Katalog

CUMHURİYET/8 HAVA DURUMU A 34° 19° Dıyar&alc HABERLERİN DEVAMI TÜRKIYE'DE BUGÜN A A A A A A A A A A 28° 18° 5 ITOD A 34°20°Svas A 26° 6° Tekırtağ A 31° 13° Traözon A 30° 10° Tunce.. A 29° 17° LJşak A 31° 14° van A 31° 15° Ytegat A 34° 16° Zongo'Oak A 30° 30° 27° 31° 35° 25° 27° 29° 32° 18° K Maras 12° Mersın 5°Mu0la 14° Muş 20° N {de 17° Ortlu 11° fta 17° Samsui 13° S ırt 35° 19° 34° 18° 32° 22° 33° 18° 29° 13° 32° 13° 26° 18° 25° 17° 26° 18° 35° 21° 26° 18° 29° 10° 28» 18° 25° 17° 33° 15° 32° 16° 27*12° 29° 12° J8°26° 19 EYLÜL 1988 Hetsinki j Lenıngrzd DÜNYA'DA BU6ÜN jtf Ineteoroloıı Genel Mudurluğu n A 30° 18° Ed rne A 3<° 20° Erzıncan den alınan bılgıye gore yurdun ku A 31° 15° Erzuarn zeybatı kesımJerı parcalt bulutlu A 26° 6°Eskı$et»r ötekı yerler açık ve az bulutlu geA 32" 14° Gaaanteo A 32° 20° Oesun çecek HAW SICAKUĞI Onemlı bır A 34°20°Gumusha«A değtşıklık olmayacak RUZGÂR KuA 26° 16° Ha.ur A zey kesımlenmızde kuzey ve batı A 35 20° scarta A A 32° 16° l^anbu A guney böfgelenmızbe güney ve batı A 30° 16° I n » A yönlerden hafıf ara sıra orta kuv A 33° 14° Kars A vetle esecek Denızlerde yıldız ve A 28° 12° KasBmcynj A A 23° 12° Kayser A karayelden 35 zaman zaman 6 A 32° 16° Kırk are) A kuvvetınde saitte 1021 yer yer 28 km dolaymda olacak Van Gölü'nde hava acık ve az buA Canakkale A 30°19°Konya denız mılı hızta esecek Denız mu lutlu gececek Rüzgar guney batı yönlerden hafîf ara sıra Çorum A 30° 12° KutahyB A Oenzl A 33° 1«° Ma jcya A tedıl daıgalı görüş uzaklığı 1015 orta kuvvette esecek gol kuçük dalgalı olacak yajmutu sısiı ^ Moskova A *.!• B bUuBu K kart S SSJı Y yajmurlu Kshtrem Atına Y 32° Bağoal A 38° Barceıona B 29° B 20° Basel Belç'al Y 25= Berlın B 14° Bonn A 18° A 18° Bruksel Budapeste B 20° B 19° Cene»re A 30° Ceoyır A 42° Cıdde A 42° OuOayı A 18° A 36° Gırne A 15° A 34" Htlsırtto A 18° Kooenhaç A 18° A 35° Leikoşa Amman A 19° A 36° Lenıngrad londra Madnd Mılar>c Momreaı Mosicova Munfi Nn» Vork Oslo Pans Rılfld Roma Sofya. Sam fet Aımr Tunus Varsova v*ned.k Prag y A B Y A Y A A A A B A Y Y A A A Y Y 16° 19° 28° 24° 23° 17° 16° 24° 17° 20» 19° 41° 26° 27° 37° 40° 30° 18° 26° MEHMED KEMAL POLtTİKA VE OTESI Birli. ikili seçmenler... O donemde mılletvekılıne mebus denıyor Bırıncı Meşrutıyet Meclısı'ne seçılıp gelen mebuslar ılk oturumda rasgele bır yere oturuyorlar Bızde parlamentonun ne geleceğı var, ne goreneğı Mebusların şuraya buraya serpılıp oturmalan karşısmda bıraz yol, erkân bılen Hasan Fehmı Paşa seslenıyor "Arkadaşlar, muhalıfler bır yana otursunlar, muvafıklar bır yana Böylece herkesın ne düşundüğu anlaşılsın " Bu önerı ustüne mebuslar bır ağızdan bağırırlar "Paşam estağfurullahi Ne demek muhalıf, ne demek muvafık"? Bız, hepımız şevketlı hünkârımızın ve değerlı hükümetımızın yanındayız" Bırakın o dönemde partıyı, martıyı muhalıf mılletvekılı bıle yok Hepsı padışahın buyruğunda ve kulu Ama böylesı sessiz mebuslara bıle Abdulhamıt dayanamıyor, bır yıl geçmeden Meclısı kapatıyor Başlangıç olarak bu ılk Meclısı alırsak bızde demokratıkleşme sürecının 112 yıllık bır geçmışı var Parlamento, Mebuslar Meclısı ve Ayan olmak uzere ıkılıdır Ayanı, padışah kendı seçıyor Mebuslar halk tarafından seçılıyor, ama nasıl7 Halk yerel yönetımlerı seçıyordu yerel yonetımdekıler de mebusları Bunlardan bırıncılere bırıncı seçmen, ıkıncılere ıkıncı seçmen denıyordu Mebusların bırıncı ve ıkıncı seçmenler yotuyla seçılmesı yöntemı 1946 yılına değın sürüyor Çok partılı demokrasıye geçtığımız 1946'da yapılan seçımlerde, bınncı ve ıkıncı seçmenler aradan çıktı, halk açık oy, gızlı sayım yontemı ıle mebuslarını seçtı Bunda da kımın, neyı seçtığı oy açık atıldığı ıçın bılınıyordu Eğer oylar değıştırılecekse gızlı sayım sırasında değışfırılıyordu Bundan oturu 1946 seçımlerıne hılelı derler Hılelıdır, çunku halk oy vermedığı halde Halk Partısı'nın bır çok kodamanı Meclıse gırdı Ancak yargıç denetımınde yapılan 1950 seçımlerınde hıle yapma olanağı yoktu Boyle olunca kırk yıllık iktıdar partısı alaşağı edıldı, yenı partı ıktıdara geldı Bırıncı Meclıs kısa sürdü dedık, doğrudur 'Hepımız padışahımızdan ve hükümetımızden yanayız' dıyenlenn bır bölüğu sonradan şahken şahbaz oldular Çıkan savaşın suçu padışaha değın uzandı Astarcılar Kethudası Ahmet Efendı "Savaştan hükümet kadar padışah da sorumludur" dıyordu Padışah eleştırılere dayanamadı Meclısı önce tatıl ettı, ardından kapattı Benı eleştırıyorlar da Meclısı ondan kapadım, demedı Halkımız, henuz sıyasal olgunluk ve yetkınlıkten uzaktı' dedı Zaten her dıktaya gıden, suçu halka yüklemez mı? 12 Mart'ın generalı de, 12 Eylul generallerı de anayasaya yuklenmedıler mı? Genel seçımlere uzanan yol eskıden bırıncı ve ıkıncı seçmenlerden geçıyordu Şımdı uzakta görunen yerel seçımler, referandum ve onun ardından gelecek olan yerel seçimler sonucuna bağlanıyor Halk iktıdar partısının ıstedığı doğrultuda oy vermez, sonuç onun ıstedığının tersı çıkarsa ne olacaktır? İktıdar partısı bır şey ıstıyor, seçmenler de bunu yerıne getırmıyor Nedır bunun anlamı' Bırıncı, ıkınct seçmenlı seçimler bırçok kışının aklını karıştırırdı Oyle ya, ben bmne oy vereceğım, ötekı bu yetkıyı alıp başka bırıne oy verecek, onun oy vermesı sonucu da seçılen, mebus „ olacak Epeyce karmasık değıl mı 7 Bu karmaşık seçım yönte' mı 1946 seçımlerıne değın sürdu Ancak 1946 seçımlerındedır kı tek derecelı denılen, doğrudan doğruya seçmenın seçtığı kışıler mebus oldu Bu denemeden sonra bırçok seçım yontemı denendı Her türlü sıyasal düşunceyı yansıtma bakımından bunların ıçinde en doğru görünenı mıllı bakıye sıstemi ıdı Mıllı bakıye kaldırılmasın dıye Ismet İnönu ve Mehmet Alı Aybar çok çalıştılar Ama AP, bır kez elıne çoğunluğu geçırmıstı, sıstemi kaldırdı Bır ulkede sağ ve sol uçlar parlamento dışına ıtılırse, Toktamış Ateş'ın dedığı gıbı "istıkrar değıl, ıstıkrarsızlık" çıkar Şımdı referandurrtlarla, yerel seçımlerle, seçımlerın öne arda almmasıyla zıhınler karıştırılmıyor mu ? Hele bır de renklerın karmaşası var Şunakahvevereceğim.şunabeyaz vereceğım Önce kahve, sonra beyaz zıhınler karışıyor Mebus olmak ıçın vaktıyle emlak sahıbı olmak gerekırdı, şımdı de ışbıtırıcı, köşe donucu Vyana A 23° WasrııngtonA 26° Zurh B 20° SHFnin btanbul keyfi (Baştarafı 1. Sayfada) Turkiye", "SHP gelecek, işkence bitecek" gıbı sloganların yanııı'la çeşıtiı gruplarca alılanlar ıse şoylevdı "Zindanlar boşalsın, tutsaklara ozgurluk", "Insanlık onuru ışkence>ı yenecek", "kahrolsun faşizm, vaşasın mucadelemiz", "Tek >ol devrım", "Mahır, Huseyin, Llaş, kurtuluşa kadar savaş", "12 Eylul'un hesabı sorulacak, "Zam, zulum, işkence, işle faşizm". Denız Baykal konuşmasında, seçım olmadığı halde meydanların dolduğunu, Turkıye'de sıyasetın anık normalleştığını belırterek, "Ne mullu ki, ulkemizin si>asal ha>atını Ankara'dakı 5 kış\ >onlendırmi>or. Kimın millet>ekilı seçılecegine, kimin parti kuracagina 5 kışı karar vermiyor. O donem sona erdirilmiştir" dedı •tnonu, kursuve Ba>kal'ın "Turkiye kendisine >eni bir >ol arı\or. Kendisine >enı hukumet, >eni iklıdar, yeni başbakan arıjor. İşte Başbakan; Erdal İnonu" sozlenv'.e geldı Konuşması sık sık "Başbakan Inonu. SHP ıktidar ", "Ozal'a hayır" sloganlanyla kesılen Inonu, "Anavasa 1982'de islıkrar gelirsın dıye baştan aşagı degışlirılmıştı. Şımdi ıse ıstikrar adına yenıden değıştirilmek islenıyorsa, ıstıkrarsızlıgı başka yerde aramak gerek. D«gıştirmek istedıklerı madde »atandaşı koru>an bır madde. Bıronu buldular, değişlirmek ıstiyoriar" dedı yondakı propaganda konuşmasıyİa ılgıü ılanlar konusunda da "Geçen sefer de boyle yapmıştı. Ben ne diyeceğini biliyonım, ama soylemem" dıye konuştu İnonu, Özal'ın "halkoylamasında islediğim sonuç çıkmazsa istifa ederim" gıbı bır açıklama yapacağını sanmadığını belırterek "Hem oyle söylese bile sonuç degişmez. Ozal'dan tnemnun olmayanlar bir gun de mecnnun olur duruma geçecek boyle şey olmaz" dedı Özal'ın TV konuşması daha basına açıklanmadan bu konuşmayı yapan tnönü, daha sonra uçakla Ankara'ya döndu DSP Iznık tlçe Başkanı sınema sanatçısı Halil Ergun bır grupla bırhkte dun akşamkı partı yemeğındeSHP'yegırdı Yine fikir (Baştarafı 1. Sayfada) İNONU Onu bana değıl, Sa vın Başbakan'a sorun Ona kendısı karar verecek Mesele anayasa değışıklığıdır, bız 'hayır' devın dıyoruz Ozal'ın açıklamasını nasıl değerlendiny orsunuz INONU Bızım tavrımızda bır değışıklık vok Bız ana\asa de ğışıklığını, bu konudakı anavasa değışıklığını zararlı goruyoruz Vatandaşa hayır deyın dıyoruz Kendisine hayır deyın dıyoruz Ancak şunu da soyluyoruz, bu halkoylaması da bır anlamda Ozal yönetımıne guvenoylaması halıne geldı. Karan vatandaş verecek Ozal bugune kadar bunun sadece bır anayasa degışıklıgi olduğunu soyluyordu. Ancak bu konuşmasıyla kendisı de muhalefetle aynı kulvara gırerek bunu bır guvenoylaması haline getırmedi mi? Eger istifa ederse siz ıktidara ya da koalısyona hazır mısınız? İNONU Özal şımdıye kadar kaç turlu açıklama yaptı "Bu seçımdeğıldır" dedı "Guveno\laması hıç değıldır" dedı. Daha uç dört gun evvel "1992'>e kadar ıktıdardayım" dedı Bu açıklamalan bırbırıne uymuyor Bu açıklamasının bızım tavrımızla bır ılgısıyok Bız ocaktan berı bu anayasa değışıkhği yanlıştır dedık Bırakalım halk karannı versın Ondan sonrakı duruma bakarız ANAP'ta şaşkınhk Turgut Ozal'ın hem başbakanlıktan hem de politıkadan çekilme yolundakı eğılımınin aile tçı bır karar olduğu belirtilıyor. ANAP Başkanlık Dıvanı çarşamba gunu toplanıyor. ANKARA (Cumhurijet Burosu) Başbakan Turgut Ozal'ın referandum sonuçlarına gore, başbakanlığı ve polıtıkayı bırakma kararını, eşı Semra Ozal \e oğlu Ahmet Ozal ıle bırhkte aldığı oğrenıldı. Ozal'ın hıçbır partı yetkılısıne danışmadan aldığı bu karar ANAP'ta "hem kamuoyuna, hem de parti içindeki gruplara bir mesaj" olarak değerlendınldı ANAP Teşkılât Başkanı Oltan Sungurlu, hıçbır partı yonetıcısının Ozal'ın karan nda etkılı olmadığını belırtırken çarşamba gunu ANAP Başkanlık Dıvanı'nın toplantıya çağrılacağını açıkladı Ûzal'm sdz konusu karan, yaklaşık bır haftadır duşunduğu ve aılesı ıle bırhkte değerlendırmelerde bulunduğu oğrenıldı Edınılen bılgıye göre, kamuoyu araştırmalannda "evet" oylarındakı duşme ve muhalefet partılennın referandumu hukumet ıçın bır guvenoylamasına donuşturmesı, Başbakan Turgut Ozal'ı yo ve TV konuşmasında çok önemlı açıklama yapacağım söylemıştı Özal aılesı, oncekı akşam Başbakanlık Konutu'nda yazarlarla yemekten sonra durumu son kez değerlendırdı Aıle fertlennın göruşmesınde, Başbakan'ın dun yaptığı konuşmasının ana hatları çızıldı Yazarlarla yemekten sonıa ANAP Teşkılât Başkanı Oltan Sungurlu, Ozal'a "Bir emriniz var mı?" dıye sordu, ancak Başbakan Turgut Özal, "hayır yok" dıyerek ANAP yonetıcüerını konuttan uğurladı Ozal'ın sadece aıle fertlenyle bırhkte son şeklını verdığı konuşma metnını özel muşavjn Huseyin Aksoy daktılo ettı Başbakan Turgut Ozal, politıkadan çekilme karannı ıse dun sabah ANAP yonetıcılerınden Halil Şıvgın'a açıkladı. ANAP Genel Başkan Yardımcısı olan Şıvgın ıle sabah Başbakanhk Konutu'nda göruşen özal, referandum konuşmasında, sonuçlara gore başbakanlığı ve polıtıkayı bırakade orlaya çıkabilecek gelişmelere yonelik bir mesaj" olarak değerlendırıldı Eskı ANAP Genel Başkan başyardımalanndan Mehmet Keçeciler, "Sayın Başbakan Turk siyasi hayatı icın fevkalade faydalı ve luzumludur. Yakın mesai arkadaşlan olarak bız kendisını hıçbir yere bırakmayu" dedı Keçeciler, referandumdan Özal'ın sıyası hayattan çekılınesını gerektırecek bır sonuç çıkacağını sanmadığını behrttı "Bu karar doğru mu?" sorusuna ıse Keçeciler, "Bu dognıdur veya eğridir diye tartışmıyorum" yanıtını verdı Gazıantep'te bulunan Mustafa Taşar ıse başbakanın boyle bır açıklama yapacağım bekledığım belırterek kararın sorumluluğunun başbakana aıt olduğunu soyledı Başbakan Turgut Özal, TRT'dekı çekımden sonra dun akşam Devlet Bakanı Ali Bozer'ın oğlunun şeker fabrıkası tesıslenndekı nıkâh törenıne katıldı Törende oldukça neşelı olduğu gozlenen Özal, eskı Ankara Beledıye Başkanı Vedat Dalokay'ın kızı Sibel ıle evlenen Fevzi Bozer'ın tanıklığını yaptı Özal, Cumhuriyet muhabırinın politıkadan ayrılma karannı kastederek "Neden boyle bır riski al (Baştarafı 1. Sayfada) söyluvordu ANAP örgutleıınden aktarılan durgun havaya karşın SHP orgutunde yaygın bır canlılık ve yanş havası hemen sezılıyor. "Yer yok" gerekçesıyle partının otobusune alınmadığı ıçın bırçok gezıye kendı olanaklanyla katılan, kendı deyışlerıyle "genel başkanı" ızleyen SHP'lıler, genel merkez yonetıalenne sert çıkışlar yapmaktan da kaçınmıyorlar Mıtıng alanına, Genel Sekreter Deniz Bajkal da buyuk bır gostenyle gjrdı İI başkanhğına "sol kanat" adayı olarak buyuk bır muçadeleden sonra seçılmış olan Ercan Kara O zaman biraz bekleyıp sokaş, Genel Başkan İnonu'ye yap nucu almak gibi bir tavnnız var. tığı gıbı Denız Baykal'ı da koluİNONU Halkoylamasına gıÖzal'ın amacının genel seçım na gırerek kursuye getırdı dılecektır Ozal halkovlamasın lerle >erel seçımlerın arasını azalt Baykal rahat. kalabahğı ıstedı dan sazgeçecekse başka turlu ko mak olmadığını belırten Inonu, nuşuruz Kaç defa fıkır değıştır "Yerel seçimlcrı anayasada belir ğı gıbı hareketlendıren ve heyecanlı konuşmasında "arabesk" delılen tarihte yapıp >anı marl a\ında, arkasından da ha/iranda er yımler kullanmaktan da kaçınmıken genel seçımlerı \aparsak ara yor "Emri olur, gelsin hesaplaşakısalmış olur" dedı Inonu, Ozal' lım", "Hesabını gorecegiz, fatura (Baftarafı 1. Sayfada) ın "Bir kandırmacayla halkoyla yı adresine gondereceğız", "arka baştan duzenleup duzenleme\e raasına gıttığini" so>leyerek, "Bir sından dolaşıp iki puan alacağız.." ı.eğı sorusuna şu vanıtı verdı sıçrarsın çekirge, iki sıçrarsın çe Bavkal, ıkı kez de Semra Ozal'ın "Hayır. Zaten ben TV konuşkirge, uçte yakalarlar. Işte vatan adını geçırdı ve her ıkısınde de kadaş Ozal'ı yakaladı. Gucunu labalıktan büyuk bır "yuh" yuk masında Ozal'dan kurtulmak geseldL Baykal, konuşmasının sonu rektiğini. onumuzde altın bir fırgoslerecek" dıve konuştu sat otdugunu soyluyonım. Ozal'ın Inonu, sonunda Turkıye'ye na yaklaşırken, Erdal Inonu de açıklamasını bu sozlerim tamanımıtıng alanına gırdı ve kalabalık, tam demokrasının geleceğını, ışlıyor. Eğer gerek gorursem ikınci kencenın, baskımn kalmayacağı İnonu'ye tezahurata başlayınca konuşmamda karara deginirim." nı, "Hayır" oylarının bunun ka Baykal usta bır polıtık geçış yappısını açacağını belırterek, "de tı "Işte size başbakan, başbakan Gule giıle mokrasinin guçlenmesini çıkmaz geliyor." İnönu ıse, her zamankı Demırel, konuşmayı dınledık ayın son çarşambasına yumuşak uslubuyla çoşturucu debırakamayız" dedı Inonu konuş ğıl sakınleştınaydı Ançak her za ten sonra da AA muhabırine şunması sırasında, çeşıtiı orgutlenn mankı gıbı "parti dışı sol" dedık ları söyledı. "Gidecekse, gule gule. Başka attıkları sloganlara dırekt karşılık lerı gruplar sakınleşmekten öîe vermeden. "Şimdi referandumu, kendı sloganlarını daha buyuk ne dıyeceğız... Ona yaharan yok. anavasa degişıklıginı anlatıyo guçle ve durmaksızın haykırdılar. Gitsin de milletin yakası bunlarrum. Once benı dmk>ın. sonra siz Yorum Ajans'ın yönetıcılen dan kurtulsun. Ben 'referandumla konuşursunuz" dedı. Mehmet Ural ve Osman Uslu, ha milietin kurtuluş yolu açıldı' devaalanında önce Denız Baykal, mıştim. Işte şimdi o yol açıldı." Bursa'da sonra Erdal Inonu'yle son kamSHP Genel Başkanı Erdal Ino panya çalışmalarını gozden geçırnu, oğleden sonra da Bursa'da dıler SHP kurmayları, ANAP'ın duzenienen mıtıngde konuştu mesajlanna göre gunu gunune Geçen hafta DYP lıden Demirel1 karşı mesaj hazırlıyor Bursa'ya ın konuştuğu alanda "Özal'a Sonmez Hava Yolları'nın uçağıyha>ir" yazılı kahverenga pankart la gıdıldı Alı Osman Sonmez de larla ve rengârenk balonlar uçu SHP heyetını Bursa'ya getıren 20 rularak karşılanan İnönü, halkoy kışılık uçağın ıçındeydı lamasına sunulan anayasa değıSHP'lıler Bursa'ya doğru yol şıklığım saçmalık olarak nıteledı alırken, son uç gunku mıtınglerANKARA (AA) Eskı DSP İnönu, Demırerınkıne yakın, an den memnun kaldıklanm tekrarGenel Başkanı Bulent Ece\it, Başcak daha coşkulu bır kalabalık latiılar topladığı alanda gazetecılenn Bursa'da mitıng alanında ka bakan Turgut Ozal'ın radyo ve ANAP'ın haplı ılanıyla ılgılı bir dınların çokluğu dıkkatı çekıyor TV'de yaptığı konuşmayı demoksorusu uzerıne, "Asıl hapı yuta du DYP lıden Demırel'ın, bır ratik açıdan doğru olmayan bır cak olan ANAP ve özal" dedı hafta oncekı yıne Fomara Alanı1 da\ranış olaıak nıtelendırdı Ecevit, konuyla ılgılı olarak tnönu konuşması oncesınde seçım nda yaptığı mıtıngı ızleyenlere gootobusunde bu konuda şunları re, SHP, Demırel'ın kalabalığına AA muhabırine yaptığı açjklamasoyledr ulaşamamıştı Bugun Ozal, aynı da şunları kaydettı "Sayın Başbakan, Turkiye'de "Ortada bir yanlışlık var. Asıl alanda konuşacak Ama dun akhapı yutacak olan ANAP ve Ozal. şam yaptığı açıklama goz önün demokrasının de huzurun da varHalk hayırlarla ona hapı yuttura de tutulursa herhalde mıtıng mey lıgını kendi kişiligıne bagladı. Bucak. tlanlannda da bunu itiraf danına en buyuk kalabahğı Ozal nu demokralık açıdan çok yakışıksız bir Uavraııış olarak gorediyorlar. Ama yutacaklan hap toplayacak öyle çok kuçuk olmayacak. Bu Bu sonbahar sadece ANAP ıçın dum." hapı milyonlar yutturacak." değıl, SHP ıçın de fazlasıyla sıcak Ecevit, ayrıntılı değerlendırmeyı Erdal Inönu, Ozal'ın televız geçecek bugun vapacağını Sıcak MiUetbu T e ş k i l a t B a ş k a n ı SıiMgarln: "Başbakan'ın bu kararma müdahalemiz ve bügimiz yoktur. Kendi sorumluiuğundadır." Halil Şıvgıa: Karardan vazgeçmesi için iknaya çaüştım, ama açıklamayı yapacağım dedi. Melunet K e ç e c i l e r : Yakın mesai arkadaşiarı olarak biz kendisini hıçbır yere bırakmayız. yenı çıkış yolları aramava ıttı Başbakanhk Konutu'nda eşı Semra Ozal ve oğlu Ahmet Özal ıle referandum tahmınlennı değerlendıren Başbakan Özal, referandum çalışmaları sonucu ızlenen taktığın değıştırılmesı gerektığı sonu cuna vardı. Kamuoyu araştırmalarında, ANAP yanlılannın bıle "Özal'a uyarı olması" ıçın "hayır" oyu kullanacağının ortaya çıkması uzenne Başbakan Özal, oğlu Ahmet Özal'ın "politıkadan aynlma" önensını benımsedı Ozal, 16 eylulde Dıyarbakır'a gıderken ozel uçağında bazı gazetecılerın bu konudakı sorusuna "meseleyi o noktaya getirmeyiz, daha karar vermedim, ama karar verdiğım zaman yaparım. Şimdi memleketin nabzını tutmaya çalışıyorum" yanıtını vermıştı Özal'ın oncekı gıin yaptığı Kay sen gezısme oğlu Ahmet özal'ın da katılması dıkkatı çekmısti Ahmet Özal, Kaysen'ye gıtmeden önce Etımesgut Havaalanı'nda bazı yazarlara, "Babam ya ben ya onlar demeli. Madem muhalefet bunu Ozal'a guvenoyu haline getirdi. O halde babam da ya ben ya onlar demeli goruşundevim" bıçırnınde konuşmuştu Başbakan Ozal da Kayserı mıtıngınde radcağını açıklayacağını anlattı Özal'ın bu açıklaması Şıvgın üzerınde şok etkısı yarattı Şıvgın, böyle bır açıklama yapmaması konusunda Başbakan Ozal'ı ıkna etmeye çalıştıysa da başarılı olamadı Şıvgın, Ozal'ın karannı, Başbakan'ın ncası uzenne TV çekımı sonuna dek gızlı tuttu Ozal'ın karan ANAP'ta şok etkısı yarattı ANAP Teşkılât Başkanı Oltan Snngurlu, Ozal'ın TV konuşmasında polıtıkayı bırakacağını açıkladığını, Halil Şıvgın'ın telefonu ıle öğrendı. Sungurlu ve Şıvgın, kısa bır şaşkınlıktan sonra ulaşabıldıklerı teşkılâtları uyararak Başbakan'ın konuşmasını dınlemelennı ve gorüşlerını genel merkeze bıldırraelenni ıstedıler Sungurlu, başbakanın kararında partı yonetıcılennın mudahalesı ve bılgısı olmadığını belırterek "Başbakanın ne duşunduğunu bilmiyorum. Karar butunuyle kendi sorumlulugundadır" dedı Sungurlu, Özal'ın polıtıkayı bırakması halınde sonucun ne olacağının sorulması uzenne de "Herhalde başbakanımız parti ve bir talimat verir. Bir istikamet gosterir" dıye konuştu Ozal'ın karan hareketçımuhafazakâr ıttıfak tarafından "Referandum sonrası parti içindınız?" sorusuna sınırlenerek "Efendim, karışma kardeşim.. Bugun değil. Git dinlen. 23'unde dinle" yanıtını verdı Nıkâh törenıne katılan polıtıkacıların bırbırlen ile başbakanın karannı konuştuklan dıkkatı çektı Mıllı Savunma Bakanı Ercan Vuralhan, "Medenice bir risk almak lidere yakışır bir davranış" dedı Başbakanın bu açtklamasıııdan sonra Cumhurbaşkanı Kenan Evren'ın konuşacağını sanmadığını ıfade eden Vuralhan, "Daima liderin gozu kara olmalı" dedı Bayındırlık ve Iskân Bakanı Safa Gıray gazetecılere "Başbakan ile beraber geldim, beraber jjiderim. O ne derse benim için o olur" değerlendırmesınde bulundu Mıllı Eğıtım Gençlık ve Spor Bakanı Hasan Celal Guzel, "Değerlendirmiyorum. yorum yapmıyonım" derken yuzunun asık olduğu dıkkatı çektı Eskı Mülı Savunma Bakanı Zeki Vavuzturk "Politikayı bırakmak soz konusu olamaz. 292 millervekilı olan bır gnıbu oyle bırakmak mumkun degü" dıye konuştu \avuzturk, "Kaldı ki bız zaman gelecek muhalefet de olacağız" demekle yetındı ANKARA'dan YALÇIN DOĞAN yaptığı sıyasal manevranın da ozu zaten bu Buyuk bır sıyasal nsk ustlenerek referandumda alacağı evet oylannı yüzde 36'nın uzerme çıkarmaya çalışıyor Sanırız kendisı de farkında, şu anda hayır oyları yüzde 70'e doğru gıdıyor Muhalefet, referandumu guvenoylamasına dönuşturdüğune gore Ozal kendısinın son aldığı yuzde 36 oy oranının da altında göruluyor Işte şımdı hıç olmazsa yüzde 36'yı yentden yakalamaya çalışıyor Evet oylarının artma olasılığı nereden kaynaklanıyor'' Buna Bulent Tanla nın verdığı yanıt şu "Ozal'ın dışındakı partılere halk yeterı kadar guven duymuIste bu sorunun yanıtı da yıne yor Yaptığımız bırçok ankette çıSemra Ozal ve Ahmet Özal'ın dı kan sonuç, halkın yuzde 70'ının şında hıç kımse tarafından bılın Ozal'ın dışında bır başka partınin ıktıdara gelmesı halınde dumıyor Ozal, referandum karannı rumun bundan daha kötuye gıbundan 23 ay once tek başına deceğı yolunda bır ınancı var " Eğer anketler doğruysa, alıyor Partısının MKYK'sında yapılan oylamada 40'a karşı tek oy Özal'ın hesabı tutabılır Yıtırdıği la referandum karan çıkıyor oylar ıçın de en azından ANAP Özal, bugun de kendı polıtık ka oylannı yenıden kendıne çekebıderını yıne partısıyle paylasmı lır Ancak bu çok buyuk bır rıskı yor Yakınlarıyla bırhkte "keskın de beraberınde taşıyor Elbet soru hep aynı Acaba hangı oy oravıraja' gırıyor Aldığı karar, daha doğrusu nı Ozal'ın başbakanlıktan çekılyaptığı açıklama, referandum so mesıne yol açacak? Yuzde 50'nucunu ne yonde etkıler1' PIAR' nın altında bır oy mu, yoksa yüz9 ın yonetıcısı Bulent Tanla ıle yap de 36'nın altında bır oy mu Ozal'ın polıtık manevrası kartığımız sohbete gore su anda referandumda hayır dıyeceklerın şısında muhalefet yenı bır strayuzde 25'ı ANAP'lılardan oluşu tejıye yonelıyor "Ozal gıderse yor Aynca yuzde 10 dolaymda gitsin" ıçerığındekı bu stratejı kararsız bır kıtle var Tanla'nın onumuzdeki dönemde temposuyaptığı arastırmalar ortaya şunu nu gıderek arttıracak Herhalde, "Aman Özal gıtmesın" dıyenlekoyuyor ' Bu açıklamadan sonra Ozal nn yanında, "gıderse gitsin" dıevet oylannı arttırabıiır Yanı re yenler yıne çoğunluğu koruyaferandumda yuzde 25 hayır ver cak meye karar veren ANAP seçme Muhalefet bır ıkı gun ıçinde nı, Ozal'a ders vermekten vaz öne sureceğı yenı sloganlarla geçerek ona vereceğı evet oyla Özal'ın bu tavrını da "ışte Ozal'ın son balonu, bunu da nnı arttırmayı dusunebılır " Ozal ın acıklamasıyla bırlıkte söndurun" tavrına yonelecek (Baftarafı I. Sayfada) rarla sağlanabıleceğını savunuyor Başbakan da bunu onaylıyor Ozal'ın dun akşam televızyondakı konuşmasında "Referandumun sonucuna gore başbakanlıktan ve politıkadan ayrılacagım" demesı, poiıtıkaya yakın ya da uzak olan herkeste şok etkısı yaratıyor Ancak yarattığı etkıyle bırlıkte, herkesın kafasında aynı soru uyanıyor "Referandumun hangı sonucuna gore, çıkacak oyların hangı oranına gore başbakan politıkadan ve gorevınden çekılecek?' Ecevit: Demokratik açıdan yakışıksız .Ve Ozal rest çekti (Baftarafı 1. Sayfada) Ozal, gelişmelere rağmen Batı ulkelerınde Turkiye ıle ılgılı bazı şuphelerın ve yanlış duşuncelerın gıdenlemedığını de belırterek, "Bu şupheler, bu sorular nelerdir?" dıye sordu ve konuşmasına şoyle devam ettı: "Birincisi Turkiye'de 1980 sonrası ve ozellikle 1983 sonrası saglanan tsükrariı donem devam edecek mi? Yoksa Turkiye 1980 oncesındekı gıbı tekrar bir istıkrarsızlıga ıtılecek mi? 1971 ile 1980 arasmda 9 senede 12 ayn hukumet vardır. Ortalama hukumet omru 9 aydır. Tabiatıyla bu kadar kısa omurlu >e çok başlı hukumetlerle ciddi işlerın yapılması mumkun değıldır. Demokralık sıstemi sık sık kesmCıye ugrayan bir ulkede demokrasinin, insan haklarının mevcudiyetinden bahsedilmesı çok zordur. Bundan da daha onemli olan demokrasıve, anavasaya milletimızin bızzal kendısinın sahip çıkmasıdır." Ozal onemlı bır donemeçte bulunulduğunu vurgulayarak, "Butun dunyava Turkiye istıkrar ıçinde kendisını demokrasıye adamış bir ulkedir deraeliyiz" dıye konuştu 25 Eylul'de yapılacak halkoylamasının ana fıkrının de bu olduğunu kaydeden Ozal, anayasamn değışen ulke şartlarına gore bazı maddelerının değışebıleceğını soyledı Ozal, 1961'den 82'ye kadar anayasanın uç kez değıştığını, ancak bu değışıkhklenn hıçbırısının Mechsın ıradesıyle yapılmadığım hemen hepsmın askerı yoneumler veya bu yonetımlerın etkısı altında yapıldığını anlattı "O zaman başka yol yoktu, onun için oyle olmuştur" dıyen Ozal, Batı dun yasının bu nedenle Turkıye'dekı demokrasımıze şuphe ıle baktığı nı kaydettı Ozal, I987'de yapılan anayasa değışıkhği ıle, anayasa değıştınlmesınde mıllete ılk defa soz hak kı verıldığını belırterek, şöyle konuştu "Milletimiz de anayasasını kendi değıştırebılen bır millet olsun. Anayasa degışıkliginde soz mılletimizin olsun. Anayasamızı artık başkaları degiştırmesin. Demokrasımiz kesintiye uğramasm. Memleketımizde istıkrar, kalkınma devamlı olsun. Buvuk \taturk'un koydugu muasır medenıyet seviyesine çıkma hedefine mutlaka erişelım. Son 150 senedır ilen Batı ulkelerı karşısında egık duran başımız, artık dikleş»ın dedik." Ozal, 25 Eylul'de yapılacak referandumun ılk bakışta mahallı seçımlerın one alınması gıbı çok hayatı olmayan bır konu gıbı gozukebıleceğını beiırttıkten sonra 'Ama hakikat boyle değıldır. Bu bir kere milletimızin anayasa degişıkliginı bızzat kendisinin yapmasıdır" şeklınde konuştu Ozal, "evel" denılmesı halınde bundan sonrakı anayasa değışıkhği kararlannın her zaman millet onune geleceğını vurgulayarak, "Bu fırsalı iyi değeriendir kı, bundan sonra senin fikrin daha çok alınsın, sozun daha çok dınlensin" dedı Ozal, konuşmasının son bolumunde ıse şunları soyledı "Bu halkoylamasında sizden istenen esas nokta, onumuzdeki mahallı seçımın 4ay one alınması değildır. Millelvekili genel seçımı ıle mahallı genel seçımın bir arada veya arka arkaya yapılması imkânının saglanmasıdır. Bu suretle 1992 ve 1999'da ve ıleride kuçuk, buyuk seçimler ikiuç ay gibi kısa bir zamanda yapılacaktır. Boylece memleketımız uzun suren seçim atmosferınin zararlarından kurtulacaktır. Gelecek yıla sarkan mahalli seçimler ise bir geçıci madde ile one alınmaktadır. Bu suretle muhtar, beledıye, il genel meclisi seçimierinı bir an evvel yapacak, beğenmedigıni degiştirecek, beğendıgıni de yeniden seçeceksin. Bu suretle kalkınmaya. gelişmeye, ilen ulkelere hızla yetişmeye hep beraber devam ederiz. Sevgıli vatandaşlanm, ne var ki, muhalefet partılerı bu halkoylamasını kasten, maksadmdan saptınyorlar. Bunu Ozal gitsin hikâyesine çeviriyorlar. Dıkkat ederseniz, bu 80 oncesiııin duşman kardeşleri, eski sıyasel kurtlarının hepsi, birleşerek el ele verdiler. Hedefleri bir kişi, Ozal. Çunku Ozal, 80 sonrasının istikrarlı, hızla gelişen guçlu Turkiyesi'ni lemsil ediyor. O giderse, 80 oncesi felaket devnnın o eski siyasi kurtları yine eskısi gibı yerlerim alacaklannı hesap ediyorlar. Çunku onlar, dumanlı havayı severler. Ozal'ın gitmesi onemli degildır. Onemli olan, Türkivemız'de 80 oncesi zihniyet mi geri gelecektır. Turkiyemiz'de istikrarsızlık ve çok başlı koalisyonlar. yenıden mı başlayacaktır? Zaten şinıdiden biri başbakan, dığeri başbakan vardımcısı şeklınde koalisyon hesabına bile basladılar. Benim guzei vatandaşım. acaba sen buna musaade edecek misin? Sevgıli vatandaşlanm. anayasa degışiklıgı ile ılgili bır halkoylamasımn muhalefel ve bazı çevrelerce ve daha genel seçimler uzerinden bir yıl bile geçmemişken kor bir iktıdar hırsı ıçinde guvenoy lamasına cevrilmesı, hızla gelişen ve modernleşen ulkemiz için gerçeklen ha/indir. Biz Turkiye'de halkımızın sesini yuceltmek için demokrasi içinde hızla kalkınmaya devaın etmek için bu referanduma gittik. Halkın sesi hakkın sesidır, dedik. Uzun zamandır duşunuyorum. Vardığım karan şimdi sizlere açıklıyorum. Bu referamdumdan çıkacak sonuca gore başbakanlıktan ve politıkadan ayrılacagım. Bu konudakı onemlı açıklamalan siz valanda>lanma yapmayı tarihı bir gorev telakki edıyorum." OzaPın sözlerme tepkîler VaraJ A n k u (ANAP kurucusu, azledilen eskı Tnrgfat Saa«l|» Malıye Bakanı) Ozal, kamuoyuna yönehk ola {Emeklı General, eskı I rak evetien arturmak ıçın baskı yapmak ısoyor. Eger MDP Genel Başkanı) bu düşüneesınde ıçten olsaydı, şımdıye kadar evet Lçenğ] değıl, ama geneldej ve hayır meselesının 1992'ye kadar etkısı olamaya beklenen bır konuşrnaydı. | cafını söylemezdi Görüluyorkı, bırçebşkı var Ba tçensınde tasdık var. Sap ] na öyle gelıyur kı, Başbakan herkesı kör, âlem de tırma var ve tehdıt var sersenı sanıyor Ama kroke durumunda oJan kenÇrtim ,4Jtan (Yazar) Başbakanm bu eğılunı disı , eskıdetı berı vardj Bunu De Gaulle de Fransa'da yapmıştı "çekıiirım" d«nış ve çektlmıştı Bana gö(Emekü Orgeneral, eskı re ANAP bu referandumda bır taktik hata yaptı Gendkurmay Başkanı) Sayın Başbakanın "istifa edenm" açıklarnası ıse baKendi kararlarıdır. kendı na göre daha çok kendı parttsıne yöneük Eğer yuzde duşüncdennm ıfadesıdır 36*lann altında bır evet çıkarsa bu ANAP'iı seçmenHerhangı bır yorutnum den gıtmış olacak demektır özal, açıklamasında oran vermedı, burada bır açık var. Kanımca bu kayok rar kışısel \e psıkoloj>k bır karardır Ancak evetler tzkab Alattta (ljadamı) Müthış bır oyun. yuzde 3436 arasmda gereekleşırse aynen devam daha doğrusu müthış bır kumar Hayatuun kuma eder, ama yüzde 30'iann altına düşerse kesınhkle nnı oynuyor Fakat cesaretıne hayranım Cesur bır istifa eder adam, taidır edıyorum kadım) Halkın tepkısıFerluıa Çeaso* (Tıyatro sanatçısı) Ozai re nı P«rikaa Baleı (Ev çekılmekle kalmadıgı gıgörüp başbakajılıktan feranduradan hayır çtkacağım bıbyor Evetlen ço bı, kendı kurduğu parusını de bıraknıası, onun sıgaltmak ıçın blöf yapıyor Daha Once de buna ben yası ıdeolojiiının olmadığını gdsterıyor. zer laflar sdylemıştı Özal'ın bu laflanna alıştık arMabaM*» uxtüx»m (Turizmcı) Olayı bu tık noktaya basm getırdı özal gıderse Türkıye 12 Ey•*!«•( Eezaeıfeaşı (Işadamı) Çok buyük iuf öncesıne doaer Daha mı tyı olur, yazık değtl mıI> bır sörprız olmadı Bıraz beklenen bır çıkıştı ben!Mael>e Çcllfc (Ev kadım) Özal bır masalcı ce En önemlısı bundan sonrakı gelışmeler Kafa gıbı konuştu Kımı ıkna edıyor. Herhalde bu ıce desındakı oran nedır, onu açıkladıkıan sonra gıl, d;sardakı ekonomık odak noktalarına bır metsMtl dcdaglar saj olsa gerek ftzleaı emmnmi (Sınenıa sanatçısı) Herhal(EskıANAP'hbakan) Çok ıbret vencı bır gelış de kaybedecegınt anladı, bır şeyler sezınledı, onun me Böylesıne blöflere ıçm boyle konuşıu başvurmaması lazımdır Sesğte Ttetta (Ven Araştırma) özal'ın bu Partı yönetımıne danış lehdıdı doğrudan doğruya sağ seçmene yönelıktır maması çok büyük hata. SaJ seçısenın en buyuk korkularından bımı koalıs I K a n ü ı (EsnaO Bu bence blöf Ama yonlar Özal'ın amacı yüzde 36'yı korumak ve uzerıne çıkmak sftzunu tutarsa sevıninm BAYILERDE! Jtalın'den Gorbaı,o\ a Pravda Muhabırı Stephanov la herşe> uzerıne roporıaj, IdeolojıkFıılı Önculuk Tezının Eleştınsı Kırk Haramıler'ın yazarı M Sonmez'le röportaj Sosyalısıler Sa\aş Konusuna Nasıl Yaklaşmalı Cjeçmışı Tekrar Etmek •Çozum"mu') 1 oplumun Gehşımınde Egıtımın ve Kadrolaşmanın onemı Oblomov ve Oblomovculugumuz Sendıkalara Genel Bakış Reddetlığımız Mıras ve Sosyalısı Hareketımızın Tarihı Kökleri.