Katalog

CUMHURİYET// 26 HAZÎRAN 1988 Stockhohrfden Rntı RerUn'den tür Berlin'de nereye gitseniz kafanızı çarpacağınız iki şey vardır. Biri şu malum duvar, diğeri ise kültür, sanattır. Onun için 'entel takılmak' istiyorsamz, yılda bir kez Berlin'e uğramamz yeterlidir. tesadüfen bir kalabahğa kanşır bir leyman", 'İmparator Augustus" ve "Miken Uygartıgı" gibi dünya çapında sergilerin yanı sıra her gün değişik yerlerde, çeşitli konserlerİki yüz küsur yıl önce îsveç'teki Yahudilerin, le ve tiyatro gösteriteriyle karşılaşmak mümkün. Aynı gün ve saatte Yahudi kalmaları yasak; Hıristiyan olmaları o kadar çok olanak var ki insan şart koşuluyor. Hatta toplu vaftiz olmaları hangisine gideceğini şaşırıyor. öylesine önemli ki, 1681 Yahudi vaftizi zamanın Etkinliğin bu kadarı da fazla. de bakarsınız Berlin Filarmoni OrGÜNER YÜREKLİK kral ve kraliçesinin huzurunda yapılıyor. Kültür sanat kusacağız neredeykestrası'm dinliyorsunuz. Yani BerBAT1 BERLtN Havalar da se. Peynir ekmek gibi kültür saranice olar bu dua metninin tıplin'de nereye gitseniz kafanızı çarbozdu, şimdi tam zamanı bir sernat tüketiyoruz. Tüketim toplumu kıbasımı armağan edilmiş. Bu olapacağuıız iki şey vardır. Biri şu magiye ya da tiyatroya gitmerun. Gitişte n'olacak! Mağaza vitrinlerini lum duvar, diğeri ise kültür, yın resmi de müzede. memek çok ayıp, bunca fınat varsüsleyen lüks tüketim mallan gibi, sanattır. Onun için entel takılmak Aron Isaac*ın soy ağacı kocaSTOCKHOLM Isveç Yahu ken. Yolda insana "yuh" derler. kültür sanat. Berlin'i, Avrupa enistiyorsanız yılda bir kez Berlin'e di cemaatı yeııi sayılır: Yalnızca iki man bir yer kaplıyor. Birçok ünlü • Berlin'de yaşa da, miİKmlarca düstri ülkelerinin Vültür sanat reuğramamz yeterlidir. yüz kusur yıllık bir geçmişi var. kişi yetişiyor bu aileden, ama armark harcanarak hazırlaıan, göz yonuna benzetebiiirsiniz. Üstelik, Aslmda 1774'ten önce de Yahudi tık bugün hiç Yahudi kalmamış ainuru, d emeği sergilerden, konseryaz sonu indirimli satışlan ile en Geçen yıl kentin 750. kuruluş ler var lsveç'te, ama Yahudi kalma lede. Soyadlarına bakıyörum: lerden, tiyatro gösterilerıden biçok müşteri çeken bir mağaza Beryıldönümti nedeniyle her köşe balan yasak: Hıristiyan olmaları şart Aron tsaac'ın torununun biri Fürsrini gidip görme. Birini ne demek? lin. Bir değil, iki konsere, üç tiyatşına bir sergi açılmıştı. Karpuz deŞam'ın çarşılannda Ooğu'nun buyulü, gizemli dunyasmı yakalamak ve yaşamak mumkun. koşuluyor. Hatta toplu vaftiz ol temberg olmuş, birçoğu da NilsEn az birkaçını gidip görflek, sonroya git, almışken üç çift birden al, ğil, muhteşem sanat sergileriydi maları öylesine dnemli ki 1681 Ya son, Carlson türünden adlar alra da gördüğünü gittiğ* her yerucuz nasıl olsa. bunlar. îki gunde bir düzenlenen hudi vaftizi zamanın kral ve krali mış.. Bu gelişme belki de nedensiz de belli etmek gere|. "Entel her türden konserler ve diğer çeŞu Berlin'e bir çift sözüm var. değil. tlk Yahudi cemaatinin peşinçesinin huzurunda yapılmış Alman takılmak" kolay mı? tt>lay aslııışitli etkinliklerle "Beriin'in taşı Yani Berlin, sana bu yıl kültür den ilk Yahudi kararnamesi yayımkilisesinde. Sahneyî canlandıran da. Berlin'de entel tahlmak çok toprağı kültiirsanat" olmuştu. Bu başkentimizsin dedikse, Avrupagravurun önünde dinliyor um açık lanı>or: 1782'den ıtıbaren Yahudikolay. Neden mi? Yokıa giderken yıl da Beriin'in "Avrupa Ktiltür da ne var, ne yok hepsini topla geler ancak üç kentte oturabilirler, lamaları. hiç farkına varraadan fcnya çapınKenti" olması hasebiyle yoğun bir tir mi dedik? Doğuya nispet mi Muzenin kurucusu Aron Neu belirli işler yapabilirler ve yalnızda bir görsel sanat segisinin içinşamata içındeyiz. "Muhteşem Snyapmak istiyorsun? Ayıp ayıp bu mann sanat tarihçisi ve kendisini ca Yahudilerle evlenebilirler. Kaden geçebilirsiniz de {ndan. Ya da senin metropollüğüne yakışmaz. müthiş geniş, Allah müthiş dünye •• • • . in/TMMr/ı/id;!! ••• ı müthiş geniş, AUah müthiş dünye "tümüyle iyimser bir gerçekçi" Elini kalçasına dayanuş, altın dişMirasçısı bulunduğumuz büyük imparatorluğun vi, ibadet müthiş laiktir. "Umayad olarak tanımlıyor. Hem iyimser rarnamenin getirdiğı sınırlamaların kaldırılması zaman ahyor. Gelerini göstere göstere sıntan ve doCamü"nde Müslüman kültürden son kuşağına tekabül eden anneanne ve hem gerçekçi hem de girişimcı ol çen asrın ortalannda "Musevi" ğuya karşı "bak bende neler var, olmak, Arabın yalellisindeki uyuduğu için de bu müzeyi 250 metre sözcuğü "Yahudi" sdzcüğunün yededelerimiz hep, "Ne Şam'ın şekeri, ne Arabın sende de var mı" diyen bohçaa kamu pekiştirir ve hazzm boyutu arşa karelik bir alanda kurma cesareti rini alıyor, Yahudiler tsveç toplunlara benziyorsun. Hiç yakıştırayalellisi" nakaratını tekrarlamak gafletine değer. ni bulmuş. Stockholm Yahudi Mü munun parçası sayılmaya başlıyor mıyorum sana. Yap, yapma detnizesi 1987 yılında Stockholm açık düşmüş olsalar dahi, gerçekte Şam'ın şekeri çok Dördüncüsü, gün batımında, ve 1870" :rde oy hakkıyla tam vayorum ama şanına, isrnine yakışır limanımn eski bir deposunda açıl tandaşlık hakkını eldc ediyorlar. "Maysalun" sokağında ve "Excelleziz ve Arabın yalellisi çok uyumludur. gibi yap. Bak sen bir zamanlar 201i mış. Haftanın iki günü açık. Ben sior" sinemasının bitişiğinde, SabYahudi cemaatine ait olma kaydı tan hasretine dayanamayarak düaltın yıllan yaşadın, Brecht, Piscaböyle bir müzenin varlığını turis • • .".„„!,;„ omıVn vpfat eden. bah'ın şarkıları sokağa dökülürise ancak 1951'de kaldırılıyor. Tağünü• müteakip aniden vefat eden, tor gibi sanatçılara kucak açtın, HADİ ULUENGİN tik broşürlerden öğreniyorum. Ya bii bu durumda fazla Yahudi göken, genç kızlar ve genç erkekler hanedandan Mihriman Sultan kaKarl Liebknecht, Rosa Lüksenv hudiliğim "tutuyor", gidip geziyoŞAM Mirasçısı bulunduğu tümıştır. Halen seksen bir yaşında piyasa yapmakta, kaymaklı donrünmenin bir yararı olmasa gerek, burg gibi işçi önderlerini bağrına muz büyük imparatorluğun son olan Hatice Şehbender Hanımedurmalar yemekte, eski Beyrut tsveççe adlar durumu kurtanyor. bastın, tüm dünyaya örnek oldun. rum. kuşağına tekabül eden anneanne fendi, müteveffa kocasından kalan nostaljiyalanndan konuşmakta ve Hitler'e aldırma sen. Aslında iyi Bu muze ne cemaatın ne de devYahudilerin vatandaşlaşma sureve dedelerimiz, DoğuBatı ikile El'VValid semtindeki evde ikamet Akdeniz'in en tetniz ve en berrak bir aileden geliyorsun, tahsilin, çok mançup ve çok cağnşımh flört letin kurduğu bir müze değil. Me cini gösteren bir Avrupa haritasmNİLGÜN CBRRAHOĞLU minde bedenen ve ruhen Şarklı etmekte, pek güzel bir tstanbul sulan kenannda bulunmasma rağ kültürün var, hiç yakışır mı sana etmektedirler ki, böylesine Şam raklı bir Yahudi karıkocanın işi. da her ulkenin üstüne bir tarih kalmalarma rağmen, Garb'ın de Türkçesi konuşmakta, Kürdilî Himen turizmden bile nasibini ala sonradan görtne kasabadan bitme modern Arap romanıdır. Müze fıkri birkaç yıl önce doğmuş. konmuş. Neumann Türkiye yi gösROMA "loylelikle belki kağerler cazibesinden gözleri kamaş cazkâr makamında şarkılar, David mayan bu 70.000 nüfuslu kent şim kentler gibi şımankça gösteriş yap"tsvec için bu tür bir miizeye sateriycr iftiharla: Hariusı eksik dederine terk etâtaüş havaalanıtnız Beşincisi, "Şahat eş Şüheda" di ttalyan'm kuzeye en çok göçmen tığından ve bir dersaadet seçkini mak. Bırak onu soysuz kentler Oistrach yönetiminde Haydn ve hip olma vaktinin geldigini" düğil, 1908 yazıyor iri sayılarla.. Umir edilir. Ûte çalışacak 8000 meydanında, hayatın ritmi Doğuişçi ihraç eden yörelerinden biri. yapsın. Bak elalern gazete kağıdıolmanın müsrifliğiyle hep "Ne Feyruz plaklan dinlemekte, Farisi1 şünmüş Aron Neumann ve geleAmerikalı için jeni evler yapdır. Ve ludur. Kahvelerde "mıh" içilir ve Bugün lsveç'te 8000'i başkentte Polis kayıtlarına göre günde orta na verecek para bulamazken sen Şam'ın şekeri, ne Arabın yalellisi" den Hayyam Rubaiat'ı ve Fransızneksel eşya, gravür, fotGğraf, kitap bu arada belkide onümüzdeki iiç kahvelerde, berberlere usturayla üolmak üzere 18.000 Yahudi yaşılama 70 hırsızlık ve saldırı olayı cilt cilt kataloglar, broşürler, dernakaratını tekrarlamak gafletine cadan Madame de Sevignee okutoplamaya girişmiş. En zoru yer yorsa da bunlann çoğunu son yüzyıl ieinde Sovyrtler Birliği De ABD raş olunur. Kebap kokusu Şam kona sahne olan Crotone'de, pek çok giler basıyor, müthiş bir tüketime düşmüş olsalar dahi, gerçekte, makta, Suriye'de istediği ilaçları bulmak olmuş. Sonunda bu eski arasında yeai anlasmalar yapıtır kularına karışır. llk gecede, insanın yaşanıı ve ölümü Calabria gidiyorsun. Yazık değil mi akan Şam'ın şekeri çok leziz ve Arabın bulamamaktan yakınmakta, akda, F161anntaırayagelmesine za"Cumnuriyeir caddesinden, feramafyası "Ndnuıghetta''nın deneti bunca paraya. Har vurup harman yalellisi çok uyumludur. Stockholm şamları, Türkiye gazetelerini editen gerek kalnaz. Biz de bu yeni celi ve çok boyalı orospular çıkarminde. Uzun yıllar, 14 kez evlen savuruyorsun parayla birlikte külBir kere, hicri 1327 tevellüdlü ve nebümek için "Öz Ilatay Tur" otoyapılar sayesiade biraz imar yüzü lar ve kahvenin gramofundan ÜmYahudi miş 40 çocuk sahibi mafya babası tür sanatı da. Ambale ettin bizi. aslen Rumeli muhaciri Hatice Şeh büs acentesınin kapısında beklegörmüş oUruı ve kânmız yanımımü Gülsüm'ün çok eski bir "el haDon Luigi'nin kontrolü altında ka Bak karşısındakini de kötü huylara Müzesi 1987 bender Hanımefendi, Umumi mekte ve Pera Palas'ta Mösyö za kalır..." bibi"si duyulur. Şam'ın şekeri lelan kent, Don Luigi'nin müebbet akştınyorsun. O da kalktı sana nisHarp'te SuriyeFUistin cephesi za Anastasiyadis'in resepsiyonda dui STOCKHOLM yılında açık tspanya'dan kovulan 72 F16 ziz ve Arabın yalellisi uyumludur. hapse mahkum olmasıyla büsbü pet konserler düzenledi. Neden? bıtanından olan pederinin, müta rup durmadığını sormaktadır ki, limanın eski uçağının yerlçtirileceği Crotone Büyük imparatorluğun mirasçıtün sahipsiz kalmış. 83 yaşındaki tnsanlan duvar dibine toplanıp serekede Arabistan'da ikamet etme yalnız bu bile Şam'ın cazibesi için vittnar för kommande kenti sakkıleri, güneyin geleneksel larıyız. Dersaadet seçkini anneanDon Luigi 12 yıl yattıktau sonra nin konserlerini dinlemesin, olay ye karar vermesinden sonra Raw yeterlidir. bir kaderciliği ileburada kurulması ne ve dedelerimizin, "Ne Şam'ın affa uğrayarak serbest bırakılma çıkmasın diye. Koca Berlin'de başdah mahallesindeki Sörler tnektedeposunda generationer om judiskt liv tkincisi, imparatorluğumuzun kararlaştmlanyeni Amerikan üstatlısı, ne Arabın yallelisi" nakasına rağmen, kent bu arada meyka yer yok gibi getiriyorsun konbinde tahsil görmüş, Abdülvahap Şamı Şerif e hibe ettiği Hamidiye süne böyle kıcak açıyor. Üç yıl açılmış. ratlanyla büyüdük. Garb'ın değerdanı boş bulan küçük mafya şefserlerini doğunun burnunun dibinefendiden usul, Matmazel Dikmei Skandinavîen çarşısında, atlas ve ipek bulmak biiçinde Madrid^akınlanndaki Torler cazibesinden gözlerimiz kamaşlerinin eline düşmüş. Bu mafya Amaç Isveç de yapıyorsun. 25 metre yükseğe ciyan'dan alafranga musikî dersleri rejon üssündaı, çizmenîn toputı. DoğuBatı ikileminde, bedenen şefleri arasında süregelen amansız astığın dev hoparlörlerle de konalmış, ElAnsari medresesinde raz zorsa da, Arap, Ermeni, SürYahudilerinin ğundaki Crotoıe kentine taşınması ve ruhen olan Şarklıhğıımzı inkârmücadele, asayişi balta lamıs. seri sanki bize değil doğuya veriKur'an hatmetmiş, tatillerde sık sık yani ve Dürzi esnaf, Doğu'nun bübeklenen F16 ıçaklarırun yazgısı, tün renk ve kokulanm satmakta, tarihini da, ırkçılığa vr an değerler ürettik. yorsun. Olur mu ya. tşte n'oldu, yiBeyrut ve Cebeli Lübnan'a, nadiBu durumda, jandarma komunihayet uzun lir serüvenin ardınHatice Şehbender Hanımefendi, göstermek, ne olaylar çıktı. Bir sürii Doğu ren de eski Payitaht'a gitmiş, niha kumral Çerkes kızlar duvaklı getarunın bile bir an önce başka bir dan belli oldu.Komünistlerin, yebüyük imparatorluğumuza saygıBerlinli genç tutuklandı, sicile geçti yetinde, Şam'ın pek muhterem ve linlikler düzmekte, genç Fellahlar yere tayin edilmek için can attığı Isveç şillerin ve radilallerin şiddetle karh, Şam'ın şekerine ve Arabın yave senin yüzünden başı derde giryan Çerkes Şehbender ailesine ge gülyağı kokuları sürünmekte, Crotone'de şimdi herkesin yaşamışı çıktığı F16 füosu tartışmasına "muhaberaf'ın gızli hafıyeleri Halellisine hünnetli. David Oistrachdi. Yapma, provokatör derler sonra kültürüyle lin olmuştur ki, çok mükellef genı değiştirecek 8000 Amerikalıyı bir ara "kanşf piskoposlar" bile sana. Oysa sen hep bana Avrupa'tan Haydn dinliyor ve Fransızcaçen dUğününe, şehrin bılumum er midiye Çarşısı'nın nabzını elinde beklemeye başladığı görillüyor. Tukatıldı. Din alamlannın ülkenin Yahudi nın banş simgesi olduğunu söyledan Madame de Sevigne okuyor. kân ve eşrafından maadâ, Suriye tutmaktadır ki, bunlar Şam'uı tatrizınciler, halihazırda büyük bir güvenliğni ilglendiren bir konumez misin? Gerçi dört ülkeden sikültürünün Şam'ın şekerinden tat, Arabın yaLübnan mandateri Fransız başko lısını leziz ve Şarkiyatçıhğı sonsuz çöplük görünümunde olan havada tartışmaya rirmeleri, prensipte lahlı güçlerin denetimindesin ama mutan, genç Türkiye Cumhuriye çekici kılmaktadır. lellisinden haz, Şarkın cazibesinkarşılaşmasıalamnın F16'lar sayesinde iır.a F16'lara karşı olmayan sosyalistÜçüncüsü "Umuyad Camii"nde, den huzur aldığımız ölçüde mirayine de sen bir banş simgesisin. Etti'nin plenipotansiyel sefiri kebiedilerek turist bereketine kucak açlerle hukümet »rtakları. Hıristiyan nın öyküsünü rafı duvarla çevrili bir banş simrî, pederinin Askeri Rüştiye'den te Emevilerin gönlü ferah ve estetiksımıza sahip çıkacağız. masını bekliyorlar. ispanya'Ja Tordemokrallar arasında laik devlet gesi... anlatmak. kavüd tttihatçı arkadaşlan ve va leri Rönesansçı olduğu ıçın, avlu rejon üssündeki evlerin çoğunun kavramı üzerinde heyecanb bir po cemaate büyük vaftiz Şam'dan Hanımefendiye saygılar • ...» r 1 döndürüyor [ar JUDISKA MUSEET İspanya'dan kovulan 72 adet F16'ya ltalya'mn Crotone kenti sakinheri kucak açıyor. Italya'mn en fakir ve unutulmuş bu kentinde kurulacak ABD üssünün, yöre için bir kalkınma fırsatı yaratacağı, işsizlik sorununun kökünü kazıyacağı umuluyor. lemik de yarattı. Fakat neticede bütün bunlann hiçbiri F16'lar konusunda verilen temel karan değiştirmedi. Ve F16'ların Crotone'ye taşınması uzerinde uzlaşıldı. Çünkü parlamentoda çoğunluğu oluşturan hükümet ortaklan Hıristiyan demokratlar, sosyalistler ve merkezdeki üç küçük laik parti, NATO'nun Avrupa'daki hava gücünün zayıflamasını ıstemiyorlardı. Üstelik îtalya'nın en fakir ve unutulmuş yörelerinden birinde kurulacak 8000 kişilik hava üssü, yöre için bir kalkınma fırsatı da yaratabilirdi. "La Gazetta Del Sar" adlı güneyde çıkan bir yerel gazetenin Crotone muhabiri Giovanni Castelli'ye göre aslında bütün bu tartışmaların tümü fuzuliydi. "Her şeye coktan karar verildi zaten" diyordu Castelli, 'Daha bundan dört yıl önce havaalanımızın yanına yörenin en güçlü radan yerleştirildi, gerçek şu ki Crotone, Moskova'ya Torrejon'a nazaran 2000 kilomttn daba yakın, kendimizi aldatmavalım, işin özü bu." Bir zamanlar büyük Yunar tmparatorluğunun parçası olaı Crotone, bugün Madrid yakıIÜ^ nndaki Torrejon üssünün buluıduğu stepler denli kıraç ve kurac, prefabrike olduğunu, F16'mn değil turistleri kent sakinlerini bile kaçıracak cehennemi bir gürültü yarattığını, üssün içindeki Amerikalılarm kendi dükkânlarmın dışına çıkıp tek kuruş bile harcamadığını bÛneyen Crotone'liler yeni üssün işsidik sorununun kökünü kazıyacağını umuyorlar. tnşaat sektöründe çahşanlar, yeni evler sayesindt köşeyi dönmeyi düşlüyorlar. Kurulacak hava üssünden 9 kilomctre uzaklıktaki piskoposluk sar^ında oturan Crotone piskoposuGiuseppe Agustino bile, ilke ola'ak üslere karşı olmasına rağme», ellerini sıvazlamaktan geri kaJmıyor. Buraya gelecek olan Anerikalılann çoğunun Protestan aduğunu düşünen piskopos, kili« reformundan 5 yüzyü sonra, Katolik kilisesine 8000 imanı bütün yeni Katolik kazandırmayı ümit ediyor. Crotone'deki F16 üssünün öyküsü, boylece artık Batının zenginler kulübünde başı çekenlerden biri haline gelen ltalya'mn tüm tezatlannı sergileyen bir epizoda dönüştü. Crotone, sosy>ekonomik gelişmeye set çeken yerel geleneklerin ve insan unsurunun bu ülkede siyasi unsurlara nasü hâkim olabileceğini bir kez daha gösteriyor. İsviçre Tüm Savunma Dairesi, bir atom savaşı • sonucu yaşamın devamını sağlamak için hazırlanan 1500 sayfalık 25 ayn bilimsel araştırmayı kamuoyuna açıkladı. Araştırmada, "Bomba patladıktan sonra şörünüm geri kalmış bir ülke düzeyinde olacak. llk basamak gelişmekte olan ülkeler katına çıkabilmek" deniyor. t böyle bir savaş sonrası neredeyse vn.n.ı, ^v,;00 ıfovünan federas yonun bir devlet niteliğinde devaZÜRİH "Eger bir atom samı da soru olarak kalıyor. vaşı sonucu İsviçre (veya ondan arMüdür H. Dahinden, "Genis ta kalanı) devamlıhğım istiyorsa, kapsamh da olsa bir atom savaşı uygarlığın en alt basatnağında ya(.jnyanın sonu degildir, çünku bişanunı surdünnek zorunda olacakyolojik organizmamn yok edilmesi tır." olanaksızdtr" savıyla j'ürekleri biReaganGorbaçov ikilisinin raz serinletiyor, yeter ki gereken Moskova zirvesinden önce ele alıönlemler alınsın. nan; kitlesel yok etme veya bir tsviçre'de; ister konut olsun isatom saldınsı sonucu yaşamın deter fabrika, her yapı 1, genelleri 3 vamı açısından bilimsel araştırma, atü basınca göre ve kişiye 1 met"Tüm Savunma Dairesi"nce 1500 rekare taban 2JS metreküp hava hesayfalık 25 ayn çalışma sonucu kasabıyla sığınak yapmak ve bu promuoyuna açıklandı. jeyi sivil savunmadan onaylatmak Araştırmada "Buna göre en zorundadır. tnşaata soyunanlann önemlisi, şimdiye kadar yorumlaen büyük derdi bu ve her daire için nanın çok üstünde bir zarara istenilen açık veya kapalı otomoograyacağımızdır" deniliyor. Ayn yıl içinde Rusya'dan, Polonya'dan depoyu bulup düzenlemişler. Mükaçanlarla olüm kamplarından zenin \ideo, film, dia, fotoğraf arkurtulanlar oluşturuyor. Bu iki neşivi var, Yahudi müziği arşivi, araşsildir Isveç'teler ve Orta A\rupatırma kitaplığı. "Amaç, Isveç Yadaki Yahudi kıyımlannın Nazi hudilerinin tarihini göstermekti, vahşetinin anılart çok taze onlar tsvec kültürüyle Yahudi kultüriiiçin. Çağdaş bir ressamın soykınün karşılaşmasının ovkusunü anrımla ilgili parçalannda olsun, latmak." ölüm kampında yok olan bir kamalı. Müzedeki belgeler şimdi dağılan bil koyma yeridir. Zaten küçük dının belgelerle anlatılan yaşam Enerji hem basamağı atlamada taşra cemaatlerinden, özel kolek öyküsünde olsun hep aynı duyarolan ülkedeki kıt inşaat alanlanhem de diğer yörelerdeki kîşilerin siyonlardan, kraliyet kitaplığından, na bu koşullar da eklenince değelılık hissediliyor: Biz sıyırdık, ama unutuldukları düşüncesiyle psikoarşivlerden toplanmış. Yahudi geri yüksek yapılar ortaya çıkıyor. onlar için daha çok şey yapılamaz lojik bunalıma düşmemeleri, balenekleri, geleneksel Yahudi yaşaKira korkunçluğunun nedeni; ttsmıydı? ğımlıhğın sürekliliği açısından en mının özellikleri (yemek, sünnet, tün kalite ve işçiliğin yanı sıra bu alt duzeyde bile olsa planlanmalı. düğün âdetleri, bayramlar) eşyalar iki konuya bağlı. Müze halktan, araştırmacılarEkonomi trampa yöntemine gö ve belgelerle anlatılmış. Hızla ge"Böyle bir olasılıgı kabul ederek dan, tarihçilerden, basından çok ilre parasız dönecek. Bu düzensizli çiyorum tanıdık eşyalarla dolu vitdurumumuzu saplavalım." gi görmüş. Neumann bana Isveç • ğin devamlı olmaması için bölge rinlerin önünden: Beni cemaatin "Bomba patladıktan sonra göKatolik kilise gazetesinin yorumusel kapital araa kullanılmalı. Bun tarihi ilgilendiriyor. Kim bu Isveçli riinüm geri kalmış bir ülke düzenu çeviriyor: "Bu müzede Yahudi dan sonra ancak milli para birimi Yahudiler? Nereden, neden gelmişyinde olacak. Bunun asılmasında tarihivle ilgili çok şey öğrentbilirbireyde olgunlaşabilir. ler buralara? Başka şeyler de meilk basamak, başka bir deyişle gesiniz. Kaçımtz Yahudilerin İsveç'e Öğrenme/okul/öğrenim/yeüsrak ediyorum, ama vakit yok. lişmekte olan ülkeler katına çıkaancak 1650'lerde gelebildiklerini tirme ise son ve en önemli bölümü lsveç'te yaşama olanağı bulan bilmek için; halen ulkede üretilmebilir? Gelince Hıristiyanlaşmak zooluşturuyor. ilk Yahudi Almanya'da oturan bir yen pencere camı, bisiklet parçarunda kaldıklanm. tlk büyük >afBasamaklan atlamak için ancak mühur ustası: Aron tsaac. Kral 111. tizin Alman kilisesinde kralm huları, çeşitli pompalar, akaryakıt ve ancak bu dörtlü düzenden geç Güstav'ın daveti üzerine tsveç'e gemotorlan ve chips, aynca el sanatzurunda yapıldıgını. Üçiincü Güsliyor. Ancak geleneğine göre yaşame koşulu var. ları ve orta düze) teknoloji knowtav'a kadar Yahudilerin Yahudi • yabilmesi için on erkek Yahudiyıe Dikkatinizi çektiyse araştırmahowlanmn aynmı, arsivlenmesini olarak lsveç'le yaşan.alarının . da tinsel duygu ele alınmamış. Oy birlikte Te\xat okuması gerek. Boyyapmak" gerekiyormuş. mümkiın olmadığını?.. A.NeuBunlann yanında yaşama sava sa böyle bir ortamda kişilerin sı lece on Yahudi ailesi tsveç'e yerle mann bu müzeyle Isveç kultürü şiyor \e ilk cemaati oluşturuyor. ğınacağı ilk ve tek dayanak Tanrışı vermek için sıralanan öneriler için önemli bir şe> yaptı, kendisiYahudiler Kral III. Güstav'ın bu şunlar: dır. ne minnettanz. Bu başansı için Şimdiki sağhk personeli uzun Bunlar ise işlerini Allah'a bırak iyiliğini unutmuyor ve adına hayır külturel bir ödüle hak kazandı. Ve duası yazıyorlar: 18. yiizyıldan kal kimbilir belki de biz de Katolik bir madan bilimsel yönden kendilerisüreli saynlıklarla uğrasacağmdan ma parşömen elyazması müzede müze kurmak için esinleniriz. ni nasıl kalkındıracaklannı irdeliyetişmeyecek, bu nedenle herkesin yorlar: "O iş başka, bu iş başka" sergileniyor. Muzenin açılmasın A.Neumann bunun mümkün oleğitilmesi. Yiyecek tarıma bağlı olduğun dercesine. Kimbilir belki konuya dan sonra da bugünkü tsvec Kra duğunu gösteriyor!" lı'na bir tarafı Isveççe bir tarafı îbdan; knowhow, makine, suni güb politikacıları karıştırmadıklanndan bu böyle. re, tohum ve fide yabana atılma XI... öldti, yaşasın MİNE G. SAULNIER BtLBAO tspanyollann siyasal arenaya saldıkları iktidar damızlıklanna iüşkin göz zevkleri, epeyce gelişkin. Türk seçmenin büyük çoğunluğu, doyasıya yiyemediğinden olacak, gider gider hep baklavayı tepsiyle silip süpüren sevimli ve geçkince şişkolara verir oyunu. Kendisi de bir gün baklava börek tepsüerini gövdeye indirebilmeye, sectiği politikacı gibi olmaya özenmektedir kuşkusuz. Oysa lspanyollara, Franco ile yanm yüzyıl aynı yastığa baş koyduktan sonra fiziksel çekimsizlik öcü gibi geliyor. Bir dirhem etin bin ayıp örttüğunü bilen bir kültürden de geçmedikleri için, Franco'dan beri pörsük, yılık, hırıltılı ve hemoroidli kocasıru gömdükten sonra keyfine bakan genç dul gibi alabildiğine dinç ve yakışıklı politikacılara gönül vermekte. Sağcısından solcusuna tüm Avrupa'mn en genç ve karizmatik liderleri Ispanyol takımında oynuyor: Orta sağcı Adolfo Suarez, komünist Julio Anguita, Başbakan Gonzalez ve ekibi, bu arada kozmetik reklamma poz verebilecek kadar "cekimli ve erkek" tablolar çiziyorlar. Kıraua gülu epeyce solan Sosyalist Parti merkezindeyse, lngiliz centilmenlerini andırır tavırlarla dolaşan genç yöneticiler, kısır tartışmalan kısa kesmek istediklerinde küçümser gülücüklerle "Solda otlamayalım yine", demeyi âdet edindiler yavaş yavaş. Oç milyon işsizden iki milyonunun hiçbir sigorta kapsamına girmediği ve asgari ücretin 44.000 peseta olduğu 1988 tspanyası'nda (basında yer aldığı kadanyla) sosyalist meclis başkanı devleün kesesinden oturduğu eve ödenen 450.000 pesetalık aylık kirayı çok normal buluyor, halk arasında "Cîonzalez'in dostlan nasıl zengin oldu?" teması giderek monopoli oyunu kadar izleyici toplamaya başlıyordu. Ve bütün bu genç kurtlar sürüsü, Ispanyol Beynıt'u Marbella'nm "jet sef'i tarafından benimsenip, bu sefa kentinde çılgın tatiller geçirmeye de başladı. O Marbella ki Kral Fahd hazretleri, belediyesine yoksullara sosyal konutlar kondursun diye üç milyon dolar bağışlam'ıştır. "Betediyesi" de altında kalmayıp yeşil dolarların, Fahd'a şükran bir camii yaptırmıştır kentin göbeğint Arap işi, şerbetli, şatafatlı. Mübarek ramazan ayı süresince helikopter sıkışıklığı yaşanan... Rolls Royce sayısı açısından 600 arabayla Londra'dan hemen sonra gelen bu kent, aralannda dünyanın en lüks limanı Puerto Banus'un da bulundujSu sekiz vat limanı ve 17 golf alanı ile; kadınlarını kara günah çarşaflanna dolayıp, ekmek çalan eli bileğinden kesen ve birbirini seven gençleri linç ettiren beyzadelerin 1001 gece masalları yaşadıkları beldedir. Oruç, eli kesilen, taşa tutulan, karalar giyen ve Marbella'ya gelemeyen Müslümanlar içindir. Marbella'ya kapağı atan ümmet içinse, şampanyalar patlatılır 9000 rnetrekarelik saraylarda, çınlçıplak matmazeller yüzdürülür saydam havuzlarda. Ramazan zamanı Allah gider, Araplar gelir Marbella'ya. En çok da Lubnanlılar. Beyrut öldu, yaşasın Marbella diyen bu adamlar, geneltikle silah tüccarlığı ve uyuşturucu kaçakçılığından oluşan pis servetlerini, Ispanyol denizinde yıkayıp Endulüs guneşinde kurutmaktadırlar. Marbella kentinin, lüks gece kulübü barmeninin bir gecede aldığı bahşiş kadaı aylık maaşlı 15 polisi vardır. Eroin çı kabilecek pahalı tekneleri incelik göstererek aramaz ve rakip örgütlerin çatışması sonucu ortaya dö külen kırıntılarla idare ederler. Oysa Avrupa'ya yönelik uyuşturucunun yuzde 78'inin Marbella üzerinden dağıtıldığı açıkça bilinmektedir. Yeryüzunun kalburüstü günah cennetlerinin arasmda sayılan bu beldenin şurup ^>a da şarap) akan billur çeşmelerinden yalnız dörtbaşı mamur Müslüman kardeşlerimiz yararlarur sanılmasın. Alt tarafı bundan beş yüzyıl öncesine değin resmen sahip olduklan bir deniz kıyısını yeniden fethediyor onlar. Londra "Security Express" soygununun failleri de Marbella'da keyif çatmaktadulav. lngiltere'de ne zaman büyük çaplı bir " i ş " çevrilse, Scotland Yard hemen bir iki avcısını buraya postalar. Soyguncuların er geç Marbella'da boy göstereceklerinden emindir.