Katalog

22 EYLÜL 1988 EKONOMİ CUMHURÎYET/9 TÜRKİYEUen ALTINDOVIZ SERBEST PtYASADA DÜN Dolar (satış) 1718 Mark (sanş) 913 Ata Ura (satş) 151.000 M BANKASİ'NDA BUGUN Dolar (dovız alış) 1608.50 Dolar (efektrf satış) 1628.00 Mark (dovız alış) 858.14 Mark (efektıf sabş) 858.55 Interbank faızı 68.43 Kârfaizrant'ın 5 altın yılı Gelir dagılımı: "Kârfaizrant",ticretmaaşınpastadaki payını yutarak, kendi payını % 54'ten % 73'e çıkardı. Lüks tnketim: Tüketim malları ithalatı 5 yılda % 381 artarak Cumhuriyet tarihının rekorunu kırdı. Vıski, h a v y a r : 1984 yılında açılan gumruk kapılarından kilosu 175 bın liralık havyar, vıskı, sigara gırdi. Ekonomi Servisi Beş yıllık Özal ıcraatında, kârfaızrarıt, ucret ve maaşlan 'yutarken'. sıgara, vıskı gıbı luks tuketım maddelen ithalatı da Turkı>e Cumhurıyetı tarihının rekorunu kırdı Beş yıllık ıcraat, gerısınde dar ve sabıt gehrlıler ıçın "dort haneli zamlar" bırakırken, aynı ıcraat ust gelır grupları ıçın rokfor peynınnden havyara kadar bırçok "aranılan mallar" satışım, mıllı gelır pastasından daha buvük dı lımın elde edılmesını sağladı 1983 yıhndan bu yana ızlenen ekonomi polıtıkalan, gehrler ve yaşam standardı arasındakı uçu rumu daha da dennleştırdı Dov Dr Süleyman Özmucur'un he saplamalarına göre, Turgut Ozal'ın başbakanlığa geldığı dönernde mıllı gelır pastasının paylaşımı şöyleydı. Kârfaızrantın pastadan aldığı pav yuzde 54 69'du Ucretmaaşın payı yüz de 24 78'ı, tarım j 'hrlerımn payı da vuzde 20 52'yı buluvordu Aradan geçen beş yıl ıçınde tarım ve ucretmaaş gelırlerınde yaşanan hızlı erozyonun sonucunda kârfaızrant, pastadan daha fazla dıhmı "yutmaya" başladı 1988 tahmını rakamlan bu payın ytizde 73'e çıkacağını ıfade edıyor Turkıve Cumhunyetı tarıhınde bugune kadar böyle bu pa>a ulaşamayan kârfaız rantın karşısında, ucretmaaşın payı yuzde 13'e gerıleyerek kntık yüzde 10 sınırına dayandı ISCENIN EVREMNDEN ŞÜKKAN KETENCt Mllli gelirin paylaşımındaki denge ' kârfaizrant' lehine bozuldu. (%) Geç Bile Kaldı Arabesk ıçımıze ışledı Bır zamanlar saygı ıle ızledığımız, sonralan halkımızın küttürsüzluğünden arabeskten yakınıp duran bır unlu yazar, dünku köşesınde ağlama arabesk edebıyatının en uç örneklerınden bın olabılecek yazısında, Özal a ' gıtme kal " dıyor En yuksek tırajlı gazetelerımızın manşetlerıne göre dünyaları bıze bahşeden mıllı haltercımız Naım Ozal'ın çekıleceğı haberını duyunca çok üzülmuş "Baba benı yalnız bırakma " demış Arabesk ıçımıze ışledı ya Bır gazete haberıne göre en popüler referandum şarkıları, "Gıt Gıt Gıtme ne olur " ıle "Güle gule sana, yolun açık olsun "muş Okullar açıldı Çocukların okul gıderlerı el yakıyor Henüz güzel bır sonbahar sıcağmdayız Odunun tanesı şımdıden 650 lıra olmuş Geçım derdınde kafası karmakarışık ışçı sınıfımız, çalışanlar, emeğı ıle geçınenler, donmak uzere olan ınsanın rüya gormesı gıbı Naım ın altın madaiyasının cazıbesıne kapılıp, "Gıtme ne olur1 şarkısını söyleyebılırler mı 9 Naım bızım ne olçude onurumuz1' 55 mılyonun ıçınden 20 yıldır altın madalya kazanacak bır sporcu yetıştırememışız Bunun kompleksı, ezıklığı ıçınde Naım'ın başarısı ıle sokaklara döküldük Sevınçten ağladık Insan ıradesı sıstemlı çalışma teknık, lyı beslenme ve yeteneğın bıleşımı olan Naım'ı başkalarının yetıştırdığını görmemezlıkien gelebılır mıyız9 Turkıye'de gelıştı doğru Ancak onu gelıştırecek teknık antrenoru olmadan orada edındığı bılgılerle, kararlı, ınançlı çalışmasını surdurerek Turkıye ona sadece lyı beslenme ve çalışmalarını surdurme ortamını verdı Aynı olanakları yeteneklı, çalışmaya kararlı ve başarıya ulaşmak ısteyen dığer çocuklarımıza tanıyabılmış olsaydık, 55 mılyonla 20 yıldır altın madalyasız kalır mıydık'' Naım'le ' Turk gıbı kuvvetlT'yı kanıtlayabılıyorsak, daha önce 55 mılyonun ıçınden pek çok Turk gencını yetıştırmemek onlara olanak vermemekle büyuk suç ışlemıyor, haksızlık yapmıyor muyuz' Olımpıyatlar spor sıyasetçılerın yıllardır sporu bır yana bırakarak acımasızca kullandıklan bır arena Elbette bız de Naırrf le Bulgarıstan'dakı Turklerın sorununu dünya kamuoyuna duyurabılırız Turk ınsanının yeteneklı kararlı, dısıplınlı çalıştığında, lyı beslendığınde dunya sporunda yerını alabıleceğını gösterdıQı ıçın Naım ın başarısından sevınç de duyarız Ya ondan ötesı? Ozai ın propaganda aracı olarak kullanılrnasına bır çıkar duzenının sürdurulmesınde araç olarak kullanılrnasına aldanır, göz yumar, hoşgoru ıle karşılarsak, bızım çocuklanmız ıyı beslenememenın sonucu olarak değıl başanlı sporcu olmak, sağlıklı buyüyemeden sokak aralarında surunup durur Çocuklarımıza ıçırebıldığımız süt, yedtrebıldığımız et peynır, yumurta zeytını azailttıran onların daha kotu beslenerek daha kötu gehşmelerınden sorumlu olan Özal'a ' gule gule" dıyemeyecek mıyız' Dahası var Beledıyeler yaratılan olağanustu gelır kaynaklarını har vurup harman savurdular Kaynaklar yağmalanıp tukendı Beledıyeler ıflasta değıl hızmet yapmak, ışçı ücretlerını ödeyemez konumda Bol zamlı bır kıştan sonra baharda yapılacak yerel seçımlerde beledıyeler elden gıder korkusu ıle alınmış erken seçım kararı var Sadece bu korku ve panık yüzunden referandum u Ozal'ın kendısı gündeme getırmedı mı? Şımdı kendı getırdığı halk ve ışçr sınıfı ıçın bedelı yenı zamlar demek olan reterandum sonucundan korkup, değıştırebılmek adına, "çekılırım, alternatıfım ıstıkrarsızlık, yenı askerı darbelerdır" anlamına gelen bır şantajla halkın karşısına çıkıyor Ustelık referandumu bır guvenoylaması gıbı kabul ettığını ılan ettıkten sonra güvenoylamasının kuralı olan sonucun ' hayır' olması halınde de çekılmeyı duşünmuyor Oranı henuz kendı kafasmda da belırlememış olduğunu yanı kendı canının ıstedığı bır olçuyü alabıleceğını söyleyebılıyor Işçı sınıfı ve çalışanlar demokrasıyı, halkı yok sayan bu şantajı kabul edecek mı' Bır ülkede demokrası yerleşecekse var olacaksa, bırıncı koşulu kışılerın alternatıfsız olmamaları değıl mtdır? Özal gıderken Turkıye'yı asla, ancak partısını alternatıfsız, zor durumda bırakacaksa, bu olsa olsa demokrasıye hıçbır katkısının olmadığının göstergesı olabılır Işçı sınıfı ve çalışanlara gelınce Baksanıza Dünya Bankası btle gerçek ucretlerın daha fazla gerıletılmemesını ıstıyor Demek kı ışçı sınıfı ve çalışanlar ıçın Özal'dan daha kotusunu duşunmek bulmak zor olacak Öyle ıse Turklş Başkanı Şevket Yılmaz 'Gıdecekse gıtstn, geç bıle kaldı' derken, bır sendıkacı olarak sadece gerçekçı bır durum saptaması yapmış En yaşk 3. banka Ekonomi Servısi Turkıye'mn en yaşlı uçuncu bankası Uluslararası, 100 kuruluş yıldönumunü kutladı 1888 ytlmda Avusturya, Macarıstan ve Fransız ortaklığı ve 2 mılyon frank sermaye ıle Selanık'te bır Osmanh anomm şırketı olarak kurulan Uluslararası Bankası'nm etkınhk alanı dış tıcaret fmansmanı olarak belırlendi Kurulduğu yıllarda tstanbul ve Manastır kentlennde, dışarda ıse Atına, Londra ve Parıs'te şubelen bulunan banka, sonrakı yıllarda Kavala, Izmır, Üskup, Kahıre ve tskenderıye şubelerını açtı Selanık'te olan merkezı de tstanbul'a taşınan bankada Turk ortakların payı yuzde 61 6'ya yUkseltıldı. 100. kuruluş yıldönumü nedemyle bır açıklama yapan Genel Mudur Melıh Araz, banka sermayesının 28 mılyar lıraya yukseltıldığını behrttı Bankamn 100 kuruluş yıldönumü ıçın Aya tnnı 'de verılen davete özel ve kamu sektörünun temsılcılen katıldılar 1983 Kârfai2rant 1988 | l Ûcretmaaş [ Tanm Banka faızı, şırket kârlan, gayn 1 mılyar dolar sınınnı aşarak, 5 menkul vb satışından elde edılen yılda yüzde 381'lık yukselme ıle rantlar luks tuketıme yöneldı 1 mılyar 166 mılyon dolara çıktı Rokfor peynırınden avokadoya, kilosu 175 bın liralık havyara kadar bırçok tuketım maddesını de ıçeren tuketım malı ithalatı ıçınde sigara ve vıskının deonemlı bır payı var DtE'nın venlerıne göre 1984'te 28 mılyon dolar olan sigara ithalatı 1987'de 171 mılyon dolara yukseldı 1988' ın sadece ılk yedı ayında ıthal edılen sıgaranın bedelı 93 mılyon dolara ulaştı Dolar 1718 liraya çıktı Bır gunde 21 liralık artış kaydeden ABD Dolan'nın, geçen cumartesı gununden bu yana olan yukselışı de 40 lırayı buldu. Altının onsu da uluslararası borsalarda 400 doların altına ınerek 398 dolardan ışlem gördu Ekooomi Servisi Yurtıçınde dolar, yenıden tırmanışa gırdı öncekı gun Tah takale'de 1697 lıradan ışlem gören ABD para btnmı, dun 21 lıra kazanarak 1718 lıraya yukseldı Uluslararası pıvasalarda ıse altının onsu 400 dolann altına ınerek 398 dolardan ışlem gördü Merkez Bankası'nın gözetımınde üç yenı pıyasa daha açıldı Dün, sabah saatlennde Tahtakale'de dolann satış fıyatında öncekı güne göre bır ıstıkrar gözlerurken, akşam saatlerın de bırkaç büyuk alıcının pıyasaya gırmesı sonucunda dolann satış fiyatı bır anda fırladı ve 1718 lıraya çıktı Aynı şekılde, markın satış fiyatı da sabahkı 907 lıralık düzeyınden 913 lıraya yukseldı Böylece dolar, öncekı gune göre 21, geçen cumartesıye göre de 40 lıra yukseldı Kapalıçarşı'da ıse 24 ayar kulçe altının satış fiyatı öncekı gune göre genledı Ön cekı gun 22 bın 950 lıradan ışlem gören kulçe altın, dun ancak 22 bın 600 lıradan alıcı bulabıldı Ata Lıra'nın fiyatı ıse 1500 liralık düşuşle 151 bın lıraya genledı Pıyasa ügıhlen, altın fiyatlanndakı düşüştln uluslararası pıyasalardan kaynaklan dığını, dolann tırmanışının da ıstıkrarsızlıktan kaynaklandığmı öne surduler 1983 yılında tuketım malı ıthala tı 242 mılyon dolardı Ithalatın hbere edılmesırun etkısıyle 1984'te yuzde 96 artarak 474 mılyon dolara çıktı Tuketım malı ıthalatmdakt önemh ıkıncı sıçrama 1986'da yaşandı 1985'e göre yuzde 48'lık artışla tuketım malı itLüks tüketim arttı halatı 956 mılyon dolara yuksel Mıllı gelırde yaşanan bu gelış dı 1987'de ıse tuketım malı ithameleT başka bır şeyle bütunleştı latı cumhunyet tarıhınde ılk kez IMFDünyu Bankası İSTANBUL (AA) Uluslararası Para Fonu (IMF) ıle Dunya Bankası 'nın Batı Berlın 'de yapılacak yıllık toplantılartmn hazırhklarını tamamlamak amacıyla, Turkıye'mn de ıçınde bulundug'u gruba dahıl ulkelerm malıye bakanlan bugun tstanbul'da bıraraya gelecekler Kamunun dış ticaret açığı ANKÂRA (ANKA) Kamu sektorunün dış tıcaret açığı yılm ılk yedı aymda 2 mılyar 766.4 mılyon dolara ulaştı Kamu sektörünun açığında, geçen yılm aynı donemmdekı 2 mılyar 653.1 mılyon dolara göre yuzde 4 3 oranında artış oldu. Altının onsu Zünh'te 410 50 dolardan 402 50 dolara, Hong Kong'da ıse 7 70 dolar genleyerek 405 30 dolara genledı Borsacılar, yatınmcıların altına yönelık talebımn çok azaldığını, öncekı akşam New Bu arada, Londra Borsası'nda öncekı York Borsası'ndakı düşuşun, altın fıyat gün 410 90 dolardan kapanan altının on lanndakı genlemeyı hızlandırdığını belırtsu, dun 402 dolardan açıldı Daha sonra tıler New York'ta öncekı gün altının on398 75 dolara gerıleyerek 400 dolann al su yaklaşık 5 dolar gerıleyerek 404 50 dolara duştü Yatırımcılar, enflasyona kartına duştu şı bır "sıgorta" ve uzun vadelı bır yatırım olan altının bu yıl, söz konusu özellığını sürdüremedığını vurguladılar ABD Doları, Londra'da kuçük çapta değer kazanarak 1 8717 marka, Tokyo^ da da 0,03 yen artarak 134 18 yene yukWASHINGTON (AA) ABD'seldı de " 3 milyon kadar Chrjskr ve NisBu arada Merkez Bankası gözetımınsan marka otomobfldc, kaıaya nedea de dün, üç yenı pıyasa daha açıldı DöolabOecek dnzeyde uretun batssı vız karşılığı dövız, dövız karşılığı efektıf bataadnğn" yolundakı raporlar üzeve efektıf karşılığı efektıf pıyasalan uyrme soruşturrna açıldı ABD'de Ulugulamasına dünden ıtıbaren başlandı sal Karayolu Trafik Guvenlıg! tdaMerkez Bankası Para Pıyasalan ve Fon resı'nce (NHTSA) yapılan açıklamaYönetımı Genel Muduru Yaman Toruner, da, "sürücünün otomobılın kontroılk günde 3 yenı pıyasaya 41 banka, dölunü kaybeunesıne yol açabılecek nivız bufesı ve fınans kurumunun katıldıtelıkte üretim hatalarırun" varlığını ğını bıldırdı Saat 10 00'da başlayan ışlemgösteren raporlar haarlandıgı vurgulere katıhmın beklenenın çok üstünde ollandı Açıklamaya göre, bu raporlar duğunu belırten Tönıner, şunları söyleUzenne, 198284 yülan arasında üredı tdmış Ntssan otomobıller ve 198487 yıllan arasında üretılmış Chrysler "tlgı muthiş. Bır saatte 2 mılyon doCaravan ve Chryskr Voyager otolarlık ışlem gerçekleştı Işlem hacmı ogmobıllerle ılgılı "ön soruşturma" le>e kadar da 15 mılvon doları buldu. tşbaşlatîldı. lem hacmi gun sonunda 30 mılyon dolann altına duşmez." 3 müyon otoda üretim hatası OECD de ıssızhk ° o 1980 1M7 1988 >1S89 * Mntor Ispanya 123 206 19 5 18 75 Irlanda 73 18 7 19 5 19 75 14 8 151 16 0 16 5 Türkıye Hollanda 63 12 6 1225 11 75 Italya 110 1150 12 0 71 Belçtka 77 112 110 1125 Fransa 64 10 6 1075 10 25 Ingıltere 61 10 4 9 25 9 75 Danımarka 70 79 85 90 33 79 80 80 F Almanya Yunanıstan 28 76 7 75 80 Kanada 75 89 75 6 75 Portekız 78 78 7 50 7 25 Avustralya 60 81 7 25 7 50 Y Zelanda 28 60 7 25 75 ABD 72 62 55 55 Rnlandıya 47 51 50 5 25 Avusturya 15 37 40 4 25 Japonya 20 28 25 2 75 Norveç 17 22 2 25 2 75 isveç 16 19 175 ,2 0 Lüksemburg 10 16 125 J 125 Isvıçre 02 07 0 75 0 75 Izlanda 1 0 08 0 75 62 OECD ORT 79 750 7 50 * 198889 yıllarına aıt rakamlar tahmınıdır İŞStZÜK TMMMY0R Ekonomık Işbırlığı ve Kalkınma Ûrgütu (OECD) tarafımjan yayımlanan 1988 rakamlarına göre Türkıye de ışsızhk 1980 den bu yana ıstıkrariı bır artış ızlıyor OECD venlenne gö re, Turkıye de 1980 de yüzde 14 8 olan ışsızJfk oranı 1987 de 15 1 e çıktı Ûrgut Türkıye de ışsızlığın 1988 yılında yüzde 16 ya 1989'da da yuzde 16 5 e çıkacağını tahmın edıyor OECD'ye göre Turkıye de ışsızhk oranı son 9 yıllık dönemde yüzde 2 4 ar tış gösterdı DÖVİZ KURLARI Dovız ın Cınsı 1 ABD Doları 1 Avustralya Doları 1 Avusturya Şılını Batı Alman Markı Belçıka Frangı Dammarka Kronu Fın Markkası Fransız Frangı Hollanda Flonnı İsveç Kronu Isvıçre Frangı 100 Italyan Lıretı 1 Japon Yenı 1 Kuveyt Dınarı 1 Sterlın 1 S Arabıstan Rıyalı CJŞPF'nin TÜSİAD ziyareti Ekonomi Servisi Fransa'nın TÜSİAD benzerı kuruluşu olan CNPF (Conseıl Natıonal de Patronat Françaıs) Başkanı Fronçoıs Perıgot ve CNPF Dış llışkıler Sorumlusu Thıerry Courtaıgne Turk Sanayıcı ve tşadamları Derneğı (TÜSİAD) Başkanı ömer Dmçkök'ü zıyatet ettı Aksigorta'nm konferansı Aksıgorta'nın düzenledığı bır konferansta, "Turkıye'mn Sıgorta ve Reasurans Pıyasalanndakı Yerı" tartışıÛı Konferansta bır konuşma yapan İngılız sıgorta kuruluşlanndan Cıtıcorp Insurance Brokers'ın usı düzey yönetıcılermden Robert W Browne, "Turkıye sıgorta potansıyelı olarak çok buyuk bır kapasıteyı bunyesınde barındırmaktadır " dedı Dövız Alış 1608 50 1254 63 122 14 858 14 40 97 223 90 363 75 252 75 761 23 249 84 1016 42 11539 11 99 5604 52 2697 44 428 82 Dovız Satış 1611 72 1257 14 122 38 859 86 41 05 224 35 364 48 253 26 762 76 250 34 1018 46 11562 12 01 5615 75 2702 85 429 68 Efektıf 1608 50 1233 30 12214 858 14 40 27 223 90 357 57 252 75 761 23 249 84 1016 42 11343 11 79 5509 24 2697 44 421 53 Efektıf Satış ^atıntmlara dış borç engeli Ekonomi Servisi Müietlera rası Tıcaret Odası'nın 8 Konfe ransı 52 ülkeden gelen 450'yı aş kın ışadamının katılımıyla tstan bul'da başladı "Buvume için yabnm" konusunun ele ahndığı konferansın açılışında konuşmacılar, kalkınmakta olan ülkelerde yannmlann hızlanması ıçın, sana yıleşmış ulkelerm "kornmaa nygnlamalannın kırılması" ve Uçüncu Dunya Ulkelen'nın "dış borç sonınunun çozumlenmesi" gerektığı konusunda göruş bırlığı sağladılar Atatürk Kültur Merkea'nde dunyanın dört bır tarafından gelen ışadamlan ve sanayıcılen ıle Turk ış dunyasının önderlerının katıldığı MTO 8 Konferansı' nın açılışında Cumnurbaşkanı Kenan Evren ıle Başbakan Turgut Ozal da bulundu Konferansı bır konuşmayla acan Cumhurbaskanı Evren, yerlı ve yabancı ışadamlaının üzennde gönışbırlığı sağladığj "korumacüık" ve "dış borç" sonınu uzennde durdu Ulke ekonomılennın karşılıklı bağımhlıklarının gıderek arttığını, dış borçlann çok büyuk boyutlara ulaştığını, para değenndekı ıstıkrarsızlığın hızlandığını vurgulayan Ev ren, "Himayecı göruşlerin canlanmaya başladıgı gunumuzde dunya ekonomısınde, milletlerarası ıktısadı ve tıcan ışbirlı|inın onemı daha da artraıs bolunmaktadır" dedı Açıhş konuşmalarından sonra düzenlenen panelde konuşan MTO Yürütme Kunılu Üyesı ve Koç Holdıng Başkanı Rahmi Koç, kalkınmakta olan ulkelerdekı ya tırımlarda en buyuk sıkıntının "rınansman"dan çekıldığını be hrttı Konferansın öğleden sonrakı oturumunda bır konuşma yapan Eczacıbaşı Holdıng Yönetım Ku nılu Başkanı Nejat Eczacıbaşı da ıhracatın Turkıye ve dığer gelışmekte olan ulkelerde kalkınmarun dınamığı olduğunu behrttı hane'de katıldığı yemekte yaptığı konuşmada, gelecektekı projelennden söz ettı 1980'de tamamen ıflas etmış bır ekonomık duzen devraldıklannı belırten özal, ekonomıde yapısal değışırae gıderek sorunlan çözmeye çalıştıklannı belırttı Milletlerarası Ticaret Odası'nın 8. Konferansı & ^ T C ZİRAAT BANKASI 22 EYLÜL 19S8 TMttMİNDEid DÖVİZ KURLARI ür QJ 1628 00 1269 84 123 62 868 55 41 46 226 62 368 16 255 82 770 46 252 87 1028 75 11679 12 13 5672 47 273015 434 02 DÖVİZİN CINSİ 1AHD0UUU 1 AWSTIM.rA MUUU 1 AV*STMIT« $ k M 1 MT1 MJUM MJUaO iKLdMFMMI i DUİMMKA noMi IFfeilMMaUSI 1 HUUBC RUMBI IHOUAMMaiMM itSVEÇOOMJ 1İSVİÇHFRAMI 100 İTM.TM ÜRETt 1 KMUM D0UUII IKHVEYTDİMn 1MMVEÇUMMU ISTHHta 1 S. «ABbTM «İYAÜ DOVIZ MJfTL 1611 72 1254 63 122 38 859 86 40 97 223 90 363 75 253 26 762 76 249 84 1018 46 115 39 1199 1321 14 5604 52 233 01 2702 85 428 82 1614 94 1259 65 122 62 861 57 41 13 224 79 365 20 253 76 764 28 250 84 1020 49 115 85 1203 1326 43 5626 98 233 94 2708 25 430 53 EFEKTIF ALHTL ttnşn. 1611 72 1627 83 1230 83 1269 71 122 38 123 60 859 86 868 45 40 97 41 46 223 90 226 59 356 85 368 12 253 26 255 79 762 76 770 38 249 34 252 84 1018 46 1028 64 113 20 116 77 1213 11 76 1296 06 1337 02 5498 22 567190 228 59 235 81 2702 85 2729 87 420 68 433 97 ÇAPRAZ KURLAR $ 1 8743 $ 6 3638 $ 2 1130 % 1 5825 B Alman Markı Fransa Frangı Hollanda Ftormı Isvıçre Frangı $ 1393 98 Italyan Lıretı $ 1 3 4 20 Japon Yenı S 3 7509 S Arabıstan Rıyalı î 16769$ ALTIN GÜMÛŞ Cumtuınyet Resat 24 ayar altın 22 ayar bılenk 18 ayar altın SERBEST PİYASADA DÖVİZ ABOOolan Batı Alman Markı Isvıçre Frangı Hollanda Flonnı İngılız Steriını Fransız Frangı Ahş 1715 911 1075 805 2840 265 Satış 1718 913 1080 807 2860 267 900 ayar gumuş ^ m T f TT T Aş h Sanş 148 500 151 000 155 000 163 000 22 500 22 600 20150 22 000 16 875 16 950 30 4 30 7 özal, gelecek ıkı yıl zarfında butçede kısıllama yapılacağını, eğıtım ve saglık alanları dışında herhangı bır yatırıma gıdılmeyeceğını behrttı Bu şekılde bır yandan kısa vadelı kredılenn kullanımını stabılıze etmeyı ve daha sonra azaltmayı ve borçlanmayı gıderek ortadan kaldırmayı umıt ettıklennı sövledı Özal, "Yultsek iç tasarrnflar, daha kuçuk sevıjede bu>ume hızı \e kamu sektorn borçlanması savesinde malı kajnaklar ozel sektore ka>dınlacaktır. Gerçekçı nıspı fıyatlar ve teşviklerie ozel sektoran bu tasamıflan tunzmle beraber dovız kazanBaşbakan Targat Ozal, konfe dıracak olan ıhracatı arttıracak. ransa katılan 500'e yakın yaban imalat sanayiıne akması beklena ışadamının Yıldız Sarayı Süa mektedır" dedı Mnrmrat T.C. ZİRAAT BANKASI "Gucune erişilmez" Doğnı, 1987'de olan buydu ödemeler dengesı ka>ıtlarına gore Pekı, yukarıda anlatılanın aksı yonunde parasal tabanı daraltacak bır sterıhzasyon operasyonu yapılamaz mıydı 1 Buna engel neydı1' Sorun nerede7 198788'de parasal taban nıye genışlemekte, nıye para basılmaktadır 9 Şu nedenle Hukumet, son ıkı yılda buyuk çapta dış borç ödemelennm yol açtığı dışa reel gelır transferlerının yurtıçı harcamalar uzenndekı daraltıcı etkılenm törpuleyebılmek amacıyla toplam talebı arttmcı çarelere başvurmakta, olabıldığınce yuksek gelır ve harcama duzeylerıne ulaşmaya çaba harcamaktadır Bu amaçla buyuk butçe açıklan vermekten, para arzını ölçusuz bıçımde genışletmekten çekınmemektedır Esasen bunu Sn özal da kısmen doğrulamaktadır " Bız hukümet olarak memlekete hızmet aşkıyla yatırımlara ağırlık verdık Bıraz az ağırlık verseydık, enflasyon daha ıyı durumda olabılırdı" Salt kamu yatınmlan mı enflasyonun 9 suçlusu Yurtıçı harcamalar salt kamu harcamalarından değıl, özel harcamalardan da oluşuyor Varlıklı kesimlerimizin nasıl bır tüketim şehveti ıçınde olduğunu görmek ıçın etrafımıza bakmak bıle yeterlidır sanıyorum. Gelışme sancıları ıçınde olan bır ülkenın kendı yurttaşlarında takat bırakmayacak ölçude dışa gelır transferlen yapmak zorunda bırakılmasının bır nedenı olmalı Hukümet yetkılılerı hâlâ "tıkır tıkır" borç ödeyışımızle övünüyorlar IMF'sı, Dünya Bankası da dahıl, bütün uluslararası fınans ve tıcaret örgütlerınde az gelışmış ülkeler borçlarının hafifletılmesı ve/ veya ertelenmesımn tartışıldığı bır zamanda böylesı bır tutum, hıç kuşkunuz olmasın, bır hukumet tercıhıdır ı ' Borsada ışlemler ans «an 6050 3800 2100 12500 4000 13400 8700 4100 3875 1325 2500 4350 3100 8300 900 1100 5250 1500 17800 3400 4900 3650 2200 5800 1025 1300 3500 2500 1350 2975 2925 2800 1600 500 1325 5850 950 KONUK YAZAR Faruk Taşar davası GAZİANTEP (Cumhuriyet Guney ttteri Bürosu) Anadolu Bankası Gazıantep Şubesı'nı yabancı bankalara aıt 74 adet çek karşılığı 3 mılyar 141 mılyon 971 bın lıra dolandırdıkları gerekçesıyle, Faruk Taşar ve arkadaşlan hakkında açılan davaya dun 1 Ağır Ceza Mahkemesı'nde devam edıldı KISAKISA • ADABANK yarın kurulusunun 3 yıldönumunü kutluyor Genel Mudur Aykut Aktnctlar yaptığı açıklamada, Adabank'ın 85 personelı ıle tum bankacılık ışlemlerınde hızmet verdığım behrttı • ŞARK Sıgorta'nın perıyodık olarak düzenledığı bölge mudurlerı toplantısı 20 eylulde başladı Son uç aylık gelışmelerın seynnın konu edıldığı toplantı yann bıtıyor AkçımGnto Arçelrt Bagfaş Bdu Çımento ÇeMcHalat Çımsa (BU) Çukurova El Döktas Ege Biracıhk EgeGubre Enka HaMng Ereğlı D Ç Erefli D Ç (N) GoodYear GutreFab izrrar D Ç izocam Kartonsan Kav Koç Holdıng Kordsa Koruma Tanm Koç Yatınm Lassa Metas Nasaş Otmutea Otosan Rabak Sarkuysan T Demır D Teletaş T Iş Bank (B) T Iş B |C H5CB0Lİ TŞtse Cam TSıemens Yasaş 21 EyW 19M Işlem Bugunku Bugunku Bugunku En çok ışlem enduşı* er ytisek kapanış mıktarı yapılan fiy 6200 5950 5950 5950 3235 3900 3900 2000 3900 3900 2200 2200 2200 150 2200 12500 12500 12500 250 12500 4000 4050 1690 4050 4050 13000 13000 13000 260 13000 8900 9000 8900 3410 8900 400 4250 4200 1462 4200 3900 4000 1400 3925 3900 1325 1350 1350 1700 1350 2500 2500 2500 300 2500 4250 4400 4250 9660 4250 3250 3250 3250 3250 1110 8300 8600 8350 3960 8500 930 930 930 400 930 1050 1050 1050 1050 1010 5450 5450 300 5450 5450 1525 1550 1550 1760 1525 16400 17800 17800 17800 200 3500 3500 3600 2266 3500 4850 5050 4900 5700 5000 3600 3700 3700 1625 3650 2225 2225 2225 2225 1003 5650 6100 5850 1650 6100 1050 1050 1050 5000 1050 1300 1325 1600 13O0 1300 3600 3700 3700 3650 700 2625 2650 2650 1425 2625 1350 1375 1375 6790 1375 3075 3075 3075 436 3075 2900 3000 2900 2750 2975 2750 2775 2776 443 2775 1575 1575 1575 2010 1575 520 520 520 38720 520 1300 1325 5130 1325 1325 6200 6200 6200 200 6200 920 940 920 2150 940 A$ırkkl ort fiy 6043 3900 2200 12500 4040 13000 8948 4216 3924 1342 2500 4306 3250 8494 930 1050 5450 1533 17100 2542 4972 3675 2225 6030 1050 1301 3670 2632 1370 3075 2969 2765 1575 520 1316 6200 930 322 Salt kamu yatırımları mı enflasyonun suçlusu? Yurtiçi harcamalar salt kamu harcamalarından değil, özel harcamalardan da oluşuyor. Varlıklı kesimlerimizin nasıl bir tüketim şehveti içinde olduğunu gormek için etrafımıza bakmak yeterlidır sanıyorum. OKTAR TÜREL Doç Dr ODTU Iktısat Bolumu Oğrebm Üyesı ... Bu nasıl enflasyon? Mamiktan: . . 114.MJ 4J3 53 tom kacal: MII**IM safts . JM1 7» «2 BüGÜN • Konferans MTO'nun sekızıncı konferansında yabancı yatınmlan teşvık ve engeller konusu ele almacak. Fotokopi makineleri Istıntul 133 03 41 133 03 t M a t ı 117 21 15 / S kat lııMı 22 1% 53 M a ı u SSMl KALBİNİZİ KORUYUN TÜRK KALP VAKFI Muayene Laboraiu^ar Rontger M u a y m «e Kontrol İçin C Tet 1/5 12 4E • 148 8 66 1988 yılında enflas>on hıanın hukümet hedef veya tahmınlerını aşacağı açık seçık bellı olduktan sonra enflasyonu kımın ve neyın azdırdığı konusundakı tartışmalar gıderek daha da yoğunlaşıyor Hukumet yetkdılen yaşadığımız hızlı enflasyonda daha öncekı ıktıdarların da sorumluluk pavı bulunduğunu söyluyorlar özellıkle 1980 öncesınde alınan dış borçların gerı ödenmesının bugunku enflasyona katkıda bulunduğu sık sık ılerı suruluyor Çatırülı seslerden uzakta, şu konuyu bırlıkte ırdelejelım Dış borç ödemelerı enflasyonu nıye ve nasıl etkılıyor'' Sn ozal'ın dıle getırdığı göruşe göre dış borçlan gen ödeyebılmek ıçın para basıhyor ve para basılması (ıktısat sözluğune daha uygun deyışle, parasal tabanın genışletılmesı) ıse enflasyona yol açıyor Burada bfraz duralım Yabancılar alacaklarına karşılık TL kabul etmeyıp dövızle ödeme ısteveceklenne göre, salt dış borç ödemek ıçın TL basmaya gerek olmadığı aşıkâr Dolayısıyla Sn özal, dış borç ödemesı ıle para basımı arasında başka bır ılışkının var olduğunu ıma edıyor Bu ıhşkıyı verılen sayısal örnek Uzennde somutlaştıralım ıstersenız Dıyelım kı tıcan bankalar dış âlemden 500 mılyon $ borç almış ve bunu 1 $ = 35 TL pantesınde Merkez Bankası (bundan böyle kısaca MB) borcuna dönuşturmuslerdır MB, vadesı geldığınde, dış borcu 1 S = 1500 TL kuru uzerınden hesaplayarak ödeyecektır Bu ışlemler MB ve tıcan bankaların bılançolarında şöyle muhasebeleşır (ı) Tıcan bankalann dış borçlan 500 rrulyon $ (ışlernın yapıldığı tarıhtekı eşdeğerı 17 5 mılyar TL) azalmış, buna karşı tıcan bankalar MB'ye 17 5 mılyar TL borçlanmışlardır Bankalann MB'ye borçlanma larının anlamı, parasal taban tanımı ıçınde yer alan MB nezdındekı serbest mev duatlarının 17 5 mılyar TL azalmasıdır (ıı) Dövız borcunu ödeyen MB'nın, dövız rezervı azalmasından kaynaklanan aktıf kaybı 750 mılyar TL'dır MB bılançosunun pasıflerınde ıse şu değışıklıkler ız lenecektır Bankalar serbest mevduatında azalma (17 5 mıl>ar TL) ve kur farklanndan kaynaklanan zarar (732 5 mılyar TL) Kur rıskı MB'nın değıl de tıcan banka ların üzennde kalsa ıdı, bankaların MB nezdındekı serbest mevduatı 500 mılyon S'lık dış borcun ödenme sürecı ıçınde 750 mılyar TL daralma gösterecek, yanı parasal taban 17 5 mılyar TL değıl, 750 mılyar TL azalacaktı Görüldüğu gıbı, salt dış borç ödeme ışlemının parasal tabanı arttırması, yanı halk deyışıyle MB'yı para basmaya zorla ması soz konusu olamaz Başka bır deyışle, dığer değışkenler sabıt tutuldukça (ıktısatçı jargonunda cetens parıbus \arsayımı yapıldığmda) dış borç ödemesının yol açacağı dövız rezervı eksüışı parasal tabanı ve dolayısıyla para arzını arttırmaz, azaltır Bu azalışın ölçusu ıse kur rıskının kımın uzennde kaldığına bağlıdır Parasalcı ıktısada ınanıyorsak, para arzı artmadığını göre, bu olaylar dızısı, cetens paribus, fıyatlar genel sevıyesınde bır artış do ğurmaz Eğer MB (ve hukümet) yukarıda anlattığımız ışlemler sonucunda parasal tabanın (dolayısıyla ekonomıdekı para hacmının) daralmasını ıstemıyorsa, rezerv aza hşımn parasal taban uzerındekı etkısım ortadan kaldıracak (teknık deyışle, steriiize edecek) bıçımde para basabılır Hatta, ulkemızdekı uygulamalarda ızledığımız gıbı, fazlasını da basar Ancak böylesı bır ışlemın dış borç ödenmesınden kaynaklanan bır zorunluluğu yoktur Dış borç ödemesı sonucunda dar alan parasal tabanı yenıden eskı duzeyıne getırmek ve hatta daha da genışletmek, "eşyanın tabıatı" ıle ılgılı ol mayıp tümuyle bır hukumet tercıhıdır Şımdı denılecektır kı "Efendım, ödeme ler dengesı açıklanmızı daralttık, dış âlem den net sermaye gınşı sağladık, böylece dövız rezervlenrruz arttı Rezerv azalışları pa rasal tabanı daraltıyorsa, rezerv artışlan da parasal tabanı genışletecek demektır "