklerin yanı sıra tiyatrolar da perdelerini ziBu da duşunce ve seyahat öz yaretçiler için herhangi bir ücret gürluğu, serbest seçim gibitalep almadan açtılar bugün. Yine dün lerin yanı sıra dile getirilemeyen, sabah Doğu ile Batı Berlin arasınama için ıçın özlem duyulan "tü da bir sınır geçiş kapısı daha ketim özgurlüğunu" gundeme ge açıldı. tiriyor. Şımdi D.Almanya'nın en Demokratik Alman muhalefet buyük sorunu bu. Tuketım özgür öncülerinden Bohlei dün bir açıkluğunu karşılayacak bir ekonomik lamasında, "Sınırlann oldnğu giduzeye ulaşabilmek. bi açılması oldukça şaşırtıa ve düşünülmeden aknmış bir karardır" Tarihi buluşma diyor; 28 yıl sonra insanların, Berlin'de dun tarihi bir buluş kendilerini hapishanelerinin demir ma da gerçekleştırildi. Potsda kapüan açılmış gibi hissettikleriraerplatz Meydanı'nda açılan ye ni belirtiyordu. Rock konseri Tanhı günun anısına dün Berlin'de bir rock konseri düzenlendı. (Fotoğraf REUTER) vardan bir parça hatıra almak peşinde. "Aman tamamen yok olmadan bir parça da biz aJalım" diyenler, elden ele dolaşan çekiçlerle duvara bir darbe daha vuranlar... Bu arada Berlin'de pazar günü bu tarihi olayın şerefine son anda duzenlenmesi kararlaştırılan bir Rock konseri verildi. öğlen başlayan konsere tüm Doğu Almanlar biletsiz girebildiler. Aralannda 68'lerı, Woodstoch'lan yaşamış Joe Cooker dışında Nina Hagen, VVolf Biermaon gibi daha once doğudan batıya kaçan şarkıcılar ve Udo Linderberg'in katıldığı konser büyük bir izdiham altında gerçekleşti. Bu arada yuz binlerce Doğu Alman konuğu yatacak yer bulmakta ve karşılama paralannın ödenmesinden büyük zorluk çekiliyor. Radyo ve TV'den sürekli uyan ve bilgilendirme anonslan yapılıyor. ŞEKERBANK ntSIANELL ARM4G4NFU4RI Gerçek bir armağan cenneti... Sektörün en büyük ve en ünlü üreticileri... Milyonları hayran bırakan dünya markaları... Yaşam anlayışı ile. zevk kalitesi ile süratle gelişen ülkemiz insanlan için.. Severek. bilerek, seçerek yaşayanlar için... Doğanın en güzel armağanları sevgi ve saygıyı simgelemek için... Renklerin. çeşitlerin, zevklerin dans ettiği, klas'ın kanat gerdiği gerçek bir armağan cenneti.... %ELS4MIL4RI 9PRES7Û %ÖYUNC4K %WZMETtK %HEDtYELtKKIRI4SÎYE %ELEKntİKÜEVESViL4RI %HEDtYELİKESVİ 9SP0R mmn %ESANTtYON 1419KASIM 1989HILTONCONVENTION&EXHIBrriONCENTER ZKmtSiuıtleri 12.00 2(MM) AAD