Katalog

6 EYLÜL 1987 EKONOMİ CUMHURİYET/U AYDAN AYA EKONOMİ DUNY\SI Sıcaklar, yeriıti ekonominin canlı havasına bırakıyor Ağustos ayında günler, grevler, lokavtlar, şirket kurtarma operasyonlan, yeni dış borç arayışları, banka operasyonları, trilyonluk ihale savaşları, borsa krizleri, OECD uyarılarıyla geçti. Ayın sonlarına doğru, referandum mücadelesinin ateşi yükselirken, bunaltıcı sıcaklar yerini sonbahann dingin havasına bırakmaya basladı. Ekonomi dünyası ağustos ayına, bir önceki ay başlayan serbest faiz fırtınasının etkisıyte girdi. Ancak, temmuz ayı boleştırmeden sorumlu Başbakanlı Danışmanı Cengiz IsrafiVin çabalarına karşın artık ok yaydan çıkmıştı ve hisse senedi fiyatlan görülmedik bir hizla düşmeye başladı. Ozelleştirme tartışmaları, Borsa üyelerinın hükümeti suçlamalarına hatta zaman zaman "Dev/etr haksız kazanç peşinde koşmakla" itham etmelerine kadar sürdü. Bu sıralarda, teknokrat ve bürokratlar da hükümeti, "hatkoylaması, ekcnomiyi unutturAyın dığer onemli olayları arasında. Anadolu Endüstri Holding'in borçlarıyla ilgilı, alacaklı bankaların art arda toplantı yapmaları, Garanti Bankası'nın Ercan Holding hakkında haciz kararı aldırması, daha sonra aralannda anlaşmaları sayılabilir. Daha sonra, kamu bankaların da görev devir teslımleri izlendi. Önce, Halk Bankası Genel Müdürü Ahmet Ertuğrul görevinden alınarak, yerine yeni prenslerden olduğu söylenen Coşkun Ulusoy getırildi. Daha bu kararın murekkebi kurumadan bu kez de Vakıflar Bankası Genel Müdürü Sami Erdem görevinden alındı ve yerine İsmet Alver atandı. Ağustos ayı içinde kendı bankasını kurma hazırlıkları içindeki Hüsnü Ûzyeğin, Yapı Kredi Bankası Genel Müdürlüğü görevinı, "eski mesai arkadaşı Burhan Karaçam'a devretti. Herkesin iç gelişmelere kulak verdiğı günlerde, Ekonomik İşbirlığı ve Kalkınma Örgütü'nden de bir uyarı geldi. OECD. "İç talep hızla artiyor, döviz rezervleri yeterince yüksek değıl, kamu yatırımlannı hâlâ kısamadtnız" diyerek, Türkiye'nin dış itibarının sarsılabileceği uyansında bulunuyordu. Merkez Bankası'mn taze başkanı Rüşdü Saracoğlu'nun dış borç aramaya yurtdışına gittiği günlerde, TÜSİAD Başkanı Ömer Dinçkök demokrasiyi savunuyordu. Ve ayın en sürpriz gelişmelerinden ikisi de Seydişehir ve Antalya Ferrokrom'da uzun süredir devam eden grevlerin bıtmesiydi. Bu gelışmeler "sürpriz"d\. Çünkü Başbakan Özal, grevcılere, "Grevı bıtırin, yoksa fabrikayı kapatırım" tehdidini savurmuştu. Bu tehdide karşın. grev surmüş ve kamu işveren anlaşma masasına oturmak zorunda kalmıştı. Daha önce, yoğun talep nedeniyle hisre Tenetlerini, Borsa aa oluşan fıyatın üzerindp satan karaborsaalar, şimdilerde "Her türli kâğıt bulunur" gibi sloganlarla ellerindeki hisse senetlerini ucuzdan satmaya çalışıyorlar. Ekonomi Servisi Hisse senedindeki karaborsa tersine döndü. Iki hafta onceye kadar ellerindeki hisse senedini Borsa fiyatının üzerinde karaborsa satanlar, bugünlerde mallarını satabilmek için, piyasa fiyatırun altına inerek müşteri arar hale geldiler. Hisse senedi fiyatındaki hızlı tırmanış sonucu, Borsa girişinde oluşan karaborsa seansındaki büyuk kalabalık da yavaş yavaş azalmaya başladı. Borsa'dan kapı dışarı edilen karaborsaalar, 15 gün önceye kadar Borsa fiyatı üzerine yüzde 10 ekleyerek sattıkları kâğıtlan şimdi caddede, Ustelik piyasa fiyatının altında satmaya çalışıyorlar. Artık Borsa önunde, gelip geçenlere bile, geçmiş dönemlerdeki yabancı sigara satışını hatırlatan "Her tiirlü kâgıt var abi, Borsa fi^tının altıoda, verelim mi?" gibi satış yöntemlerine rastlanır oldu. Iki hafta öncesine kadar boğalann hâkim olduğu Borsa'da şimdi Borsamız alatıırka Denaadet Vthvilat Bonaa 1866'da bu N M da açüth. Galata'daki bu borsada bir an Süveyş Kanah hisseleri de satıldu ayılann hâkimiyeti var. Borsa dilinde boğalar, hareketliliği ve alımsatımı, ayılar ise hareketsizliği simgeliyor. Bu durum Borsanın günluk işlem hacminde yaklaşık yarı yanya bir düşüşe yol açtı. Borsa'nın yakalandığı ozelleştirme krizine, Başbakan özal'ın, 22 ağustos cumartesi günü yaptığı basın toplantısında, 7 şirketteki kamuya ait hisselerin Borsa1 da satılacağını açıklaması neden oldu. Toplamı 300 milyar liraya varacak bu satışlar, 24 ağustos pazartesi günü başlayan seanslarda paniğe yol açtı. Herkes VakıfHan, tstanbul Menkul Kıymetler Borsan kurulana dek hisse senedi aüm satmUarvan yapıldığı yer oldu. 1985 yümm sonunda kurulan ve çahsmaya başlayan İMKB, önümüzdekt ay içinde Ibphane'deki yeni yerine tasmacak. elindeki mah satmak istiyordu, hisse senetleri fiyatlarında toplu düşüşler başladı. Aracı uyeler Borsa'da yukluce satış emirleri verirlerken, küçük yatınmcılar da bankerlik kuruluşları onünde uzun kuyruklar oluşturdular. Bunlardan bazılan, malını satmamaya ikna edilerek geri döndürüldu. Baalarının mah ise, Borsa fiyatının altında satın alındı. Başbakanlık Danışmanı Cengiz tsrafil ise, Borsa'da başlayan bu ozelleştirme paniğini önJemek için Borsa'yı ziyaret etti, aracı üyelerle gorüştü ve onlan yatıştırmaya çahştı. 'Çok konuşmak zararlı9 Borsa Başkanı Muharrem Karslı bugünkü Borsa'nın gelişmesi için kaçınılması gereken şeyler konusunda şunları söyledi: "Borsa'nın gelişmesini engellevecek bir numaralı hareket, Borsa'ya raudahalede bulunmaktır. Borsa'da fiyat oluşumuna ancak iktisadi \ollardan mudahale edilebilir. Borsa'nın gelişmesini engellevecek ikinci onemli konu, Borsa hakkında * • • • • • • '' e r > geri gereksiz konuşmalar yapmaktır. Son günlerde yoğun bir kamuoyu ilgisiyle karşılaştık. Kamuoyunda Borsa'nın gidişinin kötii olduğu, fiyatların aşırı bir şekilde tırmandığı, bu tırmanışın sonunda yeni bir bankerier faciasının olacağı gibi sözler soylendi. Bu sozler her defasında fiyatların dalgalanmasına neden oldu ve Borsa'ya zararı dokundu." yunca gündemden düşmeyen serbest faiz, geçen ayın ortasına gelmeden saman alevi gıbi söndü. Yerini, Istanbul Menkul Kıymetler Borsası'nda esen ozelleştirme rüzgânyla, referanduma bıraktı. Hükümetin aylar öncesinden ilan ettiği, özel şirketlerdeki kamu htsselerinin Borsa'da satılması olayı, ağustosun ikinci yarısında kapiyı çaldı. Ozelleştirme, hem de Başbakan Öza/'ın geniş bir basın toplantısıyla ilan edildı. Ve ne olduysa bundan sonra oldu. Özel du" şeklinde uyarmadan edemediler. Ankara bürokrasisine göre, yüzde 6.8'e ulaşması beklenen büyüme hızı makro dengeleri önemli ölçüde bozma yolundaydı. "Ekonominin ısısı tehlikelı biçimde yükseldi" diyordu teknisyenler. Gerçekten de, bırçok gösterge açık seçik bu uyarıyı yapıyordu. Emisyon 3 tnlyonu geçmiş, iç borçlanma ödemeleri tüm memur maaşlarının üstüne çıkmıştı. Artık iç borç anaparasından daha çok, faiz ödenmeye başlanmıştı. Boğalann yılı Ekonomi Servisi 1987 dün nn borsaya hücum etmesi üzeriya çapındaki hisse senedi yatı ne Milano Borsası endeksi 1984'ten 1986 ortalarına kadar nmcılan için bereketli bir yıl olayüzde 400'lük bir artış gösterdi. rak tarihe geçecek. Hisse senedi fiyatlarında patlama gorülen ve Milano'da 250 hisse senedi işlem görmesine rağmen ltalyan yaşam endekslerin sürekli tırmandığı tarzmın iyi bir örneği olan bortek borsa tMKB değil. Son yıllarda endeks ve hisse saya yoğun ilgi hâlâ devam ediyor. senedi fiyatlarında hızlı tırmanış • New York: New York Borsagörülen borsalar şunlar: sı toplam 1500 • Mexico şirketin hisse City: Time dersenedinin işlem gisi bu borsayı 1987'nin dk aSti aymda hisse gorduğu ve dünyanın en seneöı borsaiannda gunde 150 milateşli ve yatıyerel para yon hissenin el nmalannın en »•birimlerme değiştirdiği dev çabuk zengin ' göre %artış bır borsa. Dow olduğu borsa Jones endüstriolarak tanımlıyel ortalaması yor. Uzmanlar hızla 3 bin pubu yılın ilk yaana yaklaşıyor. rısında hisse Geçen ay 2700 senedi fiyatlapuanı geçen rında ortalama endeks, son beş yüzde 243'lük yılda 1900 puartış kaydedi MexıccCity Lcndra Tokya NevtYork andan fazla len bu borsadaki "mali fıesta"nın, eninde sokazandı. Amerikahların "boğa nunda biteceğini söylüyorlar. piyasası" olarak tanımladıklan fıyatlardaki hızlı tırmanış, geçen• Seul: Güney Kore'nin bu lerde 5. yılını doldurdu. borsası da fıyatlann hızla tırBu yıl, dünyada dikkati ceken mandığı, yatınmcıların tatlı kârbaşka borsalar da var. Örneğin lar peşinde olduğu bir borsa. ÜlTokyo Borsası bu borsalar arakede demokrasiye geçileceği yosında sayılabilir. Tokyo Borsalundaki beklentilerin ardından sı'nda işlem gören hisse senetletemmuz ayının ilk 3 haftasında rini değerlendiren Nikkei Dow borsa endeksi yuzde 29*luk bir endeksinde bu yıl büyük dalgaartış gösterdi. lanmalar oldu. • Milano: Ortadirek Italyanla 1986'da dünya borsaları bereketli TARİHÇE Ekonomi Servisi Borsa sozcuğü Van der Bourse ailesinin adından kaynaklanıyor. Ekonomi Ansiklopedisi'nde Prof. Feridun Ergin, borsa teriminin kökenlerini şöyle açıklıyor: "Borsa terimin kökü, Fransızcadaki bourse sozcüğüdur. Bourse, kese demektir. Savary'nin 1673'te yayımlanmış Ticaret Sözlüğü'ne göre, Bruges kentinde Hotel des Bourses denilen bir han vardı. Han sahibinin adı Van der Bourse ve hanın arrnası da bir arada üç keseydi. Öbür kentlerden gelen tacirler, burada örnek uzerinden alışveriş yaparlardı. Döviz ve senet işlemleri de yapıhrdı. Ortaçağdan beri fuarlarda benzer işlemler yapıldığı bilinmektedir. Ancak alım satımlann sürekli olduğu Hotel des Bourses ün yapmış ve kıta Avrupa'sında kurulacak borsalara adını vçrdi." GUNUN HABERLERt Emisyon yine yükseldi ANKARA (AA) Ağustos ayının ilk haftasında 3 trilyon lira sınınm geçen ve ay ortasmda gerilemeye başlayan emisyon hacmi, son haftada yeniden 22 milyar lira arttv Bir önceki hafta 2 trilyon 920.8 milyar lira düzeyinde bulunan emisyon, 28 ağustos itibariyle 2 trilyon 943.6 milyar. liraya ulaştı. muhatap olduğu kitlenin saptanmasını istiyoruz. Hükümet bunu beliriesin ki kime ucuz kredi vereceğimızi bilelim" dedi B06A PİY ASALAR1 ABD faiz oranları VVASHINGTON (AA) ABD Merkez Bankası FED, reeskont faiz oranınu dün yüzde S.S'ten yüzde 6'ya yükseltti Federal Merkez Bankası'ndan yapılan açıklamada, kararın, enflasyonist baskıların, zamanında ve etkin bir biçimde önlenmesi için alındığı kaydedildi. FED'in reeskont faiz oranını yüzde 6'ya çıkarmasınm hemen ardmdan, Chase Manhattan, Chemical Bank ile Manufacturers Hanover faizı yüzde 8.75'e çıkardılar. 1929 BUNALEVH 29 Ekim 1929 günü New York Borsası'nda yatınmalar hisse senetleri ile kaplı yerlerde yürüyorlar ve birbirlerine artık hiçbir değer ifade etmeyen kâğıt parçalannı satmaya çalışıyorlardı. New York Borsası'nda tüm alışveriş, felce uğramış ve tarihe 1929 BüVUK Depresyonu olarak geçen, 10 yıl süren buyuk ekonomik bozgun başlamıştı. Prof. Demir Demirgil depresyonun nedenlerini Söyle sıralıyor: • Kredi yapısının borsa kriziyle yıkılması,» Yanhş para politikası, • lşsizliğin artması,» Kötüleşen gelir dağıhmı, • Milli gelirdeki düşuş. KDV^de basarutızhk ANKARA (ANKA) Katma Değer Vergisi (KDV) tahsilatmda bu yıl geçen yıla göre başansız kalındığı gözleniyor. Maliye ve Gü'mrük Bakanlığt'mn verilerine göre, yılın ilk yedi ayhk döneminde tahakkuk eden toplam KDV miktan geçen yılın eşdönemine göre yüzde 77.1, tahsil edilen KDV miktan ise yüzde 47.1 oranmda artış kaydetti. G. Afrikah firma ANKARA (AA) Türkiye'nin bazı bölgelerinde altm olduğuna ilişkin bulgular, yabancı fırmalann iştahını kabarttu Güney Afrika'mn altm yataklarımn büyük bölümünde arama ve işletme faaliyetlerini sürdüren dev kunıluş "Anglo Amonko", Türkiye'dekı altın yataklarımn arama ve işletilmesine talip olduğunu bildirdi Ucuz krediye tanunlama ANKARA (ANKA) Halk Bankası Genel Müdür Yardımcısı Ahmet Demirbas, Türkiye'de 181 bin küçük sanayi işletmesi olduğunu bildirerek, "Halk Bankası'mn 1M6 Kararname ile ilk resmi borsa "Dersaadet Tahvilat] Borsası" (Galata Borsası) açıldı. Gaiata Koraısyon Han'da faaliyete geçtı. Osmanlı iç borçları ve 1854 yıhndan beri ahnanj dış borçlara aıt tahvillenn alım satımı bır borsavi gerektırdı. Bor ] sa dili Fransızca ve Rumca idı. U 7 3 Hukumet tarafından çıkarılan "Dersaadet Tahvilat Borsası Nizamnamesi" ile Borsa'ya denetim getirildi. 1895 Hayali altın şirketi olayı uzerine Borsa 4 ay sureyle j kapatıldı. 1906 Yeni bir kararneme ile Borsa'nın adı "Esham ve Tah1 vilat Borsası" olarak değiştirildi. 1908 Yeoi anonim şirketlerin hisseleri Borsa'ya gelmeye bas i ladı. 1911 Trablusgarp ve Balkan savaşları Borsa'yı olumsuz et j kiledi. Osmanlı tahvıllerinin fîyatlan düştu. 1914 1. Dünya Savaşı ile Borsa işlemez hale geldi. Borsa j I oyunu tiryakileri Galata'daki bazı hanlarda gayri resmi faali; yetlerini sürdürdüler. 1918 Savaş bitince Borsa yeniden faaliyete geçti. 1923 Yeni bir kararname ile Borsa asil uyelerinin TC \atandaşı olma koşulu getirildi. 1926 Borsa Galata'dan (Karaköy) Sirkeci'dekı 4. Vakıf. Han'a taşındı. 1929 1447 sayılı Menkul Kıymetler ve Kambiyo Borsaları j Kanunu çıkanldı. 1929 Dünya krizi ve Osmanlı tahvillennın, Düyunu UmuJ miye'nin tavsiyesi sonucu piyasada geçerliliğinı kaybetmesi Bor| sa'run eski canlılığım yitirmesıne yol açtı. 1938 Istanbul Borsası kapatüarak Ankara'da "Esham, Tahf , vilat ve Kambiyo Borsası" açıldı. 1941 Ankara'daki borsa başanlı olamayınca 3 yıllık bir ara| [ dan sonra Borsa Istanbul'a taşındı. 1981 Sermaye Piyasası Kurulu oluşturuldu. 1983 Menkul Kıymeller Borsalan hakkında 91 sayıb kaf [ nun hukmunde kararname çıkanldı. 1985 Istanbul Menkul Kıymetler Bomsı kuruldu. 1985 İMKB faaliyete geçtı. •*'•' YÖNETIM GEÜŞTİRME MERKEZİ MANAGEMENT DEVELOPMENT CENTER Danışmanlığını yapmakta olduğumuz,Türkiye'nin,gerek Çağdaş Yönetim uygulaması,gerek Pazarlama uygulamaları, ciro ve pazar genişliği olarak,önde gelen kuruluşlarından biri için; aranmaktadır. ÜST DÜZEY PAZARLAMA YÖNETİCİSİ Ö "\y\ banka İngilizce bilen cjençleri iyi bankacı olmaya çağınyor" u Ekonomi, işletme, iş idaresi vb. konularda eğitim veren, en az 4 yıl süreli yüksekokuüann birinden mezun, • Çok iyi derecede ingilizce bilen YARDIMCILARI U 1M A N alınacaktır. • Adoylann 28 yoşını aşmomış olmaları gerekmektedir. • Adaylar için, yurt içi ve yurt dışı eğitimini de kapsayan staj süresi boyunca, özet bir program uygulonacak ve 3 yıl içinde "yönetici" olabilme oionoğı yaratılacaktır. • Hüzurlu bir çalışma ortamında, çağdoş bankacılık hizmeti veren dinomik ve atılıma bir bankada başarınıza bağlı olorak yükselme olonaklarını değerlendirmek istiyorsanız, • 1 fotoğraf, aynntılı özgeçmiş, adres ve varsa telefon numaranızı içeren başvurulorınızı, "Uzman Yardımcısı" rumuzu ile en geç 18 Eylül 1987 tarihine kadar "Pamukbank Genel Müdürlüğü Büyükdere Cad. No. 82 Gayrettepelstanbul" adresine bekliyoruz. Tbphone'deki yeni bbuama taşmdtktan soıpv ^ J ^ J ' ^ AngloSakson sbtemi uvguianacak. Bu sistemde işlemler, dünyanın bîrçok bonasmda (sağda) olduğu gibi çok hareketli olacak. Tum kuğulann işlemleri aynı anda başlayacak vefiyatlar gün boyu dalgalanacak, Borsa'da halen uyguUfımakta olan sistemde ise (solda) tüm işlemler ahmsatm ordmolanyla sürdürülüyor. Eksperler tarafından sınırumdmlan ahmsatm errürleri bürokrasi ve kırtasiyeciliği de arttınyor. Bu işlemler strasaiüa önlerindeki kâğıtlara not alan aracı kurum temsücileri de dersat{edeki öğrencüere benzetiliyor. ı 1 ALTIN VE DÖVİZ CEPHESİ T . A Pazarlama/lşletmecilik konusunda tercihan master veya en az yüksek öğrenim yapmış, Çok iyi İngilizce bilen, 3540 yaşlarında, dinamik, Pazarlama ve satış konusunda yönetici kademesinde 510 yıl tecrübeli ve çok başarılı olmuş, Yaratıcı, kararlı ve hiç yılmayan.ama gerektiğinde.esnek, beşeri ilişkileri uyumlu, adayların,İngilizce detaylı biyografileri ile fotoğraflarını aşağıdaki adresimize 18 Eylül 1987 tarihine kadar göndermeleri rica olunur. Barbaros Bulvarı No: 20/2 Balmumcuİstanbul Tel: 172 88 48 49 Dolar ve altın hızını koruyamadı Dolar, geçen ay iç piyasada değer kazanırken, dışarda hızla değer yitirdl Dış borsalarda ayın ilk haftasında 1.89 mark paritesinde işlem gören dolar daha sonra hızla gerilemeye başladı ve 1.80 mark barajına yaklaştı. Dolar Tahtakale olarak bilinen serbest piyasada geçen ay 17 lira değer kazandı. Ayın ilk gunlerinde 890 liradan alıcı bulan dolar bayramdan sonra 900 lira barajınt kırdı ve 26 ağustosta 925 liraya çıktı. Ancak dolar ayın son günunde 917 liradan satıldı. Merkez Bankası ayın ilk günü 878.45 lira olan doların döviz alış kurunu 31 ağustosta 893.80 lira olarak açıkladı. Altm geçen ay dışpıyasalarda değer yitirirken iç piyasada yatırımcıları pek fazla memnun etmedi. Geçen aya 94 bin liradan başlayan Cumhuriyet Altını, bayram ertesi 97 bin liraya kadar çıklıktan sonra ayın son günu 94 bin 500 liradan satıldı. Aitm PAMUKBANK iyi bankadır Londra'da 11 ağustosta Güney Afrika 'daki altm madenlerı gre"i nedeniyle onsu 463.50 dolara kadar çıktı.