Katalog

21 MART 1987 HABERLER CUMHURİYET/13 Perle: Iranla iliski îsteriz CENGİZ ÇANDAR UFUK GÜLDEMtR ABD eski Savunma Bakan Yardımcısı Richard Perle Istanbul'da bir grup gazeteciyle yaptığı gorüşraede, Türkiye'nin SEİA konusunda garantisLz kaJdığı eleştirilerine meydan okuyarak "eleştirilerin bilgi eksildigindetı" kaynaklandığını söyledi. Perle, kamuoyunca bilinmeyen ve bilinmemesinde yarar gördüğu bazı aynntıları açıklayarak SEİA'yı savunurken "neden daha fazlasının gercekleşmediği" sorusuna da şu olayları hatırlatarak yanıl aradı: 1 Amerıka'nın Sesi Radyosu için istasyon. 2 Suveyş Kanalı'nın maymlardan temizlenmesi. 3 Lübnan olayları sırasında TurkABD işbirliği. Perle, Turkiye'nin reddettiği ya da gönülsüz ve gecikerek rıza gosterdiği bu işbirliği alanlannı telaffuz ederek neden Turkiye'nin İsrail Pakistan ve Mısır gibi kesinüsiz yardım alamadığı sorusuna da dolaylı olarak yanıt vermiş oldu. Perle, her fırsatta, "Türkiye'nin Reagao yönetiminin Türkiye lehine hanüderine destegi arttıracak imkânlar yaratması" ana fikrini işlerken TUrkYunan sorunlannda şaşırtıcı bir berraklıkla Turk tezlerine yakın fıkirler savundu. Hatta "Yunanistan'ın kara suları liraillerini genişletecek kadar aplalca davranacagım sanmıyonım" cümlesinde kullandığı "foolishness" (aptallık) sözcüğü olası bir Yunan adımını nasıl karşılayacağının da işaretini verdi. Richard Perle ya da ABD'nin eski Savunma Bakan Yardımcısı, ABD adına politika üretimindeki etkinliğinden sıynlmış değil. Çok yakında Perle'ün savunma bakan yardımcıhğı koltuğunu terk ettikten sonra bugün yazılmasını arzu etmediği yeni mevkilere açıklanacak ve ne denli önemli bir konuma yerleştiği de anlaşılacak. Bu bakımdan Perle'ün sözleri Irangate travması alıındaki Reagan yönetiminin çok üst duzeyde bir yetkilisinın ağzından VVashington'un eğilimlerini ortaya dökmesi bakımından hem çok ilginçti hem de büyuk değer taşıyordu. Richard Perle ile söyleşinin lran ve ABD'nin fran ile yakınlaşmada Türkiye'den beklentileri bölümü, ABD'nin yaklaşımını olanca niteliği ile gözler önune sermeye imkân veren bir sorucevap sarmalı içinde cereyan etti: Başbakan Özal'ın W ashinglon temaslannı izle>en bir dizi Türk gazetecisine. Türkiye'nin ABD ile İran arasında bir yakınlaşma saglanmasında rol sahibi olabilecegine ilişkin sözler sarf etmiştiniz. Bu konuyu binu açar mısıruz? Zira, Başbakan Özal bu ay sonunda Turkiye'ye dönmüş olacak. bir ihlimal İran Başbakan] Musavi de onümuzdeki a) Türkiye'ye gelecek. Dolayısıyla, boyle bir temas sırasında sizin beklentilerinizin dile getirilmesini istiyor musunuz? PERLE Türkiye bu bölgede isıikrarıa ışleyen oır oemoKrasıye sahip. Ayrıca, Arap dünyası ile iyi ilişkileri nedeniyie görüş aynlıklarını birbirine yaklaştırma yollan bulabilme poıansiyeline sahiptir. Türkiye'den başka kimden böyle bir şeyi isteyebiliriz? Türk ve tranlı yetkililer arasında bizim sahip olmadığımız bir diyaloğun var olduğu izlenimindeyim. Türk Dışişleri Bakam bizim konuşamadığımız insanlarla görüşebiliyor olmamn haklı gururuna sahip. Ancak, bunun ayrmtısını bilmiyorum. Türkiye ile İran arasında yakın ilişkiier kurulmasını teşvik ediyor musunuz? PERLE Uişkinin tabiatı gereği buna karar verecek olan Türkiye'dir. Fakat bizim hiçbir temasımız olmayan insanlarla Türk liderlerinın bir diyalog sürdürme imkânı potansiyel olarak çok yararlıdır. Siz ABD olarak İran'la ternasınızın olmasını istiyor musunuz? PERLE Isterız. İran önemli bir ulkedir. Bir avuç fanatığin elinde, ama bu hep boyle olmayacak. (İran'daki) mevcu! rejimden sonra ne olacağı duşunülmelıdır. Bu soru sorulmalıdır çünkü böyle giderse Iran'da kimse kalmayacak. Ama İran'la temas islediğinizi söyliiyorsunuz ve temas istediğiniz bu İran bir avuç fanatik dedikleriniz (arafından yonetilivor, temas kuracaksanız onlarla kuracaksınız. PERLE Turk yetkililerının Iran'da çeşitli şahsiyetlerle konuşabilme durumunda otduklan kanısındayım. Bu kişilerin hepsi aynı olmayabilir. İçinde bulundukları durumdan öturü öyle gözükebilirler. Ama Humeyni sonrası dönemde nasıl davranacaklan konusunda yargıda bulunmak gerekir. Televizyona baktığınızda İran kadınlannı çarşaflı göruyorsunuz. Oysa, Türk yetkililerı bana zaman zaman İran'a geçirilen kaçak mallar arasında binlerce ruj bulunduğunu soylediler. Öyle sanıyorum ki, çarşaf giyerseniz altında ruj da surebilirsiniz, apaçıktır ki, İran larihi eğilimler arasında parçaianmış bir ulkedir Bir Atatürk'leri olmamıştır. O yuzden bir yanda fundemantalizme (bağnazlığa) raslarsınız. Ama öbur yanda Iran'da bugün bastınlmış olan, şah zamanında var olan diğer eğilimlerin, diğer çıkarlann, diğer çıkışların ortaya çıktığını göruyoruz. Bunlar geleceği bekliyorlar. Elimde söyleyeceğimi destekleyecek bir kanıt yok ama mevcut rejimden memnun olmayan ir.sanlar da Iran'da bulunuyor olmalıdır. Şu anda başları öne eğik olabilir ama durum değişince ortaya çıkacaklannı düşünmeliyim. Bunlann kim oldukları ve ne düşündükleri hakkında fikir sahibi olmak çok yararlıdır. tranlı yetkililerin Türk yöneticilerine başkalanndan daha açık biçimde konuşup konuşmayacaklarını bilemem. Ama boyle bir imkân varsa, bunu elde etmek isteriz. Yani Tiirkiye'den beklentileriniz daha çok İran'da Humeyni sonrası doneme ilişkin hesaplannızla ilgili. PERLE Humeyni ve çevresındeki kişilerle herhangi bir ılışkının durumu duzelteceğini duşunemiyorum. iran uzmanı değilim ama orada bu konuda peK bir potansiyel goremiyorum Amerikan ust duzey yetkilisinın bu yaklaşımının Türkiye'yi ne kadar çetın bir konuma sürüklediği ortada. ABD, Türkiye'den Iran'da Humeyni sonrası gelışmeler ve rejim yapısı konusunda Amerikan değerlendirmelerine ve hedeflerine uygun bir istihbarat üssü gibi işlev gormesini istiyor. Bu görüşler bu kadar açıklıkla ifade edildiğine gore, aslında, butun bu sözlenn Turkiye ile İran arasında zaten var olan kuşkucu havayı iyiden iyiye besleyeceğini de duşunmek mumkun. Dolayısıyla, yukarıdaki sözler İran yönetiminin Turkiye'ye dönuk rahatsızlıklannı daha da arttırabileceğı için, Turkiye'nin Perle'ün tanımladığı rolu oynayabilmesi de hayli şupheli gozukuyor. Perle beklediği diğer rolleri de şoyle dile getirıyor: "Gormemiz gereken bazı gerçekler var. Mesela ben Amerika'nın Sesi Radyosu için bir role istasyonu onerdim, bunun tasvibi Kongre'nin dikkatini çekebilirdi. Olmadı. Gecmişte doğan imkânlar da degerlendirilmedi. Örneğin Lübnan olajlan sırasında yaralılan Turkiye'ye getirmek ve burada yakıl ikmali yapabilmek için Türkiye'yi ikna elmek uç a> aldı. Şimdi Kongre'de karşımıza çıkanlan unsur bu. Yani bir ola> sırasında Türklerin hemen yardıma koşmavabilecegi, isteksizligi. Örneğin Sıivejş Kanalı'ndaki mayınlan temizlemek için Turkiye ile işbirliği aradık o da olmadı. Biz mayınlan tek başımıza temizlejemiz miydik? Elbette vapardık ama bu işbirliğinin \erecegi işaretler de size yarardı." özal, F16'lann üretildiği fabrikada "Allah bu i$i başlatanlardan rav olsun" dedi. (Fotoğraf: a.a.) F16'ların üretimi hızlandırüacak Başbakan özal, dün General Dynamics Şirketi'ne ait F16 uçaklarının tesislerini gezdi. General Dynamics yetkilileri, ofset anlaşmaları gereği Turkiye'ye verilecek miktarın yüzde 2.5'inin karşılandığını, ancak bu yıl sonuna kadar miktarın yüzde 15'in üzerine çıkanlacağını soylediler. ŞEBNEM ATİYAS HOUSTON Dün Fort Worthdaki General Dynamics "F16" fabrikasını ziyaret eden Başbakan Özal'a şirket yetkilileri, uçak satışlan karşıhğtnda Turkiye'ye taahhutlerini bu yıl aşacaklannı öne sürdüler. 1982 yılında yapılan F16'larla ilgili dolaylı ofset anlaşmalanna göre, 1994'ün sonuna kadar Turkiye'ye toplam 1 milyar 27 milyon dolarlık gelir sağlanması öngörülüyor. Yine ofset anlaşmasının gereklerine gore, General Dynamics, 1987 yılında bu meblağın yüzde 15'ini gerçekleştireceğine söz verdi. Ancak, şimdiye kadarki tutar yıizde 2.5'ten fazla değil. Yetkililerin, dün Başbakan Özal'a verdikleri söze göre, bu yılın sonuna kadar yüzde 15'i aşmalan gerekiyor. Dün Başbakan Turgut özal, General Dynamics'in Başkan Yardımcısı James Mellor ve Türkiye Faaliyetleri Sorumlusu W. B. Zimmerman tarafından otelden alınarak bir "Gulf Stream3" uçağı ile FI6'lann imal edildiği fabrikaya götürüldü. Gulf Stream3, özal için ısmarlanmış ve nisanda teslim edilmesi beklenen uçak. Başbakan Özal'a fabrikada. söylenen yatınm ve teknolojik transfer projeleri ise, şirketin yöneticileri tarafından dün Başbakan Turgut özal'a kapalı bir oturumda anlatıldı. Bu projelerin başında yatınm başlığı altındaki maddeler şöyle: 1 Ankara'da halen ınşaatı devam eden ve seneye bitmesi planlanan General Dynamics'in de aktif ortak olduğu Hilton Oteli. 2 lzmir'de yine Hilton'un işleteceği ve yakında başlanrnası planlanan 400 odalı bir başka otel, arsası belediyeden muayyen bir ortaklık karşılığı temin edildi. 3 Mersin'de daha küçuk bir otel yapımı. 4 Tekirdağ ve civannda yapılacak olan ve ABD'nin en büyük müteahhitlik fırmalanndan Bechtel'in ortak olacağı bir büyük termik santral (Bu termik santral son Amerika ziyaretinde Başbakan tarafmdan onaylandı ve yapsatişlet formülüne göre y?.pılması planlandı). 5 Monsanto şirketinin ortak olacağı ve ihraç edilen sebze ve meyveleri bozulmadan uzunca bir zaman taze tutabilmeyi sağlayacak hidrojenli bir bilesimi üretecek tesislerin yapılyona benzeyen bir araç üretilmesine yanyor. Suriye sınınndaki mayın tarlasını kaldırmak istediği belinilen Başbakan'ın bu araçlann Türkiye"de üretilmesi projesine çok memnun olduğu, Basın Danışmanı Setim Egeli tarafmdan belirtildi. Gelecekte yapılması planlanan diğer projeler arasında Adana ve Yumıırialık'ta serbest sanayi bölgesinin anahtar teslimi, Ankara'da başlayacak ve diğer şehirlere yayılacak üp merkezlerinin kurulması, yakıt urünlerinin standartlannı yükseltmeve yarayan "fuel" adlı bir teknolojinin Türkiye'ye yerleştirilrnesi, depo sanayiini geliştirmek; deniz, demir ve karayolu için depo üretmek. Bütün bunlara ek olarak ihracat konusunda ileride elektrik malzemeleri, tekstil, meyve ve taze sebzeyi ABD'ye değil, General Dynamics'in pazarlarırun olduğu başka ülkelere de yaymak ve teşvik uygulamaları da planlanıyor. General Dynamics Şirketi'nden ofset için yeni güvence: Bunlara karşan Türkiye'yi anlamaya azami çaba sarf ettiklerini kaydeden Perle, bütçe kalemlerinde yapılan usta manevralarla Turkiye'ye sağlanan menfaatlerden örnekler verdi. Perle ile toplantıya davetli gazeteci grubu arasında TürkYunan ilişkileri konusunda şu konuşma geçti. Türkiye ile Yunanistan arasında nasıl daha iyi bir almosfer yaratılabilir? PERLE Ozal bu atmosferi yaratmaya çalıştı ama isteksiz görunen Papandreu. Türkiye'nin Yunanistan' ı işgal edeceğini sanmıyorum. Yunanistan'ın da karasulan limitlerini genişletecek kadar aptalca davranacağını sanmıyorum. Zaten bugune kadar bunu yapamadılarsa mutlaka belirli nedenleri vardır. Yunanistan'ın Türkiye'nin n\m\i\l ABD Savunma Bakam Caspar fVeinberger, Ankara'dan sonra AET'ye girişini engellemesi olasılıgı... g y UyrUUl ıstanbuVdaki temaslannı da tamamlayarak dün sabah Türkiye'PERLE Tetık çekmeye heveslı den ayrtidı. Weinberger, tstanbul'dan aynimadan önce, Davutpasa Kışlası 'ndaki 66. Mekanize Tümen Komutanhğı 'nı ziyaret ederek, Tümen Komutanı Tümgeneral Doğan Solman'dan bilgi aldı. Weinberger'in tümeni ziyareti sırasında 3. Kolordu Komutanı genç pilotların füzelerini ateşlemeyeceği Korgeneral Fıkret Küpeli de haztr bulundu. ABD Savunma Bakam Casper fVeinberger, daha sonra Kışla 'daki silah sergisini gezdi. ihtimalinı hiçbir zaman gözden veya AnSergide ytr alan ağır ve hafif silahlann yapım yıüannın 1928, 1940 ve 1950'lere kadar geri gittiğînin yazıh olarak belirtilmesi, an uzak tutamayız, ama Aıinabir askeri kara'nın yuksek duzeyde lamli bulundu. Caspar fVeinberger, sergiyi gezdikten sonra Yeşüköy Askeri Havaümanından askeri törenle uğurlanarak, Boeing karar alacağını sanmıyorum. Türki707 tipi özel uçağıyla Türkiye'den aynldı. (Fotoğraf: a.a.) ye'nin Yunanistan'ı tehdit ettiji iddiası bu yuzden de saçma çunkü her akıllı insan Turkiye'nin A\rupa'daki pozisyonunu tehlikeye duşürmek istemeyeceğini bilir. Aynca Yunanislan'ın Türk tehdidi konusundaki tezterini destekleyebilecek en yeni Turk beyanı bıle 10 yaşında. Yunanistan Turkiye'nin cezalandınlabilecegi umuduyla bir sınır İşbirliği Anlaşması) amaçlanna u>sevkedilmesi planlanmıs bulunuyor.. de düzenlemek üzere bir döküm lıslahrikine girişebilir mi? TANJU AKERSON gun düşmemektedir. Bu Turk kamutesi hazırlanıyor. Pentagon çevreleOte yandan Washington'daki tePERLE Tahrik ihtimali her zaoyunda olumsuz tepkilere yol açmaslannı tamamladıktan sonra San man var ama Yunanistan'ın TürkiWASHINGTON Dışişleri Ba ri, Turkiye'ye Kongre dışı verilen simaktadır." lahlann, Hamilton'un belirttiği gibı Francisco'ya geçen ve Dünya Sorunye'nin cezalandınlacağı duşüncesiyle kam Vahit Halefoğlu,Washington1.5 milyar doları bulmadığını, çok Halefoğlu, daha sonra, Türkiye'ları Konseyi'ne bağlı Ticaret Odası'bir tahrike gınşeceği düşüncesi haydaki temasları sırasında ABD yönedaha düşük değerde olduğunu söynda bir konferans veren Dışişleri Ba yle ABD arasmdaki ticaret dengesin li saydam bir strateji olur. Tahrik timinin SEIA'nın ımzalanmasına lüyorjar. Guney Kanadı Yasası çerde Türkiye aleyhinde 700 milyon dokanı Vahit Halefoğlu, "Türkiye, taYunanistan'a hiçbir şey kazandırmaz karşılık Turkiye'ye taahhutlerini çevesinde yonetimin malzeme sevki larlık açık bulunduğunu ışaret ettı. ahhütlerinı tam olarak yerine getiriraksine kaybettirir. Kongre dışında bazı yollarla karşıiçin Kongre'ye baş vurması sırasın"Bunun başlıca nedeni yonetimin ken ABD'nin sağladığı destek, ihtilayabileceğini belırtirken örnek gös Yunanistan'ın imzalamasını da silah ve araç gereçlerin piyasa dskoyduğu tıcari engellerdir. Bu engel bekledikten sonra Türkiye SEİA'yı yacın çok gerisinde kalmıştır. Yarterdiği "özel hibe yardım"ın. önemli ğerleri incelenirken Türkiye ile ilgili ler özellikle Turk tekstil ve demirdımla Kıbrıs sorunu arasında ilişki engellerle karşı karşıya bulunduğu imzalasa daha kazançlı çıkabilir listenin, gündeme gelmesi ve tartışçelik Urünlerinin önüne dikilmek miydi? kurulması ve 7'ye 10 dengesinin kobildiriliyor. malara yol açması bekleniyor. Pentedir" dedi. runmasında ısrar edilmesi hatalıdır" PERLE Bence bu Türkiye'nin ABD Dışişleri Bakanlığı ve Pentagon'un hazırladığı programa gore, dedi. Halefoğlu sozlerini şöyle sürHalefoğlu, Ermeni tasarısına da zaranna olurdu. Çünkü guvenirliğitagon yetkilileri, Reagan yönetimiüretim fazlası malzeme iki aşamada dürdu: değinerek, "Bunun Kongre'de kabul niz konusunda sorular uyandırırdı. nin geçen sonbahar çıkarılan "Soulüç ulkeye sevkedilecek. İlk yıl tank, edilmesi hem terorizmi teşvik edecek "ABD'nin Türkiye ve Yunanisbera Region Amendmenl" (Güney Richard Perle, Kerkuk Musul kogemi, uçak, top gibi ağır malzemehem de Turk kamuoyunda onulmaz tan'a yaptığı yardımlarda 7'ye 10 kanadı ek yasası) çerçeyesinde Türkinusunda dinleyenlerin en ufak bir nin, ikinci yıl radar, muhabere araçyaralar açacaktır" biçiminde konuşdengesini korumaya ozen gostermesı ye, Portekiz ve Yunanistan'a üretim tahlil yapmasına meydan vermeyecek ları, mühimmat \e hafif silahlann tu. SEİA'nın (Savunma ve Ekonomık fazlası askeri malzemenin ilk bölükadar titiz konuşurken "bu konuyu münün, özel hibe yardım biçiminde hakikaten bilmiyorum, çalışacagım sevki için gelecek ay Kongre'ye baş ve bir dabaki gelişimde yanıl vuracağıru açıkladı. Türkiye ile ABD verecegim" dedi. arasında tıkanan üsler anlaşması müUluslararası çalkantıların ve Türzakerelerinin çözulmesinde başrolü kiye'nin doğrudan taraf olmadığı duoynayan söz konusu yasa değişiklirumların nasıl gdip Türkiye'yi de ilgi ği, savunma bütçesi ile ilgili yetki yaalanı içine çektiğine ilişkin bir başsasına ek olarak konmuş bulunujor ka nokta Perle'ün Gorbaçov'un orReagan 'm meşgul olduğu ve Halefoğlu ile göve NATO'nun uç ulkesine ABD mali YALÇIN DOĞAN ta menzilli nükleer silahlarla ilgili rüsmeye vakti olmadığı" iletiliyor. uretim fazlası askeri malzemenin onerisini değerlendirmesi sırasında ANKARA Pazartesi günü "anh sanlı Halefoğlu 'nu demeçleri yardım kesintileri ortaya çıktı. Richard Perle söyleşi sıAmerikan askeri gücüne zarar versözlerle" imzalamyor. Hemen ertesigün, salı ni kurtaramazken, aynı günlerde ABD Savun rasında orta menzilli nükleer silahmeme koşuluyla, hibe olarak göndegünü "ilk darbeyi" alıyor. ma Bakam Ankara'ya geliyor ve yirmi rilmesi için yönetime yetki veriyor. larda Gorbaçov'un son çıkışı ABD ile 16 Mart Pazartesi günü imzalanan dakikalık, yarım saatlik randevularla sözümo doğrultusunda sağlanacak bir uzlaşAncak yine yasalara göre, Kongre, yonetimin başvurusundan sonra 30 Savunma ve Ekonomik İşbirliği Anlaşması'na na "görüşmelerde bulunuyor". Weinberger'ma ile "Türkiye uzerindeki tehdidin gun içinde malzemenin sevkini ken1300 nükleer füze başlıgının Türkiilişkin "ek mektup"ta, Amerikan yönetimişu in SEİA'dan sonra "Türkiye'yi çantada keklik di açısından gerekli incelemeleri yapye'yi hedef almaktan çıkması nedetaahhütte bulunuyor: görmesi", tutum ve davranışlanyla öylesine tıktan sonra reddetme hakkına sahip niyie azalacağını" söyledi. "Amerikan yönetimi, Türkiye'nin ortak sa belli oluyor ki, bir bakan, kendisini tutamabulunuyor. vunmaya yaptığı önemli katkıyla mütenasip yarak aynen ' 'Sanki buraya yasak savmaya geiAncak iş bununla bitmiyor, süperPentagon yetkililerinin verilecek devletler arasında bu konuda vanlayüksek seviyede bir desteği kararü bir şekilde miş fVeinberger" diyerek rahatsızlığmı askeri malzemenin fiyatlan konusuncak uzlaşma, konvansiyonel ABD Kongre'sine önerecektir.." aktarıyor. da bir açıkhk getirmemeleri ve özelönemini arttınyor, Aynı anlaşmamn bir sonraki cümlesinde de fVeinberger, Ankara'da Cumhurbaşkam Ev silahlannsayede Türkiye'nin Perle'e likle Türkiye ile Yunanistan'a sevkegore bu önemi ' 'Bu çerçevede, ABD yönetimi, Türkiye 'ye tüm ren tarafmdan kabul ediliyor. Kabulde Evren dilecek silahlarda 10'a 7 oranını uyartacak ve büyuk bir kara ordusunu yardım talebinin gerçekleştirilmesi yolunda, "Ermeni tasansı Temsilciler Meclisi 'nden gegulamayacaklarını açıklamaları, yani konvansiyonel silahlann kullaherhangi bir diğer yardım talebine sağladığm çerse, Amerika'ya yapacağı resmi geziyi iptal nılacağı gücu elinde bulunduran Kongre'de tepki ile karşüaruyor. Kongre çevreleri, Türkiye ve Yunadan daha az olmamak üzere güç ve kararluık edeceğini" ABD Savunma Bakam 'na yeniden Turkıye'nın silahlannın modernizasnistan'a verilecek özel hibe yardımyonunun gereği tüm ittıfakın yeni göstermeyi taahhüt eder" deniliyor. Bir baş aktarıyor. da da mutlaka 10'a 7 oranının uyka deyişle, ABD yönetimi, Mısır ve Israil'eyaAaaaaa!. tnanılacak gibi değil. Evren, ABD stratejisinin gereği olarak gündeme gulanmasının isteneceğini, Pentapılan yardımlann Kongre'den aynen geçmesi Savunma Bakam 'na bu sözleri söylerken Was gelecek. gon'un buna karşı tutumunda ısrar Sorun burada baslıyoı. ABD, için gösterdiği kararlılığın aynısını Türkiye içinhington 'da Halefoğlu yeni bir dehşetengiz deetmesi halinde Kongre'nin malzeme Turk Ordusu'nun modernizasyon ihde sergileyeceğine ilişkin söz veriyor özal hü meç patlatıyor: sevkini red hakkını bir tehdit aracı tiyacını bilinen nedenlerle tek başıkümetine. "Ermeni tasansı konusunda Cumhurbaşkaolarak ortaya süreceğini belirtiyorna karşılayamıyor. Richard Perle, Amerika söz konusu "taahhütlerini"pazar ntmızm herhangi bir endişesi yoktur. Davet res ABD ve Turkiye'nin ittifakın Avrular. Kongre'yi ayrıca, Pentagon'un tesi günü imzalıyor. Bir başka deyişle, anlaş midir. Sanıyorum ki, Sayın Cumhurbaşkanıözel hibe yardımda listelere koyacapa kanadındaki guçlu muttefıkleri F. ğı silah ve araç gerecin değerlerı komadaki ilkeleri yerine getirmek üzere mız bu daveti memnuniyetle kabul eder." Almanya ile Ingiltere'ye sağlanacak nusunda doyurucu ölçuler kullanmaTurkiye'ye uluslararası nitelikte söz veriyor. destek için büyük rol düştüğü kanıAçıkça, Dışişleri Bakam Cumhurbaşkanını masının da rahatsız ettiği bildiriliyor. smda, ne var ki. Perle'ün sözleriyle Anlaşma Washington'da imzalamyor. Dışişleri Amerika'dan "tekzip ediyor!" Pentagon yetkilileri, silahlann piyasa "Alman destegi can sıkıcı ölcüde, Bakam Halefoğlu da Washington'da. Karşüıklı degerierini yaşlan, özel kuUanım dupatetik biçimde yetersiz," yine Perparlak sözler, cilalı nutuklar atılıyor. Sonra ne Tam bu sırada Beyaz Saray'dan bir görünrumlan ve yerlerine göre degişik bile'ün sozleriyle "tngiltere Turkiye'tü dünya televizyonlanna yansıyor. Türkiye oluyor?.. çimde saptadıklarını söylemekle yeye destek sağlayabilecek durumda. Cumhuriyeti Dışişleri Bakam Halefoğlu'nu Daha anlaşmamn mürekkebi kurumadan, tiniyorlar. Kongre'de ise Pentagon'Ama saglamryor." peki neden? Perle görmek için "vakti olmadığı" bildirilen BaşHalefoğlu JVashington'da ikeh Temsilciler un Turkiye'ye yasal düzeyin çok üs"Bir milyon neden sıralıyorlar. Tukan Reagan, New York açıklarında batan bir tünde silahı "el altından" hibe ettiMeclisi Dış tlişkiler Alt Komitesi 1988 maliyılı lumlannı Turkiye'deki insan haklaSovyet gemisinin mürettebatını kabul ediyor! ği ya da sattığı kanısı egemen. Niteyardım tasansmı görüşürken, Türkiye için önennın dunımuna dayandınyorlar. Bu kim dışilişkiler altkomisyonu ve İran rilen yardım bir anda büyük bir tırpan yiyor, Batan bir geminin miçosunu, çarkçıbaşısını, gerekçe olmazsa başkalannı bulaSkandalını Soruşturma Komisyonu caklar" karşılığını veriyor. yaklaşık 300 milyon dolarlık bir kesintiye uğ kaynakçısını kabul etmek için vakti olan ReaBaşkanı Lee Hamilton ,bir süre önrayarak, toplam 912 milyon dolardan 614 mil gan, "aynı şansı Dışişleri Bakam Halefoğlu '• NATO gerekleri söz konusu olduce Turkiye'ye "nonappropialed" na tanımıyor." yon dolara indiriliyor. ğunda bile, F. Almanya ve lngilte(Kongre ödeneğinden geçirilmeden) re'nin insan haklarına atıfta Aynı saatlerde Başkan Reagan ile randevu Televizyona hemen ardından Halefoğlu 1.5 milyar dolar değerinde silah vebulunarak destek vermekten kaçınalmaya çalışan Halefoğlu demecini patlatıyor: geliyor: rildiğini Ueri sürerek, Pentagon'dan dığı Türkiye, Avrupa Topluluğu'na "Başkan Reagan Türkiye'yi çok iyianlamak"Başkan Reagan Türkiye'yi çok iyi anyazıb açıklama ve döküm istemiş buadım aıma surecinde kimbilir nasıl lunuyor. Şu sırada Pentagonda tadır, Amerikan yönetimi Turkiye'ye çok hyor".. sngellerle yüz yüze gelecek. Richard Turkiye'ye Kongre'den geçirilmeden önem veriyor" Türkiye Cumhuriyeti'ni, 60yıllık dışpolitiPerle'ün bambaşka bir konuyla ilgili verilen silahlann de|erini yasal çerHalefoğlu'nun bu gözleminin dumanı tüter kasında böylesine güç duruma düşürenler için anlattıklanndan, bu konuda da, geçeveyi (yönetimın 20 milyon dolara daha neyi sergilemek gerekiyor ki?... ken, Bayez Sa/ay'dan gelen bilgide "Başkan leceğin parlak ufuklarla kaplı olmakadar yetkisi var) aşmayacak şeküdığı anlaşılabiliyor. Dün yapılan açıklamalara göre, önceki gün Turkiye'ye gönderilen iki adet C5 tipi nakliye uçağı parçaları dışında bu yılın ilk F16'lanmn haziranda bitirilerek gönderilmesi bekleniyor. Bu yıl Cumhuriyet Bayramfnda, haziranda bitirilecek olan F16'lar Türk bayragj ile gösteri yapacaklar. 1987 yılı için saptanan toplam F16 sayısı dört. TUSAŞ da 1988 başından itibaren üretime başlayacak ve her ay birer tane olmak üzere birinci yıl 12 uçak, ikinci yıl ise 24 uçakla üretimine devam edecek. Şu anda Türkiye'de yapılması gereken uçak parçaları, uçağın orta kısmı, kuyruk ve kanatlan. Bunlann yapım F16 ASKERt DIŞ SATIŞLAR PROJESİ 160 savaş uçağı F16 C/D 4 milyar 2 milyon dolar. Program: Normal satış zaraan tablosu içinde işbirliği, dolaylı ofset, dolaysız ofset. İlk teslim: Haziran 1987 Türkiye'ye ilk gönderiliş: Ekim 1987 * Doğrudan Ofset: 1S0 milyon dolar Dolaylı Ofset: Bir milyar 27 milyon dolar (Yeni ış olanakları yaratılması için teknoloji transferi, doğrudan yatırım, ticari ve endüstri mallarının pazarlanmasını içeriyor) Kontratı yapanlar General Dynamics / 82 milyon dolar. General Electric / 50 milyon dolar, NVestinghouse / 18 milyon dolar. ABD Hava Kuvvetleri: F16 uçak parçaları, Gövde / 80 adet, Kuyruk / 101, Kanatlar / 69 Dolaylı Ofset programı: General Dynamics / yüzde 63 ya da 800 milyon 500 bin dolar, General Electric / yüzde 25 ya da 317 milyon 500 bin dolar, Westinghouse / yüzde 12 ya da 152 milyon dolar. Gerçekleştirilme süresi: 1994+3 yıllık bir uzatma seçeneği. haziran ayında Türkiye'ye ilk teslimi yapılacak F16 uçaklan ile ilgili bilgi verildi. Ve yapılan anlaşmaların ne durumda olduğu anlatıldı. Başbakan, gezi sonunda kendisine verilen açıklamalardan son derece memnun göründü ve "Yakında Türkiye'de monte edilmiş bir F16'nın uçuşunu da göreceğiz. Bundan sonra memleketimizde savunma sanayiinin çok geliştigi kanaatindeyim. Allah bu işi başlataniardan da razı olsun" şeklinde konuştu. Başbakan'a Türkiye faaliyetleri hakkında bilgi veren şirketin sorumtusu Zimmerman, 198486 yıllan arasında Türkiye'ye F16'lar karşılığında yapılan ofset anlaşma gereği 63 milyon 500 bin dolarlık bir gelir getirmeyi vaat ettiklerini, ancak bunun 32 milyon 400 bin dolannın gercekleştirilebildiğini anlattı. Aksamanın temel nedenlerinden birinin projenin geç başlatıhnası, ikincisinin ise, ihracatla ilgili kolayhklann 1980'den itibaren değil, ancak 198384 sonrasında gerçekleşmesinden kaynaklandığını ifade etti. Aynca, 1987 yılı için 126 milyon 500 bin dolar olarak öngörülen ofset anlaşması gerejinin başlatılmış olan projeler sayesinde 182 milyon 100 bin dolara çıktığını iddia etti. 1982 yılında imzalanan F16 satışlan ile ilgili anlaşma 1994 sonuna kadar toplam 4 milyar 2 milyon dolarlık 160 tane F16 uçağının tamamlanmasını öngörüyor. F16 satışlan gereği imzalanan dolaylı ofset anlaşmaları için şimdiye kadar ilk adımlann atılmış olduğu Yd 8486 1987 1988 1990 1992 1994 Milyon dolar 63.5 190 317 571 889 1 milyar 270 milyon Yüzde 5 15 25 45 70 100 Washington'la yeni pürüz Özel hibe yardun da tehlikede Sonuçlan 19841986 lstenen / 63 milyon 500 bin dolar, Gerçekleşen / 32 milyon 400 bin dolar, Açık / 31 milyon 100 bin dolar. 1987 lstenen / 126 milyon 500 bin dolar, öngörülen / 182 milyon 100 bin dolar, Fazlalık / 55 milyon 600 bin dolar. 19841987 lstenen / 190 milyon dolar, Öngörülen / 215 milyon dolar, Fazlahk / 25 milyon dolar (Bütün bu hesaplamalara karşın, şu anda Türkiye'nin bu taahhütlerden elde ettiği gerçek rakam 32 milyon 400 bin dolar). larının gerçekleştirilmesi belli bir zaman içinde olacak. Bu sürede diğer parçalar yine General Dynamics'in F16 satış anlaşmaları imzalamış clduğu ve aynen Türkiye benzeri ofset taahhütleri aJtında bulunduğu Belçika, Hollanda ve Güney Kore'den sağlanacak. Tabii en büyük bölümu ABD'den gelecek. Bu arada, Başbakan Özal'ın fabrikayı gezdiği sırada TUSAŞ'tan gönderilen eğitimini tamamlamış 30 kadar Türk personel kendisini selamladı. ÖZAL'IN BASIN TOPLANTISI Başbakan Turgut özal'ın HoustonAnkara arasında kurulan video konferans sistemiyle bugün yapılacak basın toplantısı, TV'den naklen yayımlanacak. Başbakan Turgut özal'ın basın toplantısına katılacak gazeteciler, Başbakanlık binasındaki Bakanlar Kurulu toplantı salonunda yerlerini alacaklar. Toplantıya Hürriyet, Milliyet, Sabah, Güneş, Cumhuriyet, Tercüman, Bulvar, Türkiye, Daily News, Günaydın gazetelerinden genel yayın müdürü, temsilci, yazar düzeyinde gazeteciler katılacak. Toplantıda soru sırası kura ile belirlenecek ve her gazeteci ikişer soru sorabilecek. Basın toplantısı m Devlet Bakanı Hasan Celal Güzcl yönetecek. Basın toplantısının ilk bir saatlik bölümünde Ankara'daki gazeteciler, ikinci yanm bölümünde ise Houston'daki gazeteciler özal'a soru sorabilecek. Basın toplantısı televizyondan da bugün saat 18.00'den itibaren bir saat süreyle naklen yayımlanacak. ANKARA'dan YALÇIN DOĞAN SEİA Perişan 6 Rockwell firmasıyla otomotiv sanayiinde girilecek olan ortak yatınm (General Dynamics yetkilileri, bu yatınmın ortaklığını Ege'de bir Türk şirketiyle yapacaklannı açıkladüar. Ancak şirketin adım vermekten kaçındılar). Yapılacak yatınm fren sistemleri üretilmesine yönelik olacak. Teknoloji transferi ile ilgili olarak ilk adımları atıldığı öne sürülen yatırımlar da şöyle sıralanıyor: 1 Tanm ürünlerinde verimliliğin artmasını sağlayan, hibrid raikroelektronik teknolojisinin yerleştirilmesini amaçlayan yatırımlar (Bu teknoloji sayesinde sebze ve meyveler normal standartlanndan çok daya yüksek verimlilikte yetiştirilebiliyor). 2 Tekstil sanayiinde yeni teknolojiler getirilmesi planlanıyor. 3 Araştırma ve savunma endüstrisi ile ilgili yatırımlar. 4 Ihracatına başlanan mermer, otomobil lastiği, maden ve duvardan duvara halı işlerine devam etmek. 5 Turizm konusunda yeni atılımlar (Büyük ulusalararası şirketlerin yıllık iş toplantılarının Türkiye1de yapılmasını sağlamak, sanayi ve ticaret fuarlan açmak, charter seferleıi düzenleyip turistler için ucuz Türkiye turlan düzenlemek). Gelecekte yapılması istenen projeler arasında en ilginçlerinden biri Başbakan'ın da çok hoşuna gıden yeni bir teknolojinin Türkiye'ye getirilmesi. Bu teknoloji, mayınlan uzaktan fark ederek temizleyebilen kam Erbakan: A\rupada herkes Müslüman olmaya aday HALUK BAKIR ROTTERDAM Kapatılan MSP'nin Genel Başkanı Necmettin Erimkan'ın da katıldığı "1. Avrupa Müslümanlan Meseleleri KonferanJI" dün Rotterdam'da başladı. Dun sabah Kuran okunarak başlayan konferansın açış konuşmacılanndan Erbakan, tekbir sesleri ile geldiği kursuden Avrupa'da 10 milyona yakın Muslümanın insan haklarından yararlanamadığını, Müslumanların cami yapmak istediklerinde çeşitli engellerle karşılaştıklannı söyledi. Erbakan 600 kışilik salonu dolduran 800 dinleyiciye karşı yaptığı konuşmada Avrupa'da Islamın gelişmekte olduğunu vurguladıktan sonra, "Avrupa'da sokakta gördüğunüz insanlar için ta Muslumandır >a da Muslüman olmaya adaydır deriz" biçiminde konuştu. Erbakan'ın "Avrupa'da her yerde kilise çanlanmn sesi duyulurken neden ezan sesleri duyulmuyor?" demesi uzerine salondan Allahuekber sesleri geldi. İlk kez olarak Avrupa çapında yapılan bu İslam konferansanın önümüzdeki yillarda da duzenlenmesi gerektiğini söyleyen Erbakan, asıl konuşmasını konferansın son gunünde yapacağını belirtti. Avrupa'nın çeşiıli ülkelerinden gelen ve Milli Görüş çizgisinde oldukları gözlenen Türklerden başka dinleyiciler arasında Libyalı, Kuveytli, ve Suudi Arabistanlılar da bulunuyor. lzkyicilere salon girişinde lngilizce ve Türkçe olarak çeşitli kitap, dergi ve broşürler parasız olarak dağıtılıyor. 1. Avrupa Müslümanlan Meseleleri Konferansı