Katalog

CUMHURİYET/2 OLAYLAR VK CÖRÜŞLER önem ve birliğe bağlanan kooperatiflerin sayısı ile ölçüliir. İngiltere ve İsviçre gibi bazı ülkelerde kooperatiflerin hemen tiımü federas>ona bağlıdır." *** lnanmış ve idealist Mecit Haşimoğlıfnun bana verdiği yapıtların en iiginci, Mimar Sinan Üniversitesi öğretim üyelerinden Cevat Akkuş'un (takma adıyla Emre Gönüllu'nun) "Dıin>a Barış Yılı ilan edilen !°86'da İzmit Motorlu Taşıvıcılar Kooperatifi İMOTAŞ" tarafından çok guzel bir biçimde bastırılmış olan "Kooperatifçi Atatürk" adlı kitabıdır. Atatürk'un, "Birleşınede muhakkak surette kuvvet vardır. Kooperatif kurmak, maddi ve manevi ktıvvetleri, zekâ ve maharelleri birleştirmekür" gibi özendirici sozlerini başa almi) olan bu yararlı kitap: Ülke kalkınmasında alınteri uğruna yaşamlarını yitiren tüm şoför esnafına adanmış. Kitabın başında, İzmit Motorlu Taşıyıcılar Kooperatifi Yonetim Kurulu Başkanı İmdat Tonyalı'nın ozlü bir önsözu var. Bunun biı yerinde şöyle deniliyor: "Yurtta sulh, cihanda sulh diyen büyük kooperatifçi, ulu önder Ataturk'un ilke ve anılarını (Bu sozcük 'devrimlerini* olmalıydı H.V.V.) canlı tutmak amacıyla 1986 Dunya Barış Yılı'nda böyle bir çalışma içine girme zorunluluğunu duyduk. Çünku geleçekte barışı kooperatifler sağlayacaktır. Kooperatifçi selamlar." Bu özlü ve öğretici kitabın içeriğini buraya aktarmak onun yararlılığını sergilemeye yeter: 1) "Kooperatifçi Ataturk" (Bu bölumün yedinci sayfada başlayan üçüncu satırındaki "Abdulmecit" adı sanırım "Vahdettin" olacak. H.V.V.). 2) Genel olarak kooperatifçilik ve kooperatif öncüleri, 3) Türk kooperatifçiliğinin tarihçesi, 4) Kooperatifçiliğin temeli ahîlik, " 5) Türk kadını ve kooperatifçilik, 6) Kooperatifçilik ilkeleri, 7) Kooperatiflerin iç yapısı ve eğitim, 8) Okul kooperatifçiliği, 9) Kooperatif yasaları, 10) Tüketicinin korunması ve kooperatiflerde ust orgutlenme. Herkesin anlayabileceği bir dille yazılmış bu yapıtın sonunda da kooperatifçilik konusunda zengin bir kaynakça var. Yazıyı bitirirken okul kooperatifçiliği bolümunden şu birkaç satırı alıntılayım: "Öğrencilerin sıra ile gonüllu ve nöbetleşe olarak ders dışı boş zamanlarını okul kooperatifinde değerlendirmeleri sonucunda, paraya dönüşen öğrenci enerjisiyle elde edilen kazanç, okulun çeşitli ihtiyaçlarını karşılayacak, okul koruma derneklerinin öğrenci ve velilerden çeşitli isimler altında para toplamalanna gerek kalmayacaktır"(S.47). Başta öğretmenler, kuçük esnaf, şoförler ve üreticiler olmak üzere herkesin bu kitaptan yararlanmasını diler ve Izmit'te beni bularak, tam 40 yıl onceki Cılavuz Köy Enstitüsü anılarını tazelerken, bu kitapları bana armağan eden emekli ilköğretim müfettişı ve inanmış kooperatifçi Sayın Mecit Hajimoğlu'na yürekten teşekkurlerimi sunar, bu uğurdaki çalışmalannda başansının surmesini dilerim. 22 KASIM 1987 40 Yıldır Sönmeveıı Kooperatifçilik Ülküsü HIFZI VELDET VELİDEDEOĞLU Geçen hafta kendisınden soz ettiğim inanmış kooperatıfçi &?>ın Mecit Haşımoğlu, Kocaelı Fuan'ndaki imza gunümde bana dört kitap verdi. • Birincisi; 1923 yıhnda devletçe yayımlanmış ve 1975'te üçüncu basısı yapılmış. "Kooperatif Şirketleri" ad!ı bir kitapçık. Bu, aslında üçüncü bası değil, 1923'teki dili değiştirilmemiş bir tıpkı basım. Atatürk'ün şu ünlü sozlerini başa almış: "Siyasi, askeri muzafferi>etler ne kadar büyük olursa olsun, iktisndi muzafferiyellerle tetviç edilcmez!erse (taçlandırılrr.azlarsa). hıısule gelen zafcrier payidar olamazlar." Kitapçığın tsıl amacının halkı aydınlatnıak olduğu ve bunuii için yayımlandığı şu tümcelerden belli oluyor: "Çiftçilerimizin, sanatkâr ve esnafımızın işlerinde t^rakki edebilmeleri, az himmetle çok kâr getirecek teş;bbüsleri başarabilmesi için en kestirme çare clan kooperatif şirketlerinin memleketimizde de teşekkülleri ve çoğalmaları, milletimiz için başlı başına bir zaferi iktisadi teşkil edecektir. Filhakika yalnız başına kaldıkça, sahiplerine faydalı olmayan ufak emlak ve araziyi ve biriktirilmiş paralaıı bir araya getirip, büyük işler yapabilecek buyük sermaye vucuda getirmek demek olan bu kooperatif şirketleri teşkilatı, bizim için bugünkıi ihtiyaçlarımızı temin edecek ve hayatımızı yükseltecek en muhim bir teşkilattır. Biz bu teşkilata her milletten fazla muhtacız. Amele isek kalfa derecesinde yaşayabilmek için, ufak bir tarlaya sahip çiftçi isek, bu tarlamızda büyük bir çiftliğe sahip çiftçi gibi fayda görmek ve para kazanmak içh, bir el değirmenine malik isek, bu değirmeni makine ile dönen bir değirmen haline getirmek için bize lazım gelen kuvvet ve sermayeyi ançak kooperatif şirketleri temin edebilecektir." (S. 9) • İkinci kitapçık; Türkiye İşçi Sendikaları Konfederasyonu'nca 1982'de yayımlanmış, "Niçin, Nasıl Kooperatif Üycsi Olalım" başlıklı, yöntem öğretici, yararlı bir el kitabı. • Üçüncü kitapçık; geçen yüzyüın ve yüzyılımızın ünlü iktisatçı ve kooperatifçisi Charles Gide (18471932)'den Türkçeye çevrilip, Tüketim Kooperatifleri Ulusal Federasyonu'nca 1976'da yayımlanmış olan "Kooperatifçilik ve tlk Okul" adlı ilginç yapıt. Bunun 30. sayfasında şöyle deniliyor: "Her iilke için kooperatif hareketinin gelişme derecesi, o ülkenin kooperatif biıiiğine verdiği PENCERE Rambo ile North Yarbay North çakı gibi bir adam,hergele,gözüpek,anasınıngözü; daha doğrusu anasınınıpinı pazardasatmış dedikleritürden, yarı asker, yarı ajan, yarı diplomat, yarı kovboy; amaçekici, zeki, yakışıklı, cerbezeli bir rambo.. Şimdi, Amerika'da gençlığin sevgilisi Yarbay North'un simgesini taşıyan tişörtler kapış kapış Varsa yoksa bir Rambo, bir de North. Bu ikisi, üstün Amerikalı özlemlerinın bulutlarına başlarına değdirmiş tiplerdir; beyazperdede ya da hayatın içeriğinde de olsalar, iki siniözdeşleştiren ortaklık "süperme/ı'iıktir. North'un kimlik kartına bakılaığında; yarbay, Beyaz Saray'ın israil'e yığdığı silahları Türkiye üzerinden Iran'aaktaran gizli operasyonunkahramanı.İncirlik'ifollukgibıkullanıptavuğunaltındankazyumurtası çıkaran kovboy, İrangate rezaletinin aktörlerınden biri... • Gazetelerde birkaç günden ben Yarbay North'un marifetleri yayımlanıyor Okuyoruz. Ortayaçıkansonuç Vaşington, Türkiye'yiistediğizaman, istediğigibi,istediğiamaçla kullanabiliyor. Eskiden de böyieydi bu... Bugün de böyle. Çeyrek yüzyıl önce, bu yolda yazılar yayımlandığında crtalık birbirine girmişti, Turkıye'deki Amerikanofiller hemen seferberiiğe geçtiler Gerçekleriyalanlamakiçinneleryapılmadıki?..A<J/rveofuraW/ devlet ve hükümet adamları demeçler verdiler; CIA'nınTürkiye'dekı hızmetkârları Amerikan üslerine buyur edildiler, ağırlandılar ve röportajlar yaptılar. Her Amerikan üssündevetesisindedenetimin, Türk yetkililerelinde bulunduğunu kesinlikle açıklayanlar, söylediklerine inanıyorlar mıydı? Kimbilir? * BirinciDünyaSavaşı'nda,AlmanimparatorKayserWilhelm'infes giymişfotoğraflarıhalkadağıtıldı.eldeneledolaştı.birdepropaganda yayıldı: Wilhelm Müslüman olmuş. . Amiral Şuson komutasındakı Goben ile Breslav, 1914ekiminde İstanbulBoğazı'ndanKaradenız'e doğru yol alırken gemilerdeki Almansubayveerlerinefesgiydırilmişti Nehalkınhaberi vardı buışten ne de Babıâli'nin. . Türkiye savaşa sürüklendığini nereden bilecekti? Ancak Kurtuluş'tan sonra cumhuriyet döneminin tarih kitapları nda olan bitenleri okuduk * Yarbay North, 1980'lerde kaç kez Türkiye'ye girmiş çıkmış? Doğu Anadolu'da gözüpek bırlığinin başında beklemiş Rambo, ClA'nın Iran'daki operasyonuna katıldı, katılacak; kimin haberi var? Ogünlerdehepimizlstanbulsınemalanna Rambo gelsindeağız tadıyla seyredelim diye bekleşiyoruz. Anasının ipini pazardasatmış bulunan North, incirliküssünü follukyapmış; bütün kazların altınatavukyumurtası koymuş; civcivmı çıkacak, palaz mı? Aslan Rambo, Israil'den yüklenen Amerikan sılahlarını, Kıbrıs Rum kesıminden İnciriik'e aktararak İran'a geçirecek; bizler karanlık sinema salonlarında soluğumuzu tutmuş filmlerini izliyoruz Ankara'da ise ülkeyı yönetenler, hangi holding babasıyla hangı Amerikan şirketinin çıkarlarını birbırine bağlayıp komisyon alacaklarını düşünüyorlar. * 1914'ten yola çıktık, geldik 1987'ye. Bir profesör dostum geçen cuma gittiği camide vaaz dınliyor. Hoca diyor ki: Alaman imparatoru Kayser Wilhelm Efendide Müslümandı; sen şukerametebak!.. Demek propaganda hâlâ işliyor. Belki VVİIhelm cenapları dagökten bize bakarak şaşkınlıkla bıyık buruyor; Albay Northile birlikte saflığımıza kıs kıs güluyor. Biri ölü, biri diri de olsa her ikisinin de bizi pek iyi tanıdıklarına kuşku yok... EVET/HAYIR OKTM AKBAL Seçime Doğru... Cumhurbaşkanı yargıyı etkiliyor, politikaya karışıyor "Her aileyi araba sahibi yapacağız. Arabaları kullanacaksınız ki bana psra ödeyesinız. Bu kadar yol yapıyoruz, boş mu kalacak o yollar? Arabanız da olacak, sahilde ev sahibi de o/acaksınız." Bu sö2İor, ANAP Genel Başkanı Özal'ın... "Bir tunalım sayesinde iktidan ellerine geçirenler, Türkiye'nin ' kapanın rltndt kaiıvnr I Barış Derneği Başkanı İYENİ PLAV *fcAİ BETOMAMAİ 60 senede girdiği borç kadar 4 senede borç, kimsenin yapaDikerdem: "Evren davanın madığı kadar enflasyo.ı ve işsizlik yapmışlardır." Bu sözier ise DYP Genel Başkanı Demirel'in... kaderini etkiledi" ihale kazanamayanlar teminatlarını "H'ıçbir iktidar döneminde, Özal döneminde olduğu kadar yolDİSK Genel Sekreteri Işıklar: geri almasın diye icat edilen işler suzluklar yaşanmamıştır. Böyle bir soygun dönemi yaşanmadı. özal iktidarda kaldığı sürece bu soygun düzeni sürüp gidecek"Bu tür açıklamalar suçtur" tir." Doç.Dr.Bulent Tanör: Bu sözier de SHP Genel Başkanı İnönü'nün. ' 'Parlamentonun inisyatifini Ya bu sözier kimin? Çobanlı, Ayşe Gız'lı arabesk engelleyici roller..." "SHP lideri İnönü; işçinin, emekçinin hakkını sömüren özal1 kasetler, uçuşan milyarlar la işbirliği yapıyor. SHP, ANAP'ın sahte muhalefetidir. inönü şeySHP Genel Sekreteri Sağlar: tanla işbirliği yapıyor." "12 Eylul'ün devlet başkanı iyi bildiniz, DSP Genel Başkanı Ecevit'tir bunları söyleyen! . Boğaziçi'ne yeni darbe Bir ayna gibi bugünkü politika dünyamızı yansıtıyor bu kohavasından kurîulamadı" Cumhurbaşitam y g y kSij y j nuşmaiar... Özal, yurttaşları güzel ninnilerle uyutmak peşinsiyasi tavtr akyir, DSP Başkan Yardımcısı Çelikel: sorumfutuğu yok de, herkese araba, herkese villa!.. Biraz da yurttaşlara geçinTelekomünikasyon Genel me, bes'enme, konut bulma, hastasını baktırma çareleri yarat"Allah memleketi korusun" sa! Vazgeçtık herkesi araba, herkesi deniz kıyısında ev sahibi Müdurlüğu kurulacak /apmasından, yurttaşların karnı doysun. sırtı giysi görsün, çoSpor basınında 'Ince' magazln: Csemal malzemeclnln odasına girdi mi? Avrupalı "muhalif'lerle cuğu okul, öğretmen, hastanede yatak bulsun... • Ûlkücülerin yeni parti glrlşlmi ve Turkeşe muhalif federasyon Demirel'in muhalefet liderlığı epey gelişmiş! Yedi yıllık zora• 'özgün müzik'te kavga: Red Turküleri klmin? • Yasaklı ressam Orhan sağırlar diyaloğu ki dinlence, ona yeni bir şeyler katmış... Doğrusu ya ilginç şeyler Taylan ve reslmde 'Eylüllst darbe' • Nikaragua: Kuşatılan devrim nefes söylüyor. CHP iktıdarlarına karşı o günlerde sürdürdügü mualıyor, kadınlar femlnlzme hazırlanıyor • Islak gözlü madenci katırlannın dramıTKP'de glasnost halefet günlerini anımsıyorum. O günlerde söyledıklerınde yalnızca öfkenin, sandaiyesini Ecevit'e kaptırmamn etkileri vardı. BUCUfN ÇIKTI Şimdiki muhalefeti ise sağlam verilere dayanıyor, Özal'ı en çok yıpratan eleştirileri DYP lideri yapıyor. Bakalım, Demirel eski yandaşlarını Özal'ın pençesinden kurtarıp geri alabilecek mi? Ara seçimde DYP'nin aldığı oy oranı yüzde 23'ün ustündeydi. \/ aznjak aslında geleceği görmeklir.%% 29 Kasımda bu oranı azıcık arttırır da yüzde 25'i geçerse ANAP'ı çökertmiş olacaktır. SHP lideri İnönü'nün ise günden güne etkisini arttırdığı göPaııl Vcılcn rülüyor. Soğukkanlı bir politikacı olarak sozlerini tarta tarta konuşuyor. Bu yüzden İnönü'nün soyguncu iktidar' deyişi, başkalarının aynı tonda, aynı ağırlıkta sözlerinden çok daha büyük etki yapıyor. Diyorlar ki, inönü gibi dengeli bir kişi böyle bir suçlama yapabiliyorsa bunda bir gerçek payı vardır. DSP büyük bir olasılıkla yüzde 10'luk ülke barajını ya zorlukla aşacak ya da o çizgiye bile varamayacaktır. Bu yüzden de aldığı oyların havaya uçup gitmesi de kaçımlmaz olacaktır. Belki bir tek milletvekili bile çıkaramayacak!.. Önemli olan yüzde 10'u bulmak, sonra da il barajlarını aşarak milletvekili dağılımında pay alabilmek... Ecevit'in tek rakibi SHP'dir! ANAPtan çok SHP'ye yüklendiğini, hem de öfkeden, çekememezlikten ne dediğinı bılmeyerek saldırdığını görüyoruz. İnsan üzüJüyor bir zamanların Karaoğlan'ının böyle hüzün veren bu duruma düştüğüne!.. Bu dört partinin yanı sıra Refah var, Islahatçı Demokrat var, Milli Çalışma var... Kendine göre çalışmalarını sürdürüyorlar. Hepsinin amacı, önce yüzde 10'luk barajı aşabilmek... Bu baraj en azından iki iki buçuk milyon oyu sağlamak demektir. Refah'ın, MÇP'nin, IDP'nin bu kadar oy elde edebileceğine inanıyor musunuz? Birkaç yüz bin oyu ancak alabilecek bu partilere verilecek oyların dipsiz kuyuya atılmış taşlara benzeyeceünü yarına bağlayan ğini şimdiden söylemek yanlış olmaz. Bu üç küçük partiye Ecevit'in DSP'sini de katmak gerekir. Barajı aşacak güçte üç parti yazıdır... İnsan yazıyla var demektir. Dört yüz elli sandalyenin bu üç büyük parti arabelirler geıeceğini... sında ne ölçüde bolüşüleceğini ise şimdiden bilmek güçtür. Bakmayın kamuoyu araştırmalarına, Gallup gibi kuruluşlar biVe yazıyla kâğıda geçer insanlığın le zaman zaman büyük yanılgılara düşmüşlerdir. Örneğin, dünü, bugünü, yarını... 1948'de Devvey'in ABD Başkanlığı'nı kazanacağını kesinlikle bildiren Gallup, Truman'ın seçilmesiyle şaşkına dönmemış miydi? EVREN SİYASÎ YAR6K Mİ? Köprü kalmadı otoyol verelim SIYASI YARGIC MU? Propagandada "seviye" iyice düştü Yeni plan, yeni betonlama TRT "kırpılıyor" D Yazı kalemle biçimlenir ve kalemle ulaşır geleceğe... İnsan yazısıyla meydan okıır zamana ve kalemiyle. Taş üzerinde, kil üzerinde, kâğıt üzerinde... İnsan yazısıyla ulaşır çağdaşlığa... Yazı kalemle çıkar yola AST'ta 125 02 56 ...ve "insan" yazıyla başlar Kurgulayan \e Yoneten Zafer Diper Yazınsal Danışman Şükran Kurdakul Sahne Düzenlemesi Bora Karabulut Işıklama Ali Doğantimur Yönetmen Yardımcısı GeneHcıırmaym YAKALAVE Nazan Şengül Mürsel Yaylalı Sevgili Babamız j Açıklamada emrin hukuken mümkün olmadığı belirtiliyor. Fikri Sağlar: "Hesabını soracağız" Cemal Madanoğlu: "Ben bu emre devlet terörü derim." Mukukçuların, politikacıların görüşleri. TURHAN Yorgun demokrat, sustun artık. Bize verdiğin sevgi ve bilinçte yeniden doğup yaşayacaksın. Eşi: Fatma Turhan, çocuklan Rezzan ve lsrnail Kurban, Gülsen, Oguz, Meliha, Yavuz, Turhan Torunu: Elifcan Turhan • ÖZAL MÜJDEYİ VERDİ: ÇAĞI ATLADIK.'İŞSİZLİKTE, İNTİHARDA, FUHUŞTA... • RÜŞVETLE MÜSLÜMAN OLANLAR: DİNİ KAYNAKLARDAN YORUMSUZ • TANER AKÇAM: "SOSYALİZMİN MEŞRULUĞUNU GÖSTERMELİYİZ" ^ Y "Nedir devrimci müzik, nedir arabesk?" • Oy kullanamayanlar: Ödevini yap, hakkını unut. • Gençlere ajanlık teklifi, kabul etmeyene ölüm tehdidi p Cemal Süreya'nın kaleminden Semih Bayülken • Ümraniyeliler halk eğitim merkezi istiyor. • Gorbaçov Çekoslovakya işgali için ne diyor. ^ Osman Şahin "Parçala Nıyazi'yi anlatıyor • Hemşireler dergi çıkarıyor Ahmet Ka a: