Katalog

Cumhuriyel Sahıbi Cumhuriyel Malbaacılık vc Gazetecilik Tilrk Anonıın Şırkctı adına >adir Nadi • Genel Yayin Müduru H K I D Ctnai, Muessese Muduru: EraiiK UşakhgH, Yazı işlen Müduru Okay Goaınsın. % Haber Merkezı Muduru Yalcıs Baycr, Sayfa Duzenı Yunetmem Ali Acar, # Temsücıler ANKARA Yalcın Do|aa, İZMİR: Hikmel Çetiakaya, ADANA CHal Ba$laagıc. Isıanbul Haberlerı: Erkan Ak>ıldız, Dış Haberler Ergua Bakı, Ekonomı: Osnan L'lagay, Kulıur Otal Usler, Spor Danısmanı Abdulkadir Yacelnaa, Ouzelıme Refik DurtMş, BılımEJılım Şaaia Alpay, IşSendıka Şakraa Ketnci, Yun Haberlerr Necdet Dofan. Dızı Yazılar Kerem Çalışkan. Bursa. Leveal Geacelli. • Koordınator Akmrt Korabaa. • Malı Işler: Eroi Erkul, • Muhasebe Bafcaı Ycmx # Bulçc Planlama. Strp Arna •Reklam Ayşe Tonıa. Ek Yayınlar: Hnlya Akyol • Idare. Hascyia Gorcr. Işletme Onder Çeiik. Bılgılşlem Nail I M I . Bman *t Yayan Ctımhunyn Malbaaalık vc Gameahk T A Ş. Tork Oojı Cad 39/41 Catalottu 34334 Isl PK 246lsanbul Td 512 05 05 (20 hal). Tdcı 22246 F u . (I) 526 60 72 # Bumlar Aakan: Zıya Gokalp BK InkıUp S No: 19/4. Td 133 11 4147. Teln 42144 F u (4)133 II 41'428 # L m > : H Zıya Blv !352S2/3.Td 13 123O.Tttex: 52359F». (51) 1112J0 # Aana: lıMoıl Cxl 1I9S No IKall.Tcl I I4SSOII973I.TM« 62155. F u (71)321056 TAKVİM 22 HAZİRAN 1988 tmsak: 3.24 Güneş: S.25 ögle: 13.11 Ikindi: 17.11 Akşam: 20.46 Yatsı: 22.37 Sovyetler'de tarihsel konferans GORBAÇOV'UN HEDEFLERİ Karabağ'dan Gorbaçov, 47 yıl sonra toplanacak Parti Konferansı'na Sovyet sistemini demokratikleştirmeyi amaçlayan tezleri sunuyor ayrılma talebi Bürokrasiye seçim darbesi Time Dergisi, Gorbaçov'un Parti Konferansı'na sunacağı 10 maddeyi şöyle özetliyor: S*ıhturt Tartışaıa Siyasi tartışma, gerçek bir çoğulculuk ve fikirlerle eğilimlerin açık kıyaslanmasıyla birlikte yapılmalıdır. Geçmişte fikirlerini açıklamak yuzünden cezalandınlanlann itibarlan iade edilmelidir. Ek*H«aıl Gelirlerin artışı için saptanan hedeflere henüz ulaşılamadı. Tekelci durgunluk ve tutuculuğun panzehiri olarak ekonomik rekabete yol açılmalıdır. Billaa v e Telu»*l«Ji Günümüzde sosyalizm, bilim ve teknolojinin gelişmesi olmadan ilerleyemez. Sovyet biliminin, özellikle elektronik mallann maddi temeli giderek geri kalmaktadır. DeMokratikleşnae Parti üyeleri kendi adaylanm ve buna ek olarak liderlerini seçmek hakkına sahip olacaklardıı. Parti komitelerinde hizmet, birbiri ardına iki beş yıllık dönemle sınırlandırılacaktır. P a r t i l l k e l e r l Tartışma özgürluğü ve gizli oyla seçim guvence altına alınmalıdır. Parti ofisine birden fazla aday çıkmalıdır. G l a s M e t V a s a l a n Halk ve basın mensuplan mümkün olan her türlü resmi toplantıya katılabilmelidir. Partideki gibi, hükumet görevlerine seçilenler iki dönemden fazla çalışamamalıdır. Mllllyet S o r u l a r ı Kendi devletleri ve ayn topraklan olmayan etnik gruplar geçmişe oranla daha fazla ifade özgürlüğüne kavuşmalıdır. Etnik sorunlar demokratik şekilde çözümlenecektir. ••k«k R e f o n M Yargıçlar dış müdahale A. I A yapılmayacağı konusunda güvenceye •ülü kavuşturulacaklardır. Sanıklar da suçluluğu I •^•»» I saptanana kadar masum sayılmalıdır. Kişisel haklar daha fazla korunmalıdır. Y a r t t a ş l a n n K a l ı l ı m Sendikalar, gençlik gruplan, ekonomik kooperatifler ve diğer kuruluşlar Perestroyka'da daha aktif rol oynamaya teşvik edilmelidirler. Dış P o l i t l k a Geçmişte, bazı zamanlar Sovyet dış pohtikası dogmaük ve subjektif olmuştur. Yeni dış politika yaklaşımı diyaloğu daha çok teşvik eder niteliktedir. 'orbaçov'un 28 haziranda Moskova'da toplantıya çağırdığı parti konferansı "tarihsel" bir önem taşıyor. 5 bin delegenin katılacağı konferansta bürokrasinin yıkılmasını ve demokratik bir işleyişi hedefleyen 10 maddelik tezler tartışılacak. Dış Haberier Servisi Sovyetler Birliği Komunist Partisi Genel Sekreteri Mihaü Gorbaçov, 47 yılbk bir aradan sonra reform politikalannı onaylatmak için "Parti KoaferaasT'nı toplantıya çağırdı. Parti'nin 28 haziranda Moskova'da toplanacak olan 19. Konferansı, Sovyetler Birligi tarihinde en önemli üç konferanstan biri olmaya aday gözüküyor. Beş bin delegenin katılacağı bu konferansta tanışıhp karara bağlanması beklenen 10 maddelik reform tasansı 70 yılhk Sovyet sisteminde çok kökJü degişikliklere yol açabilecek nitelikte. Parti yöneticilerinin çok aday arasından gizli oyla seçilmesi, yöneticilerin Ud dönemden fazla en çok 10 yügörevde kalmaması, halk meclisi nitdigindeki Sovyetler'e daha çok yetki tarunması, düşünce ve basın özgürlüğünün geliştirilmesi, konferansın gündemindeki önemli maddeler arasmda. Şimdiye dek yapılan 18 konferans arasmda en önemlileri 1912 yılında Prag'da toplanan 6. Konferans'la, 1917 nisanında Petrograd kentinde yapılan 7. Konferaas'tı. 6. Konferans'ta Vladimir IBç Lenin'in önderligindeki Bolşevikkr partide denetimi tümüyle ele gecirirken, Petrograd'da (şimdiki Leningrad) yapılan 7. Konferans'ta Lenin'in ünlü Nisan Tezleri geliştirilmişti. 28 haziranda toplanacak olan 19. Konferans'ta ise Genel Sekreter Mihail Gorbaçov'un perestroyka (yeniden yapılanma) ve glas G konferansta geniş birplatformda tartışılacak ve alınan kararlar partiyi "resmen" baglayacak. Parti yöneticilerinin görev süresini lOyılla sınırlayan maddeler, Sovyetler için "devrim" niteliğinde. fetin olduğu da kesin. Nitekim Gorbaçov, 1987 yılının şubat aymda toplanan "Sovyel l$çi Sendikalan"nın 18. Kongresi'nde bu gerçeği açıkça belirterek şöyle demişti: "Reformlar bazı çevrekri canlandırdı. Bazı çevreler ise hoşnut değil... Duzensiz iş yapanlar, kayıtsız olanlar, tembeiler, işletmeleri ozel mülkleri gibi knllananlar..." Sovyet işçi sınıfvnm reformları ne denli desteklediği ise henüz açıklığa kavuşmuş değil. lşçiler reformlann olumlu sonuçlarını henüz göremediler. Yani yaşam staııdartlannda bir yükselme olmadı, ama buna karşılık daha fazla disiplinli çalışmak zorundalar. Kalitesiz mal ürettiklerinde ücretlerinden kesinti yapuıyor. Aynca eskisi gibi istedikleri kadar votkayı artık alamıyorlar. Mihail Gorbaçov'un dünyada ve Sovyetler Birliği'nde ilgi ile izlenen reformları, aslında Sovyet ekonomisinin tıkanmasından kaynaklanıyor. Katı merkezi planlama, modern ekonominin gereksinmelerini karşılamakta yetersiz kalınca ekonomide önemli tıkanmalar oldu. Perestroykarun (yeniden yapılanma) amacı gerek ekonomik tıkanmalan gerekse sosyal yapıdaki bozukluklan aşarak Sovyet toplumunu modernleştirmek. Peerestroyka ve glasnost politikaları ilk kez bu nost (açıklık) politikalannın onaylanması bekleniyor. 19. Parti Konferansı bu bakımdan Sovyetler Birliği'nde yeni bir sürecin başlamasının simgesi niteliğine sahip. Sovyet Komunist Partisi'nin Kongreleri ile özel Parti Konferanslannı birbirinden ayırmak gerek. Şimdiye dek 27 Parti Kongresi yapıldığı halde, 1941'den bu yana Parti Konferansı toplanmamış. 28 haziranda toplanacak olan 19. Parti Konferansı'na ise ilginç bir ortamda gidiliyor. Mihail Gorbaçov'un reformları aydın kesim ile ilerici bürokratlar tarafından destekleniyor. Ama reformlara karşı muhafazakâr kesimde ve ayrıcalıklarını yitirmekten kaygılanan çevrelerde güçlü bir muhale MOSKOVA (AA) Azerbaycan'ın Karabağ bölgesi Meclisi diin sabahki toplantısında, Yüksek Sovyet'ten, bölgenin geçici olarak Azerbaycan Cumhuriyeti'nden ayrümasım istedi. Karabağ'm başkenti Stepanakert televizyonu, milletvekillerinin Karabağ'm Sovyet merkez yönetimine bağlanmasını istediklerini bildirdi. Bu geçici kararın Yüksek Sovyet'in, bölgenin Ermenistan Cumhuriyeti'ne bağlanması sorunuyla ilgili karar almasını kolaylastıracağı belirtiliyor. Azerbaycan Parlamentosu Başkanı Süleyman Tatlıev, Sumgait olaylarından daha kö'tü sonuçlara yol açabueceK karar almamaları yolunda uyardı. Siyasal reformlar Gorbaçov, böyle bir çabaya girişen ilk Sovyet lideri değil. Nikita Kruşçev, Gorbaçov'dan önce radikal reform denemelerine girişmiş, işletmelere özerklik vermişti. Ancak Gorbaçov'un değişik yam, Sovyet liderinin siyasal alanda demokratikleşme olmadığı sürece ekonomik reformların feaşarısız kalmaya mahkum olduğu noktasından hareket etmesi. Gorbaçov'un asıl tartışılan ve muhalefetin direnmesi ile karşılaşan reformları ise siyasal nitelikte olanlan. Sovyet lideri, ekonomik reformlann ancak kitlelerin katılımı ile başanLı olabileceği gerçeğinden hareket ederek demokratikleşme yolunda peş peşe adımlar attı. Bir yandan, bürokrasiye karşı mucadele surdurülürken, öte yandan muhalefete karşı hoşgörülu davramlmaya başlandı. Bu hoşgörü politikasının en çarpıcı yanlarından biri, ünlu muhalif ve nükleer fızikçi Andrei Saharov'un sürgün cezasımn affedilmesi idi. Gorbaçov'un burokrasiye karşı yönelttiği eleştirilerden ise ilk kez Komunist Partisi de payını aldı. Nitekim Sovyet lideri, geçen yıl Çekoslovakya'nın başkenti Prag'da yaptığı konuşmada, "Gercekler Komunist Partisi'nin tekelinde degildir" derken, "Komunist Partisi'nin yanılmazlıgı" ilkesine de ağır bir darbe indiriyordu. Delege seçîmînde heyecan Parti Konferansı'na kimlerin katılacağı ilk kez Sovyet basını ve kamuoyunda büyük tartışma ve çekişmelere yol açtu Yeltsin delege oldu. Dış Haberier Servisi Sovyetler Birliği Komunist Partisi'nin 28 haziran 2 temmuz arasında toplanacak olan 19. Konferansı'mn 5 bin delegesinin tamamı geçen haftalarda seçildi. Ancak bu seçimler, Sovyetler tarihinde ilk kez kamuoyuna ve basına da yansıyan heyecanlı bir "seçim ve delege kulisi"ne sahne oldu. Spiegel Dergisi'nin haberine göre parti tüzüğünde konferans delegeleri seçimi için özel bir madde bulunmaması ve 47 yıldan beri böyle bir konferansın toplanmaması, parti içindeki reformcututucu kanatların mücadelesi ile birleşince delege seçimleri büyük çekişme içinde geçti. Parti Merkez Komitesi, örgute yayımladığı bildiride, "perestroyka'nın aktif yandaşlanıun delege olarak seçilmesi" çağnsında bulundu. Ancak Gorbaçov yandaşlan, bu arada yerel parti örgütlerinin eski sistemle reform karşıtlannı delege seçtiği kuşkusuna kapıldılar. Hatta ünlü muhalif Saharov mayıs ayı basında yaptığı basın toplantısında, delege seçimlerinin iptalini ve "gizli oyla" yeniden yapılmasını talep etti, ancak böyle bir uygulamaya gidilmedi. Sibirya'nın Omak kentinde stadyumda toplanan 7 bin kişi, yerel parti komitesinin gösterdiği 37 delege adayıru protesto ettiler ve bunlarm tabanın görüşlerini temsil etmediğini, yönetimin adamı olduğunu öne sUrdüler. Gençlik dergisi "Genç Mnhafu"ın tutucu olarak bilinen genel yayın yönetmeni Anatoli Ivanov'un yerel bir parti örgütu tarafından delege seçilmesi de yoğun protesto mektuplarına neden oldu. Moskova'ya 250 km. uzakhktaki sanayi kenti Yaroslav'da parti yöneticilerinin kendi kendini "delege" oiarak ataması da 5 bin kişinin toplu protestosuna yol açtı.Tarihçi Afanasyev ve ekonominin acımasız eleştirmeni Şmelyov, tiyatro yazarı Şatrov ve sosyolog Tatyana Saslavskaya da delege seçilemediler. Ama Moskova parti örgütü özel bir toplantı yaparak bazı önde gelen glasnost aydınlarınm delege olarak atanmasını sağladı. Rejisör Elem Klimov ve glasnostun basındaki koçbaşı sayılan "Moskovskiye Novosti" Dergisi genel yayın yönetmeni Yegor Yakovlev bunlar arasında. Yakovlev, Gorbaçov'un sağ kolu ve en büyük destekçilerinden biri. Beklenmedik çıkışı sonucu Moskova parti sekreterliği görevinden uzaklaştırılan ve geçen günlerde BBC'ye Ligaçev'i eleştiren bir demeç vererek ortalığı kanstıran partinin "yaramaz çocuğu" Boris Yeltsio de delegeler arasında. Gorbaçov'a yakın bir parti yetkilisi, Yeltsin ve bazı "aşın glasnostçulann" seçilmesini, Gorbaçov'un "çok kanaüı parti yaratma" isteğine baglıyor. Su',,. D«l*ok'a f< Yeşil Barış Gazetesi Haber Merkezi Radikal hareketin önderlerinden tbrahim Eren ve arkadaşlan tarafından "Yeşil Barış" adlı yeni bir gazete yayımlanmaya başlandı. Gazetede "Burjuvazinin büyük çığırtkanlıklarla piyasaya surdüğü sahte Yeşiller Partisi'ne rağmen tüm Türkiye'de gerçek yeşillerin ve demokratların partisinin kurulması için çalışacağı" belirtiliyor. 1. sayıda aynca, "Askerliği reddediyoruz", "Akçimento zehklemeye devam ediyor" "Kadınlar ve gerçek papatya hayat kadmlan" gibi konulara yer veriliyor. SOVYETLEB'DE ÖNEMLİ KONFERANSLAR Gizli toplaııtıdaıı 'Nisan Tezleri'ne Dış Haberier Servisi Parti Konferanslarının tarihi 1917 Ekim Devrimi'nin 12 yıl öncesine kadar uzanıyor. 1905 yılının çetin koşullannda yasadışı çalışmak zorunda olan Rus Sosyal Demokrat İşçi Partisi aralık ayında Finlandiyanın Tammersfors kentinde bir kongre toplamaya karar verdi. Amaç 1905 ocağında başlayan ve aralıkta bastırılan ayaklanmanın dayattığı birtakım sorunlan göruşmek ve karara bağlamaktı. Ancak Çarlık polisi Okrana'nın tutuklamaları ve demiryohı grevleri gibi engeller yuzünden birçok delege Tammersfors'a gelemedi ve kongre için yeterli çoğunluk sağlanamadı. Bunun üzerine Tammersfors'a gelen delegeler, kongre yerine konferans toplamaya karar verdiler. Sonuçta ilk konferans, kongrenin işlevini yerine getirerek çözülmesi gereken tüm sorunlan çözdü. 1905 Tammersfors Konferansı'n dan sonra sonuçlan bakımından en önemli konferanslardan biri de 1912'de Prag'da toplanan 6. Konferans'tı. Para sıkınüsı, bitmek bilmeyen tutuklamalar ve delegeleri yurtdışına çıkarmanın guçluğü bir yana, parti içindeki hizipleşmeler Sorunlar Ancak, yıllardır kapalı tutulmuş olan kutunun kapağı aralanınca sorunlar da başladı. Geçen yıl Kırım Tatarlan'nın yurtlanna dönmek için Moskova'da Kızıl Meydan'da yaptıkları gösteri dünyada büyuk ilgi uyandırdı. Bu yıl şubat ayında Ermenistan'ın başkenti Erivan'da özerk Karabağ bölgesinin Ermenistan'a bağlanması için yüzbinlerin katıldığı gösteriler yapılmaya başlandı. Bu arada Azerbaycan'ın Sumgait kentinde Azeriler'le Ermeniler arasında çıkan çatışmalarda da 30 kişi yaşamım yiürdi. Mayıs ayında ise Sovyetler Birliği tarihinde ilk kez Komunist Parti'ye karşı alternatif muhalefet partisi kurma girişimine tanık olundu. Moskova'da "Demokratik Birlik" adlı pani kurmak için toplamılar yapan 250 kişiden 20'si gözaltına alıudı. Türkiye'de üaç tüketüni BURSA (AA) Türkiye'de geçen yıl 243 milyon 214 bin kutu ilaç tüketildiği, toplam ilaç miktarının yüzde 22.5'luk bölümünü çeşitti antibiyotikkrin oluşturduğu bildirildi. Türk Eczacıları Birliği istatistiklerine göre, kişi başına ilaç tüketimi bakımından gelişmiş ülkelerin gerisinde kalan Türkiye'de tüketilen ilaçlar arasında ağrı kesici ve ateş düşurücü ilaçlar yüzde 14.6 oranı ile ikinci, vitamin ve iştah açıcı ilaçlar da yüzde 10.5 ile üçüncü sırada yer aldı. bir kongre toplanmasını hayli zorlaştırıyordu. Dolayısıyla Parti Merkez Koınitesi kongre toplamamn zorluğu nedeniyle yine bir konferans toplanmasını kararlaştırdı. Prag'da toplanan konferansın en önemli sonucu partinin Bolşeviklerin eline geçmesiydi. Yakın dönem taktiklerinin beürlendiği konferansın bir diğer önemli adımı da "Pravda"nın yayımlanmasına karar verilmesiydi. 1917 nisanında Petrograd'da yapılan 7. Konferans ise Lenin'in ünlü "Nisan Tezleri" adlı raporuyla birlikte anılır. Bu konferans, Rusya önemli bir tarihsel dönemeçten geçerken toplandı. lşte bu ortamda toplanan konferansa Kamenev, Stalin ve Zinoviev gibi ünlü Bolşevik liderler de katüdı ve Lenin'in "burjuva demokratik devrimden bemen sosyalist devrime gecilmesini" konu alan "Nisan Tezleri" tartışıldı. 1905 ile 1941 arasında 18 Parti Konferansı toplandı. 28 Haziran 1988'de toplanacak olan 19. parti Konferansı'ndan önceki son konferans 1941'de, çetin savaş koşulları altında toplanmış ve bu konferansta sadece savaşın getirdiği pratik sorunlar tartışılmıştı. Ü6AÇEV Tutucu kanadın temsilcisi 'Turizmde patlama tehlikeli9 ANKARA (AA) Kültür ve Turizm Bakanhğı Turizm Genel Müdürü Tankut Ünal, turizm patlaması yerine yumuşak turizmi benimsediklerini belirterek, "Ben turizm patlaması kelimesinden korkuyorum. Çünkü patlama tehlikeli bir olay" dedi. "Bu sene turizmde bir patlama beklenip beklenmediği" yolundaki bir soru üzerine, yumuşak turizmi tercih ettiklerini belirten Ünal, şunları söyledv "Ben turizm patlaması kelimesini hiç kullanmıyorum. Patlama ani ve serttir, sonuçlan da kötüdür. Turizmde sağltklı bir büyüme olsun, bizim amacımız bu. Turizmi bir patlamayla değil de, yumuşak bir şekilde geliştirmeliyiz. Yumuşak turizm, daha sağlıklı bir gelişmedir. Sağlıklı büyüme için de altyapımızı, ulaşım imkânlarımızı, personelimizi geliştirmemiz lazım." Stalin'e tepki Bu arada Josef Stalin'e karşı açılan kampanyanın da yoğunlaştığı gözleniyordu. Nitekim Yüksek Mahkeme 13 haziranda aldığı bir kararla Stalin döneminde "vatan haini" olarak ilan edilip 1937'de kurşuna dizilen Lev Kamenev, Grigor> Zinoviev, Karl Radek ve Yuri Pyatakov'u akladı. Yüksek Mahkeme, şubat ayında verdjği bir kararla da Stalin döneminde kurşuna dizilmiş olan Nikolai Bukbarin'i aklamıştı. Tarıh Komisyonu Başkanı Asarafuey geçen hafta "Troçki'nin dc aklanması gerektiğini" söyledi. Sovyetler Birliği'nde glasnost politikasının şimdiye dek en çarpıcı sonucu ise kuşkusuz devrimin ve Bolşeviklerin lideri, Sovyetler Birliği'nin kurucusu Vladimir Lenin'in ilk kez eleştirilmesi oldu. Moskova'da ayhk Novy Mlr (Yeni Dünya) dergisinde çıkan 30 sayfalık inceleme yazısmda Lenin ekonomiyi rayına oturtabilmek için idam cezası dahil, aşın sert önlemler almakla suçlandı. 1 Sovyetler Birtiji'ne yepyenı uır çehre kazandırmak için büyük çaba harcıyor. TUBVLEV Gorbaçov'un sağ kolu, reformcu. Bütün iktidar (yeniden) sovyetlere!.. Dış Haberier Servisi 28 Haziran 1988 tarihinde Moskova'da başlayacak olan Sovyetler Birliği Komunist Partisi'nin 19. Konferansı'mn gündemi iki ana maddeden oluşuyor. Bunlardan birincisi, SBKP 27. Kongresi kararlarının gerçekleştirilmesi süreci, on ikinci beş yılhk planm ilk yansınm temel sonuçlan ve parti örgütlerinin "perestroyka sürecinin derinleştirilmesi" konusundaki ödevleri, ikincisi de "parti ve toplam yaşamının daha da demokratikleştirilmesi" konusundaki önlemler. SBKP Merkez Komitesi'nin bu konularda tartışılmak üzere konferansa platform olarak önerdiği ve 23 Mayıs 1988 tarihli SBKP MK toplantısında kabul edilen tezler şöyle: 1 " Perestroyka, ülkede ilkesel olarak yeni bir düşünselpolitik ortam yaratmıştır. SBKP MK'nın Şubat 1988 toplantısında bu sürecin düşünsel özünu bilincin ve ideoiojik yenilenmenin devrimi olarak nitelenen perestroyka ile Sovyet halkımn entelektüel ve ahlaksal potansiyelini tam olarak değerlendirmek ve tjplumsal yaşama daha aktif katılmasını sağlamak hedefleniyor. Bununla birlikte perestroyka, çelişkfli bir süreç, yeninin eskiyle savaşımı anlamım taşıyor. Bu çelişkilerin ortaya çıkması, eski bürokratik bilincin kalıntılanmn, sosyalizm hakkında dogmaük tutum içerisinde bulunanların hiç de az olmadığını gösteriyor. Konferansın parti ve toplum içerisinde eleştiri ve özeleştirinin bir arada yapılabilmesi için sürekli işleyen bir mekanizma oluşturulması yönünde ileri bir adım olacağı öne sürülüyor. Bu yaklaşımın köklerinin Leninist anlayışta bulunduğu belirtilerek, Lenin'in fraksiyonculuğu mahkum ettiği ve parti içindeki farklı görüşlere sahip kişilerin kovuşturulmasına karşı çıktığına dikkat çekiliyor. 2 SBKP Merkez Komitesi'nin nisandaki toplantısından sonra partinin faaliyetlerinde en önemli yeri ekonomik ve sosyal gelişme sorunlannın aldığı belirtiliyor. Ekonominin yapısı ve teknik düzeyinin günün ihtiyaçlanm karşılamadığı, bürokrasinin ciddi bir engel oluşturduğu ve üretimde verimlilik ile hallun yaşam düzeyinin yükselişinin durduğu ifade ediliyor. Fiilen başlatılan ve ülkeyi durgunluktan kurtarmak, ekonomik durumu iyileştirmek, ekonominin teknik düzeyinin yükseltilmesi ile makine yapımının modernizasyonunu amaçlayan reform uygulist özyonetiminin sağlamlaştınlmasına dayandınyor. Perestroyka sonucunda Sovyet toplumunun politik sistemi kişiye tapmanın sonuçlanna, idarikomuta yönetimi yöntemlerine, bürokratizme, emekçilerin yönetimden uzaklaştınlmasına, parti ve devlet yaşamında Leninist normlara aykın hareket etmeye bağlı olan her şeyden kurtulmak zorundadır göruşüne yer veriliyor. 5 " Perestroyka ışığında Sovyet toplurnunda önder ve organize edici bir güç olarak SBKP'nin rolü yeni Gorbaçov'un 10 maddelik "haziran tezleri"nde 70yıl önce Lenin'in ortaya attığı ilkelere dönülmesi isteniyor Gorbaçov'un 19. Parti Konferansı'na sunduğu 10 maddelik tezlerde sık sık Lenin'e gönderme yapılarak "parti içi demokrasi", "düşünce ve basın özgürluğü" ve "sovyetlerin yetkilerinin ve iktidardaki rollerinin arttırılması" isteniyor. 70 yıl sonra Gorbaçov, sistemdeki yenilenme çabalarını Lenin 'in 1917 ilkelerine dayandırmaya çalışıyor. lamalanrun yarattığı olanaklardan yeterince yararlanmak için konferansta bu konulann derinlemesine incelenmesi öneriliyor. 3 SBKP MK tezlerinde perestroyka ile bilim, egitim ve kültürün, yani entelektüel ve tinsel potansiyelin çok yönlü geliştirilme^i ve ondan azami düzeyde yararlanılması gerektiği belirtiliyor. 4 » ŞBKP, perestroyka ile Ulkenin sosyal, ekonomik gelişmesinin hızlandırılmasınt, Sovyet toplumunun demokratikleştirilmesine yönelik halkın sosyabir biçimde belirleniyor. Parti organlarının oluşturulması usulünde değişiklikler yapılması, aynca bölge ve şehir komitelerinden başlayarak bütun parti komitelerine 5 yıllık yetki süresi getiriimesi düşünüluyor. Böylece seçimle gelinen parti ve devlet görevlerinde bulunma, üst üste iki seçim süresi ile sınırlandırıhyor. Uçüncü dönem için seçilme ise yalnızca SBKP içinde bir ön kararı gerektirecek ve bu karar gizli oyla parti komitesi üyelerinin oylarmm 3/4'den az olmaması durumunda alınacak. Demokratikleş me koşullannda partinin kaaro politikasının ciddi bir yenilenmeye gereksinimi olduğu ve kadrolann seçimi ve yerleştirilmesinde biçimselseçmeci yaklaşımdan vazgeçilmesi gerektiği vurgulanıyor. 6 * Halkın temsilinin mutlak organlan olarak Halk Temsilcileri, sovyetlerin (işçiköylü konseyleri) rolünün ve yetkilerinin bütünüyle yeniden dirütilmesi hedefleniyor. Lenin tarafından geliştirilen ve Sovyet devriminin deneyiminin doğurduğu belirtilen halk iktidannın temsil organlan ve kitle örgütleri olan sovyetlerin devlet yapısının ve özyönetimin temellerini organik olarak kendisinde birleştirdiği öne sürulüyor. Sovyetlerin çalışmalannda görülen ciddi bo>utlardaki yetersizliğin ortadan kaldırılmasına ve ekonomikkültürel yaşamı istisnasız tüm somut sorunlarını sovyetlerin incelemesine ve çözümlemesine devrederek, "gerçek iktidar yelkilerini sovyetlere geri vermenin" zorunlu olduğuna işaret ediliyor. Sovyetlerin çalışmalarındaki açıklık ve aleniliğin azami ölçüde genişletilmesi, halk tarafından özgürce izlenmesi hedefleniyor. Sovyetlerin yürütme organlan üzerinde gerçek üstüniüğünün pekiştirilmesi, sovyetlere karşı sorumlu yönetim organlan görevlilerinin aynı zamanda milletvekili olmaması zorunluluğu getiriimesi duşünülüyor. 7 » Siyasal sistemde perestroyka çerçevesinde Sovyet federasyonunun daha da geliştirilmesi bakımından ivedilik kazanan önlemlerin gözden geçirilmesi ve ahnması gerektiğine işaret ediliyor. Milliyetler arası ihtilaflann giderilmesi, uluslann yazgılannı kendilerinin belirleme hakkının geçerlik kazanması, ulusal kültürlerin dirilişi ve geliştirilmesi, geri kalmış ulusal bolgelerin ilerlemesinin hızlandınlması konularında başarı sağlandığı öne sürülüyor. o Sovyet toplumunun surekli demokratikleşmesi süreci, sosyalizme ve sosyalist demokrasiye tümüyle (Arkası 15. Sayfada)