Katalog

} 2 EYLÜL 1988 KÜLTÜRYAŞAM HAYVANLAR İSMAİL GVLGEÇ ( g.C.M /AA.NB CUMHURÎYET/5 Y\YE\ DÜN\ASINDA İNCELEME • ARAŞTIRMA YÖNETEN ŞAHİIN ALPAY 'Amerika'nın Unutulan Müttefikf ASIM ERDİLEK Profesör Rastow'un aydınlatıcı ve kolay okunan kitabı, ABD'de Türkiye hakkındaki yaygın bilgisizliği azaltrnayı amaçhyor. Kitap, Dış llişkiler Konseyi'nin 1984'te düzenlediği bir Türkiye Araştırma Grubu toplantısında yapılan canlı tanışmalardan yararlanıyor. Turk ve Amerikalı gözlemcilerden oluşan söz konusu grubun bir üyesi olarak, ünlü bir siyaset bilimci olan Profesör Rustow'un yazacağı kitabı tnerakla bekliyordum. Çahşma, grubun tartıştığı konularda çoğunlukla yazarın kendi yorumlannı yansıtıyor. Üzerinde genellikle uzlaşılan görüşlere dayandırılmış kuru bir komite raporu değil. Amerika'mn Unutulan Müttefiki başhğını taşımasına ve iki tarafı ilgilendiren konularda odaklaşmasına karşın kitap, Türkiye'nin karşı karşıya olduğu çeşitli ekonomik, siyasi ve sosyal sorunları da ele almakta. Ne var ki, yazar, çahşmanın kısalığı ve hitap ettiği okur kitlesi nedeniyle, başka yerlerde yapabileceği derinliğine çözumlemelere burada girmiyor. rımsal ve sınaî kalkınmasıyla ortadan kalka da eleştiriye açık. 1950'lerde uygulanan ve en eagına ilişkin kanısı aşırı iyimserlik taşımakta. buyuk partiye aşırı üstünlük sağlayan seçim sistemiyle oluşan çoğunluk yonetimini yarıÖzal'ın poHtikaları diktatörltığe varması noktasından eleştiriyor. Yazarın, Türkiye'nin son yıllardaki ekono öte yandan, 1970'lerde sivil yönetimin başamik gelişimi ve politikalan üzerine taraşması nsızlığını, zayıf ve işlerliği olmayan koalisyon hayli basanlı. Ancak özal hukumetinin izle hukümetlenne yol açan, nispi temsil ilkesine diği ekonomik poliükalann toplumda sahip dayalı seçim sistemine bağlıyor. Bu iki aşırıolduğu desteği abartıyor. Türkiye"de devletçi lıktan kaçınan bir seçim sistemini savunacağı liğin (ekonomide yaygın devlet denetimi ve beklenirken, getirilen son seçim sistemini desmulkiyeti) hâlâ köklu bir yeri var. Ana mu tekliyor. Oylann yüzde 36'sını alabilen bir parhalefet partisi SHP'ye hâlâ egemen olan ide tinin parlamentodaki sandalyelerin yuzde 65'ine sahip olmasının doğurabileceği tehlikeleri görmezden geliyor. Askerler tarafından yapılan 1982 Anayasası'nı bir istikrar unsuru olaTürkiye üzerine\ rak nitelemesi, askerlerin "kontrollu" demokincelemelehyle rasi tasarısına yönelttiği eleştırilerle çelişiyor. ABD'li siyaset bilimci Dankwart Rustovt'un kitabı y% V \ Vf \NbAH OBi tgpŞ (< ^ 2 , \ | KİM KİME DUM DUMA REHIÇ AK (itM, hayor. Aöfu git» gcrvnst de de tanman ABD'li siyaset bilimci Dankwart A. Rustow, Türkiye: Amerika'mn Unutulan Türkiye'nin çıkarları Rustow, TürkABD itüfakını ele alırken, Türkiye'nin tkinci Dünya Savası sonrasındaki istikrarlı dış politikasını, özellikle NATOya bağlılığını ve ABD ile yakın askeri bağlar kurmasını vurguluyor ve övüyor. Gerek Kıbrıs, gerekse Ermeni sorunlarına ilişkin değerlendirmeleri, Turk tarafına yakın bir yaklaşıma sahip. Ancak, TurkAmerikan iktisadi ilişkilerinde son yıllarda ortaya çıkan gerginliklere, özellikle ABD'nin koyduğu ithal sınırlamalarına ve iki ülke ticaretinde ABD lehine olan kronik fazlamn doğurduğu hoşnutsuzluğa değinmekle beraber, bunlan yeterince vurgulamıyor. Profesör Rustow'un kitabı, Türk olmayan okurlar için günümüz Türkiyesi'ni tanımak açısından mükemmel bir başlangıç. Türk okurlar ve Türkiye araştırmacıları da kitabı, tkinci Dunya Savaşı sonrası gelişmeler uzerine duşündürücü yorum ve değerlendirmeleri nedeniyle ilginç bulacaklar. Bu önemli çalışmanın gerek Türkiye'de, gerekse ABD'de geniş bir okur kıtlesinin ilgisini çekeceğine inanıyorum. Bilgili bir gözlemci p Türkiye'ye sempatiyle bakan, bilgili bir gözlemci olan Rustow, Türkiye'nin gerek sorunlannın, gerekse olanaklannın Batı Avrupa, SSCB ve Ortadoğu kavşağındaki stratejik konumundan kaynaklandığı inancında. Türkiye'de pek çok şeyi, Başbakan Turgut Özal'm son yedi yılın enflasyonlu ekonomik liberalleşme programının ve son dört yıhn parlamenter demokrasi deneyinin henüz belirsiz olan sonuçlarına bağlı görüyor. Rustow'un hareket noktalarım ve ulaştığı sonuçlan genelde paylaştıgım halde, çeşitli konulardaki görüşlerine katılmıyorum. Gunumüz Türk toplumunda eğitîmin ekonomik ve sosyal eşitlik sağlayıcı bir etken olarak rolünü fazla abartıyor. Bölgeler ve sosyal gruplar arasındaki yaygın ve büyüyen gelir ve servet eşitsizliklerini olduğundan önemsiz buluyor. Güneydoğu Türkiye'deki aynlıkçı tehdidin, bölgenin (henüz gerçekleşmeyi bekleyen) ta Müttefiki [Turkey: America's Forgotten Ally, Council on Foreign Relations, New York, 1987] başlıklı bir kitap yayımladı. Dış tlişkiler Konseyi tarafından basılan kitabı ABD'deki sosyal bilimcilerimizden Profesör Asım Erdilek tanıtıyor. Dankwart A.Rustow Haaat. kiivk defayhrdo oloji de devletçiliktir. Eski Basbakan Süleyman DemirePin DYP'si ve ANAP'ın sağdaki diğer rakipleri, "...liberal ekonomi programını özal'dan daha iyi yurüteceklerini" (s. 56) söylemiş değillerdir. Aksine, hepsi bu programa karşı çıkmış ve devletçiliğe varan mudahaleci politikalar önermişlerdir. Rustow'un, Türkıye'nin parlamenter demokrasiyi yeniden kurma ve yaşatma mücadelelerine ilişkin çözümlemeleri belki de ki • Prof. Dr. Asım Erdilek, ABD'nin Case Westabın en başarılı bölümü. Ama yazar burada tern Reser\e Universitesi'nde öğretım uyesidir. PÎKNÎK PtYALE MADRA BU MB/SIM DEĞISİKLİKLEEf BEMİ~PEEݧ.ÛN YURTD1ŞINDAN tngiltere'nin ünlü Economist "Dergisi'nin araştırma merkezi (The Economist Intelligence Unit), çeşitli Avrupa ulkelerini kapsayan "1992'ye Dogru" dizisinde Türkiye*yi konu alan bir kitap yayımladı. Merkezde çahşan iktisatçılardan biri olan Mina Toksoz tarafından kaleme alınan kitabın tam başhğı: Turkey to 1992: Missing Another Chance? (1992'ye Doğru Türkiye: Kaçan Bir Diğer Fırsat Mı?). Türkiye AT'nin 13. Turkey tolW2 üyesi olacak mı? Başvurusu reddedilirse nasıl bir tepki gösterecek? Gelecek beş yılda enflasyonun yüzde 40'ın altına inmesi beklenebilir mi? Turkiye'nin dunyada rekabet gücü olan sanayileri hangilendir? tşsizh'ğin azaltılmasını mümkun kılacak büyüme hızı korunabilecek mi? Bu gibi sorulann yanıtlarımn arandığı 118 sayfalık kitabın satış fiyatı 115 sterlin (yaklaşık 310 bin lira!). Başvuru adresi: EIU, 40 Duke St., London VIA 1DW. 1992'ye Doğru Türkiye Bahri Savcı'ya Armağan Mülkiyeliler Birliği Vakfı Yayınlan, Ankara 1988, 538 s. Bahri Savcı'ya Armagan / 'Mülkiyeliler Birliği Vakfı, bu yayını ile sadece eski bir Mulkiye hocasına hakkettiği vefa borcunu ödemekle kalmamakta; demokratikleşme tartışmaları için her zaman başvurulabilecek, ufuk açıcı bir çalışmalar bütününu okurlann dikkatine sunmakta.' cülük görevi yükJenmiştir. Aynlan eski ve ünlü hocalara bir armağan hazırlamak da Mülkiye'nin sözü edilen geleneklerinden biri olmuş; geçnüş yıllarda çeşitli armaganlaı yayımlanmıştır. Ancak 1980 sonrasında gelen YÖK düzeni ve Mulkiye üzerinde yapılan operasyonlardan sonra kunımun, sembolü haline gelmis olsa da eski hocalan için böyle bir işe kaUaşması mümkün olmamıştır. tşte türo Mulkiye mezunlannın meslek ve dayatuşma örgütü olan Mülkiyeliler Birliği bu boşluğu doldurmak, okula damgasını vurmuş, yuzleroe öğrenci yetiştirmiş eski hocalara vefa borcunu ödemek için ilk olarak Baori Savcı'ya Armağan kitabını yayımlarruş bulunuyor. 1914 yıhnda doğan Profesör Savcı, Mülkiye'den mezun olduktan sonra 1942 yıhnda aynı kurumda hocalığa başlamış ve otuzdokuz yıllık meslek yaşamından sonra Ankara Sıkıyönetim Komutanı'nın emri ile 1402'likler arasına katılmıştır. Profesör Savcı, tüm meslek yaşamı boyunca insan haklan ve demokrasi kavramları üzerindeki ödünsüz tutumu ile tamnmaktadu". Meslektaslan da ona birer armağan olarak kaleme aldıkları yazılannda ana tema olarak bu konular üzerinde duruyorlar. Annağan'da yer alan otuz yedi makalenin hepsi insan haklan, demokrasinin tarihi ve ülkemizdeki güncel dunımu ya da sorunları üzerinde odaklaşmakta. Hemen hepsi özgün konulara değinen makaleler arasında Profesör Ijitfi Duran'ın "III Cumhuriyet'in Yürütmesi: Kuvvetli Icra mı Kişisef Iktidar mı?", Profesör Bahri Savcı GENCAY ŞAYLAN "Armağan" olarak adlandınlan yaym türü, akademik yaşanun ya da üniversite geleneğimizin soylu kurumlanndan biridir. Armağan, esas olarak çeşitli konularda yazılrruş makale ya da denemeleri içeren bir derlemedir. Artık tneslekten aynlan ünlü ve "usta" bir hocarun onuruna akademisyenler ve eski öğıenciler tarafından kaleme alman yazüara yer verir. Başka bir deyişle meslektaşlar ve eski öğrenciler, aynlan hocaya birer aynlış armağanı sunarlar. Türkiye Araştırmaları Dergisi Bahri Sava'ya Armağan, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgüer Fakültesi'nin meslekten kendi isteği ile değil, sıkıyönetim komutanırun emri ile aynlmak zorunda kalan hocalanndan Profesör Bahri S«va'ya meslektaşlanrun ve eski öğrencilerinin armağan olarak sunduğu yazılardan oluşmakta. Kitapta Savcı'nın yaşamöykusü ve kendisiyle Doçent Cem Eroğul'un Bonn'daki Türkiye Araştırma yapuğı söyleşi bolUmlerinden sonlan Merkezi Almanca bir dergı yd ra otuz yedi makale yer alıyor. yımlamaya başladı. Şimdilik yılAnkara Üniversitesi Siyasal Bilda iki kez çıkacak olan derginin 1/88 sayıh ilk sayısında Christian giler Fakültesi ya da yaygın adı ile Rumpfun "Türkiye ve AT", Ag Mulkiye eski ve önemli bir öğrenes Gerold'un "AlmanTurk Üni tim kurumuduı; yakın zamanlaversitelerinin Tanm Alanmdaki İş ra kadar Türkiye'nin düşün yaşabirliğinin Bilimsel Sonuçlan", mına, entelektüel gündemine Werner Gumpel'in "Ticari llişki damgasını vurmuştur. Mulkiye^ ler Temelinde Turk Ekonomi nin siyasal yasanumızda eleştirel Politikalan" başlıklı incelemeleri düşunceyi temsil eden seçkin, sayyanında Prof. Fritz Neumark'vn gın bir bilim ve öğretim kurumu "193345 Arasında Turkiye'deki olduğu söylenebilir. 1859 yıhnda Alman Bilim Adamları" konulu öğretime başlayan bu kurum, gekonuşmasının metni başlıca kat lenekleri ile de un kazanrruş, ülkılar arasında. Derginin yazışma kemizde gerçek anlamda bir yükadresi: Ahrstr. 45, 53 Bonn 2, B. sek öğretim ve bilim anlayışmın kökleşmesi için zaman zaman önAlmanya. Rona Aybay'm "1402'Uklerin Göreve Dönmemesi Hukuka Aykındır", Doçent Mesut Giilmez'in "Serbest Bölgelerde Grev Hakkı ve Anayasa Mahkemesi'nin Karan", Profesör Muammer Aksoyun "Güvenlik Sorusturması Denilen Hukuksal Sapıklığın MİT Raporlanndaki Korkunç ve Yanlış Yalanlar Işığında Değerlendirilmesi", Profesör tlter Turan'ın "Laikliğin Kökeni ve Sürekliliği" ve Doçent Maksut Mumcu'nun siyasal partilerin 2533 sayıh yasa ile kapatılmasının sağ için solu felce ugraımarun mükemmel bir yol olduğunu tartışan çahsmalan dikkat çekmektedir. Günümüz Türkiyesi'nin gündemindeki bir numaralı siyasal sorunun demokrasi olduğuna kuşku yoktur. Siyasal iktidann serbest seçimlerle oluşması ve seçimlere birden çok partirun katüabilmesi demokratikleşme yolunda önemli bir mesafe alınmış olduğunu gösterir. Ancak hem kurumsal düzenlemeler alanmda hem de siyasal kültürün işleyisinde daha katedilecek çok mesafe olduğu açıktır. tşte Bahri Sava'ya Armağanda yer alan, anayasa hukukçulan, siyaset bilimcileri ve gazeteciler tarafından kaleme alınan makaleler bu sorunlan tartışmakta; böylece bir anlamda demokratikleşmenin gündemi ile ilgili genel tartışmanın ana konulan ile sımrları ortaya çıkmaktadır. Mülkiyeliler Birliği Vakfı, bu yayını ile sadece eski bir Mulkiye hocasına hakkettiği vefa borcunu ödemekle kalmamakta; demokratikleşme tartışmaları için her zaman başvurulabilecek, ufuk açıcı bir çalışmalar bütününu okurlann dikkatine sunmakta. HIZLI GAZETECİAECDETŞE,\ ÇİZGİLİK KÂMtL MASARACl AĞAÇ YAŞKEN EĞtLİR KEMAL GÖKHAN GÜRSES ousa çö/cjf«n^i fevent SÜRELt YAYESLARDAN DEFTER, Sayı 5, HaziranEylül 1988. Edebiyat, tarih, politika ve felsefe konulannda teüf ve çeviri katkılarından oluşan kültur dergisi Defter'in beşinci sayısında Iskent der Sa% aşır'ın "Modernizmın Eşiğinde", Ayda Eraydın'ın "Sermaye Birikim Surecinde Kentler" ve İhsan Bilgin'in "Teknolojinin Gorunen Yüzu" başlıklı yazıları bu sayfanın izleyicilerinin ilgisini çekecek katkılar. İKTİSAT DERGİSt, Sayı 284, Temmuz 1988 tktisat Dergisi'nin son sayısı Sovyet Sosyoloji Derneği uyesi olan ve 1982'de "Avrupa komünizmi" kavramlannı yaydığı gerekçesiyle 13 aylığına hapse atılan, gazeteci ve sosyolog Boris Kagarlitskv ile yapılan bir goruşmenin çevirisi ve Kagarlitsky'nin bir yazısı ile açılıyor. Diğer katkılar, bu sayının "Türkiye Ekonomisi Nereye Gidiyor? Piyastroyka" temasını işliyor. Mayıshaziran 1988 tarihli sayısı "Yapı değişikliğinin Neresindeyiz?" konolu 13. Iktisatçüar Haftası'na sunulan bildirileri bir araya getiriyordu. TARİHTE BUGÜN MLMTAZ ARIKA\ 22 Eylül MANDA YÖNETİMİNE HAYIR! BA$KAM, MUSTXf* KEMAL'LE tSO^/fU}. SİVAS KON. GRESİSIRA£INDA gEU&yAMEH'tAN MANDASINDAN yANA G08u$LEfl,MUSTX&lX£MAL VTBİR AVUÇ. &A SIMSI2L/K SAI/UNUCUSUNA KA&$IN, GUÇ LLJ OLMUÇTV. İKİ 0TURUA4 5UB£KI TWZT/ÇMALAK, &IR AMERtKAN KUZULUNUN GORÜŞMEYE ÇAĞÜJL MASI tCARARlYUi SON BULA&IUUIÇTİ.6ENSRAL HARBORD BA$KANLIĞINÛAKİ KURUL,KO*t&K££>EN BİR UAPTA SONRA Sfı/AS'A ULAŞTI. MUSTAFA K£~ UAL GEUERAUE GORÜŞEREK, 8İR YAgANCI ÜLKENİN, TÛRKİYE'NİN /ÇIŞLSR1NE KARIÇMAS/NA İZİN VERA4İYECE6INİ, MANOA YONETİUİNlN İSE SÖ2 KONUSU gll£ OLAMfYACA6/NISOYLEDf!KURUL GBRıSIN GERIYE ELİ gO$ DON£C£KTÎ.,. KISA KISA MURAT SAR1CA ARMAĞANI / Haz. Aydın Aybay Rona Aybay, Aybay Yayınlan, Ağustos 1988, 382 s. HŞubat 1983'te 1402 sayıh kanun uyarınca üniversitedeki gorevine son verildikten sonra 14 Eylül 1983'te genç yaşta vefat eden Prof. Dr. Murat Sarıca için meslektaşlan tarafından hazırlanan bir armağan yayımlandı. Sanca'yla ilgili anılarla, bilimsel makalelerden oluşan armağanda yer alan incelemeler arasında Rona Aybay'ın "1402'liklerin Göreve Döndurülmemesi Hukuka Aykındır", Lütfı Duran'ın "Mahalli İdare Organlarının Devletçe Görevden Ahnması" Sina Akşin'in "Turk Arap tlişkileri", Gülten Kazgan1 ın "Ekonomi Bilimi ve Türkiye deki Durumu Üzerine Bir Deneme" ve Bıilent Tanör'un "Üçüncu Dünya'da İnsan Haklan Sorunu Açısından Ulus ve UlusDevlet" başlıklı incelemeleri bulunuyor. Armağaru derleyen Aydın ve Rona Aybay, sunuşta şunları söylüyor: Böyle bir armağamn, Murat'ın yıllannı verdiği üniversitece yayımlanması ne guzel olurdu. Ama YÖK denen karabasan doneminde boyle bir ıncelık beklemenin "safdillikten"de öte bir sey olduğunu biliyoruz!' FELSEFE TARTIŞMALARI / 3. Kitap, Eylül 1988, 130 s. Vehbi Hacıkadiroğlu'nun yönetmenliğini yaptığı felsefe kitapları dizisinin üçüncu kitabı çıktı. Bu kitap, llham Dilman'ın geçen nisan aymda tstanbul'da verdiği Descartes'ın zihin felsefesini konu alan ilk konferansın metni ile Erkut Sezgin'in Wittgenstein üzerine yazısı ile açıhyor. Cemal Yıldırım ve V. Hacıkadiroğlu'nun matematik onermeler üzerine makaleleri ile Tunca Eşel, M.Ali Kuntman ve Arda Denkel arasında fiziksel varlığm temelleri uzeriııe tartışma bu kitabı oluşturan diğer katkılar arasında. 50 YIL ÖNCE Cumhuriyet satış kanununun tatbik edileceği, Ankara, tzmir ve İstanbulda, esnafın tenviri ve taıbikm kolaylıkla olması için İstanbul Ticaret Odasında pazartesi gunü bir toplantı Pazarlıksız satış kanumle yapıimasım münasib buna müteferri kararname ve görmıişrür. Bu toplantıda izahname Dahiliye hmirden de murahhaslar vekâletinden dun Belediyeye bulunacağı gibi İstanbul gonderilmiştir. Dünden esnafı da çağmlmıştır. itibaren Belediye Iktısad Toplantıya İç Ticaret Umum müdürlüğu muhtelif esnaf mudürü riyaset edecek ve teşekkıillerile temasa geçerek kanun etrafında esnaf tenvir bu hususta icab eden edilecektir. tedbirleri almağa başlamıştır. Tatbikat şekli hakkında kaymakamlarla emniyet memurlarına da tebligat yaptimışiır. Ayın birinden itibaren taıbikata geçılecektir. Bu ayın yirmi sekizinde Iktısad Vekâteti, pazarlıksız yapılacak olan Barbaros 22 EYLÜL 1938 19381988 KARA KİTAP: ÇEKOSLOVAKYA 1968 / Çev. Erdoğan Özbakır, İletişim Yayınlan, 1988, 207 s. Çekoslovak Bılimler Akademisi Tarih Kurumu'nun eylul 1968'de hazırlayıp yayımladığı ve Çekoslovakya'mn Sovyetler Birliği ve diğer sosyalist ulkeler tarafından ışgalinin ilk haftasınm gelişmelerini belgeleriyle saptayan kitap Turkçeye çevrildi. Sovyet hukumetimn Çekoslovakya'nın işgalini raeşrulaştırmayı amaçlayan "Beyaz Kitabı"na yamt olarak çıkarılan bu "Kara Kitap", 20. yuz> ılın en önemli olaylarından bınnın tarihçilerce kaleme alınan tanığı. Pazarlıksız satış kararnamesi HAFTANIN EN ÇOK SATAN KİTAPLARI 13.9.198820.9.1988 Sıra: KMk 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 011.054 152.425 021318 002 349 072 083 027 072 021 316 117 230 190 004 011 050 Kltakm Mı/Yuaru Anneme Reklamcı Olduğumu Söylemeyın/Jacques SeguGla Eylül Impatatoriuğu/Erbıl Tusalp Gulüsün ve Unutuşun Kıtabı/Mılan Kundera Nah Kalkmırız/Aaz Nesm MİT Raporu Olayı Zıverbey Köşkü/llhan Selcuk Hiroştmalar Olmasın/Oktay Akbal TarıkatSıyasetTicaret/Uğur Mumcu Çok Bı Çocuk/Can Yücel Butün Filmlerıyle Yılmaz Guney/Agah Özguc Turâ: Anı İnceleme Roman Öyku Belge Anı Gezı İnceleme Şıif ihtifali için hazırlıklar ıkmal göndermeye kırar vermiştir. edılmiştir. Barbarosun türbesı Gıdecek talebenm Avrupada yanındaki eski Beşiktaş esaslı bir tahsil ve staja tabi Muhafızı Hasan Paşanın tutulabilmesi için ortamekteb mezarlığı buradan kaldırılarak rnezunlan dahi alınacaktır. meydan tanziın olunmuştur. Vali ve Belediye reisi Muhiddin Üstiindağ dtin mahallinde tetkikat yaparak amelıyatı gözden geçirmiştir. Barbaros ihtifali Denizbank Avrupaya talebe gönderecek Denizbank, makine ve inşaiye muhendisi yetiştirmek üzere, Avrupaya talebe JOHAN STARVS'ın Sınema