Katalog

18 ARALIK 1987 KÜLTÜRYAŞAM CUMHURİYET/S SİNEMA Kurçenli'nin S. AlVden sinemaya uyarladığı Gramofon Avrai HAYVANLAR İSMAJL GÜLGEÇ Doğrularının sözcüsü olmak FATMA ORAN Sabahattin Ali'nin "Gremofoa Avrat" adlı hikâyesinden Yusuf Knrçenli'nin aynı adla sinemaya aktardığı filrn, lstanbul'da bir suredır gösterılıyor. Senaryosu Ayşe ŞasaYusuf Kurcenli tarafından yazılan fılmde başlıca rolleri Turkân Şoray (Gramofon Avrat), Hakan Balamir (Alı), Emin And (Arabacı Murat), GiUsen Tancer (Teızi Müruvvet), Gaan özipek (Azime), Menderes Somancdar, Sevinç Pekin. Kemal lnci, Ferda Ferdag, Oktar Dantksn ve Yılmaz Uyar ustlendiler. Variık Füm adına doksan milyona gerçckleştirilen ve otuz beş işgününde tamamlanan filmin görüntü yönetmeni Kenan Davutoglu, sanat yönetmeni Deniz özen. MUzik ise Arif Erkin'e ait... Ve Recep ve Zehra ve Ayşe, Öimez Agacı ve Merdoğlu Ömer Bey'den sonra dördüncü filmi olan Gnmofon Avrat'la Bilar AŞ'nin kültürel etkinlikleri kapsammda Isveç Türk Işçi Dernekleri Federasyonu'nca onuncu lcuruluş yıldönümti dolayısıyla düzenJenen Isveç Sinema Enstitüsü'ndeki "Türk Filmleri Haftası"na da katılan Yusuf Kurçenli, Gramofon Avrat'a ilişkın sorulanmızı yanıtladı: Sabahattin Ali'nin hikâyesini fHme dönüştünirken ne tiır bir adaptasyon yöntemine başvurdunuz? KURÇENLİ Buna adaptasyon demek doğru olur mu, bihniyorum. Adı konmuş, belirlenmiş bir yöntemden söz etmek mümkun değil. Hikâyeyi okuduğunuzda, hıkâyeyle duygusal bir ilişki kuruyorsunuz: Yanı o hikâyeden fılm yapma dünüsünü alıyorsunuz. Ondan sonra hikâyedeki unsurlarla sizin oluşturmak istediğiniz sinema birbirine kanşıyor. Sabahattin Ali'nin hikâyedeki dünyasıyla sizin dunyamz, yapmak istediğiniz filmin çekici KİM KİME DUM DUMA BEHIÇ AK 9 α&JO>& w~s~y" 6MM0F0N AVRAT YA DA CSltLE Gramofon Avrat (Türkân Şoray) geleneksel 'oturak âlemi1 oyuncusudur. Şetvir eşrafından olan Ali de (Hakan Balamir) yalnızlık ıçınde, mutsuz bir insandır. Içinden geleni, yaşadığı koşullar nedeniyle yapamayan bu insanlann huznü, filmin ana teması. liği iç içe girerek, biraz Sabahattin Ali'den biraz da sızden bağımsız yeni bir olgu olarak ortaya çıkıyor. Bu süreç de fılm bitene kadar sünıyor. Hikâyede belirgin iki karakter vardı: Bırt Gramofon Avrat, diğeri Arabacı Murat. Hikâye, bu iki ınsanın öteki insan ilişkilerine göre daha f arUı' tutumlanndan doğan bir 'tutku'yu anlatıyordu: Bunlar öteki insanlara göre üstün özellikler taşıyan adeta daha temiz pak, daha duyarb insanlardı. Biz hıkâyenin ana karakterlenne bağlı kaldık; ancak gerek l^fflar Turkiye"sini gerekse bu hikâyeye yol aldırabilecek yeni karakterleri de filme kattık. örneğin, hikâyede bir cümleyle değınilen Terzi Murüvvet, bizde çok önemlı bir karakter olarak karşımıza çıkıyor. Bir tur 'sıkışmıs' kadındır o da, Azime gibi, Gramofon gibi: Duygulannı oıtaya koyamayan, toplumun 'memur' kesimiyle de yani Batıya açık kesimiyle de 'geleneksel' kesimiyle de ılgisi olan 'arada' bir kadın tipini temsil etti fılmde. Bunun gibi, hikâye yeni karakterler kazanarak senaryo ve füm haline geldi... Ortaya çıkan filmde hangj temalar ve hangi motiflcr vurgalandı? KURÇENLİ Ashnda Gramofon Avrat'ta tema' istediğini, içınden geleni, yaşadığı koşullar nedeniyle yapamayan, yerine getiremeyen insanlann hüznüdür... Bu genellemeden sonra olayı biraz somutlamaya çalışırsak, diyelim Gramofon Avrat geleneksel 'oturak âlemi' oyuncusudur. Oysa, oturak âlemlerinın artık süremeyeceği bir dönemdir söz konusu olan. Nedir yani? Geleneksel oturak âleminde kadın; dans eden kadın, 'sanatçı' kimliğindedir. Oturak âlemıne katılan insanlar da onun dışıhğine değil, sanatına dönük dururlar. Halbuki bu geleneğin bozulmasıyla, kadın sanatçı kimliğınden sovunarak, oradaki insanlann gözunde dişitiğiyle algılanmaya başlar. Bu değişim surecinde sanatçı kışiliğıyle oturak âlemlerinde var olmak isteyen kadın, Gramofon Avrat, artık o kimliğiyle rahat edemez duruma gelir... AsUnda filmde genel olarak bu tür açmazlan, bu tur ikilemleri taşıyan insanlann sayısı çoktur: Arabacı Murat öyledir, Ali öyledır, Murüvvet öyledir, Azime öyledir... Gramofon Avrat'ta da edebiyatın sinemaya uyarlanmasından kaynakianan bazı degşikHkler oldu mu? KURÇENLİ Tabii... Burada önemlı olan yalnız Gnunofon Avrat için değil, genel olarak edebi ürundekı dunyayla, sinema yapan insamn dünyasının çakışmasıdır. Eğer bu mümkünse değişiklik, ekleme gibi şeyler hikâyeye ya da romana müdahale değüdir artık. Biz Ayşe'yle senaryoyu yazarken, Sabahattin Ali'nin dunyasına intibak ettik ya da özetle, bu hikâyedeki dünya bızim içimizdekı sinema duygusuyia uyuştu. Bu anlamda büyük sorunlarla karşüaşmadık. Sabahattin Ali'nin varisleri senar>o konusunda bir denetimde bulundular mı? KURÇENLİ Sözleşmede boyle bir madde vardı. Ben de Filiz Hanım'la bu konu uzerinde görilştüm. Önce bir senaryo gönderdik kendisine. Sonra o senaryoyla ilgili bazı açıklamalar yapmam gerektı. Filiz Hanım haklı olarak babasıran hikâyesinde buyük degişiklikler olmasıru istemiyordu. Nasıl bir fılm yapmak istediğimizi senaryodan kalkarak konuştuğumuzda, bir çelişkiye düşmedik. Ashnda daha da önemlisi, beni rahat ettiren olay şu galiba: Sabahattin Ali Türk tuplumunda bılinen bir yazar. Gramofon Avrat dıye bir hikâye var, o da biliniyor. Film Gramofon Avrat'ı gölgelemez. Yanlış tamtmaz. Çunku somut olarak hikâye ortada var. Yanı, iyi bir fılm Gramofon Avrat'a birşey katmayacağı gibi, kötu bır fılm, hikâyeden sapmış bır fihn, farklı bir füm de Gramofon Avrat'ı hırpalamayacaktır, örselemeyecektir. Bu rahathğı her zaman duydum... Sabahattin Ali, Anadolu'nun hiç tanınmadıgı, anlatılmadığı bir zamanda köy/kasaba hayau doğrulannın gozu pek bir sözcusuydu... Yusof Kurçenli de kendi dogrnlaruun sözcüsüyse, koşullar da uygun duşmuşse, neden Gramofon Avrat iyi bir film olmasın? PtKNtK PtYALE MADRA HIZLI GAZETECI XECDET Ç>i6lti\Z ö ' f t PEK OBRı APIM ATdMAZ /£ Ç 6ı0ı'Ef?KEtrSİ" YOLLARPAH BU KEZ OE OİLE OlDU Ç Î Z G Î L İ K KÂMİL MASARACl MllJMl t fftfja n i l i u i a u i l l ua trvalı'nden sonra Hindistan Uluslararası Fılm Festıvalı'nde Türkiye'yı temsil edecek Yaptmcılıöını Mine Fılm'in üştlendiği filmm senaryosunu Yavuz Turgul yazdı Atilla Ozdemiroğlu'nun muziktediği filmde Şener Şen, Erdal Ûzyağcılar, Nilgün Nazlı, Atilla Yiğrt, Bahn Selın, Can Kolukısa rol alıyor. 7HAArt A n a Hİnfflİctan'fla Nesli Çölgeçenin "Züğürt Ağa" adlı filmi Kahıre Fes AĞAÇ YAŞKEN EĞİLİR KEMAL CÖKHA\ 'eyoğlu Belediyesi'nin izni Ue Yılbaşı alışverişlerinizde yardıma olabilmek amaayla, bupazar (20 Aralık) ve önümüzdeki pazar (27 Aralık) îstiklâl Caddesi'ndeki tüm mağazalar açık olacaktır. Saygıyla duyurulur. BEYOGLU GÜZELLEŞT/RME ve KORUMA DERNEĞİ TARİHTE BUGÜN MIMTAZ ARIKA.\ 1977'pe 8U&UKJ, HiklDiSTAU'PA yee ALMtşrr 18 Arahk ELEKTR/K KESINTILERI İÇİN.. YAPiLAu VEMI DELHI ' DEZı "uoue MACHfU£S PKHfATÇ* ŞıfZKfTt NtU YAPIMI "HtUTE'(HAyLAyr~) ADU LAM8A, EL£KTfZıfcL£ VEYA PlLLE(i2.\SOlJr\ ÇALlŞ/YOK, FLoessAM /şfĞ/ ı/e/e/yo/eüa DÜÇUAJÜLAAÜŞ OLAKl ŞAfZ? LAM8A, 8Asruı>A iş YE£.Le/StUDE KJUUAUILAAJ LAM8A, TATtL. YEHl£fZlNt>£, KAkAPLAIZbA, KAKAVAKlLAfZbA DA FAYPALI CiUYORDU. 8ıfZ BAÇKA ifE yARAPlĞl PU/SUM DAjGE CE YOLÖA A£(2A YAPAM A8AÇLAR.DA OR.TAYA AKTAD 18 Aralık 50 YIL ÖNCE Cumhuriyet Cemıyetınde Turk daımı Fransızlarla murahhası Necmettm Sadık bugun Hatay ıhtıhabatı müzakerelere hakkmda Mılletler Cemiyeti tarafından Hataya gönderilen Ankarada koınısyonun hazırladığı rapor etrafında göruşmnşlerdır. başlandı Hukumetimızm bu hususlakı Ankara 17 (a.a.) Harıcıye Vekilı Dokıor Ruştu Aras, Katıbı Umumı Numan Menemencıoğlu ve Mılletler noktaı nazan hakkmda talımat alan daımı murahhasımız Bay Necmettm Sadık, Milletler Cemiyeti 1937 konseymde hazır bulunmak uzere pazartesi gunü Cenevreye gıdecektır. Şehnmize gelmış olan Fransız askerı heyetile müzakereler bugün Genel Kurmay Başkanlığında başlanmıştır. Misafîrler öğle ve akşam yemeklennı Ankara Palasta yemişlerdir. Surıye Başvekih Cemıl Murdum bırkaç gune kadar 19371987 Ankara'ya gelecek ve devlet ncalıle temaslarda bulunacaktır. EOtLEBlC.tYOe.PU KJOUUTLARDA HILlT£'lN YE VE YANAK RLJLARI XCiP BEY •DUDAK