Katalog

6 EYLÜL 1987 KÜLTÜRYAŞAM HAYVANLAR İSMAİL GÜLGEÇ CUMHURIYET/5 Moskova ChagalPi kucakkyor Chagall'in doğumunun 100. yıh dolayısıyla Puşkin Afüzesi'nde düzenlenen sergide sanatçının 250'den fazla yapıtı yer alıyor. Sovyet sanat çevrelerinde, ülkeyi terk edişinden 65 yıl sonra Chagall sergisi düzenlenmesini, glasnost kampanyasına borçlu olduklan kanısı egemen. MOSKOVA (AP) Marc Chagall'in doğumundan yüz yıl, Sovyetler Birliği'ni terk edişinden de 65 yıl sonra anayurdundaki ilk büyük sergisi geçen çarşamba günü açüdı. Puşkin Sanat Müzesi'nde düzenlenen sergi dolayısıyla Chagall'in 250'den fazla resmi, taşbaskısı ve deseni Soyvetler Birliği'ndeki çeşitli muzelerin depolanndan çıkanlarak bir araya getirıldi. Bu arada, Fransa ve ABD'deki özel koleksiyonlardan da birçok Chagall tablosu ödünç alındı. Ülkenin önde gelen ozanlanndan ve Chagall sergısınin duzenleyicilerinden Andrey Voznesenski,"Chagall yıırduna dondnğii ya da en azından yapıtlan ddndüğıi için mutluluk duymalıyız" dedi. Geçmişteki siyasal çatışmalann, artık hayatta olmayan sanatçıyı "resmi savgınlık"tan yoksun bıraknğını belırten Voznesenski, Sovyet hükümetinin "zamanla" Chagall konusunda daha uygun bir tutum benimseyeceğini söyledi. Ekim Devrimi'nden beş yıl sonra, 1922'de ülkesinden aynlan Chagall daha o sıralar kendini kabul ettirmiş bir sanatçıydı. Bu arada, bir Sovyet gazetecı de, Sovyetler Birliği'ndeki Yahudi topluluğunu kastederek, "Bu sergi bizirn için buyuk bir fırsat" dedi. "Bu buyuk ressamın Yahudi yaşamı uzerine yapıtlarını Sovyetler Birtigi'nde gorebilecegimizi hiç ummuyorduk." 28 Mart 1985'te yuzuncu yaşını kutlamasına yalnızca iki yıl kala Fransa'da ölen Chagall'in yapıtlarından oluşan sergiyi Moskova'da yaklaşık 500 bin kişinin gezmesi bekleniyor. 11 ekime kadar sürecek olan Chagall sergisine girmek de Moskova'da sorun oldu. Chagall'in yapıtlannın son altnuş yıldır nerelerde saklandığı, nasıl hâlâ bir sır olarak tutuluyorsa, her gün Puşkin Muzesi'nin gişesine kaç bilet verileceği de sır gibi saklanıyor. Serginin resmi açılışından önce gazeteleri ziyaret eden Puşkin Müzesi Müdiresi lrina A. Antonova, "Sergiyi etimizden geldigi kadar çok insana gezdirmeye çalışacagız" demekle yetindi. Yüzlerce sanatseverin, Moskova kentinin merkezinde yer alan Puşkin Muzesi'nin gişesi önünde kuyruk oluşturduğu göruldu. Müzenin gişe görevlisı ise, "Bize ne kadar bilet verilirse o kadar bilet satanz. Sergiyi yann kaç kişinin gezecegini nereden bilebilirim?" dedi. Bu arada, yalnızca basın mensuplannın ve çağnhlann girebildiği açılışa katılabilmek için Komunist Partisi üyelerinin kapıya gelerek kartlarını gösterdikleri, ancak kapıda görevli olan tıknaz, yaşlı kadının kendilerini içeri almamakta direttiği gözlemlendi. Chagall'in çalışmalarını 1900'lerin başmdaki ilk gençlik yıllanndan, ölümunden hemen Glasnost rüzgân, Marc ChagalVi de 65 yıl sonra ülkestne taşıdı KİM KtME DUM DUMA B£H/ç Glasnost rüzgân Novosti Basın Ajansı ise, yayımladıgı haberde şunları belirtti: "Bugün Glasnost'un anndıncı ruzgtrlan, yurtdışındaki uzun yaşanuna karşın ana>urdunu reddetmeyi bir an bile aklından geçiraıeyen bu insanın yaratıcı çauşmalannı kapsamlı bir biçimdc bizlere getiriyor." Nıtekim, Sovyetler Birliği'ndeki sanat çevreleri de, Chagall'in büyük bir sergisinin ılk kez düzenlenmesini, Mihail Gorbaçov'un önderlik ettiği glasnost ya da açıkük kampanyasına borçlu olduklan kanısında. SON BÜYÜK YAPITI Mart Chagall'in 95 yasvtdayken Chicago Rehabiütasyon Enstitüsü için yaptıfı resim dokumalı duvar hahst, sanatçının son büyük yapıtı sayıhyor. ChagaUin yapıtı geçen yti Chicago'daki Enstitüyt konulmustu. öncesine kadar kapsa>an koleksiyon, Puşkin Muzesi'nin iki büyük salonunda sergileniyor. Chagall'in ılk tablolanndan birçoğunda, 1922'de göç etmelerinden önce Vitebsk'teki evierinde ilk kansı Bella ve kuçuk kızları lda görülüyor. Bu resimler, 1973'te Moskova'ya geldiğinde Chagall tarafından Tretyakov Galerisi'ne verilmişti. Yahudi kökenli bir sanatçı olan Marc Chagall, yaşamının buyuk bir bölumünu Fransa'da geçirmiş ve Fransız yurttaşlığına kabul edilmişti. Ancak Chagall, 1940'larda Fransa Nazilerin işgaline uğradığında, ABD'ye gitmiş ve yedi yıl bu ülkede kalmıştı. Marc Chagall, 31 yaşındayken, Vitebsk'teki bütün sanat etkinliklerinden sorumlu komıserlik görevini ustlenmişti. Sanatçı, Ekim Devrimı'nin birinci yıldönümü dolayısıyla kenti her biri bir ev buyüklüğünde resımlerle donatmıştı. Bu dev boyutlu resimlerde çiftlik hayvanları ve sirk cambazlan betimleniyordu. Kent, baştan başa bir şenlik yerine donmuştu. Ancak yetkililer, Chagall'in bu "kutlama eylemi"nden hiç hoşnut kalmadıiar ve "Bütun bunlann MarVla ve Lenin'le ne ilgisi var?" diye sordular. Bu turden anlaşmazlıkların arabksız surmesi üzerine, 1922'de Chagall ülkesinden aynlarak Berlin'e gitti. Chagall, butun hayatı boyunca Sovyetler Birliği'ne yalnızca bir kez, o da 1973'te kısa bir ziyaret için geri dondu. Nitekim, sanatçının buyuk çaplı bir sergisinin düzenlenmesi duşuncesi de, Chagall'in bu zıyareti sırasında Puşkin Muzesi'ni gezmesiyle biçimlendi. PtKNtK PtYALE MADRA İÇİNE OOtCMUTUM/ ÇOÛOKİ BLLYÜK SEVİNOEB1MN ) Kansı da geldi öte yandan, Chagall'in 82 yaşındaki kansı Valentina, Guney Fransa'da St. Paul de Vence'daki evinden serginin açılışına geldi. Valentina, sergiye, özel koleksiyonundaki 50 tabloyu da getirdi. Chagall'in anavatanında gereğince onurlandırıhp onurlandınlmadığı yolundaki bir sonıyu Bayan Chagall şöyle yanıtladı: "Gerek bu sergiden, gerek koounın Sovyet külturunde aldıgı büyük ve saygıu yerden çok memnonum." Chagall'in kızı tda da sergiye 10 tabloyla katkıda bulundu. tda'run verdiği tablolar arasında Chagall'in 1914'te Paris'te gerçekleştirdiği "Gazete Satıcısı" adlı yapıtı da bulunuyor. Tabloda, karanlık bir sokakta gazete satan yaşlı bir Yahudi betimleniyor. H1ZLJ GAZETECİ SECDET ŞEN AHUVAmtfOSUN PEKı KOSKOCA PMlHN ORTASttiPA P ISARET İOK, 0/SEİ YOK 100. YAŞINIKUTLAYAMAM1ŞTI Marc Chagall, yüzuncu yaşmı kutlamasına yalnızca iki yıl kala, 28 Mart 1985te Fransa 'da ölmustü. Şimdi sanatçının 100. doğum yıh, anayurdu Sovyetler Btrtiğinde dev bir sergiyle kutlanıyor. Müziği, zamanın hep önünde Cazın "Yeni Dalga"sımn başını çeken çok önemli birkaç sanatçıdan biri sayılan John Coltrane'in zamansız ölümü, onun günümüze kadar gelen etkilerini hiç engellemedi. Kansı Alice'le alışverişe çıktıklannda, süpermarkette flüt çalışacak kadar zamansızlık çeken Coltrane haklı çıktu Zamana yenildL Ama müziği zamanın hep önünde gidecek gibL SADETTİN DAVRAN Miles Davis, 1970'te Jimi HendriVin cenaze töreninden sonra çevresini saran gazetecilere ender açıklamalanndan birinde bulunmuştu: "Onunla çalmış olmayı çok isterdim, ama içim rahat, artık Coltraneie çalacak." Kısa yaşamında cazın yatağını değiştirecek güçteki müziğiyle ölümsüzleşen buyuk tenorcu John Coltrane'i ölümünun 20. yıhnda yalnız birlikte çaldığı müzisyenler değil, tum caz dunyası tutkuyla anıyor. Coltrane 1%7'de 41 yaşında öldüğünde ardında, sayısız saksofoncunun yanı başından hiç eksik olmayan nıhu başta olmak üzere, paha biçilmez değerde hazineler bırakmıştı. Cazın "Yeni Dalga"sının başını çeken birkaç çok önemli sanatçıdan biri olan Coltrane'in zamansız öliimu onun günümüze dek gelen etkilerini hiç engellemedi. Onun caz tarihinin en uzun, deyim yerindeyse "maraton" sololanmn belgelediği araştıncı, sorgulayıcı, giderek tedirgin edici yanlanyla caz dunyasında edindiği çok özei yeri bir daha kimse alamadı. 1950'lerin başlannda Dizzy Gillespie ile çaldığı yıllarda adı duyulmaya başlayan Coltrane, 1955'te Miles Davis'in ünlü beşlisine katıldı. Sadece 1.5 yıl sürecek olan bu birliktelik iki uzlaşmaz ozanın arasındaki tarihsel titreşimi de saptar: "Tallest Trees" (En Uzun Ağaçlar). Coltrane bu ilginç arayışlarını ertesi yıl katıldığı, kimselere benzemeyen bir başka dervış olan Thelonious Monk'un topluluğunda da surdürdü. Monk'un tümuyle kendine özgu armoni duygusu sayısız sanatçıyı olduğu gıbi Coltrane'i de kanatlandırdı. ("Thelonious Mook ve aynlmaz bir altbenı ıdı sanki. Dörtlü'nün çok sayıda urünu arasında ozel bir yeri olan, Karen Blixen'in kıtabının uzerindeki örumcek ağlarının kalkmasından çeyrek yuzyıl once yaptığı "Africa Brass' albümundeki 16 dakika 26 saniyelik "Africa" adlı Coltrane bestesı, suya gelen fillerin ayak sesleri, kaplanların çığlıkları ve kıtanın tüm kara talihi ile meraklısının emrindedir. Cazın ABD dışındaki kültürlere açılması, giderek kucaklaşması evresinin öncüsu, baş kişisiydı Coltrane. . . Geniş plak koleksıyonu ıçınde Afrika, erken İngiliz, Yunan ve Hint muziği onemlı yer tutuyordu. Hınt muziğine duyduğu ilgi tenor saksofonunun da ilk kez duyulduğu "My Favourite Things" albumünde belirgındir. Oğullarından birine Ravi adını koymuştu. Hint muziği etkisi 1959'da Coltrane'in de yer aldığı Miles Davis'in unlu "Kind Of Blue" adlı albumünde de çok güçludur. Ve butun bunlar Beatles'ın Hindıstan seferlerinden çok önce olmuştu. * Coltrane araştırmaktan vazgeçmiyordu. Ornette Coleman 1 ın "Özgur Caz" deneyimlerinden çok etkilenmişti Archie Shepp, Pharoak Sanders, Freddie Hulbard gıbi adların da yer aldığı yeni bir topluluk kurdu (1965). "Ascension" ve "Meditations" adlı albümler ozellikle bir başka çok kişisel tenorcu olan Sanders'la Coltrane'in arasındaki yoğın titreşim alışverişinin de tanığıdır. Daha sonra topluluğa ikinci eşi olan piyanist Alice Coltrane de katıldı. Coltrane'in "hiç dinmediğinden" yakındığı tek titreşim Manhattan adasının dibinden geliyordu. Canını attığı Ne\\ York yakınlarındaki Huntıngton'da satın aldığı 12 odalı e\inde buyuk ünu ve servetine karşılık; içedonük, alçakgönullu bir yaşam surdurdu. Kansı Alice'le alışverişe çıktıklannda süpermarkette flut çalışacak kadar "zamansızlık" çeken Coltrane haklı çıktı. Zamana yenildi. Ama muziği zamanın hep önunde gidecek gibı gorunuyor. Cazın "Yeni Dalga"cısı John Coltrane öleli20yıl oldu Gençtik Tîyutrosu'nda 3 boyutlu Karagöz ANKARA (Cumhuriyet Burosu) Gençlik ve Çocuk Tiyatrosu, Karagöz gölge oyununu yeni sezonda uç boyutlu oynayacak. Tiyatronun repertuarında 16'sı yeni 18 oyun yer alıyor. Gençlik ve Çocuk Tiyatrosu Ankara'da beş, tstanbul'da üç, Izmir'de uç, Bursa'da iki, Adana'da iki, Trabzon'da üç oyun sergileyecek. Gençlik ve Çocuk Tiyatrosu Müduru Tansu Aytar, yeni sezon repertuarını dun duzenlediği basın toplantısında açıkladı. Aytar, yeni sezonda tiyatronun en buyuk yeniliğinin TurkiyeÇekoslovakya kulturel değişim programı uyannca Ankara'da kurulacak olan "Kara Kukla" :ıyatrosu olduğunu soyledi. Aytar, Turklerin geleneksel Karagöz golge oyununa Batı'nın sahip çıktığını ve Karagöz'ün Türkiye^ de giderek unutulduğunu kaydederek, uç boyutlu sahnelenecek olan Karagöz'ün yeni kuşaklara sevdirilmeye çalışılacağını anlattı. Aytar, diğer bir yeniliğin de genç oyun yazarı olan Coşkun Irmak'ın gençlerin sorunlanyla ilgili olarak yazdığı "Kuş" adlı tek kişilik ve tek perdelik oyununun laboratuvar tiyatro olarak sahnelenmesı olacağını biidirdi. Aytar, Yeni Sahne'de oynanacak olan "Kuş"un yazarının, yonetmenin ve oyuncusunun oyundan sonra izleyiciyle karşı karşıya getirileceğini ve oyun uzerine tartışnıa ortamı yaratılacağını açıkladı. Aytar'ın verdiği bilgiye gore Karagoz Tiyatrosu sahne onundekı bir perdede yıne geleneksel olarak sergilenecek. Bu gosterımin hemen ardından sahnenin önundeki tul perde ışıklandırılacak ve arkada geleneksel giysiler giyen oyuncular golge gibi tul perdeye yansıtılacak. Uçuncu aşamada tul perdenin kaldırılmasıyla sanatçılar izleyiciyle karşı karşıya gelecek ve aynı oyun bu kez üç boyutlu olarak oynanacak. ÇİZGİLİK KÂMİL MASARACl AĞAÇ YAŞKEN EĞtlİR KEMAL GÖKHAS /ie cfanek "o'dd»' rtııelbekke. John Coltrane John Coltrane" albumü) Gillespie, Miles ve Monk. Coltrane için artık deniz bıtmişti. Kendi topluluklarını kurmaya, kendi muziğini çalmaya başladı. "Good Bait". "Traneing IB", 1950'lerin sonlanndaki Coltrane muziğinin ılk coşkulu örnekleridir. Ve Coltrane piyanoda McCoy Tyner, basta Jinuny Garrison ve davulda Dvin Jones'tan oluşan unutulmaz dortlusunu kurdu. Olağanustu guçteki sanatçılardan kurulu bu dortlunun 196065 yılları arasındaki urunleri cazı günumuze taşıyan en önemli koprülerden bırıni oluştunır. Coltrane hep "İlk titreşim" diyordu, "herşe>i belirler." Bunu ve Coltrane'i belki de en iyı anlayan muzisyen Elvın Jonestu. Coltrane'i uzun yıllar uçuran, pek çoklanna gore butun zamanlann bu en buyuk davulcusu, 1. Bılsak Caz Şenhği'nin çağrılısı olarak tstanbul'a geldiğinde bu ihşkiyi şoyle anlatmıştı: "Hangi notayı üfleyeceğini garip bir biçimde ondan once sezer, ona gore vururdum. Buna hep şaşardı." Jones, Coltrane'in zaman zaman 30 dakikayı geçen sololarının yalnız eşlikçısı değıl. TARIHTE BUGUN MÜMTAZARHLAN 19S5'TB SUGÛN, DEMOKBAr PA/ZTl 6 Eylül 67 EYLUL OLÂYIAR/L ZAMANtfvMrİS '. 6 EYLÜL GUHU, EtiSPKES SAZETES/, YUUAMIS7ANOAffULOAJAAlATATURK'UH DO6OU6U EV/Kl BoMBALAHOlĞlNl YAZMIŞ, RADYO DA BU HASERl DO6RULAM/fTT. PROKESTO YURJJYÜŞÛ SfÇlltfA/DE BAÇLAYAN OLAYLAR, AKŞAM BUYUMÜŞ, AZtNLIKLARA Air İŞYEfH VE KOMjnAR/H YAĞMALAfJMASl, YAKILIP YIKllMASIYlA DEHŞET VEGİCİ goYi/rzyysA c/LAÇMfr/. EN ÖMEMLI KARIŞIKLIK IST?WBUL' DA GERÇ&CLEÇMIÇ, 3 KJÇtNfN OU>UĞu,3O K/ÇrtJlfJ YARALANOI&I SALDIRI {/£ ÇAPüL OLAYLARfMOA, SSlNlAŞKtN fif YERtYLE S/RO*C7£ KILİSELEROE 7#PetP EPlLMtfTf. OLAYLAK VEP£~NIYLE S1KIYONET7M ILAN EDlLECEK, ANCAk. KOİ/UŞTURMALAR SONUÇ VERA4lYECEXTİ. ASIL SuYUK DAVA İSE 196O'r*A/ SOM&I YASSIAMPA GORULECEKr/ie... 50 YIL ÖNCE CumhuriYef Evkaf susuz kaldı Evkaf, Belediyeler kanununa tevfikan kendisine aid olan suları Beledıye sular ıdaresine devretmıştı. Buna mukabil Evkafa aid bazı müessesatta kullanılacak suları Belediye vermekte devam edecekti. Halbuki tıfo vukuatımn 6 Eylül 1937 Beledıyeye müracaatle kendi sularım Beledıyeye devrettiği halde bılahare susuz bırakılmasından ve yahud verilecek olan sular için para ıstenilmesinden şikâyet etmısür. Belediyentn Evkafm arzusunu ıs'af edeceği zannediliyor. 19371987 çoğalması üzerine bu sulardan bir kısmı kapatılmıs, Evkaf da susuz kaimıştır. tstanbul Evkaf mudurluğu Sular ıdaresine müracaatle müesseselerine su verilmesını istemişse de tdare, Terkos suyunu ucretsiz veremiyeceğini bildırmişıir. Bu vaziyet karşısmda Evkaf SVECıA Markatı «ııt trtmnat u>mıtiır MAKİNASININ JürK/IorupQ LTD srf. i(u*t • • • • • • « • N