Katalog

PAMUKBANK iyi bankadır lyı • . • * Cu mh u r iyet 65. Yıl; Sayı: 22884 tutarlı. PAMUKBANK iyi bankadı r Karucusu: Yunus Nadi 350 TL. Mayıs 1988 Cumartesi BUGÜN CUMHURİYET'İN 6 4 . Y I L I C U M H U R İ Y E T ' İ B U G Ü NE G E T İ R E N O K U R L A R I M I Z A T E Ş E K K Ü R E D E R İ Z Ârdından Adına Türk gazetesi diyeceğimiz iik yayın organı (Tercümanı Ahvai) 1860'U Agfth Efendi ve Şinasi tarafından çıkanlmıştı. Aradan tam 128 yıl geçmiş. Neler olmuş bu zaman parçası içinde? Genç Osmanlıların hareketi, Abdülaziz'in tahttan düşürülmesi, Birinci Meşrntiyet, Kanunu Esasi'nin ilanı. Abdülhamit devri, Genç Türklerin içeride ve dışanda istibdat rejimine karşı direnmeleri, İttihat ve Terakki'nin gizli çalışmalan, İkinci Meşrutiyet'in yürürlü ğe konması, 31 Mart, Abdülbamit'in devrilmesi, kısır parti kavgalan, Trablusgarp ve Balkan savaşlan, İttihatçıların tek parti döneıAi, Birinci Diinya Savaşı, imparatoriuğun çöküşii, Istiklal Savaşı, lnönü, Sakarya, Duml'upınar zaferieri ve kurtuluş. Arkasından saltanatın kaldınlması, Cumhuriyet. Cumhuriyetle birlikte cumhuriyet kavratnının gerektirdiği devrim atılımlan. Bu atılımlara karşı gerici güçlerin direnişi. Terakkiperver Fırkası girişimi, Şeyh Sait İsyanı, Serbest Fırka denemesi, Menemen olayı, yeniden tek parti yönetimine dönüş. de\)etçilik ilkesinin yürürluge konması, planlı ekonomiye geçiş, Atatürk'ün ölümü. tkinci Diinya Savaşı ve sonucu, çok partili yaşamın ülkemizde uygulanması, 1950 1960 dönemi, 27 Mayıs ve onun getirdiği 1961 Anayasası, 10 yıllık özgüriük rejimi boyunca karşılaştığımız 22 Şubat, 21 Mayıs ayaklanmalan ve toplumsal ilerleyişimize bir süre mola verdiren 12 Mart Muhtırası, arkasından 1974 Kıbns çıkarması, Nfilliyetçi Cephe dönemi, CHP hükümeti denemesi, AP azınlık hükümeti, 12 Eylül askeri miidahalesi, 27 Mayıs Anayasası'ıun yüriirlükten kaldırılması, 1982 Anayasası, yeniden çok partili rejime geçiş... Anımsayabildiğimiz kadanyla yalnız satır başlarını sıraladığımız oiaylar serisinin hemen yansına Cumhuriyet Gazetesi, Türk basınının bir üyesi olarak tanık olmuş, sadece tanık olmakla kalmamış, ulusun ileri gidişini durdurraak, geri çevirmek isteyen karanlık güçlere karşı savaşmayı daima kaçınılmaz bir görev bilmiştir. Düşününüz ki gazetemizin yayın yaşaraına atıldığı yıl, yurdumuzda cumhuriyet sözcüğüne tahammül edemeyen, bu sözcüğü kiifür sayan bir "alimler" kalabalığı yaşıyor ve halkı etkisi alünda tutabiliyordu. Bizim kuşak, çok partili yaşam dönemi boyunca da cumhuriyeti ve Atatürkçülüğü savunmak uğruna az savaş vermemiş, az çile doldurmamıştır. Görevimizi ne ölçüde başarabildik, bu konuda herhangi bir değerlendirmeye kalkışraak bize düşmez. Biz artık devrini tamamlamaya yüz tutmuş bir kuşağız. Bugün varsak, yann yokuz. Başlıca umudumuz bizim dönemde yetişen ve yetişmekte olan yeni kuşaklann gerçek halk yönetimi demek olan cumhuriyet ilkelerini yurdumuzda daha sağlam temellere dayama olanağını bulabilmeleridir. Bu konuda hiçbir engelden yılmayacaklanna inanıyonız. Cumhuriyet Gazetesi, taşıdığı adın gerçek anlamını savunmak göreviyle yayın hayatına atıldığı günden bu yana çaba harcamıştır. Hâlâ da harcamaktadır. Halkın halk tarafından halk için yönetimi ülküsüne Cumhuriyet ilk giinii olduğu gibi bugün de aynı kıskanç özenle bağlıdır. Kimi zaman zikzaklar olsa da adım adım bu ülkiiye yaklaştığımızın inancını yüreğimizde taşıyonu. . Dünva TürkIş ıızlaştı: % 58 Bankası kaygıh ğ Türkİş, Özal'ın yerdiği çalışma / Geçmiş iki yılın yıpranma payı dahil ^ / yasalarındaki değişiklik istemlerinin bir ^ fkamuda ücret zammı ilk altı ay için W bölümünün TBMM Sağlık ve Sosyal Işler V % 38, ikinci altı ay için % 29 olarak * belirlendL Bu oranlar 1988 için ortalama * Komisyonu'nda görüşülürken yerine getirileceğine ilişkin güvenceyi de kabul etti. % 58 zam anlamına geliyor. ANKARA (Cumhuriyet BBrosu) Türktş sonunda, Başbakan Turgut Özal'ın vaatlerini kabul etti. Türktş yöneticileri, dün Başbakan özal ile yaptıklan üçüncü toplantıda, işçi ücretlerine 1988 yılı için ortalama yüzde 58 zam yapılmasına "evet" dediler. Kamu sözleşmeleri için ücret artışları 1988'de altı aylık dönemler olarak 1t 38 ve "?• 29 olarak, 1989'da da <o 20 ve % 16 olarak belirlendi. 7 Böylece, Türklş, 1986 ve 1987 yılında işçi ücretlerinde yıpranma payırun sadece "yüzde 8" düzeyinde olduğuna da imzasını atmış oldu. Türklş Genel Başkanı Şevket Yılmaz, Başbakan ile anlaştıklan "ortalama yüzde 58*lik" ucret artışının "yüzde 77" olduğunu ileri sttrdü. Söz konusu rakama, zam öncesi ücretle ikinci altı ayda varılan ücret düzeyi karşılaştırılarak ulaştlıyor. Ancak ücretlinin yıllık gelirindekı artışa bakddığında zam yüzde 58 düzeyinde kalıyor.Türktş yöneticileri aynca, Başbakan Özal'ın, Türktş'in çalışma yasalanndaki değişiklik isteklerinin bir bölümünün, bu yasalara ilişkin tasanlar, TBMM Sağlık ve Sosyal Işler Komisyonu'nda görüşülürken yerine getirileceğine ilişkin guvencesini de kabul ettiler. Türktş Genel Başkanı Şevket Yümaz, yaklaşık bir haftadır çeşitli kabine üyeleri ile sürdürdüğü "mekik harekâtını" dün de Devlet Bakanı ve Başbakan Yardımcısı K«ya Erdem ile Devlet Bakanı Kâzım Kamu sözleşmelerinde artış 6 aylık dönemler için % 38 ve % 29 Ücret gelirlerindeki aşınma yakın takipte İnönü çalışma yasalarında değişiklik tasarısını "gözboyama" olarak niteledi CUNEYT ARCAYUREK yazıyor İşçi ve ILD'yu 9 kandırma çabası "Yapılan vaatlerden sonra tasan tam bir hayal kmklığı yaralmıştır" diyen Jnönü, asgari ücretin 150 bin liradan az olmamast Inönü: Hayal kjnklığıyagerektiğini söyledi. rattı. ANKARA (Cumhariyet Bürosu) SHP Genel Başkanı Erdal tnönü, Bakanlar Kurulu'nca TBMM'ye sevk edilen çalışma hayatına ilişkin yasalarda değişiklik yapan yasa tasarısının "göz boyamadan başka bir şey olmadığını" söyledi. İnönü, "Yapılan vaatlerden sonra böyle bir tasannın çıkması tam bir hayal kmklığı yaratmıştır" dedi. tnönü, asgari ücretin 150 bin liradan aşağı olmaması gerektiğini ifade etti. SHP Genel Başkanı Erdal lnönü, dün duzenlediği basın toplantısında, çalışma yaşamına ilişkin yasalarda değişiklik Ongören yasa ta(Arkası Sa. 13, Sü. Tde) Demokratik Kıpırdanma ANKARA "Müdahale konusu" ilgili çevrelerce yatıştırılmaya çalışılıyor. Özellikle Cumhurbaşkanlığı, normal izlenimi vermeye özen gösteren, ama peş peşe olağanüstü çaba ürunü kokan açıklamalar yapıyor. Baransel'in "gecikmeli açıklamalarını" bu apıdan değerlendirmek gerekiyor. Sankı bir kısım basın, yanı sıra muhalefet partileri birbardak (Arkaa Sa. 13, Sü. I'de) Oksay'ı ziyaret ederek devam ettirdi. Şevket Yılmaz ile Genel Sekreter Emin Ktıl, Genel Eğitim Sekreteri Mustafa Başoğlu, dün sabah ilk' olarak Erdem ve Oksay ile yaklaşık 2 saat suren bir toplantı yaptılar. Bu göruşmeden sonra topluca Başbakanlık Konutu'na giderek, Başbakan ile U saat süren bir toplantı yaptılar. Daha sonra bir basın toplantısı yapan Devlet Bakanı Kâzım Oksay, "Türktş yetkilileri ile el sıkıştıklannı" belirttikten sonra Türktş ile Başbakan arasında yapılan görüşmede varılan kararları şöyle açıkladı: "Toplu iş sözleşmeleri zamlan, büliin devlet memurlannda olduğu gibi 6 aylık dönemler halinde yapılacaktır. Süresi sona eren toplu iş sözleşmesinin kapsadığı donemdeki fiyat artışlarıyla bu dönemde çıplak ncretlert yapılan sözleşme zamlan mukayese edilecek ve yapılan zamlar, fiyat arüşlannın gerisinde kalmış ise, bu oran yeni dönem toplu iş sozleşmesinde telafı edilecek tir. Örnek vermek gerekirse, 1 Nisan 1988'de başlayan yeni dönem için önceki 24 aydaki «rtışlar değerlendirikcektir. C c olarak DİE'nin Türkiye geMü nelinde tnketki fiyat endeksleri (Arkaa Sa. 13, Sü. tjcret geliclerindeki aşınmamn "sosyal sorunlara" yol açmasından kaygıh olan Dünya Bankası, yıl başında bu konuyla ilgili özel bir misyon göndermek istedi. Ancak hükümet karşı çıktı. Dünya Bankası'na göre "Türk ekonomisi ücretlilerin gelirlerinin arttırılmasını kaldınr." Türkîş'in asgari ücret raporu Asgari ücret, oransal olarak milli gelir artışınm % 54 gerisinde kaldı. Son 10 ayda da fiyatlar karşısmda % 40 geriledi. 13. Sayfada UFUK GÜLDEMİR WASHINGTON Ücretlilerin gelirlerindeki aşınmamn sosyal sonuüara yol açabüeceginden kaygılı olan Dünya Bankası'nın geçen yılbaşını takiben Türkiye'ye özel bir misyon yollamak üzere girişimlerde bulunduğu, ancak hükümetin karşı çıkması üzerine bundan vazgeçtiği öğrenildi. Cumhuriyet'in edindiği bilgiye göre, Dünya Bankası özellikle son üç ay içinde, sabit gelirlilerin kazançlarmdaki gerilemeden sıkıntı duymaya başladı. Bu sıkıntı her fırsatta Türk makamlanna hissettirildi ve Türk ekonomisinin, işçi ve memurlann gelir lerinde yapılacak iyileştirmeleri kaldırabileceği göruşü işlendi. Dünya Bankası, bu görüşü doğrultusunda "gozle diplomasi" yürütürken, "her ne kadar yaygara (Arkaa Sa. 13, Sü. 2'de) ASGARİÜCRET OYUNU Ekonoroi de Brüksel Komisyonu Türkiyeiçin 'hayır'dedi AT üyeliği hayal tam üyelik başvurusundan sonra konuyu tartışmaktan özellikle kaçınan Ortak Pazar liderlerinin, ilk kez Ankara'nın üyelik perspektifı hakkında görüş bildirmeleri olasılığı doğdu. Güvenilir Topluluk kaynaklanndan edinilen bilgilere göre, "Türkiye sorunu", Brüksel Komisyonu'nun geçen hafta sonu Belçika'nın Tornhout kasabasında yaptığı "genel istisare" oturumunun ana gündem maddelerinden birini oluşturdu. Yalnız "AT hukumeti" durumundaki komisyon üyelerinin katıldığı gizli top(Arkası Sa. 10, Su. 4'te) Türkiye için "büyük bir olumsuz faktör" oluşturan bu karardan sonra, tam üyelik konusunda "mütalaa raporunu" hazırlayacak olan komisyonun, bu raporda Ankara üyeliğini destekleyen herhangi bir görüşe yer vermeyeceği de hemen hemen kesinlik kazandı. Öte yandan, söz konusu karann, yine "gayri resmi" biçimde, haziran ayı sonunda yapılacak AT devlet ve hükümet başkanları zirvesinin gündemine getirileceği de anlaşıldı. Böylelikle, Türkiye'nin Reşat Atabek'i yitirdîk Gazetemizin Yönetim Kurulu Vekili Avukat Reşat Atabek önceki akşam geçirdiği kalp krizi sonucu aramızdan ayrıldı. Haber Merkezi Cumhuriyet Gazetesi Yönetim Kurulu Başkan Vekili Avukat Reşat Atabek önceki akşam geçirdiği bir kalp krizi sonucu öldü. 1911 yıhnda Selanik'te doğan Atabek, tstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi'ni bitirdikten sonra (Arkaa Sa. 10, Sü. 4'te) Başkan Tam üyelik konusunda "mütalaa raporuhu" hazırlayacak olan AT hükümeti durumundaki BrüksĞl Komisyonu, Türkiye'nin uzun vadede de AT'ye tam üye olamayacağı konusunda "gayri resmi" karar aldı. Karar Ankara'yı küstürmemek için 1992 yılına kadar geçerli olarak açıklandı. HADt ULUENGİN BRÜKSEL Ortak Pazar yürutme organı durumundaki Brüksel Komisyonu, "gayri resmi" biçimde, Türkiye'nin AT'ye tam üyeliğinin gercekleşmeyeceği yolunda "ilke kararı" aldı. Bu kararın 1992 yilına kadar geçerli olduğu açıklanmasına rağrnen, aslında, topluluk organının, Ankara üyeliğinin uzun vadede de mümkün olmadığı konusunda gorüş birliğine vardığı öğrenildi. YILMAZ: ORTAKLIK KONSEYİ'NİN TOPLANMASI ZOR. 6. Sayfada Genel Yayın Müdürümuz Hasan Cemal, Boğaziçi Üniversitesi'nde Hurnyet'le birlikte en çok okunan gazete seçılen Cumhuriyet'in ödülunü BÛ Rektörü Prof. Ergun Toğrol'dan aldı. (Fotoğraf: Uygar Gurkan) Oğrenci temsilcîleri partilerden destek istedi İstanbul'da çeşitli üniversitelerden 85 öğrenci açlık grevine başladı. Gazi universitesi'nden 5 öğrenci tutuklandı. ANKARA (Cumhuriyet Bürosu) Üniversitelerin öğrenci dernekleri temsilcileri, sohınlanna çozüm aramak için Ankara'da bir araya geldiler. TBMM Başkanı ile ANAP, SHP ve DYP grup başkan vekillerine sorunlannı anlatan ö|renci temsilcileri, öğrenci dernekleri üzerindeki baskının kaldırıl(Ârkası Sa. 10, Sü. I'de) TahmnRiyad Cumhuriyet'e ve Mumcu'yu ödül arasında tıyor. Çünkü ekmeğimizi daha Boğaziçi Üniversitesi'nde Cumhuriyet Gazetesi, Hürriyet Gazetesi ile birlikte "en çok çok eleştiriden kazanıyoruz diyeAnkaraköprü okunan gazete"; yazarımız Uğur Mumcu da biliriz. Eleştirinin tarih içindeki önemini küçumsememek lazım. Hele bir bilim >uvasında eleştiri "en çok okunan köşe yazarı" seçildi. ohıyor • tstanbul Haber Servisi Bo okunan gazeteler arasında yer al olmasaydı herhalde erişemezdi. uygarlık bugünkü düzeyine TAHRAN/ANKARA (Cumburiyet) Suudi Arabistan'ın tran ile diplomatik ilişkilerini kesmesinin ârdından Tahran'ın Riyad'daki diplomatik çıkarlarıru Türkiye1 nin korumasi isteği, Ankara tarafından kabul edildi. Tahran'da bir açıklama yapan tran başbakanırun siyasi işlerden sorumlu yardımcısı Ali Rıza Muayyeri, Suudi Arabistan yetkililerine, Iran'm bu ülkedeki çıkarlannı Türkiye'nin korumasını istediklerini, ancak şu ana ka(Arkası Sa. 10, Sü. 6'da) ğaziçi Üniversitesi 125. yıl kutlamaları çerçevesinde, öğrenciler arasında yapılan ankette Cumhuriyet Gazetesi, Hürriyet ile biriikte en çok okunan gazete, yazarımız Uğur Mumcu da en çok okunan köşe yazarı seçildi. 7 bin öğrencinin katıldığı ankette seçilenlere ödülleri dün düzenlenen bir törenle verildi. Genel Yayın Müdürümuz Hasan Cemal, törende yaptığı konuşmada, bir bilim yuvasında Cumhuriyet Gazetesi'nin en çok masından buyük mutluluV, duyduğunu belirtti. Bu ödülün Cumhuriyet Gazetesi'nin yayın hayatında o4. yılını kutlama günlerine rastlamasının ayrı bir mutluluk kaynağı olduğunu kaydeden Hasan Cemal şöyle konuştu: "Biz gazeteciler, dışandan pek sevimli göriinmeyiz. Bunda bizim de ufak tefek hatalanmız vardır^ Ama bo>le görünuşümüzün temclinde sanıyorum bizim işimizin, eleştiri olması ya IPI Genel Kurulu pazartesi toplanıyor IPf Direktörü Galliner bu yıl İstanbul'da toplanacak Genel Kurul'a ilk kez Sovyetler Birliği ve Çin Halk Cumhuhyeti'nden temsilcilerin de konuşmacı olarak katüacaklanm açıkladı. 6. Sayfada Bilim Dünyasını Bugün hleyin Cumhuriyet Bilim Teknik, Bugün ve her cumartesi Cumhurıyet 7e birlikte Eleştirel bakış açısı olmaksızın, bu bilim yutaları ve bilim denilen şey olmazdı. Yani bir yerde çok ba&ite indirgeyerek, eleştirinin, eleştirel bakış açısının, çağdaş uygarhğın bugüne kadar gelmesinde bir motor rolü oynadığını söyleyebiliriz. Fakat eleştiri, özgür basının. özgür ortamın olduğu yerde olur. Bu da demokrasi demektir." Üniversitenin gerçek bir bilim yuvası olabilmesi için, orada (Arkaa Sa. 10, Sü. 2'de) 1 MAYIS 11 gösterici tutuklandı tstanbul Haber Senisi Taksim'deki 1 Mayıs olaylan sırasında gözaltına alınan 85 kişiden 11 'i tstanbul DGM'ce tutuklandı. 1 Mayıs'ta Taksim Arutı'na çelenk koymak isteycn ve yürüyüş yapanlardan, polisin cop kullanarak (Arkaa Sa. 13, Sü. I'de) NADIR NADt • Grevciler yılmıyor Polisin müdahale ettiği ı\owa Huta çelik tesislerinde yeni bir grev komitesi kurularak greve devam edildiği bildirildi. 3. Sayfada • İmrahor Anıtı yok oluyor tstanbul'daki birçok tarihi yapı kaderine terk edildi. 4. Sayfada • 'Biz Duvar Yazısıyız' affedildi Gülay ve Firuz Kutal, Norveç'teki yayınevinden özür dilediler. 5. Sayfada • 1402'liklerin öyküleri Öğretim kadrosunun dışma itilenlerden kimi şimdi şoför olarak çalışıyor, kimi sebze satıyor, kimi işçilik yapıyor. Orta Sayfada • TMMOB Genel Kurulu: Genel kurula SHP Genel Başkanı Erdal lnönit ile Bayındırhk ve tskân Bakanı Safa Giray katıldı. Orta Sayfada Bulgarlarla yapılan ikili görüsmeler sonunda, dünya rekortmeni Naim Süleymanoğlu'nun Seul'de yarışması için izin çıktı. Spor'da Efes'te Davos müziği Türk Yunan Dostluk Derneğı Başkanı Akurgal; Theodorakis, Hacıdakis ve Maria Faranduh'nin Turkiye'de konser vereceklerini söyledi Arka Sayfada • Didim betonlaşma' tehdidi altında Turistik belde Didim 'de aşırı ve plansız yapılaşma ve altyapı yetersizliği, turistik tesis sahiplerini 'turisti kaçıracağız' endişesine sürüklüyor. Arka Sayfada 9 • Naim'e izin çıktı Dün UGUR MUMCU GOZLEM Aman Aman••• Darbe... Müdahale... İhtilal... CIA... Son günlerde bu kavramlar çok kullanılır oldu.. Oldu da kimse Amerikalıtarın Türkiye'ye hangi tonudâ kızdıklarını bir türlü anlayamadı. Yahu efendim... Kaç zamandrr yazıyoruz, çiziyoruz.. Anlatamadık galıba. TürkAmenkan ilişkileri kopme noktasında... (Arkaa Sa. 10, Sü. Tde) f